Temat : Pliki wsadowe w MS-DOS Każdy system operacyjny ma możliwość przetwarzania wsadowego. Zamiast wielokrotnie wpisywać z klawiatury ciągi poleceń można zapisać je w pliku wsadowych (batch). Po uruchomieniu takiego pliku wszystkie zawarte w nim polecenia będą kolejno wykonywane. Pliki wsadowe nadają się więc znakomicie do wykonywania okresowych zadań, np.: czyszczenie dysku z plików tymczasowych, wykonywania kopii zapasowych i innych. Plik wsadowy jest plikiem tekstowym o rozszerzeniu.bat, w którym każda linia jest osobnym poleceniem. Plik wsadowy może zawierać wszystkie polecenia OS używane w trybie interakcyjnym oraz instrukcje sterujące przetwarzaniem, pozwalające tworzyć programy realizujące czynności wielokrotne. W pliku wsadowym może wystąpić do 10 parametrów, można stosować zmienne środowiskowe, polecenia przekierowania wejścia i wyjścia >, >>, < oraz. W pliku wsadowym parametry podane w wierszu poleceń stają się parametrami i maja nazwy %0, %1,..., %9. W trybie DOS pliki wsadowe można edytować przy pomocy polecenia EDIT. Przykład: Wszystkie pliki o rozszerzeniu TXT usuwamy z dyskietki A:. Na dysku C: w katalogu PRACA mamy bardzo ważne dokumenty, są nimi pliki o rozszerzeniu TXT. Trzeba skopiować je na dyskietkę A:. PLIK1.BAT del a:\*.txt copy c:\praca\*.txt a:\ Ćwiczenie 1. Mamy zarchiwizować pliki o rozszerzeniu INF z katalogu WINDOWS\INF na dysk A: do katalogu INF oraz pliki o rozszerzeniu TXT na dysk A: do katalogu TEKSTY. Ćwiczenie 2. Zmodyfikować plik wsadowym w zadaniu 1 tak, aby usuwał stare archiwum a następnie przystępował do kopiowania. Przemyśleć, co stanie się, jeżeli włożymy dyskietkę z archiwum oraz czystą dyskietkę. Polecenie ECHO wyświetla komunikat podany jako parametr lub włącza/wyłącza wyświetlanie komunikatów w plikach wsadowych. Wyłącznie komunikatów wyświetlanych podczas pracy programów wsadowych lepiej nie wyłączać podczas tworzenia, ze względu na możliwość znalezienia błędu. Po stworzeniu działającego pliku wsadowego wyłączamy wszystkie komunikaty. Przykład: Mamy skopiować plik AUTOEXEC.BAT i CONFIG.SYS z katalogu głównego dysku C: na dyskietkę A:. Nie chcemy zbędnych komunikatów. Plik wsadowy: copy c:\config.sys a: copy c:\autoexec.bat a: wypisze na ekran: copy c:\config.sys a: copy c:\autoexec.bat a: gdy w 1 linii pliku wsadowego dopiszemy Opr. M. Czerwonka, Z. Omiotek 1
echo off wypisze: echo off Znak @ przed poleceniem nie wyświetla polecenia. Jak pozbyć się informacji od polecenia copy o skopiowanych plikach. Oczywiście należy je przekierunkować do urządzenia pustego. Po skopiowaniu plików należy podać informację o skończonym działaniu pliku wsadowego. Ostateczna wersja pliku wsadowego: @echo off copy c:\config.sys a: >nul copy c:\autoexec.bat a: >nul echo Kopiowanie skończone! Ćwiczenie 3. Zmodyfikować pliki z zadania 1 i 2, tak aby nie wyświetlały zbędnych komunikatów. Często istnieje potrzeba wykonania tych samych działań na rożnych plikach. Pomocne są wtedy pliki wsadowe z parametrami. Parametr %0 oznacza sam plik wsadowy, %1 pierwszy parametr itd. Przykład: Wypisać na ekran wartości parametru 1 i drugiego oraz nazwę pliku wsadowego: echo %1 echo %2 echo %0 Wywołanie plik.bat ala ola wypisze na ekran: ala ola plik.bat Przykład: Napisać program wsadowy, który skopiuje plik podany jako parametr 1 do lokalizacji podanej jako parametr 2. copy %1 %2 Uruchomienie: plik.bat c:\config.sys a:\ wykona polecenie: copy c:\config.sys a:\ Przykład: napisać program wsadowy, wyczyści ekran, który skopiuje wszystkie pliki z katalogu podanego jako parametr pierwszy do lokalizacji podanej jako parametr 2. Następnie program wypisze komunikat o zakończonym kopiowaniu i wyświetli swoja zawartość. Pamiętać o zbędnych komunikatach. @echo off cls copy %1\*.* %2 >nul echo Kopiowanie zakończone echo Zawartość pliku wsadowego type %0 Wywołanie: plik.bat c:\windows\inf a:\ skopiuje wszystkie pliku w podanego katalogu na dysk a:. Przeanalizować ostatnie polecenie co się stanie jeżeli podamy plik a co plik.bat? Ćwiczenie 4. Mamy w katalogu Windows dużo podkatalogów. Pliki z wybranych należy kopiować na dyskietkę a: do katalogu o takiej samej nazwie. Napisać plik wsadowy, który to zadanie będzie rozwiązywał, np.: wywołanie plik pulpit utworzy na dysku a: katalog pulpit i do niego skopiuje wszystkie pliki z katalogu windows\pulpit z dysku C: Opr. M. Czerwonka, Z. Omiotek 2
Polecenie REM oznacza komentarz i wiersz z tym poleceniem nie jest analizowany. Polecenie PAUSE zatrzymuje działanie programu wsadowego do czasu naciśnięcia klawisza. Ćwiczenie 5. Napisać plik wsadowy, który wypisze na ekran informację, że Ala ma kota, zaczeka na naciśniecie klawisza i wypisze, że Ola ma psa. Sprawdzić działanie komentarza. Ćwiczenie 6. Polecenie CALL wykonuje polecenia z innego pliku wsadowego Napisać plik wsadowy, który wykona plik wsadowy podany w zadaniu 5 a następnie wypisze komunikat o zakończeniu działania. Sprawdzić wersję z CALL i bez CALL. Czym się różnią? Ćwiczenie 7. Polecenie IF sprawdza warunek i jeżeli jest prawdziwy to wykonuje polecenie, ma trzy warianty: IF [NOT] ERRORLEVEL nr polecenie IF [NOT] ciąg1==ciąg2 polecenie IF [NOT] EXIST plik polecenie NOT w kwadratowych nawiasach jest opcjonalny. Pierwszym wariantem zajmiemy się później. Drugi wariant porównuje dwa ciągi znaków i wykonuje polecenie, jeżeli są równe. Przykład: Napisać program wsadowy, który wypisze cześć Alu wtedy, gdy parametr pierwszy jest równy ala. if %1==ala echo Cześć Alu jeżeli nie podamy parametru to program wypisze błąd składni, aby się przed tym zabezpieczyć należy %1 i ala ująć w cudzysłów: if %1 == ala echo Cześć Alu Polecenie IF sprawdza także czy istnieje plik lub katalog i wykonuje polecenie. Przykład: Jeżeli na dysku C: w katalogu głównym jest plik autoexec.bat to skopiować go na dysk a: if exist c:\autoexec.bat copy c:\autoexec.bat a:\ Przykład: Jeżeli na dysku A: nie ma pliku config.sys to skopiować go z katalogu głównego dysku c: if not exest a:\config.sys copy c:\config.sys a:\ Aby sprawdzić, czy istnieje katalog, należy sprawdzić czy istnieje plik pusty w tym katalogu. Przykład: Jeżeli istnieje katalog podany jako parametr 1 to skopiować do niego plik autoexec.bat z dysku c:\ if exist %1\nul copy c:\autoexec.bat %1 Poleceniem IF można sprawdzić czy istnieją w katalogu dowolne pliki (if exist katalog\*.*), pliki zaczynające się na literę a (if exist katalog\a*.*) czy inne. Ćwiczenie 8. Plik wsadowy z zadania 2 tak zmodyfikować, aby istniejące pliki w katalogach INF i TEKSTY na dysku a: przed kopiowaniem usunąć. Jak rozwiązać kwestię nie istniejących katakogów? Ćwiczenie 9. Sprawdzić, czy na dysku A: istnieje katolog podany jako parametr 1, jeżeli nie to go utworzyć. Jeżeli istnieją pliki podane jako parametr 2 w katalogu podanym jako parametr Opr. M. Czerwonka, Z. Omiotek 3
3 to je skopiować do katalogu podanego jako parametr 1. Wypisać na ekran odpowiednie komunikaty. Polecenie GOTO wykonuje skok do miejaca oznaczonego etykietą. Etykieta jest ciągiem znaków rozpoczynającym się od znaku : mp.: :etyk1, :etyk2 Przykład: Jeżeli na dysku a: nie ma pliku autoexec.bat to go skopiować, jeżeli jest to nie kopiować. if exist a:\autoexec.bat goto koniec rem jeżeli istnieje plik to idziemy na koniec przeskakujemy instrukcje, aż do etykiety :koniec copy c:\autoexec.bat a:\ rem jeżeli nie było skoku to nie było pliku i trzeba go skopiować :koniec Ćwiczenie 10. Zmodyfikować zadanie 1 tak, aby kopioawnie odbywało się tylko wtedy, gdy nie ma plików w katalogu inf i katalogu teksty. Ćwiczenie 11. Usuwamy archiwum utworzone w zadaniu 9. Jeżeli nie ma plików i katalogów nie robimy nic. Program ma wypisać odpowiednie komunikaty. Program CHOICE oczekuje na nacisniecie określonego klawisza i generuje kod błędu, wynik w zmiennej systemowej ERRORLEVEL. Klawisze do nacisniecia podajemy po opcji /c. Nacisniecie klawisz 1 generuje errorlevel 1, drugiego errorlevel 2 itd. Poleceniem IF ERRORLEVEL nr sprawdzamy czy jest poziom błędu równy nr lub wiecej, wiec należy sprawdzać od najwyższego numeru. Przykład: Program ma zapytać czy użytkownik ma na imię Ala, Ola czy inne i w zależności odpowiedzieć: Witaj Alu, Witaj Olu, witaj nieznajoma/nieznajomy echo Wybierz imie A-Ala, O-Ola, I-Inne choice /caoi rem można też: choice /caoi Wybierz imie A-Ala, O-Ola, I-Inne if errorlevel 3 echo Witaj nieznajoma/y if errorlevel 2 echo Witaj Olu if errorlevel 1 echo Witaj Alu Ćwiczenie 12. Treść zadania 2 zmodyfikować tak, aby wyświetlić pytanie czy kopiować pliki inf czy pliki txt czy też jedne i drugie. Jeżeli nie ma odpowiednich katalogów należy je utworzyć. Instrukcja pętli for For %%k in(zestaw) do polecenie K - nazwa zmiennej (dowolny znak oprócz 0-9) zestaw - lista wartości polecenie - polecenie DOS Podczas wykonania zmienna %%k zostanie przypisana kolejno każdemu elementowi listy Opr. M. Czerwonka, Z. Omiotek 4
zestawu, co umożliwia wykonanie iteracyjne polecenia. Jeżeli set zawiera znaki globalne np. *, to polecenie zostanie wykonane dla wszystkich plików znajdujących się w katalogu roboczym i spełniających warunek. Polecenie for nie może być zagnieżdżone Przykład 1 For %% k in (*.txt) do type %% k Na monitorze zostanie wyświetlona zawartość wszystkich plików katalogu bieżącego z rozszerzeniem txt. Ćwiczenie 13. Zmodyfikuj plik z przykładu 1 tak, aby można było wyświetlić zawartość dowolnych plików. Wywołaj w.bat tak aby wykonał to samo co w przykładzie 1. Ćwiczenie 14. Przeanalizuj poniższy plik wsadowy, jaki będzie wynik jego działania? @echo off for %%i in (*.txt) do echo sprawdzono pliki %%i W poleceniu for można używać zmiennej Powiedzmy, że mamy wyświetlić 4 razy na ekranie tekst Ala ma kota. Realizuje to następujący plik wsadowy: Przykład2 1. @echo off 2. set licznik=1 3. :petla 4. echo ala ma kota 5. set licznik=%licznik%1 6. if not "%licznik%" == "1111" goto petla Objaśnienia: 2. Tworzymy zmienną o nazwie licznik i nadajemy jej wartość 1 3. tu skoczymy jak trzeba będzie powtórzyć pętlę 4. wyświetlamy tekst 5. dodamy do łańcucha zawartego w zmiennej licznik następną jedynkę (to będzie łańcuch 11 a nie wartość 2) 6. sprawdzamy czy w zmiennej licznik jest już odpowiednia liczba jedynek, jeżeli nie to powtarzamy pętlę Jeżeli będziemy korzystać z dużej liczby powtórzeń to trzeba sprawdzić czy nie przekroczymy pojemności środowiska systemowego. Przepełnienie środowiska systemowego jest sygnalizowane komunikatem out of environment space. Aby sprawdzić czy nie wystąpi przepełnienie należy nadać zmiennej licznik maksymalną wartość jaką ma przyjmować w pętli i sprawdzić czy zawartość zmiennej zmieściła się w środowisku.jeżeli nie to wyświetlić komunikat o błędzie i zakończyć program. (set licznik=11111 if not %licznik == 11111 goto blad) W przeciwnym przypadku wykonać pętlę. Opr. M. Czerwonka, Z. Omiotek 5
Ćwiczenie 15. Zmodyfikować plik z przykładu 2 tak aby sprawdzał czy nie przekroczona została pojemność środowiska shift komenda zmienia numerację parametrów formalnych tzn. parametr %(n+1) staje się parametrem %n Przykład 3 Napisać plik wsadowy w3.bat, który wyświetli wszystkie pliki podane przy uruchomieniu pliku wsadowego jako parametry. Po wyświetleniu zawartości każdego pliku program ma się zatrzymać. :start if "a%1" == "a" goto koniec type %1 more pause shift goto start :koniec Załóżmy, że w bieżącym katalogu znajdują się pliki dok1.txt, dok2.txt i w3.bat. Aby wyświetlić zawartość wymienionych plików należy w wierszu poleceń napisać : w3 dok1.txt dok2.txt w3.bat Ćwiczenie 16. Sprawdzić działanie pliku opisanego w przykładzie 3. Ćwiczenie 17. Napisać plik wsadowy w4, który skopiuje pliki podane jako parametry na dyskietkę a: PRZYKŁADOWE KOLOKWIUM: Napisz plik wsadowy, który zrealizuje poniższe zadania 1. Utwórz na dysku C katalog, którego nazwa jest utworzona z Twojego nazwiska 2. W katalogu utworzonym w p1 utwórz plik towary.txt, który zawiera 10 wierszy z następującymi informacjami: Nazwa towaru ilość cena data zakupu 3. Posortuj dane wprowadzone w p2 wg nazwy i zapisz wynik sortowania w pliku towary1.txt (w katalogu z p1) 4. Posortuj dane wprowadzone w p2 wg ceny i zapisz wynik sortowania w pliku towary2.txt (w katalogu z p1) 5. W katalogu z p1 utwórz plik dysk.txt zawierający wynik polecenia DIR dla katalogu głównego dysku c:\ posortowany wg nazwy pliku 6. Z pliku dysk.txt wybierz opisy tych plików, które zostały utworzone w październiku i listopadzie tego roku, zapisz je w pliku dysk1.txt 7. W pliku dysk2.txt zapisz opisy plików z katalogu WINDOWS posortowane wg rozszerzenia 8. Skopiuj katalog z p1 na dyskietkę. Opr. M. Czerwonka, Z. Omiotek 6