Na czym polega prawdziwa edukacja?

Na czym polega prawdziwa edukacja? Dyskurs wygłoszony 25 września 2000 roku w Prasanthi Nilayam Nowoczesna edukacja rozwija intelekt, ale nie kształtuje piękna charakteru. Jaki jest pożytek z nauczania, które nie zaszczepia w człowieku cnót? Od czasów starożytnych Hindusi określali słowem prapanća świat składający się z elementów ruchomych i nieruchomych. Prapanća to manifestacja pięciu żywiołów: ziemi, wody, ognia powietrza i eteru. Od niepamiętnych czasów Hindusi czcili żywioły jako manifestację boskości. Ziemię czcili jako Bhudewi, czyli Matkę Ziemię, wiatr jako Wajudewę - boga wiatru, wodę jako Gangadewi - boginię Gangę, ogień jako Agnidewę - boga ognia, a przestrzeń jako Sabdabrahmana - praprzyczynę, pierwotny dźwięk OM. Obecnie nikt ze studentów nie podejmuje wysiłku, by zrozumieć boską naturę tych pięciu elementów. Również nauczyciele nie uświadamiają im tej prawdy. Studenci zainteresowani są głównie przyswajaniem wiedzy książkowej, zaniedbując zrozumienie świętości pięciu elementów. Prawdziwa edukacja naucza moralności, pobożności, obowiązkowości i dyscypliny, a także zapewnia rozwój intelektualny. Tymczasem nauczyciele przekazują studentom głównie wiedzę książkową, pomijając duchowy aspekt wykształcenia. Obecnie wszystkie żywioły zostały skażone, w wyniku czego ludzie utracili poczucie bezpieczeństwa. Studenci powinni uczyć się właściwego wykorzystywania pięciu żywiołów, a nie tylko sposobu uzyskiwania dyplomu. Świat potrzebuje dziś prawdziwego kształcenia. Wartości są dla edukacji, edukacja dla życia, życie dla miłości, miłość dla człowieka, człowiek dla duchowości, duchowość dla świata, a świat dla pokoju. Tak więc, człowiek powinien zmierzać od wartości do pokoju. Dzisiaj studenci kształcą się dla celów egoistycznych, myśląc jedynie o zdobywaniu pieniędzy. Pieniądze przychodzą i odchodzą, moralność kiełkuje i rozkwita. Studenci powinni intensywnie dążyć do kultywowania moralności. Powinni przekształcać swoją wiedzę w umiejętności a nie zabijać ją (skill, not kill). Tylko wtedy osiągną równowagę w życiu. Jednak współcześni studenci robią niewłaściwy użytek z nabywanej wiedzy, czyli zabijają ją. W ten sposób marnują swój umysłowy potencjał i dlatego tracą kontakt ze swą wewnętrzną rzeczywistością. Dzisiejsi chłopcy i dziewczęta uzyskują edukację, zwróconą w stronę świata zewnętrznego. Nie zdają sobie sprawy z tego, że wszystko to, co widzialne w tym świecie, jest przemijające. Człowiek może udoskonalić swoje postrzeganie wewnętrzne i utrzymać równowagę w życiu tylko wtedy, gdy na podstawie wiedzy rozwinie swoje umiejętności. Dzisiaj wartości ludzkie uległy zagubieniu, ponieważ człowiekowi brak równowagi. Aby odnaleźć w sobie wartości ludzkie, należy wiedzę przełożyć na umiejętności oraz zdolność utrzymywania równowagi. Obecnie człowiek zaburza równowagę ekologiczną, gdyż powodowany skrajnym egoizmem rabuje naturalne zasoby Matki Ziemi. W rezultacie dotykają nas trzęsienia ziemi, powodzie i inne klęski. Ludzkie życie może być spełnione tylko wtedy, gdy zostanie przywrócona równowaga ekologiczna. Równowaga jest ważna zarówno w życiu każdego człowieka jak i w całej naturze. Obecnie nawet życie podwodne obumiera z powodu tak zwanego postępu nauki. Postęp nauki jest pożądany, lecz nie może on zakłócać równowagi ekologicznej. Zarówno poszczególne jednostki jak i cała ludzkość, wszyscy powinni czerpać korzyści z nauki. Tymczasem dzisiaj każdy zainteresowany jest jedynie własnym zyskiem. Wydaje się, że nikt nie dba o wspólne dobro. Jedzenie, które spożywamy, woda, którą pijemy, powietrze, którym oddychamy są skażone. Głównym obowiązkiem studentów jest oczyszczenie świata z tych zanieczyszczeń. Czystość to boskość (cleanliness=godliness). Utrzymujcie ciało, umysł i otoczenie w czystości. Niech wszystkie wasze czyny będą święte. Mówcie słodko i łagodnie. Kultura Indii uczy: satjam wada dharmam czara, co znaczy: mów prawdę i postępuj w sposób prawy, kochaj każdego, bo Bóg jest obecny we wszystkich. Wedy mówią, że Bóg żyje w każdej istocie. Jednym z Jego imion jest Wiśwa, które oznacza, że cały wszechświat to Jego przejawienie. Współczesna edukacja nie może być nazwana edukacją w pełnym tego słowa znaczeniu. Jaki jest pożytek z inteligencji, jeśli człowiekowi brakuje zdolności rozróżniania? Jaka korzyść z wiedzy, jeśli nie przekształca jej w umiejętności? Prawdziwe wykształcenie powinno rozwijać miłość i chęć czynienia

dobra dla bliźnich. Nowoczesny system nauczania przeszedł wiele zmian, lecz żadna z nich nie przyniosła ewidentnych, znaczących rezultatów. Aby można było mówić o transformacji świata, umysł ludzki musi najpierw ulec przemianie, gdyż to właśnie umysł jest fundamentem tego, co istnieje - mano mulam idam dżagat. Dzisiaj studenci nie wiedzą, jak przekształcać wiedzę w umiejętności. Gdzie tkwi błąd? Czy przyczyny należy szukać w rodzicach, nauczycielach, czy może w przywódcach? Błąd popełniają wszyscy. Studenci mają czyste i wrażliwe serca. Na rodzicach spoczywa odpowiedzialność wpojenia dzieciom wartości ludzkich, takich jak prawda, prawość i miłość. Jednak rodzice nie podejmują żadnego wysiłku, by nauczyć swoje dzieci mówienia prawdy, a nawet sami w tej kwestii sprowadzają je na złą drogę. Na przykład, jeśli ojciec nie chce w danej chwili rozmawiać z kimś przez telefon nakłania syna do kłamstwa, że jest nieobecny. W ten sposób uczy się dzieci mówienia nieprawdy. W rezultacie dorastają one w atmosferze kłamstwa. Absolutnie nie wolno kłamać. Poza tym należy przestrzegać następującej zasady: Help ever, hurt never - pomagaj zawsze, nie rań nigdy. Ci, którzy stosują się do tej maksymy, podążają we właściwym kierunku. Dzisiaj brak jest jedności wśród studentów, gdyż nie ma pomiędzy nimi miłości. Miłość powinniście uważać za esencję życia. Często mówię Moim studentom: kiedy prąd elektryczny prawdy (satja) płynie po przewodzie prawego postępowania (dharma) i wpływa do żarówki wewnętrznego pokoju (śanti), widzicie światło miłości (prema). Aby rozwinąć w sobie miłość, musicie żyć w prawdzie i prawości. Satjam brujath, prijam brujath, na brujath satjamaprijam - mów prawdę, mów łagodnie, nie mów prawdy, która jest nieprzyjemna. Pierwsze zalecenie - to norma moralna, drugie - społeczna, a trzecie - to wartość duchowa. Dzisiaj ludzie bogaci i wykształceni nie są zainteresowani duchowym aspektem życia. Uważają, że pieniądze są wszystkim. Pieniądze nie zapewnią wam ani spokoju ani błogości. Najważniejsza jest pobożność. Wszelkie trudności mają swoje źródło w braku pobożności. Ludzie wcale nie myślą o Bogu, który manifestuje się w postaci pięciu żywiołów. Kim jest istota ludzka? Czy jest ona wyłącznie ciałem? Prawdziwym człowiekiem jest ten, który żyje w czystości, miłości i pobożności. Tymczasem dzisiaj ludzie żyją dziką pogonią za pieniędzmi. Bez wątpienia pieniądze są ważne, lecz do pewnych granic. Jeśli macie w sobie miłość do Boga, pieniądze same do was przyjdą bez waszego udziału. Obecnie niektórzy gotowi są poświęcić dla pieniędzy nawet własne życie, lecz nie poświęcą ani minuty na kontemplację Boga. Nie podejmują żadnych działań, które służyłyby świętym celom. Czas jest Bogiem. Stracony czas to stracone życie. Każdy musi sam zbadać, czy właściwie wykorzystuje dany mu czas. Dzisiaj ludzie tracą mnóstwo czasu na próżne plotki, telewizję itp. Możecie być zamożni, lecz jeśli brak wam charakteru, całe wasze bogactwo będzie bezużyteczne. Czy po śmierci zabierzecie stąd choćby garść piasku? Nie. Wasze konta bankowe też nie pójdą z wami, lecz pozostaną w banku. Tak więc istotny jest charakter, nie pieniądze. Prawdziwe wykształcenie oczyszcza umysł i kształtuje prawy charakter. Nie wystarczy, że studenci otrzymują dobre oceny, muszą jeszcze uważać na to, by nie otrzymywać złych uwag (good marks - bad remarks). Tylko wtedy ich oceny będą miały jakąkolwiek wartość. Każdy - student czy dorosły - powinien rozwijać w sobie i pielęgnować boskie cechy. Nie polegaj na innych polegaj na Bogu, bo tak naprawdę nie jesteś tylko człowiekiem, jesteś Bogiem. Iśwara sarwa bhutanam znaczy, że Bóg żyje w każdej istocie. Pozostaniesz tylko człowiekiem tak długo, dopóki myślisz, że jesteś tylko człowiekiem. Bądź niewzruszenie pewien, że jesteś boski, dziel z innymi boską miłość. To jest istotą prawdziwej edukacji. Czy można nazwać wykształconym kogoś, kto umie czytać i pisać, albo kogoś, kto zdobył stopnie naukowe? Czy edukację, która nie naucza prawości, można nazwać prawdziwym wykształceniem? Jeśli edukacja miałaby służyć tylko życiu doczesnemu, to czy ptaki i zwierzęta nie żyją? Celem nauczania jest oczyszczenie. Wiedza doczesna jest przemijająca. Wieczna jest wiedza o jaźni, a tę można zdobyć jedynie przez miłość i oddanie się Bogu. Człowiek urodził się po to, by stanowić przykład dla reszty świata nie zaś po to, by gromadzić doczesne dobra. Gdzie są ci wszyscy królowie, którzy zdobyli całe królestwa i opływali w luksusy? Za życia cieszyli się majątkiem, ale umierając zostawili wszystko. Jaki jest pożytek z takiego życia? Człowiek przeznaczony jest do doznawania wiecznej szczęśliwości.

Głupiec, który nie poznał siebie, pyszni się wykształceniem i inteligencją. Jaki użytek z jego wykształcenia, jeśli nie potrafi wykorzenić złych cech swojego charakteru? Doczesna wiedza prowadzi do pustych dyskusji, a nie do prawdziwej mądrości. Doczesna wiedza nie zapewnia nieśmiertelności. Człowiek powinien zdobywać taką wiedzę, która uczyni go nieśmiertelnym. (poemat śpiewany) Prawdziwa wiedza będzie was chronić w każdej sytuacji. Jeśli taką wiedzę posiądziecie, wszędzie znajdziecie przyjaciół, nawet jeśli bez pieniędzy wylądujecie w obcym kraju. Nigdy, w żadnych okolicznościach nie porzucajcie wartości ludzkich, a staniecie się przykładem dla świata. Wartości ludzkich nie zaczerpniecie z książek, ani nie wpoją ich wam nauczyciele. One są z wami od urodzenia. Musicie je tylko rozwijać własną pracą. Wszystko, co stworzone, wyłoniło się z prawdy, jest podtrzymywane przez prawdę i ostatecznie rozpływa się w prawdzie. Jeśli chcecie doznawać pokoju, musicie trzymać się prawdy i prawości zawsze! Początkowo możecie stanąć w obliczu problemów, przyjmujcie je jednak ze spokojem i konsekwentnie podążajcie ścieżką prawdy. Bardzo istotne są czystość, cierpliwość i wytrwałość. Człowiek, który stracił cierpliwość, staje się pacjentem (gra słów: patience patient). Każdy powinien zastanowić się, czy posiada te cnoty. Nie wystarczy, że ogłosicie, iż jesteście czyści niech inni powiedzą to o was. Nie ulegajcie nadmiernym pragnieniom. Powiadają im mniejszy bagaż, tym przyjemniejsza podróż. Pragnienia są bagażem w podróży waszego życia. Doznacie spokoju umysłu dopiero wtedy, gdy ograniczycie pragnienia. Jestem w tym względzie najlepszym przykładem. Nie mam pragnień, nie chcę niczego. Jak wiecie, mamy w Puttaparthi bardzo duży szpital i wiele placówek oświatowych. Wszystko funkcjonuje bez zakłóceń, gdyż powstawało w oparciu o szlachetne intencje i w duchu miłości. Moim jedynym pragnieniem jest to, by wszyscy wiedli życie godne prawdziwego człowieka. Po bhadżanach śpiewacie Loka samasta sukhino bhawantu - niech wszystkie światy będą szczęśliwe. Nie wystarczy, jeśli jedni będą szczęśliwi, a inni nie. Wszyscy powinni być szczęśliwi! Będzie to osiągalne, gdy w życiu będziecie kierować się wartościami ludzkimi. Jest wielu takich, którzy dają wykłady o wartościach ludzkich, lecz tylko ten, kto wciela je w życie zasługuje na miano prawdziwego człowieka. Dorośli powinni zasiać ziarno wartości ludzkich w delikatnych sercach dzieci, gdzie wyrośnie ono na potężne drzewo, które w przyszłości da schronienie wielu innym. Wyruszaj wcześnie, jedź powoli, a dojedziesz bezpiecznie do celu. W myśl tej zasady wartości ludzkie powinny być wpajane dzieciom już w szkole podstawowej. Rodzice i nauczyciele powinni usilnie dążyć do tego, by wpajać dzieciom ideały, jako że z tych dzieci wyrosną przyszli przywódcy narodu. Znane są powiedzenia: Przedstaw mi swoje towarzystwo, a powiem ci kim jesteś oraz Z kim przystajesz, takim się stajesz. Zawsze unikajcie złego towarzystwa, przebywajcie jedynie w dobrym. Codziennie czyńcie dobro, wówczas nawet źli ludzie zmienią się pod wpływem waszego postępowania. Najważniejsza jest miłość. Bez względu na to z jakiego kraju pochodzicie, czy jesteście bogaci, czy też brak wam środków do życia przestrzegajcie prawości i prawdy. Skoro Bóg wyposażył was w język, mówcie prawdę. Rękami, danymi wam od Boga, czyńcie dobro, a za pomocą uszu zdolnych do słyszenia, słuchajcie tylko czystych słów. Na tym polega czystość człowieka. W ten sam sposób musicie utrzymywać czystość pięciu żywiołów. Oto cel, dla którego Jumsai wykonał tyle pracy. Kwestia przywrócenia wartości ludzkich nie leży w gestii pojedynczej osoby. Jest to sprawa nas wszystkich. Czy jedna nić tworzy tkaninę? Nie, tkanina to wiele nici splecionych razem. Wszystkie ważne sprawy wymagają współpracy wielu osób. Ta oto chusteczka jest mocna, ponieważ tworzy ją wiele nitek. Każda pojedyncza nitka jest słaba. Również w naszej działalności najistotniejsza jest jedność. Błędy pojedynczych osób muszą być naprawiane wysiłkiem innych, by w ten sposób wszyscy podążali naprzód. Jedność, dobroć i prawe działanie muszą stać się praktyką dnia codziennego, wówczas będziecie szybciej wzrastać duchowo i przyciągnięcie do siebie innych. Nie wystarczy, że założycie szkołę lub uczelnię. Jej studenci muszą być jeszcze właściwie

wychowywani. Mówcie łagodnie. Nigdy nie okazujcie dzieciom gniewu. Nie musicie zawsze być usłużni, lecz możecie zawsze mówić grzecznie. Rozmawiajcie z dziećmi delikatnie i słodko. Również nauczyciele powinni odnosić się do siebie przyjaźnie i miło. A wówczas dzieci wezmą z nich przykład. Jumsai pokłada duże nadzieje w rozwoju tego ruchu (wprowadzanie wartości ludzkich do programów dydaktycznych w szkołach przyp. tłum.). W najbliższych trzech, czterech dniach ujawni się wiele kwestii i pomysłów. Jeśli uczycie dzieci czegokolwiek, róbcie to najlepiej, jak potraficie. Dzieci będą się wtedy uczyć i reagować z entuzjazmem. Matematyki, fizyki, czy chemii można nauczyć się z książek lub przez eksperymenty w laboratoriach, natomiast wartości ludzkich nie nauczycie się w ten sposób. To nie jest wiedza, którą można znaleźć w podręcznikach. Również ustne instrukcje nauczyciela nie będą skuteczne. To jest tak, jak z treningiem w ćwiczeniach fizycznych: sportowiec uczy się tylko na przykładzie - instruktor pokazuje ćwiczenie, a uczniowie go naśladują. Dzieci zawsze naśladują starszych. Dlatego możecie nauczyć je prawdy, prawości, pokoju i miłości ukazując własny przykład, a nie zasady. Wtedy dzieci rozwiną się we właściwym kierunku, a wraz z nimi zmieni się cały kraj. Nie tylko ten kraj - zmienią się wszystkie inne kraje świata. Obecnie tylko garstka ludzi naucza tych wartości, a jeszcze mniej wciela je w życie. Dlatego właśnie obecny świat jest w tak opłakanym stanie. Jest wśród was wielu zamożnych i wykształconych. Nie będę was oceniał na podstawie takich wartości. U Bhagawana liczy się to, w jakim stopniu wykorzystujecie swoje zasoby, wiedzę i intelekt dla dobra społeczeństwa. Nie ilość, lecz jakość jest istotna dla Swamiego. Jedna łyżeczka krowiego mleka jest bardziej przydatna, niż cała beczka mleka oślego. To, czego nie praktykujecie w swoim życiu, jest bezużyteczne. Praktykujcie i dawajcie innym przykład, wtedy będziecie prawdziwie bogaci i prawdziwie uczeni. Pieniądze, wiedza i inteligencja wszystko to nabierze wartości dopiero wtedy, gdy będzie przez was właściwie wykorzystywane. Pieniądze przychodzą i odchodzą jak przelotne chmury, natomiast miłość przychodzi, pozostaje i wzrasta. Musicie to sobie uświadomić z całą szczerością i powagą, aby stać się prawdziwie ludzkimi. Wy również oddziałujecie na otoczenie. Jeśli brak w was miłości, nikt do was nie przyjdzie. Mały przykład: Bhagawan jest ucieleśnieniem miłości - dlatego przybywa tutaj tyle ludzi. Nikt nie wysyłał wam zaproszeń, to miłość przyciągnęła was tutaj. Rozwijajcie w sobie miłość, bo miłością możecie osiągnąć wszystko. Macie przed sobą cztery dni konferencji. Zbierzcie wszystkie pytania i wątpliwości, przeanalizujcie je i znajdźcie odpowiedzi. W ten sposób udoskonalicie siebie. Możecie sprawić, że ta konferencja stanie się przykładem dla innych takich spotkań. Wielu uczestniczy w różnych seminariach i konferencjach, ledwo rozumiejąc ich cel. Ta konferencja jest inna. Jej przesłanie powinno pozostać w waszych sercach i umysłach. Jednoczcie się! Rozwijajcie w sobie miłość i dzielcie ją z innymi. Mówcie prawdę i postępujcie w sposób prawy. W ten sposób uświęcając swe życie, przydacie mu sensu i wartości. Wielu z was przybyło tutaj z daleka, wydając na ten cel dużo pieniędzy. W zamian za wasz wysiłek i wydatki zabierzcie stąd odrobinę świętości. Nawet kupno chusteczki wymaga pieniędzy kilku rupii. Za poniesione wydatki doznajcie boskiej miłości, która tu panuje. Zaszczepcie w swych sercach cztery wartości ludzkie. Prawda nie oznacza jedynie wiernego powtórzenia tego, co tu widzieliście. Prawda jest wieczna, trwa ponad czasem - przeszłością, teraźniejszością, przyszłością. Poszukujcie takiej prawdy i praktykujcie prawość. Co to jest dharma? Dharma to to, co podtrzymuje życie. Ogień to to, co płonie. Jeśli nie płonie to nie ogień, lecz rozgrzany węgiel. Wasze człowieczeństwo zamanifestuje się dopiero wówczas, gdy ugruntujecie w sobie dharmę. Musicie lśnić miłością i żyć prawdą. Jeśli trapią was jakiekolwiek wątpliwości w najbliższych dniach pytajcie bez wahania. Bhagawan jest gotów wyjaśnić wszystkie wasze wątpliwości. Wykorzystajcie w pełni sposobność, jaką daje bliskość Bhagawana. Pytajcie i czerpcie satysfakcję z wyjaśnień. Wy jesteście Moi, a ja jestem wasz. Wy i Ja jesteśmy jednym. Nie jesteśmy różni od siebie. Wielu z was zwykło mówić: dziękuję, dziękuję. To niewiele znaczący zwyczaj. Dziękuje się tylko obcym, a Bhagawan nie jest osoba trzecią, lecz drugą. Drugiej osobie nie musicie dziękować. Czy dziękujecie matce za każdy posiłek? Nie, nie. To jest jej obowiązek. Obowiązkiem Bhagawana jest kochać was wszystkich, więc nigdy nie mówcie mu dziękuję. Waszym prawem jest pytać. To jest wasze prawo, a mój obowiązek, moja odpowiedzialność. Kiedy prawo i odpowiedzialność idą w parze, rezultatem jest szczęśliwość.

tłum. Iwona Owczarek, współpr. Ewa Serwańska [Źródło: Wyd. broszur. Sathya Sai Books & Publications Trust, Prasanthi Nilayam, wrzesień 2000. Wydanie polskie: Wzmacnianie Edukacji w Wartościach Ludzkich (dodatek do Sai Ram nr 30, str. 5-12), Stowarzyszenie Sathya Sai, Wrocław 2000]