Przygotowanie nauczyciela do roli opiekuna stażu

Przygotowanie nauczyciela do roli opiekuna stażu

Współczesny nauczyciel Współczesnym typem nauczyciela jest osoba, która łączy przekazywaną wiedzę z praktyką. Ważnym czynnikiem przy tym jest organizacja i zaplecze materialno- techniczne. Nauczyciel, to organizator sytuacji, w których uczeń działa, gromadzi wiedzę i nabywa umiejętności.

Podstawa prawna stażu Karta Nauczyciela z dnia 26 stycznia 1982 r. wraz z późniejszymi zmianami. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 26 lipca 2018r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz. U. z dnia 16 sierpnia 2018 r. poz. 1574).

Opiekun stażu Rola opiekuna stażu utożsamiana jest z rolą mentora. W tradycyjnym rozumieniu mentor to: doświadczony, mądry doradca, nauczyciel i wychowawca Model mentoringu rozwijającego zakłada pomoc mentora w osiąganiu samodzielności zawodowej przez podopiecznego.

Kim jest opiekun stażu jest mentorem, ponieważ jako osoba doświadczona pełni rolę przewodnika i pomocnika w planowaniu kariery zawodowej, jest doradcą, ponieważ pomaga dojść do samodzielnego wypracowania rozwiązań problemów, jest coachem, ponieważ wspomaga planowanie indywidualnego rozwoju zawodowego w zgodzie z interesem szkoły oraz analizuje jego realizację, służącą podwyższaniu efektywności pracy, jest ekspertem, proponuje odwołując się do własnej praktyki zawodowej, rozumienie sytuacji dydaktyczno-wychowawczych i rozwiązań napotykanych trudności i problemów, jest trenerem szkoleń może ćwiczyć z nauczycielem umiejętności niezbędne w pracy, jest terapeutą, wspiera emocjonalnie nauczyciela, pomaga w zapobieganiu jego stresom związanym z pracą.

Podstawa prawna pracy opiekuna stażu

Opiekun stażu KN art. 9c 4. Nauczycielowi stażyście i nauczycielowi kontraktowemu odbywającemu staż dyrektor szkoły przydziela spośród nauczycieli mianowanych lub dyplomowanych opiekuna, z tym, że w przedszkolach, szkołach i placówkach, o których mowa w art.1 ust. 2 pkt. 2, opiekunem nauczyciela stażysty i nauczyciela kontraktowego może być również nauczyciel zajmujący stanowisko kierownicze.

5. 1. Do zadań opiekuna stażu należą: 1) współpraca z nauczycielem odbywającym staż i wspieranie go w procesie wdrażania do pracy w zawodzie, w tym w przypadku nauczyciela stażysty zapoznanie go z dokumentami obowiązującymi w danej szkole, w szczególności z dokumentacją przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej;

5. 1. Do zadań opiekuna stażu należą: 2) współpraca z nauczycielem odbywającym staż w opracowaniu planu rozwoju zawodowego, w szczególności udzielanie mu pomocy w doborze właściwych form doskonalenia zawodowego; 3) wspieranie nauczyciela odbywającego staż w realizacji obowiązków zawodowych; 4) umożliwianie nauczycielowi odbywającemu staż obserwowania prowadzonych przez siebie zajęć;

5. 1. Do zadań opiekuna stażu należą: 5) obserwowanie zajęć prowadzonych przez nauczyciela odbywającego staż; 6) dzielenie się z nauczycielem odbywającym staż swoją wiedzą i doświadczeniem, w szczególności omawianie z nauczycielem zajęć prowadzonych przez siebie oraz przez nauczyciela;

5. 1. Do zadań opiekuna stażu należą: 7) inspirowanie i zachęcanie nauczyciela odbywającego staż do podejmowania wyzwań zawodowych; 8) doskonalenie wiedzy i umiejętności w zakresie niezbędnym do pełnienia roli opiekuna stażu;

5. ust. 2. Rozporządzenie MEN 2. Opiekun stażu w terminie 7 dni od zakończenia stażu, przedstawia dyrektorowi szkoły opinię o dorobku zawodowym nauczyciela za okres stażu, ze szczególnym uwzględnieniem obserwowanych zajęć prowadzonych przez nauczyciela oraz stopnia zaangażowania w realizację wymagań niezbędnych do uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego albo stopnia nauczyciela mianowanego.

KN Art. 9d 1. Nauczyciel rozpoczyna staż z początkiem roku szkolnego, nie później jednak niż w ciągu 14 dni od dnia rozpoczęcia zajęć, na swój wniosek skierowany do dyrektora szkoły. W Polsce, zgodnie z brzmieniem art. 94 ustawy Prawo oświatowe z dnia 14 grudnia 2016r. (Dz.U. z 2018r. poz. 996), rok szkolny we wszystkich szkołach i innych placówkach oświatowych rozpoczyna się z dniem 1 września każdego roku, a kończy 31 sierpnia następnego roku, co oznacza, że liczy tyle dni, ile rok kalendarzowy. 13

KN Art. 9d - rozpoczęcie stażu na stopień nauczyciela mianowanego i dyplomowanego 4. Nauczyciel kontraktowy może rozpocząć staż na stopień nauczyciela mianowanego po przepracowaniu w szkole co najmniej 3 lat, a nauczyciel mianowany może rozpocząć staż na stopień nauczyciela dyplomowanego po przepracowaniu w szkole co najmniej 4 lat od dnia nadania poprzedniego stopnia awansu zawodowego.

KN Art. 9d - rozpoczęcie stażu na stopień nauczyciela mianowanego i dyplomowanego 4a. Nauczyciel kontraktowy i nauczyciel mianowany, legitymujący się wyróżniającą oceną pracy, może rozpocząć staż na kolejny stopień awansu zawodowego po przepracowaniu w szkole co najmniej 2 lat od dnia nadania poprzedniego stopnia awansu zawodowego.

Art. 129. Ustawa o finasowaniu zadań oświatowych - rozpoczęcie stażu W przypadku nauczyciela kontraktowego i nauczyciela mianowanego, który do dnia 1 września 2018 r. w trakcie odbywania stażu na kolejny stopień awansu zawodowego zmienił miejsce zatrudnienia i za okres dotychczas odbytego stażu otrzymał pozytywną ocenę dorobku zawodowego, ocena ta jest uwzględniana do oceny pracy dokonywanej po zakończeniu całego stażu.

Art. 125. Ustawa o finasowaniu zadań oświatowych - staż Staż na kolejny stopień awansu zawodowego nauczyciela rozpoczęty i niezakończony przed dniem 1 września 2018 r. jest odbywany według dotychczasowych przepisów. oraz postępowanie kwalifikacyjne lub egzaminacyjne jest prowadzone według dotychczasowych przepisów.

Art. 126. Ustawa o finasowaniu zadań oświatowych - staż Do postępowań o nadanie nauczycielom stopnia awansu zawodowego, wszczętych i niezakończonych przed dniem 1 września 2018 r., stosuje się przepisy dotychczasowe.

Art. 127. Ustawa o finasowaniu zadań oświatowych - staż W przypadku nauczycieli, którzy zakończyli staż na kolejny stopień awansu zawodowego przed dniem 1 września 2018 r., lecz do tego dnia nie otrzymali oceny dorobku zawodowego za okres stażu lub nie złożyli wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego, ocena dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu jest dokonywana oraz postępowanie kwalifikacyjne lub egzaminacyjne jest prowadzone według dotychczasowych przepisów.

Art. 130. Ustawa o finasowaniu zadań oświatowych - rozpoczęcie stażu W roku szkolnym 2018/2019 nauczyciel kontraktowy może rozpocząć staż na stopień nauczyciela mianowanego, jeżeli legitymuje się co najmniej dwuletnim okresem pracy w szkole od dnia uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego.

KN Art.22 3. Do nauczyciela zatrudnionego w kilku szkołach, który w żadnej z tych szkół nie jest zatrudniony w wymiarze co najmniej ½ obowiązkowego wymiaru zajęć, łącznie jednak wymiar jego zajęć stanowi co najmniej ½ obowiązkowego wymiaru zajęć dla danego stanowiska, nie ma zastosowanie przepis art. 91b ust.1.

KN Art.22 4. W przypadku, o którym mowa w ust. 3, organ sprawujący nadzór pedagogiczny wyznacza dyrektora szkoły, który wykonuje czynności związane z odbywaniem stażu przez nauczyciela, w tym powołuje opiekuna stażu, dokonuje oceny pracy nauczyciela po zakończeniu stażu oraz wskazuje nauczycielowi właściwego dyrektora szkoły lub właściwy organ do złożenia wniosku o podjęcie odpowiednio postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego.

3. Rozporządzenie MEN 2. Nauczyciel kontraktowy i nauczyciel mianowany załączają plan rozwoju zawodowego do wniosku o rozpoczęcie stażu skierowanego do dyrektora szkoły.

3. Rozporządzenie MEN 3. Dyrektor szkoły zatwierdza plan rozwoju zawodowego nauczyciela w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia zajęć albo zwraca go nauczycielowi do poprawy ze wskazaniem, w formie pisemnej, zakresu niezbędnych zmian. 4. Nauczyciel jest obowiązany poprawić plan rozwoju zawodowego zgodnie z zaleceniami dyrektora szkoły i ponownie przedłożyć go dyrektorowi szkoły, w terminie wskazanym przez dyrektora, nie krótszym niż 3 dni. Dyrektor szkoły zatwierdza poprawiony plan rozwoju zawodowego w terminie 7 dni od dnia jego przedłożenia. 24

4. Rozporządzenie MEN -Dyrektor 1. Dyrektor szkoły zapewnia nauczycielowi odbywającemu staż warunki do: 1) obserwacji zajęć dydaktycznych, wychowawczych oraz innych zajęć prowadzonych w szkole, w szczególności zajęć prowadzonych przez nauczyciela tego samego przedmiotu lub rodzaju zajęć w tej samej lub innej szkole; 2) udziału w formach doskonalenia zawodowego, określonych w zatwierdzonym planie rozwoju zawodowego; 3) korzystania z pomocy merytorycznej i metodycznej poradni psychologiczno-pedagogicznej lub innych placówek i instytucji oświatowych.

4. Rozporządzenie MEN -Dyrektor 2. W trakcie stażu dyrektor szkoły obserwuje i omawia z nauczycielem co najmniej jedne prowadzone przez niego zajęcia. 3. W szczególnie uzasadnionych przypadkach, w trakcie stażu, dyrektor szkoły może pisemnie zobowiązać nauczyciela do wprowadzenia zmian w planie rozwoju zawodowego, w wyznaczonym przez niego terminie nie krótszym niż 5 dni lub zmienić nauczycielowi opiekuna stażu. 4. W trakcie stażu nauczyciel może wprowadzać zmiany w planie rozwoju zawodowego za zgodą dyrektora szkoły. Dyrektor szkoły w terminie 7 dni od dnia przedłożonego zmienionego planu rozwoju zawodowego, zatwierdza ten plan albo zwraca go nauczycielowi do poprawienia wraz z pisemnym zaleceniem wprowadzenia niezbędnych zmian. Przepis 3 ust. 4 stosuje się odpowiednio.

Jaką strukturę może mieć plan rozwoju zawodowego? I. części wstępnej - autoprezentacja i autodiagnoza zasobów własnych, cele podejmowanych działań, prezentacja specyfiki pracy i szkoły, przygotowanie do planowania prawo, szkolenie, opiekun stażu, II. planu właściwego wykaz zadań potwierdzających spełnienie wymagań i rozwój zawodowy nauczyciela, 27

Jaką strukturę może mieć plan rozwoju zawodowego? Plan rozwoju zawodowego nauczyciela Obszar planowania działań /wymagania z rozporządzenia Zadania Sposób realizacji, termin Zamierzony efekt/sposób dokumentowania 6/7 ust.1/2 Treść wymagania zadanie kilka sposobów dla realizacji jednego zadania, droga dochodzenia do założonego celu

Zadanie w planie rozwoju - to konkretna czynność do wykonania przez nauczyciela, ujęta w planie rozwoju zawodowego wraz z terminem realizacji; 29

Cechy zaplanowanych zadań 1. W zadaniach powinien być widoczny rozwój, czyli przejście do stadium wyższego, lepszego. 2. Zadania powinny być powiązane z potrzebami własnymi, uczniów i szkoły. 3. Zadania nie powinny być zbyt ogólnikowe. 4. Zadania powinny mieć dookreślenie czasowe. 5. Zadania powinny być wykonalne. 6. Zadania powinny dawać szansę na podniesienie jakości pracy nauczyciela i szkoły. 7. Zadania powinny uwzględniać współpracę z innymi nauczycielami. 30

Przykład opisu jednego zadania w planie Zadanie: Opracowanie projektu Tradycje świąteczne metodologia pracy metodą projektu. - przygotowanie we współpracy z innymi nauczycielami scenariusza projektu edukacyjnego Tradycje świąteczne w Polsce i Wielkiej Brytanii opracowanie zestawu zadań dla poszczególnych grup - przygotowanie wystawy z realizacji zadań - przygotowanie inscenizacji zwyczajów - przygotowanie przepisów potraw - prezentacja projektu w szkole, zaproszenie gości 31

Jak sprawdzić, czy plan jest dobry? 1. Już na początku postawić sobie cel i sprawdzić, czy zadania prowadzą do jego osiągnięcia. 2. Sprawdzić, czy zadania/działania zapisane w planie potwierdzają wymagania na stopień awansu. 3. Sprawdzić, czy plan jest realny do zrealizowania. 4. Ocenić, czy dowody potwierdzają efekt wykonanych zadań i są adekwatne do zadania. 5. Ocenić, czy potrafię wykazać korzyści dla mnie jako nauczyciela, dla ucznia, dla szkoły. 32

Według J. Pielachowskiego dorobkiem zawodowym nauczyciela są trwałe, potwierdzone i pozytywnie ocenione rezultaty jego pracy na płaszczyźnie rozwoju i sukcesów jego wychowanków oraz w odniesieniu do rozwoju szkoły, w której pracuje, wreszcie wzbogacenie przez niego metod, organizacji i warsztatu pracy własnej i innych nauczycieli. 33

4 Rozporządzenie MEN - sprawozdanie 5. W terminie 7 dni od zakończenia stażu nauczyciel składa dyrektorowi sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego, uwzględniając efekty jego realizacji dla nauczyciela i szkoły.

Art. 6a podsumowanie stażu -ocena 2a. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, dyrektor szkoły jest obowiązany dokonać oceny pracy nauczyciela w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia złożenia sprawozdania, o którym mowa w art. 9c ust. 3.

Procedura wystawienia opinii o dorobku zawodowym za okres stażu Opracowanie opinii o dorobku zawodowym za okres stażu przez opiekuna stażu. Przedstawienie nauczycielowi, potwierdzenie przyjęcia przez nauczyciela. Wystawienie oceny stopnia realizacji planu rozwoju zawodowego przez dyrektora spełnienie dodatkowego kryterium na ocenę pracy na dany stopień.

Przygotowanie opinii dorobku zawodowego Opinia powinna uwzględniać: 1) stopień realizacji planu rozwoju zawodowego, 2) informację o postępach w różnych obszarach kompetencji, szczególnie ważnych z punktu widzenia potrzeb szkoły, 3) opis dorobku zawodowego za okres stażu.

Pytania przydatne w opracowaniu opinii dorobku zawodowego Stopień realizacji zaplanowanych działań Efektywność podjętych działań Korzyści dla uczniów, szkoły, środowiska Zakres współpracy nauczyciela z innymi pracownikami szkoły w realizacji działań, w doskonaleniu wewnątrzszkolnym Działania wynikające z potrzeb i funkcjonowania szkoły, zaangażowanie nauczyciela Zmiany dostrzegane w wyniku zrealizowanych zadań w warsztacie pracy nauczyciela

Kontrakt 1. Kontrakt jest umową między dwoma stronami, która ma pomóc dobrej współpracy i osiągnięciu wysokich efektów z realizacji zaplanowanych zadań. 2. Nie jest zestawem warunków, które opiekun stawia podopiecznemu. 3. Opiekun, jak najpełniej odpowiadać na potrzeby nauczyciela. 4. Nauczyciel w trakcie stażu zwraca się do doświadczonego kolegi (koleżanki), opiekuna po pomoc harmonogram konsultacji. 5. Nauczyciel ostatecznie sam przyjmuje odpowiedzialność za proces własnego doskonalenia zawodowego.

Kontrakt - struktura Każdy kontrakt powinien zawierać ustalenia w zakresie: 1. celów kontraktu i zadań stron 2. metod pracy opiekuna stażu 3. formalnej strony współpracy (czas, miejsce, dokumentowanie współpracy) 4. zasad i norm obowiązujących w tej współpracy (powinien precyzować sposób, w jaki opiekun stażu będzie wspomagał nauczyciela w realizacji zadań w okresie stażu i postawę nauczyciela w kontekście tego wspomagania)

KONTRAKT pomiędzy nauczycielem i opiekunem stażu Cel kontraktu: efektywna współpraca opiekuna z nauczycielem w realizacji stażu 1. Zobowiązanie opiekuna stażu: udzielanie wskazówek w przygotowaniu i realizacji planu rozwoju zawodowego, prowadzenie konsultacji w trakcie realizacji stażu zgodnie z ustalonym harmonogramem, wskazywanie różnych możliwości doskonalenia warsztatu pracy, udzielanie informacji zwrotnej po obserwacji zajęć, pozytywne wzmacnianie w okresie stażu.

KONTRAKT pomiędzy nauczycielem i opiekunem stażu 2. Zobowiązania nauczyciela: przestrzeganie ustalonego harmonogramu kontaktów z opiekunem, korzystanie ze wskazówek udzielanych przez opiekuna stażu, bieżące informowanie o trudnościach w realizacji planu rozwoju, okresowe informowanie o stopniu realizacji zadań wynikających z planu rozwoju.

KONTRAKT pomiędzy nauczycielem i opiekunem stażu 3. Kryteria podsumowania stażu opinia opiekuna - realizacja zadań ujętych w planie, - zgodność z planem rozwoju, - dorobek - efekty zrealizowanych zadań, - zaangażowanie w życie szkoły, - współpraca z innymi nauczycielami.. data i podpis nauczyciela. podpis opiekuna stażu

Harmonogram obserwowanych zajęć Termin Rodzaj zajęć Temat Grupa/klasa Prowadzący

Rejestr kontaktów opiekuna/nauczyciela Lp. Czego dotyczy kontakt/ nazwa problemu zgłoszonego przez nauczyciela/opiekuna Podjęte działania/metoda pracy nad problemem, wskazówki do pracy/proponowane rozwiązania Data Podpis opiekuna i nauczyciela

Zasady wzajemnego komunikowania się opiekuna stażu i nauczyciela odbywającego staż 1. Spotkania organizacyjne na początku pierwszego i drugiego semestru. 2. Rozmowa na przerwie w przypadku, gdy nauczyciel ma jakiś pilny problem 3. Systematyczne spotkania i rozmowy miedzy opiekunem stażu a nauczycielem odbywającym staż wg przygotowanego harmonogramu spotkań 4. Omawianie wszystkich problemów na jakie napotyka nauczyciel na terenie szkoły

Metody pracy opiekuna - spotkania informacyjne, np. na temat procedury awansu, regulaminu i statutu szkoły, programów szkolnych, prowadzenia dokumentacji, - spotkania diagnostyczne, poświęcone określaniu potrzeb i trudności nauczyciela, - spotkania problemowe - poświęcone rozwiązaniu konkretnego problemu nauczyciela, - spotkania warsztatowe, poświęcone treningowi wybranych umiejętności w warunkach symulowanych, np. pisaniu konspektów lekcji, prowadzenia rozmów indywidualnych z rodzicami, itp.

Metody pracy opiekuna - spotkania wspierające, poświęcone wyłącznie emocjonalnemu wsparciu nauczyciela, dające mu okazję do podzielenia się swoimi sukcesami i porażkami, wygadania się i odreagowania emocji, - modelowanie, nauczyciel uczy się przez obserwację opiekuna, - współprowadzenie zajęć, wspólne prowadzenie zajęć przez młodego nauczyciela z opiekunem.

Przygotowanie nauczyciela do zajęć 1. Przygotowanie treści, które mają wypełnić zajęcia. 2. Ustalenie celów. 3. Opracowanie struktury zajęć poprzez wyodrębnienie myśli przewodniej oraz materiału drugoplanowego i trzecioplanowego. 4. Przygotowanie metod nauczania, form organizacyjnych zajęć oraz środków dydaktycznych potrzebnych do zajęć. 5. Ułożenie planu zajęć. 6. Przygotowanie się do przeprowadzenia poszczególnych części zajęć zgodnie z planem. 7. Napisanie konspektu/scenariusza zajęć.

Informacja zwrotna dotyczy konkretnych zachowań w konkretnych sytuacjach zawiera spostrzeżenia i informacje zawiera opis zachowań opisuje zachowania w kategoriach stopniowalnych mniej/bardziej opisuje własne uczucia i reakcje na zachowania drugiej osoby dotyczy nie tylko zachowań, wywołujących w nas negatywne, ale również pozytywne emocje dotyczy tego, co odbiorca może zmienić uwzględnia korzyści, jakie może wynieść słuchacz z uzyskania informacji zwrotnej oraz zawierać tyle informacji ile dana osoba może spożytkować przede wszystkim dotyczy tego, co dzieje się tu i teraz