UREGULOWANIA PRAWNE I ADMINISTRACYJNE DOTYCZĄCE OCHRONY INFORMACJI KLASYFIKOWANYCH WE FRANCJI WYBRANE ASPEKTY



Podobne dokumenty
OCHRONA INFORMACJI NIEJAWNYCH

Szkolenie. z zakresu ochrony. informacji niejawnych

ZARZĄDZENIE NR 211/2012 WÓJTA GMINY WALIM. z dnia 20 listopada 2012 r.

DECYZJA RAMOWA RADY 2003/568/WSISW(1) z dnia 22 lipca 2003 r. w sprawie zwalczania korupcji w sektorze prywatnym RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

UMOWA między Australią a Unią Europejską w sprawie bezpieczeństwa informacji niejawnych

ZARZĄDZENIE Nr 20/2011

Instrukcja dotycząca sposobu i trybu przetwarzania informacji niejawnych oznaczonych

OCHRONA INFORMACJI NIEJAWNYCH

ROZPORZĄDZENIE RADY (EURATOM, WE) NR 2185/96. z dnia 11 listopada 1996 r.

Instrukcja dotycząca sposobu i trybu przetwarzania informacji niejawnych oznaczonych

PRZEDSIEBIORSTWO ŚLUSARSKO BUDOWLANE LESZEK PLUTA

Załącznik do Zarządzenia Nr 12/2014 Burmistrza Szczawna-Zdroju z dnia r.

Rodzaje danych (informacji) m.in.: Podmioty przetwarzające dane: podmioty publiczne, podmioty prywatne.

źródło: Nauka o pracy - bezpieczeństwo, higiena i ergonomia, Prawna ochrona pracy, inż. Jerzy Kowalski - Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

Informacje niejawne i ich podział (oprac. Tomasz A. Winiarczyk)

DECYZJA KOMISJI z dnia 7 czerwca 2018 r. w sprawie sformalizowania Grupy Ekspertów Komisji ds. Polityki Celnej (2018/C 201/04)

Instrukcja dotycząca sposobu i trybu przetwarzania informacji niejawnych oznaczonych klauzulą zastrzeżone w Urzędzie Miasta Pruszcz Gdański.

Unit 3-03/ Kompetencje Unii. Zasady strukturalne

1) Instrukcji o zasadach pracy biurowej w resorcie obrony narodowej (sygn. Szt. Gen. 1537/2002),

ZARZĄDZENIE NR 29/2012 WÓJTA GMINY SECEMIN. z dnia 29 czerwca 2012 r.

Prawnokarne konsekwencje naruszenia prawa do informacji oraz obowiązku zachowania tajemnicy

ZARZĄDZENIE Nr BO BURMISTRZA OZIMKA z dnia 05 października 2012 r.

DECYZJA RAMOWA RADY 2003/80/WSiSW. z dnia 27 stycznia 2003 r. w sprawie ochrony środowiska poprzez prawo karne

JĘZYK FRANCUSKI KARTA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ 6., 7. i 8.

TAJEMNICA ZAWODOWA I BANKOWA. Małgorzata Lewandowska Katarzyna Maciejewska

4. PROCEDURA POLITYKI BEZPIECZEŃSTWA I OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH OBOWIĄZUJĄCA W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 2 ŁĘCZNEJ

Zarządzenie nr 42 Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego z 26 czerwca 2008 roku

EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA FRANCUSKIEGO

Status Rzecznika Praw Obywatelskich

Na czym polega planowanie ochrony informacji niejawnych w jednostce organizacyjnej?

Polityka Bezpieczeństwa i Ochrony Danych Osobowych przetwarzanych przez Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk. z siedzibą w Warszawie

*Noark 5. Ramy prawne. Opr. Anna Bińkowska

ZARZĄDZENIE Nr BO BURMISTRZA OZIMKA z dnia 05 października 2012 r.

Pan Marek Jurek Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Stanowisko Rządu w sprawie prezydenckiego projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie danych osobowych (druk nr 488)

UCHWAŁA Nr 216/2012 KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA. z dnia 19 lipca 2012 r.

Zarządzenie Nr 340/2011 Prezydenta Miasta Nowego Sącza z dnia 17 października 2011r.

Prezydent RP uwarunkowania administracyjnoprawne. mgr Maciej M. Sokołowski WPiA UW

BEZPIECZEŃSTWA PRZETWARZANIA DANYCH OSOBOWYCH

ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR

ZARZĄDZENIE Nr 192/11

ZASADY NACZELNE USTROJU RP

OPINIA KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA. z dnia 13 grudnia 2016 r. w przedmiocie poselskiego projektu ustawy Przepisy wprowadzające

PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA FRANCUSKIEGO

Jednym z podstawowych aktów prawnych, regulujących udział mieszkańców w życiu publicznym, jest Europejska Karta Samorządu Lokalnego (EKSL).

Szkolenie. Ochrona danych osobowych

WERYFIKACJA KLAUZUL TAJNOŚCI DOKUMENTÓW ARCHIWALNYCH WOJSKA POLSKIEGO WYTWORZONYCH PRZED DNIEM 10 MAJA 1990 ROKU

USTAWA z dnia 9 kwietnia 1999 r.

Szanowny Panie Przewodniczący, Szanowne Panie i Panowie Posłowie! W wystąpieniu skupię się na zagadnieniach przedstawionych na slajdzie: -

EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA FRANCUSKIEGO 19 MAJA 2016 POZIOM ROZSZERZONY CZĘŚĆ I. Godzina rozpoczęcia: 14:00. Czas pracy: 120 minut

PRZEDSIEBIORSTWO LUSARSKO-BUDOWLANE LESZEK PLUTA

Załącznik do Zarządzenia Nr 221 Burmistrza Michałowa z dnia 18 marca 2013 r.

Spis treści. Wykaz stron internetowych... XVII Wykaz podstawowej literatury... XIX Przedmowa... XXI

EGZAMIN MATURALNY 2013 JĘZYK FRANCUSKI

Polityka Bezpieczeństwa Informacji (PBI) URZĄDU GMINY SECEMIN. Załącznik Nr 1 do Zarządzenia Nr 39 Wójta Gminy Secemin z dnia 30 sierpnia 2012 roku

Mirosław Jeziorski, Krzysztof Płaska IPN

PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA FRANCUSKIEGO

RZECZPOSPOLITA POLSKA Rzecznik Praw Obywatelskich Irena LIPOWICZ RPO II/08/MW. Pan Jarosław Gowin Minister Sprawiedliwości

Imię i nazwisko Data Podpis

II Lubelski Konwent Informatyków i Administracji r.

Warszawa, dnia 9 lutego 2012 r. Poz. 8

Wniosek DECYZJA RADY

KIEROWANIE OBRONĄ PAŃSTWA

Warszawa, dnia 21 listopada 2014 r. Poz. 29 M I N I S T R A S P R A W Z A G R A N I C Z N Y C H 1) z dnia 20 listopada 2014 r.

PL Zjednoczona w różnorodności PL

Warszawa, dnia 15 maja 2012 r. Poz. 519 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 25 kwietnia 2012 r.

Wstęp ROZDZIAŁ I KLASYFIKOWANIE INFORMACJI NIEJAWNYCH

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) / z dnia r.

Polityka bezpieczeństwa przetwarzania danych osobowych w VII L.O. im. Juliusza Słowackiego w Warszawie.

Spis treści. Wprowadzenie. I. KSZTAŁCENIE OBRONNE MŁODZIEśY W POLSCE (TRADYCJE I WSPÓŁCZESNOŚĆ)

Ochrona informacji niejawnych.

Od 1 stycznia 2015 r. zaczęły obowiązywać znowelizowane przepisy ustawy o ochronie danych osobowych

Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym Nr 1 im. Prof. Stanisława Szyszko w Zabrzu Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach

Polityka Bezpieczeństwa Informacji w PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. dla Partnerów Biznesowych Spółki. SZBI-Ibi-1a

Warszawa, dnia 24 kwietnia 2015 r. Pozycja 14 ZARZĄDZENIE NR 14 MINISTRA SKARBU PAŃSTWA 1) z dnia 23 kwietnia 2015 r.

Dziennik Urzędowy Ministra Obrony Narodowej Nr 4 z dnia r., poz. 20

OGÓLNE INFORMACJE NA TEMAT ANKIETY BEZPIECZEŃSTWA OSOBOWEGO

Warszawa, dnia 19 października 2012 r. Poz DECYZJA Nr 332/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 19 października 2012 r.

INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA PRZEMYSŁOWEGO

PROGRAM DZIAŁANIA KRAJOWEJ IZBY DORADCÓW PODATKOWYCH NA V KADENCJĘ KRAJOWEJ RADY DORADCÓW PODATKOWYCH

FORUM ROZWOJU INWESTYCJI SAMORZĄDOWYCH

A8-0176/54. Tekst proponowany przez Komisję. Uzasadnienie

- WZOR UMOWY POWIERZENIA PRZETWARZANIA DANYCH OSOBOWYCH - ZADANIE 3. (nazwa podmiotu, z którym zawierana jest umowa)..., reprezentowanym przez :

11917/12 MSI/akr DG C1

DECYZJE. uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

Druk nr 580 Warszawa, 12 maja 2006 r.

ŹRÓDŁA PRAWA POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCEGO W RP

Zasady i sposób ochrony informacji niejawnych na Politechnice Krakowskiej

Polityka bezpieczeństwa

POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA

MATERIAŁ DIAGNOSTYCZNY Z JĘZYKA FRANCUSKIEGO

6182/1/17 REV 1 ADD 1 mo/kkm 1 DRI

Wdrożenie Modelowej Procedury Konsultacji Publicznych do systemu prawnego

Raport o usługach cloud computing w działalności ubezpieczeniowej Regulacje prawne dotyczące ubezpieczeo związane z outsourcingiem usług IT

Prawo i polityka penitencjarna warsztaty ze stosowania prawa

Ogólne ramy informowania i konsultacji członków korpusu służby cywilnej oraz pracowników centralnej administracji rządowej Porozumienie

Przetwarzanie danych osobowych w przedsiębiorstwie

Cele i treść postępowania sprawdzającego jako element ochrony informacji niejawnych.

Transkrypt:

Joanna Gregorczyk UREGULOWANIA PRAWNE I ADMINISTRACYJNE DOTYCZĄCE OCHRONY INFORMACJI KLASYFIKOWANYCH WE FRANCJI WYBRANE ASPEKTY Tajemnica to kluczowe pojęcie przydatne do charakteryzowania problematyki ochrony informacji niejawnych ( ). Termin tajemnica towarzyszy człowiekowi i wszelkim formom jego organizacji od zarania dziejów. Jest czynnikiem bezpieczeństwa, bywa postrzegana jako walor człowieka godnego zaufania ( ). Potrzeba ochrony tajemnicy pojawiła się już w najdawniejszych czasach istnienia społeczeństw i państw, w imię ich bezpieczeństwa zewnętrznego. Zdrada takiej tajemnicy związana była nierozerwalnie z działaniem objętym dziś pojęciem szpiegostwo 1. Wobec tego informacje, które mają charakter tajny, takie jak tajemnica zawodowa czy tajemnica państwowa, powinny podlegać ścisłej ochronie gwarantowanej przez odpowiednie przepisy prawne i administracyjne. Jednymi z pierwszych takich uregulowań na gruncie prawodawstwa francuskiego były Dekret z 16 czerwca 1793 r. 2 oraz Kodeks Karny z 1810 r. 3 ustanawiające karę śmierci dla szpiegów i osób współpracujących z innym państwem. Kolejnym znaczącym aktem prawnym w tej materii była ustawa z 18 kwietnia 1886 r. 4 obejmująca ochroną prawną tajne plany, zapisy oraz dokumenty ważne dla obrony kraju oraz bezpieczeństwa zewnętrznego państwa. Pojęcie tajemnicy obrony narodowej w znaczeniu tajemnicy państwowej zostało po raz pierwszy użyte w dekrecie-ustawie z 29 lipca 1939 r. 5 i na stałe wpisało się we francuską koncepcję bezpieczeństwa państwa. Obecnie do najważniejszych uregulowań prawnych oraz administracyjnych w materii ochrony informacji niejawnych w Republice Francuskiej należą 1 M. Plewa, Ochrona tajemnicy państwowej w Polsce historia i stan obecny, [w:] Administracja rządowa wobec wyzwań bezpieczeństwa państwa, pod red. S. Zalewskiego, Wyższa Szkoła Administracji, Bielsko-Biała 2007, s. 166-167. 2 Le décret 16 juin 1793. 3 Le code pénal de 1810. 4 La loi du 18 avril 1886. Warto także wspomnieć, iż ustawa ta nakazywała wzmożoną obserwację osób podejrzewanych o szpiegostwo. Do tego celu służyły tzw. Karnety A i B. W pierwszym z nich wpisywano nazwisko obcokrajowców będących w wieku poborowym i rezydujących we Francji. Natomiast w Karnecie B widniały nazwiska zarówno obcokrajowców, jak i Francuzów, wobec których istniały podejrzenia o współpracę z innym państwem bądź antymilitaryzm. 5 Le décret-loi du 29 juillet 1939. Dekret-ustawa był aktem wydawanym przez władzę wykonawczą na mocy upełnomocnienia Parlamentu. W 1956 r. zastąpiono tę procedurę legislacyjną ordonansem. 51

Roczniki Administracji i Prawa. Rok XI Kodeks Karny, Kodeks Obrony oraz Międzyresortowa instrukcja 1300. W celu lepszego zrozumienia funkcjonowania francuskiego systemu zabezpieczenia państwa przed zagrożeniami oraz ze względu na jego specyfikę, niezbędnym staje się przynajmniej zarysowanie pojęcia obrony narodowej. 1. POJĘCIE OBRONY NARODOWEJ Na gruncie prawodawstwa francuskiego pojęcie obrony narodowej (la défense nationale) początkowo, tzn. od końca XIX, miało znacznie stricte wojskowe. Po drugiej wojnie światowej, a przede wszystkim po ukazaniu się ordonansu z dnia 7 stycznia 1959 r. o organizacji obrony, zakres znaczenia tego pojęcia stopniowo ulegał rozszerzeniu. Artykuł 1 definiował przede wszystkim obronę w ujęciu telicznym, wyznaczając jej cel, jakim jest zapewnienie bezpieczeństwa, integralności terytorium jak i życia jego mieszkańców, niezależnie od czasu, okoliczności oraz wbrew wszelkim formom agresji 6. Ponadto artykuł ten wskazywał na obronę narodową jako gwaranta przestrzegania sojuszy, traktatów i umów międzynarodowych. Takie ujęcie obrony nadało jej dwa nowe wymiary odnoszące się do: czasu wskazano, że obrona ma charakter ciągły, nieograniczający się zatem tylko i wyłącznie do okresu wojny; zakresu wymiar całościowy, tzn. obejmujący swym zasięgiem zarówno aspekty i środki wojskowe jak również cywilne. B ernard Chantebout wyróżnił trzy interpretacje znaczenia tego pojęcia: dla jednych, nadal licznych, termin zachował swoje znaczenie sprzed roku 1939: Obrona Narodowa to armia; dla innych oznacza zespół czynników, które wchodzą w grę w przypadku konfliktu zbrojnego. Dla innych wreszcie, pojęcie Obrony Narodowej jest tak szerokie, że miesza się i prawdopodobnie zdają sobie z tego sprawę z innym pojęciem, jakim jest całościowa polityka Narodu 7. Wydaje się, że na powyższe interpretacje miała znaczny wpływ osoba jak i poglądy Charles a de Gaulle a. Potwierdza to przemówienie Jacques a Chiraca z 9 listopada 2006 r.: Im więcej czasu upływa, tym większa staje się postać gene- 6 J. Gregorczyk, Wybrane zagadnienia ochrony informacji niejawnych we Francji i w Polsce, [w:] Administracja jako czynnik bezpieczeństwa. Doświadczenia historyczne i uwarunkowania współczesne, ponadnarodowe, narodowe i regionalne. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Koło Naukowe przy Międzynarodowej Szkole Nauk Politycznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach 26 maja 2008 r., red. R. Jankowska i D. Gregorczyk, MSNP, Katowice 2009, s. 79. 7 Pour les uns, encore nombreux, le terme a conservé sa signification d avant 1939: la Défense Nationale, c est l Armée; pour les autres, il désigne l ensemble des facteurs qui entrent en jeu dans la détermination de l issue d un conflit armé. Pour d autres enfin, la notion de Défense Nationale est tellement large qu elle se confond finalement - et sans qu apparemment ils s en rendent bien compte - avec une autre notion: celle de politique générale de la Nation B. Chantebout, L organisation générale de la Défense nationale en France depuis la fin de la seconde guerre mondiale, LGDJ, Paris 1967, s. 21. 52

Joanna Gregorczyk. Uregulowania prawne i administracyjne... rała de Gaulle a. Opanował on naszą historię. Uosabiał Francję w tym co ma ona najlepszego. Jego przesłanie moralne i polityczne (...) daje nam większość kluczy do naszej przyszłości 8. W ciągu swojego życia generał o obronie narodowej mówił bardzo dużo, niemniej jednak to właśnie fragment drugiego przemówienia, wygłoszonego w Bayeux w roku 1952, stał się najsłynniejszy: Obrona! to pierwsza przesłanka istnienia państwa. Bez niej państwo skazuje się samo na zagładę 9. Obraz obrony narodowej, jaki stworzył w umysłach społeczeństwa francuskiego generał de Gaulle, pozostaje żywy do dnia dzisiejszego. Odbicie takiego stanowiska utożsamia potęgę Francji z siłą jej obrony; we Wspomnieniach z wojny. Apel 1940-1942 generał stwierdza: Francja nie może być Francją bez wielkości 10, co można rozumieć także, że nie ma Francji bez jej skutecznej obrony. O ile postrzeganie obrony jako funkcji, której celem jest zagwarantowanie bezpieczeństwa, jest zgodne z myślą europejską w tej materii, o tyle jej permanentny wymiar może rodzić pewne nieporozumienia na gruncie międzynarodowym. Innymi słowy, to co rozszerzona francuska koncepcja rozumie pod pojęciem obrony z jej aspektem ciągłości to europejska myśl wspólnotowa nazywa bezpieczeństwem. Bezpieczeństwo narodowe uważane jest zatem za najwyższą potrzebę i wartość narodu, a pryncypialnym zadaniem państwa jest jego zapewnienie. Zatem, jak stwierdza B. Warusfel, ostatnim aspektem wartym rozważenia jest harmonizacja naszej terminologii prawnej z kontekstem międzynarodowym, a w szczególności europejskim. (...) Zarówno w prawie międzynarodowym publicznym, jak i wspólnotowym pojęcie obrona jest prawie nieobecne. Natomiast pojęcie bezpieczeństwa pod jego różnymi postaciami (bezpieczeństwo publiczne, narodowe) pojawia się systematycznie 11. Pewną próbą kompromisu w tej materii jest chęć zatarcia różnic pomiędzy obroną a bezpieczeństwem (nieograniczanie problemu obrony tylko do działań wojskowych, a bezpieczeństwa do tych zadań wykonywanych przez siły bezpieczeństwa wewnętrznego), poprzez zacieśnienie współpracy między nimi i angażowanie jak największej liczby podmiotów państwowych zapewniających pełną i skuteczną ochronę Francji przed zagrożeniami. 8 Plus le temps passe, plus la figure du Général de Gaulle grandit. Il domine notre histoire. Il a incarné la France dans ce qu elle a de meilleur. Son message moral et politique (...) nous offre la plupart des clés de notre avenir. Mémorial Charles-de-Gaulle: le discours de Jacques Chirac 09/11/2006. 9 Le Général de Gaulle, deuxième discours de Bayeux, 1952: «La défense! C est la première raison d être de l état. Il n y peut manquer sans se détruire lui-même». 10 La France ne peut être la France sans grandeur. «Une certaine idée de la France». Mémoires de guerre. L Appel, 1940-1942. Plon, 1954. 11 Le dernier aspect à considérer est celui de l harmonisation de notre terminologie juridique avec le contexte international, et plus particulièrement européen. (...) tant en droit international public que dans le droit communautaire et européen, la notion de «défense» est quasi-absente alors que la référence à la notion de «sécurité» (sous différentes appellations: sécurité publique, sécurité nationale) est systématique. B. Warusfel, Les notion de défense et de sécurité en droit français. «Droit & Défense 1994, nr 94/4, s. 9. 53

Roczniki Administracji i Prawa. Rok XI Obrona Narodowa zajmuje bardzo ważne miejsce, o ile nie najważniejsze, spośród działań podejmowanych przez państwo. To właśnie Obrona Narodowa ma gwarantować potęgę Francji i powinna być czynnikiem jednoczącym społeczeństwo. 2. KODEKS KARNY (LE CODE PÉNAL) W omawianym systemie regulacji prawnych, odnoszących się do ochrony informacji objętych klauzulami niejawności, Kodeks Karny jest aktem prawnym o najwyższej randze. Nie tylko określa on zakres odpowiedzialności karnej dla osób mających dostęp do informacji klasyfikowanych, ale także określa zakres definicji tajemnicy obrony narodowej (le secret de la défense). 2.1. Definicja tajemnicy obrony Tajemnicę obrony narodowej, zgodnie z art. 413-9 i następnymi, stanowią informacje, procesy, przedmioty, dokumenty, sieci informatyczne, dane informatyczne lub pliki: które znajdują się w kręgu zainteresowania obrony narodowej i stanowią przedmiot ochrony polegającej na ograniczeniu ich rozpowszechnienia; których nieuprawnione ujawnienie bądź też dostęp są szkodliwe dla obrony narodowej lub mogłyby doprowadzić do odkrycia tajemnicy obrony narodowej Nowością jest włączenie do kategorii tajemnicy państwowej także miejsc. Kategorię miejsc niejawnych wprowadziła ustawa nr 2009-928 z 29 lipca 2009 r. w art. 12. Kodeks Karny definiuje te miejsca jako obszar, do którego już sam wstęp mógłby się przyczynić do ujawnienia tajemnicy obrony (cf. art. 413-9-1). Decyzję o nadaniu klauzuli bezpieczeństwa miejscom podejmuje Premier po konsultacjach z Komisją Konsultacyjną ds. tajemnicy obrony narodowej na okres pięciu lat. Decyzja ta jest publikowana w Dzienniku Urzędowym (le Journal officiel). 2.2. Zakres odpowiedzialności karnej W ustawodawstwie francuskim zagrożenia dla tajemnicy państwowej zgodnie z definicją, jaka znajduje się w art. 410 i następnych Kodeksu Karnego podlegają pod sferę Zagrożenia dla podstawowych interesów narodowych. Do podstawowych interesów narodowych Kodeks Karny zalicza: niezależność, integralność terytorialną, bezpieczeństwo, ustrój republikański, środki obrony i dyplomatyczne, ochrona ludności francuskiej na terytorium Francji i poza jej 54

Joanna Gregorczyk. Uregulowania prawne i administracyjne... granicami, równowaga środowiska naturalnego, ochrona potencjału naukowego, gospodarczego oraz dziedzictwa kulturalnego. Ochrona tajemnicy państwowej występuje zatem w Kodeksie obok następujących niebezpieczeństw dla prawidłowego, a przede wszystkim bezpiecznego funkcjonowania państwa: zdrada, szpiegostwo, sabotaże, powstania, uzurpowanie władzy, współpraca z zagranicznymi służbami specjalnym lub inne niekorzystne działania skierowane przeciwko Republice, niepodzielności terytorialnej lub bezpieczeństwu sił zbrojnych. Tabela nr 1. Odpowiedzialność karna za ujawnienie tajemnicy obrony Przewidziana kara 7 lat pozbawienia wolności oraz 100 000 3 lata pozbawienia wolności i 45 000 7 lat pozbawienia wolności oraz 100 000 3 lata pozbawienia wolności i 45 000 5 lat pozbawienia wolności oraz 75 000 5 lat pozbawienia wolności oraz 75 000 Źródło: Opracowanie własne Opis przestępstwa Art. 413-10 - w przypadku zniszczenia, wykorzystania wbrew przepisom, kradzieży, reprodukcji lub także dopuszczenia do niej osoby nieupoważnionej bądź jej ujawnienia jednostce lub szerszemu gronu przez depozytariusza tajemnicy państwowej, - dopuszczenie przez depozytariusza do zniszczenia tajemnicy państwowej, jej niewłaściwego użycia, kradzieży, reprodukcji lub także dopuszczenia do niej osoby nieupoważnionej bądź jej ujawnienia jednostce lub szerszemu gronu. Jeżeli przestępstwo to było spowodowane nieostrożnością lub zaniedbaniem. 413-10-1 - dopuszczenie do wstępu do miejsca niejawnego nieupoważnionej osoby przez osobę obarczoną odpowiedzialnością za jego ochronę, - ujawnienie osobie/osobom nieupoważnionym elementu mogącego wskazywać na charakter obiektu lub działań w nim wykonywanych. Jeżeli przestępstwo to było spowodowane nieostrożnością lub zaniedbaniem. 413-11 osoby nieujęte w art. 413-10, a które: 1 weszły w posiadanie, uzyskały dostęp lub zapoznały się z tajemnicą państwową, 2 zniszczyły, wykorzystały wbrew przepisom, zreprodukowały w jakikolwiek sposób tajemnicę państwową, 3 ujawniły tajemnicę państwową jednostce lub grupie. 413-11-1 osoby nieupoważnione, które weszły do miejsca niejawnego lub ujawniły osobie/osobom nieupoważnionym element mogący wskazywać na charakter obiektu lub działań wykonywanych w tym miejscu. 55

Roczniki Administracji i Prawa. Rok XI Powyższe uregulowania, dotyczące kar za złamanie tajemnicy państwowej, świadczą o dużym znaczeniu, jakie jej nadano dla obrony i bezpieczeństwa państwa francuskiego. Kary przewidziane przez le Code Pénal są niewspółmiernie wysokie, szczególnie ze względu na wysokość nałożonej grzywny w porównaniu z dyspozycjami w tej dziedzinie zawartymi w polskim Kodeksie Karnym art. 265 269b (Rozdział XXXIII Przestępstwa przeciwko ochronie informacji). Istotną różnicą jest także stopień uszczegółowienia poszczególnych przestępstw; francuskie regulacje prawne są dosyć ogólne: przedmiot art. 413-10 odpowiada polskiemu art. 265, a art. 413-11 reguluje kwestie zawarte w artykułach 267-269b polskiego Kodeksu Karnego. 3. KODEKS OBRONY (LE CODE DE LA DÉFENSE) Le code de la défense jest zbiorem aktów prawnych regulujących organizację, zadania i funkcjonowanie Obrony Narodowej w sposób spójny, jednoznaczny i całościowy. Został on utworzony na mocy ordonansu nr 2004-1374 z 20 grudnia 2004 r. 12, którego z kolei ratyfikowała ustawa nr 2005-1550 z 12 grudnia 2005 r. zmieniająca niektóre przepisy dotyczące Obrony 13. Kodeks Obrony jest podzielony na dwie główne części: prawodawczą (składającą się z ustaw) i regulacyjną (dekrety), podzieloną na pięć mniejszych części. Poszczególne części były opracowywane przez Dyrekcję ds. Prawnych przy ministerstwie obrony, szefów sztabów wojskowych oraz przez dyrekcje i służby pozostałych ministerstw. Zaaprobowanie każdej z części zostało powierzone, w zależności od ich wagi: Premierowi, Najwyższej Radzie Kodyfikacji i Radzie Państwa. W zakresie ochrony informacji niejawnych Kodeks Obrony reguluje m.in. takie kwestie prawnie, jak: oznaczanie informacji lub materiałów zgodnie z ich przynależnością do właściwego poziomu klasyfikacyjnego; określenie wzajemnej odpowiedzialności premiera i ministrów dotyczącej sposobu organizacji ochrony informacji lub materiałów chronionych; określenie kompetencji innych organów odpowiedzialnych za ochronę tych informacji. Ponadto Kodeks ten określa warunki, jakie są niezbędne do uzyskania dostępu do informacji niejawnych. 12 l ordonnance n 2004-1374 du 20 décembre 2004. 13 la loi n 2005-1550 du 12 décembre 2005 modifiant diverses dispositions relatives à la défense. 56

Joanna Gregorczyk. Uregulowania prawne i administracyjne... 3.1. Klasyfikacja informacji niejawnych W Republice Francuskiej tajemnicą państwową są te informacje niejawne, których ujawnienie bez wiedzy i zgody władz może spowodować istotne zagrożenie dla bezpieczeństwa kraju i jego obronności. A dokładniej rzecz ujmując, poprzez informacje lub nośniki niejawne rozumie się informacje, postępowania (zachowania), przedmioty, dokumenty, dane informatyczne lub kartoteki uznane za tajemnicę obrony 14 (art. R2311-1 Kodeksu Obrony). Informacjom tym przydziela się następujące klauzule bezpieczeństwa: Très Secret-Défense (ściśle tajne) tą najwyższą klauzulą tajności objęte zostały te informacje, których ujawnienie mogłoby stanowić poważne zagrożenie dla spraw obrony narodowej państwa oraz prowadzonej polityki władz w sprawach obronności. Secret-Défense (tajne) nieuprawnione ujawnienie informacji oznaczonych tą klauzulą niejawności może przyczynić się do zagrożenia bezpieczeństwa państwa i obrony narodowej. Confidentiel-Défense (poufne) ujawnienie informacji zaklasyfikowanych do tego poziomu może wyrządzić szkody sprawom z zakresu obrony narodowej. Należy jednocześnie zaznaczyć, że za określenie wykazu informacji ściśle tajnych (Très Secret-Défense) jest odpowiedzialny szef rządu francuskiego. Pozostałe katalogi odnoszące się do innych informacji klasyfikowanych tajnych (Secret-Défense) i poufnych (Confidentiel-Défense) są sporządzane przez ministrów poszczególnych resortów. Kodeks Obrony podporządkowuje możliwość dostępu do informacji bądź miejsc niejawnych po spełnieniu dwóch warunków: 1. wydaniu pozytywnej decyzji o upoważnieniu danej osoby do dostępu do informacji niejawnych zgodnie z procedurą określoną przez Premiera, 2. potrzebie zapoznania się z informacjami niejawnymi ze względu na sprawowaną funkcję lub wykonywaną misję. 3.2. Organy odpowiedzialne za ochronę informacji niejawnych Kierunki działań władz francuskich w kwestiach utrzymania bezpieczeństwa państwa i ochrony jego obywateli są zależne w dużym stopniu od sprawnego funkcjonowania tej części administracji, która odpowiada za ochronę tzw. infor- 14 Les renseignements, procédés, objets, documents, données informatisées ou fichiers présentant un caractère de secret de la défense nationale sont dénommés dans le présent chapitre: «informations ou supports protégés» (Article R2311-1 Code de la Défense). 57

Roczniki Administracji i Prawa. Rok XI macji stanowiących tajemnicę państwową. Kodeks Obrony ustanawia Premiera, ministrów, Sekretariat Generalny Obrony i Bezpieczeństwa Narodowego (le Secrétariat général de la défense et de la sécurité nationale SGDSN) oraz Wysokich urzędników ds. obrony i bezpieczeństwa (les hauts fonctionnaires de défense et de sécurité HFDS) organami odpowiedzialnymi za ochronę informacji niejawnych. 3.2.1. Premier Zadania Premiera wyznaczone przez Kodeks są zróżnicowane w zależności od poziomu klasyfikacji informacji chronionych. 1. W przypadku informacji Très Secret-Défense Premier jest zobowiązany do zorganizowania ich właściwej ochrony poprzez określenie kryteriów oraz sposobów zabezpieczania, a także wydania ogólnych wytycznych dla ministrów odnoszących się do klasyfikowania informacji i nośników niejawnych. Ponadto ustala on inne klasyfikacje szczególne dla priorytetów rządowych (cf. art. R2311-5). 2. Dla pozostałych klauzul tzn. Secret-Défense i Confidentiel-Défense Premier sporządza wytyczne dla pozostałych ministrów w zakresie sposobów ochrony oraz nadawania w/w klauzul (cf. art. R2311-6). Premier jest także tym organem, który determinuje warunki i przebieg procedury sprawdzającej i podejmuje decyzję o wydaniu bądź odmowie wydania poświadczenia bezpieczeństwa w przypadku klauzuli Très Secret-Défense, a także precyzuje klasyfikacje szczególne, do których osoba upełnomocniona może mieć dostęp (cf. art. R2311-8). 3.2.2. Ministrowie W ramach swoich obowiązków w dziedzinie ochrony tajnych informacji każdy minister jest zobowiązany do (cf. art. R2311-6): określenia katalogu informacji podlegających ochronie oraz ustanowienia środków bezpieczeństwa dla poziomów Secret-Défense i Confidentiel-Défense, na podstawie wytycznych sporządzonych przez Premiera; podejmowania decyzji o wydaniu lub odmowie wydania poświadczenia bezpieczeństwa osobom, które ubiegają się o dostęp do informacji objętych klauzulami Secret-Défense i Confidentiel-Défense. 58

Joanna Gregorczyk. Uregulowania prawne i administracyjne... 3.2.3. Sekretariat Generalny Obrony i Bezpieczeństwa Narodowego (SGDSN) W artykule R2311-10 Kodeks Obrony określa kompetencje Sekretarza Generalnego Obrony i Bezpieczeństwa Narodowego, tzn. proponowanie, propagowanie, stosowanie i kontrolę niezbędnych środków dla skutecznej ochrony tajemnicy państwowej. Organ ten zgodnie z prawem podlega Premierowi. W dalszych artykułach, tj. od R*1132-1 do R*1132-3 oraz od D1132-4 do D1132-6, Kodeks Obrony określa: status SGDSN władza krajowa w dziedzinie ochrony informacji niejawnych podległa Premierowi; zakres kompetencji i obowiązków, w tym ochronę tajemnic obrony narodowej i dokumentów niejawnych oraz wydawanie decyzji o upełnomocnieniu na poziomie klauzuli «Très Secret Défense», na mocy upoważnienia przez Premiera. 3.2.4. Wysocy urzędnicy ds. obrony i bezpieczeństwa (HFDS) We francuskim systemie ochrony państwa ważną rolę pełnią Wysocy urzędnicy ds. obrony i bezpieczeństwa les hauts fonctionnaires de défense et de sécurité (HFDS). W artykułach od R1143-1 do R1143-8 zostały uregulowane: sposób powołania Wysokich urzędników oraz ich status bezpośrednia podległość ministrowi danego resortu; zadania oraz uprawnienia. Do podstawowych zadań HFDS w dziedzinie ochrony informacji niejawnych należy zaliczyć: 1. zabezpieczenie i ochrona podległych im jednostek organizacyjnych przed zagrożeniami zewnętrznymi i wewnętrznymi; 2. kontrolę realizacji przepisów, wytycznych i zaleceń w zakresie ochrony i bezpieczeństwa informacji klasyfikowanych; 3. realizowanie czynności w zakresie bezpieczeństwa osobowego; 4. wydawanie decyzji o upełnomocnieniu na poziomie «Secret-Défense» i «Confidentiel-Défense» na mocy upoważnienia przez odpowiedniego ministra. Do 7 marca 2009 r. kwestie związane z informacjami niejawnymi były regulowane przez Dekret nr 98-608 z 17 lipca 1998 r. o ochronie tajemnic obrony narodowej 15. Po wejściu w życie Dekretu nr 2009-254 z dnia 4 marca 2009 roku 16 15 le Décret n 98-608 du 17 juillet 1998 relatif à la protection des secrets de la défense nationale. 16 le Décret n 2009-254 du 4 mars 2009. 59

Roczniki Administracji i Prawa. Rok XI przepisy ww. uregulowań z 1998 r. zostały włączone do Kodeksu Obrony. Oprócz dyspozycji dotyczących klasyfikacji informacji niejawnych, dostępu do nich oraz organów odpowiedzialnych za ich ochronę Kodeks reguluje także zasady bezpieczeństwa dla informacji niejawnych wydanych przez inne państwa w ramach dwustronnych lub wielostronnych umów międzynarodowych, sygnowanych przez rząd francuski. Władze Francji przestrzegają także procedury ochrony informacji klasyfikowanych w ramach współpracy i członkostwa w organizacjach międzynarodowych. W tym przypadku informacjom niejawnym przyznawane są środki ochrony pod warunkiem, że nadana im klauzula tajności odpowiada jednej z trzech klauzul określonych przez Kodeks, bądź równoważnej im klauzuli ustanowionej przez Unię Europejską, NATO, Unię Zachodnioeuropejską i Europejską Wspólnotę Energii Atomowej. 4. MIĘDZYRESORTOWA INSTRUKCJA NR 1300 Z 23 LIP- CA 2010 R. O OCHRONIE TAJEMNICY OBRONY NARO- DOWEJ (L INSTRUCTION GÉNÉRALE INTERMINISTÉ- RIELLE N 1300/ SGDSN/ PSE/PSD SUR LA PROTECTION DU SECRET DE LA DÉFENSE NATIONALE DU 23 JUL- LIET 2010 L IGI 1300) Powstanie Międzyresortowej instrukcji nr 1300 z 23 lipca 2010 r. o ochronie tajemnicy obrony narodowej stanowi odpowiedź na obowiązek organizacji ochrony informacji niejawnych, nałożony obecnie na premiera przez art. R2311-5 Kodeksu Obrony (do 2009 r. obowiązywał Dekret nr 98-608 z 17 lipca 1998 r. o ochronie tajemnic obrony). Ta nowa Międzyresortowa instrukcja 17 stała się konieczna ze względu na zmiany, jakie wprowadziły ustawa nr 2009-928 z 29 lipca 2009 r. o strategii wojskowej na lata 2009-2014 oraz w sprawie różnych przepisów dotyczących obrony, a także dekret nr 2010-678 z 21 czerwca 2010 r. o ochronie tajemnicy obrony narodowej. Ponadto, realizując zalecenia zawarte w Białej Księdze Obrony i Bezpieczeństwa Narodowego 18 z czerwca 2008 r., celem instrukcji jest zapewnienie skuteczniejszej ochrony prawnej tajemnicy obrony narodowej, zważywszy na zatarcie się tradycyjnych granic pomiędzy obroną a bezpieczeństwem 19. 17 Do tej pory obowiązywała Międzyresortowa instrukcja nr 1300 z 25 sierpnia 2003 r. o ochronie tajemnicy obrony narodowej (L instruction générale interministérielle n 1300/ SGDSN/ PSE/SSD sur la protection du secret de la défense nationale du 25 août 2003). 18 Le Livre Blanc sur la défense et la sécurité nationale dokument definiujący cele, wyznaczający ramy i strategie działań w zakresie obrony i bezpieczeństwa narodowego. 19 Cette nouvelle instruction générale interministérielle a été rendue nécessaire par les modifications issues de la loi n 2009-928 du 29 juillet 2009 relative à la programmation militaire pour les années 2009 à 2014 et portant diverses dispositions relatives à la défense et du décret n 2010-678 du 21 juin 2010 relatif à la 60