Refleksje historyczne z okazji 25-lecia uzyskania rejestracji przez Kociół Zielonowitkowy w Polsce Na pocztku moich historycznych refleksji zwizanych z 25-leciem uzyskania rejestracji przez nasz Kociół, wspomn wydarzenie, które miało miejsce w latach 30. pierwszego stulecia po Chr. W wito Pidziesitnicy, corocznie obchodzone przez Naród Wybrany w Jerozolimie, niespodzianie zarówno zgromadzeni w Wieczerniku uczniowie Jezusa, jak i przybysze z diaspory zgromadzeni wokół tego domu w jednej chwili znaleli si w centrum wydarzenia o fundamentalnym znaczeniu dla Kocioła i wiata. Zstpił na ziemi Duch wity i zrodził si Kociół Jezusa Chrystusa. Z wielowiekowej historii Kocioła przywołam zdarzenie, które w sylwestrow noc 1900 roku miało miejsce w pewnej amerykaskiej szkole biblijnej. 115 osób zgromadziło si na wieczornym naboestwie, które miało ich wprowadzi w XX wiek. Niedługo przed północ, pewna studentka poprosiła dyrektora szkoły, aby połoył na ni rce, by mogła otrzyma charyzmat innych jzyków. Dyrektor pocztkowo odmówił, poniewa sam jeszcze tego nie dowiadczył. Jednak pokornie, w imieniu Jezusa, połoył rce na jej głowie i si modlił. Nie wypowiedział nawet trzydziestu zda, gdy studentka zaczła si modli po chisku. To wydarzenie było bardzo istotne zarówno dla owej szkoły biblijnej, jak i jak si póniej okazało dla całego chrzecijastwa. W cigu kilku nastpnych dni sam dyrektor oraz połowa studentów dowiadczyli tego samego przeycia. Uczestnicy tych spotka modlili si w dwudziestu jeden znanych jzykach. Nikt z nich nigdy adnego z tych jzyków si nie uczył, a ich autentyzm potwierdzili ludzie posługujcy si tymi jzykami na co dzie. Obok obcych jzyków pojawił si te i inny fenomen tłumaczenie jzyków na angielski. Zarówno w rodowiskach kocielnych jak i w prasie wieckiej zawrzało. Szkoł zaczli odwiedza spragnieni takich religijnych dowiadcze wierzcy ludzie, ale take dziennikarze i lingwici. Zgłbiajc Pismo wite dyrektor wkrótce si zorientował, e wbrew jego pocztkowym oczekiwaniom, nie chodzi tu o nadzwyczajne uzdolnienia lingwistyczne przydatne w pracy misyjnej w odległych krajach. Pojł, e dzieje si co epokowego, jakby druga Pidziesitnica. Dlatego wkrótce odwanie a były to czasy obowizywania segregacji rasowej wsparł swojego czarnoskórego absolwenta, który w jakim zrujnowanym przez poar drewnianym budynku słucym niegdy za kociół, póniej uywanym jako stajnia, z grup zwolenników arliwie szukał obecnoci Boga. W tym skromnym miejscu, wród biedoty, zaczło si wielkie ogólnowiatowe duchowe przebudzenie, które zmieniło oblicze chrzecijastwa. Szeroko rozeszła si wie, e Los Angeles zostało nawiedzone niezwykłym działaniem Ducha witego. Przybywali tam podróni z dalekich stron. Na miejscu zastawali lichy, biały, dwukondygnacyjny drewniany budynek. Gdyby nie pami o betlejemskiej stajence, trudno byłoby uwierzy, e moe to by miejsce niebiaskiego nawiedzenia. 1
Tak jak kiedy na wito Pidziesitnicy do Jerozolimie zdały rzesze ydów z terytorium ogromnego Cesarstwa Rzymskiego, podobnie do tego miejsca przebywało wielu przedstawicieli rónych narodów. Przybyli tam za chlebem. Niektórym z nich udzieliło si to nowe przeywanie Boga. Rozwieli je potem do swoich miejscowoci, niosc wie, e Jezus dzisiaj take zbawia, uzdrawia i chrzci Duchem witym. Istniej liczne, intrygujce opisy wydarze tamtych dni. Błyskawicznie po całym wiecie roznosiła si wie o tym, e Duch wity dziwnie oddziałuje na poszczególnych ludzi i e jest to podobne do nowotestamentowych wydarze z pierwszego wieku. Odkrywano, e przeycie chrztu w Duchu witym uzdalnia do rzeczy nadzwyczajnych, a przede wszystkim, staje si sił sprawcz nawrócenia si do Jezusa mnóstwa ludzi. Natychmiast powstawały zbory. Kociół Zielonowitkowy w Rzeczypospolitej Polskiej jest kontynuacj dwóch nurtów ruchu zielonowitkowego, które zaistniały w Polsce: Zwizku Stanowczych Chrzecijan, który rozwinł si na lsku Cieszyskim, a wic pod zaborem austriackim i Zwizku Chrzecijan Wiary Ewangelicznej, który zapocztkował swoj działalno pod zaborem rosyjskim. Równie na terenach Cesarstwa Niemieckiego, w którego skład wchodziła cz ziem polskich, ju w roku 1907 rozwijały si społecznoci zielonowitkowe. Ich nauczanie i działalno ewangelizacyjna prowadzone były pocztkowo w ramach ruchu pietystyczno-społecznociowego stanowicego cz Kocioła Luteraskiego. Zarówno Kocioły historyczne, jak i wspólnoty ewangelicznobaptystyczne, zaskoczone zostały tym nowym zjawiskiem. Ju w 1909 roku w specjalnym owiadczeniu ich przedstawiciele stwierdzili, e tzw. ruch jzyków jest bardzo niebezpieczny. Na podstawie tej diagnozy pozbywano si z Kociołów ludzi, którzy przyznawali si do przeycia chrztu w Duchu witym. Dlatego, dla przykładu, nasz Zbór w Cieszynie ma studwuletni tradycj. Duch wity jest jednak cierpliwy i ponad pół wieku póniej Jego oywcza woda zaczła wypełnia poszczególne zagrody wyznaniowe. Wypełniła je do tego stopnia, e ponad wyznaniowymi podziałami stopniowo rodził si ruch, który nazwano charyzmatycznym. Tworzyła si szersza, midzywyznaniowa wspólnota ducha na gruncie Słowa oraz osobistego przeywania działania Ducha witego. Ruch zielonowitkowy obecnie uznawany jest za drugie, co do liczebnoci, wyznanie w ponad dwumiliardowym chrzecijastwie. Trzeba zaznaczy, e ten potny ogólnowiatowy ruch nie ma adnego załoyciela. Nikomu nie mona przypisa jego powstania. Zrodził si niejako samoczynnie, jest dziełem Tego, który wstpił na niebiosa, zasiadł na tronie po prawicy Ojca, wził od Ojca obietnic Ducha witego i wylał to, co do dzisiaj i wida, i słycha. 25 lat temu spełniło si oczekiwanie, powiedziałbym, marzenie naszych braci i sióstr w Chrystusie, czsto te naszych ojców i matek, aby istniejce od lat zbory skupiajce ponad 25 tysicy wiernych uzyskały samodzieln rejestracj, 2
aby zostały uznane przez władze pastwowe za pełnoprawny zwizek wyznaniowy. Niewielka cz zielonowitkowców stanowczy chrzecijanie dopili swego, ale nie tyle była to zasługa ich stanowczoci, po prostu, lokalne władze w zaborze austriackim nie robiły trudnoci i ju w 1910 roku zarejestrowały ich jako stowarzyszenie o charakterze religijnym. Ale, na przykład, ten zbór Zwizku Chrzecijan Wiary Ewangelicznej w południowo-wschodniej Polsce, który w takiej kondycji jak widzimy na fotografii był ju w 1928 roku i nie mógł uzyska tego samego. W swojej wiosce, mimo braku zgody władzy lokalnej, zbudowali dom modlitwy, jaki czas mieli nawet swój sklep, musieli te załoy własny cmentarz, bo na dotychczasowym odmawiano pochówku. I na rejestracj Kocioła czekali a do lutego 1988 roku. Pomylmy, czekali na to 60 lat! A niektórzy mówi, e zielonowitkowcy s niecierpliwi W II Rzeczypospolitej, Zwizek Zborów Chrzecijan Wiary Ewangelicznej mógł si chlubi imponujcym wzrostem liczby wiernych. Z dokumentów Ministerstwa Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego wynika, e w 1930 roku Zwizek liczył 111 zborów, 8178 wiernych i 111 duchownych i jedynie 19 domów modlitwy. Statystyka Zwizku Stanowczych Chrzecijan z tego okresu jest nastpujca: istniało 7 zborów zrzeszajcych 287 wyznawców, duchownych było czterech. Kolejna informacja o liczebnoci zwizku, z wrzenia 1937 roku, mówi, e w poprzednich dwóch latach ochrzczono 3304 osoby, a ogólna liczba wiernych wynosiła 21.501 osób, i to mimo duej emigracji do Ameryki Południowej i Kanady. Dwa lata póniej Zwizek liczył 300 zborów, w nich około 25 tysicy członków. A trzeba pamita, e Zwizek nie miał rejestracji, prawo umoliwiajce zielonowitkowcom w Polsce 3
centralnej i wschodniej swobodny rozwój, okrelało ich jako wyznanie tolerowane. Podczas II wojny wiatowej działalno zielonowitkowców została zakazana zarówno przez radzieckie, jak i niemieckie władze okupacyjne. By otrzyma ochron prawn przyłczano si w Polsce do Kocioła Metodystycznego, który w ten sposób pozyskał na terenie Generalnej Guberni ok. piciu tysicy wiernych, w tym kilkudziesiciu kaznodziejów wieckich. Po drugiej wojnie wiatowej zielonowitkowcy narodowoci niepolskiej pozostali na terenie Litwy (Wilno i okolice), Białorusi i Zachodniej Ukrainy. Polacy za w wyniku repatriacji znaleli si w Polsce na Ziemiach Zachodnich i Północnych. Stali si tutaj, gdzie przed wojn istniały zbory niemieckie, załoycielami polskich zborów zielonowitkowych. Jedynym członkiem ostatniego midzywojennego zarzdu Kocioła, który w wyniku repatriacji znalazł si w Polsce, był Józef Czerski, który zamieszkał w Brzegu Dolnym, k. Opola. W 1946 roku dołczyli do niego midzywojenni działacze regionalni na Kresach: Kazimierz Czepieluk, Teodor Maksymowicz, Franciszek Januszewicz, 4
Władysław Sosulski, Jakub Sieluycki i rok póniej Sergiusz Waszkiewicz. Podjto starania o wznowienie działalnoci organizacyjnej Kocioła Chrzecijan Wiary Ewangelicznej w Polsce. Zwołano dwie pierwsze powojenne konferencje przedstawicieli zborów w Bytomiu, a nastpnie w Łodzi, przyjto statut Kocioła, wybrano nowy zarzd na czele z Józefem Czerskim, jako prezesem zarzdu, który na konferencji w Łodzi otrzymał honorowy tytuł biskupa. Nowo powołany zarzd skierował w czerwcu 1946 roku memoriał do władz pastwowych informujcy o powołaniu zarzdu, o uchwaleniu statutu wraz z wnioskiem o legalizacj. W styczniu 1947 roku, wobec braku odpowiedzi na Memoriał, prezes zarzdu Józef Czerski zwraca si z prob o interwencj do Edwarda Osóbki-Morawskiego, premiera Rzdu Tymczasowego. Swoist odpowiedzi ze strony władz pastwowych było aresztowanie w nocy 19/20 wrzenia 1950 roku wszystkich duchownych, a take w wielu przypadkach członków rad zborowych. Lata 1950-1953 to powane utrudnienia w normalnym yciu kocielnym zborów zielonowitkowych w Polsce. W czerwcu 1951 biskup Czerski zostaje zwolniony z aresztu i reaktywuje działalno Kocioła Chrzecijan Wiary Ewangelicznej. Inni bracia s jeszcze uwizieni. W czerwcu 1953 roku, wskutek braku legalizacji i ostrych nacisków władz, zarzd zgodził si przyłczy Kociół do Zjednoczonego Kocioła Ewangelicznego. Zastrzeono, e ugrupowaniem Kocioła Chrzecijan Wiary Ewangelicznej w ramach ZKE zarzdzaj członkowie Rady Zjednoczonego Kocioła Ewangelicznego (6 osób) reprezentujcy to ugrupowanie. Zarzd był przeciwny ich rozwizywaniu. Było ono najwiksze sporód piciu wchodzcych w skład ZKE. A zielonowitkowcy razem stanowili około 60% liczby wszystkich wiernych Zjednoczonego Kocioła Ewangelicznego. W 1956 roku chrzecijanie wiary ewangelicznej podjli prób wystpienia ze Zjednoczonego Kocioła Ewangelicznego i dalszego samodzielnego starania si o legalizacj. W pimie do władz wyznaniowych i do Rady Zjednoczonego Kocioła Ewangelicznego, bp Czerski uzasadniał m.in. Nie chcemy dłuej marnowa cennego czasu na cigłe spory i wysłuchiwanie niepotwierdzonych zarzutów. Dlatego poyteczniej nam bdzie sta na linii dobrossiedzkich, chrzecijaskich stosunków z ZKE, a pracowa jako Kociół charyzmatyczny, w pokoju Ewangelii na fundamencie uczciwej jednoci. Próba jednak nie powiodła si. Zbory, które wystpiły, musiały powróci do ZKE. Nie mona było jednak bezkarnie opuci Zjednoczenia, jak wtedy mawiano. Niektórych czołowych działaczy zielonowitkowych pozbawiono stanowisk w kierownictwie Zjednoczonego Kocioła Ewangelicznego i usunito ze stanowisk przełoonych zborów, co praktycznie uniemoliwiło im działalno w ramach tego Kocioła. Przy czym naley zaznaczy, e wtedy jeszcze nawet Zjednoczony Kociół Ewangeliczny nie był oficjalnie zalegalizowany. Nastpiło to dopiero 31 lipca 1959 roku, a wic po 12 latach stara. Nie sposób było unikn napi i star midzy trzema ugrupowaniami baptystyczno-ewangelicznymi w ZKE a dwoma ugrupowaniami zielonowitkowymi, z uwagi na rónice, co do rodzaju duchowoci, stylu pobonoci czy sposobu prowadzenia pracy kocielnej. Przedstawiciele 5
ugrupowa zielonowitkowych zgłaszali coraz intensywniej postulat usamodzielnienia si ruchu zielonowitkowego. Byli bowiem przekonani, e nadszedł czas, by kade wyznanie tworzce dotd Zjednoczony Kociół Ewangeliczny zaczło prowadzi swoj misj w Polsce we własnym imieniu i na własny rachunek. Przy czym przyjto, e po wyjciu ze Zjednoczonego Kocioła Ewangelicznego stanowczy chrzecijanie i chrzecijanie wiary ewangelicznej utworz jedn organizacj kocieln Kociół Zielonowitkowy. Dnia 13 wrzenia 1986 roku, na posiedzeniu Rady Kocioła ZKE, Michał Hydzik, reprezentujcy wówczas stanowczych chrzecijan, a pełnicy funkcj członka Prezydium Rady Zjednoczonego Kocioła Ewangelicznego, działajc z upowanienia stanowczych chrzecijan i chrzecijan wiary ewangelicznej, złoył wniosek o reorganizacj Zjednoczonego Kocioła Ewangelicznego idc w kierunku usamodzielnienia si tworzcych go wyzna. Na nastpnym posiedzeniu Rady Kocioła ustalono, e XII Synod odbdzie si w dniach 22-23 maja 1987 roku. Na Synod, obradujcy w Warszawie w siedzibie Kocioła, przy ul. Zagórnej 10, przybyło 267 delegatów zborów. Wniosek poparło 214 delegatów, przeciwko było 52, 1 głos był niewany. Synod podjł uchwał o rozwizaniu Zjednoczonego Kocioła Ewangelicznego i utworzeniu nowych wspólnot wyznaniowych, zamykajc w ten sposób jego 40-letni histori. Ju tego samego dnia, 23 maja 1987 roku a wic dokładnie 25 lat temu - delegaci obydwu ugrupowa przeprowadzili obrady swojego Synodu. Uchwalono utworzenie Kocioła Zielonowitkowego w Polsce i dokonano wyboru jego tymczasowych władz. Dla przypomnienia pierwsze prezydium NRK 6
Kociół Zielonowitkowy w RP został zalegalizowany po omiu miesicach, 1 lutego 1988 roku, z chwil wykrelenia z rejestru wyznaniowego Zjednoczonego Kocioła Ewangelicznego. Wkrótce po usamodzielnieniu si, władze zwierzchnie Kocioła wystpiły do pastwowych władz wyznaniowych o ustawowe uregulowanie stosunków z Pastwem, co nastpiło po kilku latach, 20 lutego 1997 roku. Podczas tego wystpienia moje serce uderzyło ponad 1300 razy. Uderzało z wdzicznoci Najwyszemu za to, e razem z Wami, bracia i siostry, przed 25 laty mogłem uczestniczy w tym piknym dziele realizacji marze naszych poprzedników. Plakaty mówi, e mamy tutaj centralne obchody 25-lecia naszego Kocioła. Centralne bo chcemy przebywa w centrum obchodów. Obchody bo rozumiemy, e kadego z nas bardzo obchodzi nasz Kociół, czemu dalimy wyraz przybywajc tutaj, na nasze wspólne witowanie tegorocznego Dnia Pidziesitnicy. Dzikuj za uwag. Kazimierz Sosulski, Jastrzbie Zdrój, 27 maja 2012 roku 7