36 cięcie Cięcie jabłoni w praktyce Tradycyjnie drugiego dnia Spotkania Sadowniczego w Sandomierzu, którego XXIII edycja odbyła się 5 6 lutego br., zorganizowano pokaz cięcia jabłoni. Przeprowadził go, w sadzie Czesława Florkiewicza (fot. 1) w Dębianach, dr Gerhard Baab (fot. 2), specjalista z Centrum Kompetencji w Klein-Altendorf w Niemczech. Podczas pokazu mówił on m.in. o tym, jak prowadzić drzewa odmian z grup Jonagold, Gala i Golden Delicious. Pokaz ten odbył się w ramach pierwszej edycji Akademii Regalis. Fot. 1. Czesław Florkiewicz, gospodarz pokazu cięcia jabłoni W kwaterze Jonagoldów Pokaz cięcia przeprowadzono m.in. w 15-letniej kwaterze odmiany Early Queen. Jest to odmiana z grupy Jonagold. Cechą charakterystyczną całej tej grupy, o czym informował dr G. Baab, są problemy z regularnym plonowaniem, osiągnięciem odpowiedniej wielkości owoców i ich wybarwieniem, szczególnie na starszych drzewach. W górnej części drzew tej odmiany często mamy do czynienia ze zbyt intensywnym wzrostem pędów, w wyniku czego zacieniane są jabłka znajdujące się w dolnej części korony. Sadownik w poprzednim sezonie wykonał cięcie letnie drzew w obrębie dolnej i środkowej partii korony (do 2 m wysokości). Górna część drzewa nie była prześwietlona, w wyniku czego jest zbyt mocno zagęszczona (fot. 3) i należy ją mocno przeciąć przed nowym sezonem mówił dr G. Baab. Według specjalisty, będzie to wymagało dodatkowych 50 60 godz. pracy na ha. Cięcie drzew, jak przypomniał dr G. Baab, należy zawsze rozpoczynać od części wierzchołkowej i wycinać pędy tylko z tej strony drzewa, z której się stoi ( tnę to, co widzę ), a nie po przeciwnej jego stronie. Pęd, który będzie stanowił przedłużenie przewodnika, należy przyciąć na tzw. klik. Według dr. G. Baaba, po takim przycięciu reakcja wzrostowa powinna Fot. 2. Dr Gerhard Baab omówił główne zasady zimowego cięcia drzew nastąpić tylko w obrębie tego pędu. Jeżeli w górnej części drzewa jest duże zagęszczenie pędów, część z nich należy wyciąć, a potem opryskać tę część drzewa Regalisem 10 WG i wykonać cięcie korzeni z jednej strony pnia. W środkowej części drzewa najcenniejsze są pędy 1-, 2- i 3-letnie. Pędy 4-letnie i starsze należy usunąć, ponieważ zbyt silnie rosną i zacieniają dolną część korony. Gałęzie w tej partii korony należy wycinać na czop, aby wyrosły w tym miejscu nowe pędy, które z czasem zastąpią starsze. Gdy czop jest zbyt krótki lub zacieniony, lub gdy cięcie drzew prowadzono zbyt późno, nowe pędy na nim mogą się nie pojawić. Jak informował dr G. Baab, cięcie drzew z grupy Jonagold w środkowej części korony najczęściej polega na wycięciu 4, 5 gałązek, co umożliwi rozwój młodszych pędów. Czteroletni, zwisający w dół pęd w środkowej części korony można zostawić i przyciąć w przejściu między drewnem jednorocznym i dwuletnim, aby przewisał nie więcej niż wynosi długość sekatora ręcznego poniżej
37 a Fot. 3. Górna część korony drzew odmiany Early Queen była zbyt zagęszczona (a) i wymagała prześwietlenia (b) b nasady pędu na pniu (fot. 4) i był bardziej stabilny. Będzie na nim owocowanie, ale będzie on jednocześnie zacieniał pędy znajdujące się poniżej, które mogą odnowić wzrost i owocowanie po usunięciu tego pędu. Dlatego można wyciąć go na czop i w ten sposób doświetlić pędy znajdujące się pod nim. W obrębie dolnego piętra korony czasem także trzeba wyciąć którąś z gałęzi, aby zapewnić ich wymianę. W tej części drzewa, pędy nie wyrastają zbyt łatwo. Gdy trzeba wyprostować konar, bo rośnie w nieodpowiednim kierunku, to można go skrócić w obrębie kilkuletniego drewna. Przy czym pozostawiony na przedłużenie konaru pęd nie może być zbyt cienki w stosunku do skracanego (fot. 5), gdyż nastąpi na nim silna reakcja wzrostowa. Pozostawione odgałęzienie natomiast należy przyciąć tak, aby nie zwisało więcej niż na jedną długość sekatora ręcznego poniżej nasady przyciętego konaru (patrząc na pień). Pędy zwisające powyżej tego konaru należy skrócić na wysokości sekatora ręcznego, powyżej konaru dolnego (fot. 6). Na młodszych drzewkach można przyciąć ten pęd na tzw. klik. Te 15-letnie drzewa nie rosłyby tak intensywnie, gdyby 3 lata wcześniej zaczęto przycinać ich korzenie skośnym nożem. Jednego roku z jednej, drugiego roku z drugiej strony pnia. W bieżącym roku należy koniecznie wykonać ten zabieg z jednej strony drzew nożem skośnym o długości 70 cm i w odległości 50 60 cm od pnia. Drzewa są nawadniane i w górnej części korony wykazują silny wzrost, dlatego z drugiej strony pnia też dobrze byłoby wykonać cięcie, ale nożem pionowym. W ten sposób ograniczymy ich wzrost bez uszczerbku na plonowaniu (70 80 t/ha). Jeżeli nie byłoby nawodnienia, wówczas wystarczy przeprowadzić cięcie korzeni z jednej strony drzew informował dr G. Baab. Na drzewach odmian z grupy Jonagold jak przekazał dr G. Baab na jeden owoc powinno przypadać 40 liści. Fot. 4. Pozostawiana w części środkowej korony drzewa gałąź nie może zwisać więcej niż wynosi długość sekatora ręcznego (mierząc od nasady gałęzi na pniu) r e k l a m a *Cena zestawu obejmuje: Piłka pistoletowa Selion M12, Bateria litowo-jonowa 400 i sekator Treelion M45 z adapterem. Oferta ważna do wyczerpania zapasów. Cena standardowa 9645 zł brutto Belsk Duży, ul. Kozietulskiego 17, tel./fax 48 661 01 42, 661 01 43 FILIA: Sandomierz, Bogoria Skotnicka 50, tel. kom. 668 136 577 FILIA: Góra Kalwaria, Coniew 37A, tel. kom. 668 136 578 www.activ.com.pl e-mail: sklep@activ.com.pl Generalny dystrybutor w Polsce
38 cięcie a Fot. 5. Gałąź z pierwszego piętra korony (a) można skrócić w obrębie kilkuletniego drewna, ale pozostawiony pęd nie może być zbyt cienki w stosunku do skracanego (b) Fot. 6. Pędy znajdujący się ponad konarami z dolnej części korony nie może zwisać więcej niż wynosi długość sekatora ręcznego Podczas cięcia drzew zimą trzeba zwracać uwagą na ten stosunek, czyli przyglądać się pąkom kwiatowym i dopasować cięcie do liczby pąków liściowych, aby nie wyciąć ich zbyt dużo. Po przycięciu pędu tak, aby nie zwisał więcej niż wynosi długość sekatora ręcznego (licząc od nasady pędu), wyrosną na nim pędy i liście, które zapewnią właściwe dokarmienie znajdujących się na nim owoców. Tak można postąpić na drzewach z przewisającymi gałęziami w środkowej części korony. Natomiast Najlepszym regulatorem wzrostu drzew są owoce. Zadaniem Regalisu 10 WG i podcinania korzeni jest wspomaganie korzystniejszego dla owoców podziału asymilatów, czego efektem jest lepsze owocowanie. Podcinanie korzeni można przeprowadzić pierwszy raz już w 3 roku po posadzeniu drzew, pod warunkiem że w 2 roku wykazywały one silny wzrost. Nie oznacza to, że co roku trzeba będzie podcinać korzenie. Zazwyczaj zabieg ten należy wykonać, gdy drzewo rośnie zbyt silnie mówił dr G. Baab. b wszystkie pędy zbyt silnie rosnące w tej części korony należy usuwać. Jabłonie odmiany Jonagold najlepiej owocują na jednorocznych i dwuletnich pędach oraz krótkopędach. Pędy jednoroczne na tej odmianie mogą mieć długość nawet 40 cm, gdy wyrastają bezpośrednio z pnia lub młodych gałęzi. Dłuższe nie są zazwyczaj zakończone pąkiem kwiatowym, zwłaszcza gdy wyrastają z pędów 2- i 3-letnich, powoduje to odsunięcie owocowania od pnia i spadek plonowania. Na Jonagoldzie można pozostawić zatem jednoroczne pędy o maksymalnej długości do 40 cm. Według dr. G. Baaba, w dolnej części korony powinny być one nawet krótsze, aby się nie zacieniały (u innych odmian, np. Gala, Pinova, przyrosty jednoroczne powinny być o 10 cm krótsze, najlepiej aby miały długość około 20 cm). Usunięcie zacieniających dolne partie korony pędów jednorocznych w całości zapewni dostęp światła i lepszą jakość owoców w tej części drzewa. Przed cięciem w obrębie dolnej partii korony trzeba więc odpowiedzieć sobie na pytanie: lepiej mieć więcej słabej jakości jabłek, czy mniej ale wysokiej jakości? pytał sadowników dr G. Baab. W bieżącym sezonie Według dr. G. Baaba, aby w bieżącym sezonie ograniczyć wzrost przycinanych podczas pokazu drzew Early Queen, należy zastosować Regalis 10 WG oraz przeprowadzić zabieg podcinania korzeni. W poprzednim sezonie sadownik zastosował ten preparat w dawce 2,5 kg/ha i efekt jego działania widoczny jest tylko w środkowej i dolnej części drzew. Górna partia korony wymaga intensywnego cięcia. Ubiegłoroczny rozrost korzeni i ograniczenie wzrostu wegetatywnego w niektórych partiach korony przy użyciu Regalisu 10 WG, może w nadchodzącym sezonie stymulować bowiem drzewa do intensywnego wzrostu wegetatywnego. Działania te mogą wprawdzie rzutować negatywnie na średnicę jabłek w tym sezonie, ale w przypadku Jonagoldów nie ma to większego znaczenia.
39 Miedź 50 WP Nasz produkt zawiera 50% miedzi w postaci tlenochlorku miedzi a ile ma Twój?
40 cięcie Fot. 7. Nieodpowiednia reakcja pędu po zastosowaniu Regalisu 10 WG silny wzrost wegetatywny ku górze i brak obłożenia pąkami kwiatowymi Fot. 8. Z prawej prawidłowo przycięta wierzchołkowa część drzewa odmiany Golden Delicious Reinders Fot. 9. Klik na pędzie stanowiącym przedłużenie konaru z pierwszego piętra drzewa W bieżącym sezonie szczególnie istotne będą zabiegi Regalisem 10 WG w obrębie górnej części korony drzew. Pierwszy z nich warto przeprowadzić w fazie balona. A jeżeli kwitnienie będzie średnie, to również 2 3 tygodnie po jego zakończeniu należy ponownie opryskać górne partie drzew i pierwsze piętro korony tym preparatem w dawce 0,5 kg/ha. Zabieg ten pozwoli nie tylko ograniczyć wzrost pędów, lecz także opadanie zawiązków z tych partii korony, co często ma miejsce przy zbyt silnym wzroście wegetatywnym i niedoborze światła. W środkowej części drzewa powinny dobrze owocować, gdyż są optymalnie doświetlone. Znajduje się tam wiele dwuletnich pędów zakończonych pąkami kwiatowymi. Czasami jak informował dr G. Baab Regalis 10 WG powoduje wzrost pędów ku górze (fot. 7) jest to niebezpieczne zjawisko na młodych drzewkach, gdyż mogą pojawić się pędy wegetatywne bez owoców, trudne do uformowania. Takie gałęzie należy od razu wyciąć. Cięcie odmian plonujących corocznie Zasada cięcia odmiany Golden Delicious Reinders jest taka sama jak grupy Jonagold. Cięcie drzew rozpoczyna się od górnych ich partii przewodnik przycina na klik, a pędy konkurujące wycina (fot. 8). W środkowej części drzew gałęzie 4-letnie i starsze oraz zbytnio zacieniające dolną część korony należy zaś wyciąć na czop, aby mogły wyrastać tam nowe pędy i aby poprawić doświetlenie drzewa. Jak informował dr G. Baab, Golden Delicious lubi cięcie małym sekatorem. W dolnej części drzewa za pomocą cięcia na klik ukierunkowuje się wzrost pędów. W przypadku tej odmiany nie powinno się jednak przycinać na klik pędów rosnących ku górze (fot. 9). Ponadto należy zwracać uwagę na ułożenie i jakość pąków kwiatowych, aby nie były zbytnio zacienione. U drzew Golden Delicious Reinders cięcie krótkie ręcznym sekatorem należy traktować jako pierwszy etap przerzedzania zawiązków. Intensywność cięcia drzew tej odmiany zależy od jakości pąków kwiatowych. W sadzie, w którym prowadzono pokaz, z uwagi na znaczny plon owoców w poprzednim sezonie (70 t/ha), pąki te nie wyglądają na silne i kwitnienie może być średnie. Dlatego podczas cięcia zimowego według dr. G. Baaba bezpieczniej będzie pozostawić parę kilkuletnich gałązek więcej. Ponadto, zdaniem dr. G. Baaba, należy zastosować Regalis 10 WG tylko na górną i dolną część korony. Dawka preparatu (1,5 kg/ha lub 0,75 kg/ha) i liczba zabiegów będą uzależnione od rozwoju drzew. Preparat ten w bieżącym sezonie będzie miał za zadanie nie tylko przyhamowanie wzrostu wegetatywnego drzew, lecz także wzmocnienie pąków kwiatowych. Z reguły, gdy jest słabsze kwitnienie, to szybciej następuje wzrost wegetatywny. Jak informował dr. G. Baab, w Niemczech już w fazie balona poleca się stosować Regalis 10 WG. Drugi zabieg, w górnej części korony lub w górnej i dolnej jej części, należałoby przeprowadzić 2 3 tygodnie po kwitnieniu w dawce 0,5 kg/ha.
41
42 a cięcie Fot. 10. Drzewka typu knip-boom czasami także wymagają korekty po posadzeniu, zwłaszcza gdy nie są wyrównane a Fot. 11. Zbyt silne pędy (a) oraz położone zbyt nisko należy usunąć na czop (b) Jabłonie odmian Golden Delicious Reinders i Gala zazwyczaj słabiej owocują w dolnej i górnej części drzewa, ponieważ tam albo jest silny wzrost (góra) albo słabe doświetlenie (dół). Dlatego w przypadku wymienionych odmian zasadne jest opryskanie tych partii drzew Regalisem 10 WG. Dla przycinanych podczas pokazu drzew odmiany Golden Delicious Reinders, z uwagi na ich dość silny wzrost, dr G. Baab zalecał jesienią przeprowadzenie cięcia korzeni skośnym nożem z jednej strony pnia w odległości 60 cm od niego. b b Fot. 12. Pędy w wierzchołkowej części drzewa wyrastające pod ostrym kątem w stosunku do przewodnika (a) powinny być wycięte (b) fot. 1 12 A. Łukawska Zabiegu tego, w przypadku drzew odmiany Golden Delicious, nie należy przeprowadzać wiosną, z uwagi na nieodpowiednią reakcję drzew na stres wodny, który wynika z ograniczenia bryły korzeniowej i na ryzyko powstawania ordzawień na owocach. Po zastosowaniu preparatu Regalis 10 WG wzrost drzew zahamowany jest tylko w części nadziemnej. Część podziemna rozwija się bez ograniczeń i masa korzeniowa jest zazwyczaj znaczna. Gdyby jesienią korzenie były przycięte (Regalis 10 WG był stosowany w poprzednim sezonie), to jego dawka w bieżącym sezonie byłaby niska. Cięcie drzewek typu knip-boom W przypadku odmiany Golden Delicious w środkowej części korony drzew w pełni owocowania nie może być silnych pędów (4-letnich i starszych). Po cięciu powinno pozostać tam 15 20 owocujących gałęzi (1 3-letnich). Drzewka typu knip-boom, zdaniem dr. G. Baaba, również wymagają ingerencji sekatorem po posadzeniu, zwłaszcza gdy rozgałęzienia boczne są zbyt nisko położone lub materiał szkółkarski nie jest wyrównany (fot. 10).
43 Wszystkie pędy zbyt nisko położone (błąd popełniony w szkółce) muszą być zatem wycięte, gdyż będą pokładać się i zakłócą pokrój korony (fot. 11). Pierwsze piętro korony powinno znajdować się na wysokości 0,8 1,2 m od powierzchni gleby. Takie traktowanie drzewek zapewni ich wyrównany wzrost i owocowanie, ale odsunie plonowanie w czasie. U pozostałych pędów w obrębie pierwszego piętra dr G. Baab usunął pąki szczytowe, tłumacząc, że muszą one najpierw rosnąć wegetatywnie i uformować szkielet, aby mogły w przyszłości dobrze owocować. W obrębie pierwszego piętra korony powinno znajdować się 4 5 pędów szkieletowych. Pędy wyrastające w szczytowej części drzewa dr G. Baab wyciął z uwagi na dużą konkurencję w stosunku do przewodnika (fot. 12), którego nie zalecał przycinać w ogóle, a cięcie go na klik radził rozpocząć dopiero wówczas, gdy przerośnie najwyższy drut w konstrukcji wspierającej. Dr G. Baab poinformował również o sposobie pobudzania takich drzewek Cięcie mechaniczne zapewnia optymalny dostęp światła do każdej części korony drzewa. Nie jest ono wykonywane zgodnie z jakąś ideologią, a przez maszyny. Jego zaletą jest zwężenie koron, zmniejszenie ich miąższości, co przekłada się na lepsze doświetlenie każdej części drzewa, ale nie zastępuje całkowicie ręcznego cięcia drzew. Redukuje na pewno czas poświęcany na cięcie drzew i wynikające z tego koszty. Wymaga jednak ręcznej korekty (na którą trzeba przeznaczyć około 30 godz./ha) informował dr G. Baab. do wybijania pędów. Polega on na nacięciu piłką do metalu przewodnika powyżej pąka, z którego ma wyrosnąć pęd, a następnie opryskaniu drzew preparatem miedziowym. Zabieg taki należy przeprowadzić przed ruszeniem wegetacji. Zrakowacenia Na kwaterach, gdzie widoczne są objawy porażenia sprawcą raka drzew owocowych, dr G. Baab zalecał podjęcie działań profilaktycznych polegających np. na opryskaniu drzew po zbiorze owoców preparatem miedziowym (pierwszy zabieg należy wykonać, gdy opadnie 30% liści z drzew, drugi gdy opadnie 60% liści, a trzeci, gdy opadną wszystkie). W Niemczech do jesiennej ochrony drzew przed infekcjami sprawcą raka drzew owocowych stosuje się też Topsin M 500 SC*. Dr G. Baab zalecał, aby kwatery, na których szczególnie dużo drzew ma zrakowacenia, zimowe cięcie drzew wykonywać jak najpóźniej. Anita Łukawska * w Polsce preparat nie jest zarejestrowany do ochrony jabłoni po zbiorze owoców r e k l a m a