PROGRAM NAUCZANIA CHORÓB ZAKA NYCH DLA V ROKU WYDZIA U LEKARSKIEGO Zajêcia odbywaj¹ siê w Katedrze i Klinice Chorób ZakaŸnych PAM, w formie seminariów i æwiczeñ. Cele kszta³cenia 1. Nauczanie przeddyplomowe w zakresie kliniki zaka eñ (ze szczególnym uwzglêdnieniem zapobiegania chorobom zakaÿnym. 2. Nauczanie umiejêtnoœci praktycznych dotycz¹cych rozpoznawania i ró nicowania objawów i zespo³ów klinicznych towarzysz¹cych zaka eniom. 3. Utrwalenie wiadomoœci z zakresu diagnostyki zaka eñ (z uwzglêdnieniem zarówno klasycznych metod mikrobiologicznych jak i nowoczesnych metod biologii molekularnej): interpretacja badañ, monitorowanie leczenia zaka eñ. 4. Kontynuacja edukacji w zakresie zapobiegania zaka eniom szpitalnym oraz zaka eniom zawodowym pracowników s³u by zdrowia. 5. Kszta³cenie w zakresie racjonalnego leczenia zaka eñ: przyczynowego (chemioterapia zaka eñ) i objawowego. Tematyka seminariów 1. Podstawy epidemiologii chorób zakaÿnych: definicja choroby zakaÿnej; drogi szerzenia siê zaka eñ; zasady prowadzenia wywiadu epidemiologicznego; pojêcie ³añcucha epidemiologicznego; epidemiologia najwa niejszych chorób zakaÿnych w Polsce i na œwiecie wybrane przyk³ady. 2. Neuroinfekcje: etiologia i epidemiologia najczêstszych neuroinfekcji rodzimych; charakterystyka zespo³ów klinicznych ró nicowanie neuroinfekcji, diagnostyka i leczenie przyczynowe oraz objawowe neuroinfekcji (wirusowych, bakteryjnych, grzybiczych, pierwotniakowych). 3. Choroby odzwierzêce: epidemiologia rodzimych chorób odzwierzêcych; klinika wybranych antropozoonoz; diagnostyka i ró nicowanie w przypadku podejrzenia okreœlonych chorób odzwierzêcych; zapobieganie wœciekliÿnie i tê cowi. 4. Wirusowe zapalenie w¹troby: epidemiologia zaka eñ wirusami hepatotropowymi; klinika i diagnostyka ostrego i przewlek³ego zapalenia w¹troby; odleg³e skutki zaka eñ wirusami hepatotro- 1
powymi; leczenie przeciwwirusowe zaka eñ HBV i HCV; diagnostyka ró nicowa chorób w¹troby. 5. Objawy ogólne w chorobach zakaÿnych: limfadenopatia; gor¹czka; ó³taczka; hepatomegalia; splenomegalia; interpretacja badania morfologicznego krwi przy podejrzeniu zaka enia. 6. Zaka enie HIV: sytuacja epidemiologiczna w Polsce i krajach s¹siaduj¹cych; diagnostyka, patogeneza i naturalny przebieg zaka enia HIV; choroby wskaÿnikowe AIDS. 7. Zaka enie HIV: leczenie antyretrowirusowe; leczenie zaka eñ oportunistycznych i innych schorzeñ zwi¹zanych z HIV; postêpowanie po ekspozycji na zaka enia przenoszone drog¹ krwi. 8. Zaka enia szpitalne: szerzenie siê zaka eñ szpitalnych; najczêstsze postacie kliniczne zaka eñ szpitalnych; zapobieganie i zg³aszanie zaka eñ szpitalnych. 9. Zaka enia jelitowe: epidemiologia zatruæ pokarmowych oraz zatrucia jadem kie³basianym; klinika zaka eñ jelitowych; diagnostyka i ró nicowanie zaka eñ jelitowych; wskazania do hospitalizacji w przypadku zaka eñ jelitowych; zapobieganie zaka eniom jelitowym. 10. Zasady chemioterapii zaka eñ: wskazania do antybiotykoterapii; wskazania do pobierania badañ mikrobiologicznych; zasady doboru, kojarzenia i czasu antybiotykoterapii; powik³ania antybiotykoterapii; profilaktyczne stosowanie antybiotyków. 11. Zapobieganie chorobom zakaÿnym i bioterroryzm: szczepienia ochronne; profilaktyka bierna; postêpowanie w przypadku zagro enia bioterrorystycznego. 12. Choroby paso ytnicze naturalnie wystêpuj¹ce w Polsce: epidemiologia, klinika i diagnostyka parazytoz rodzimych (owsica, tasiemczyce, w³oœnica, toksokaroza); leczenie przyczynowe parazytoz. 13. Choroby paso ytnicze zawleczone z tropiku: epidemiologia, klinika i diagnostyka parazytoz najczêœciej zawlekanych do Polski; profilaktyka malarii. 14. Zaka enia wirusami z rodziny Herpesviridae: epidemiologia (z uwzglêdnieniem zaka eñ wertykalnych); najczêstsze zespo³y kliniczne; zaka enia Herpesviridae u chorych z obnizon¹ odpornoœcia; znaczenie wirusów z rodziny Herpesviridae w ontogenezie; leczenie przyczynowe. 15. Profil chorób w¹troby w materiale Kliniki Chorób ZakaŸnych: najczêstsze choroby w¹troby o etiologii zakaÿnej diagnostyka, ró nicowanie; bezobjawowe choroby w¹troby; wskazania do prze- 2
szczepu w¹troby; chory po transplantacji profilaktyka zaka eñ oportunistycznych. Tematyka æwiczeñ 1. Prowadzenie wywiadu epidemiologicznego u chorych z chorobami zakaÿnymi na przyk³adzie: zatrucia pokarmowego, wirusowego zapalenia w¹troby, neuroinfekcji, boreliozy odkleszczowej, zaka enia HIV, parazytozy zawleczonej, pó³paœca. 2. Ocena stanu ogolnego chorego z neuroinfekcj¹: podmiotowe i przedmiotowe objawy oponowe; inne zespo³y kliniczne spotykane w przebiegu neuroinfekcji skaza krwotoczna, zatory bakteryjne, objawy posocznicy i niewydolnoœci wielonarz¹dowej; technika nak³ucia lêdÿwiowego pobieranie p³ynu mózgowo-rdzeniowego na badanie mikrobiologiczne; ogl¹danie preparatów mikroskopowych m-rdz. 3. Kwalifikacja do szczepieñ p/wœciekliÿnie (Poradnia Profilaktyki Wœcieklizny); ocena kliniczna wybranych chorób odzwierzêcych; toksoplazmoza, borelioza, niektóre parazytozy rodzime, bruceloza przewlek³a, leptospiroza. 4. Ocena kliniczna chorego z zaka eniem wirusem hepatotropowym; ocena stopnia wydolnoœci w¹troby; interpretacja wyników badañ laboratoryjnych; zasady monitorowania leczenia p/wirusowego; biopsja w¹troby wskazania, technika zabiegu. 5. Badanie przedmiotowe chorych z limfadenopati¹, hepatosplenomegali¹, zmianami skórnymi w przebiegu zaka eñ i ich leczenie; elementy diagnostyki ró nicowej. 6. Wywiad u chorego zaka onego HIV; poradnictwo przed i po teœcie w kierunku infekcji HIV; ocena kliniczna i laboratoryjna chorych z chorobami wskaÿnikowymi AIDS; interdyscyplinarnoœæ problemów zdrowotnych u chorego z niedoborem odpornoœci. 7. Zasady kwalifikacji do leczenia antyretrowirusowego: ocena kliniczna dzia³añ niepo ¹danych; badanie chorych z objawowym zaka eniem HIV; zasady bezpiecznej pracy z chorym: stosowanie œrodków ochrony osobistej, utylizacja zu ytego sprzêtu medycznego; omówienie zasad postêpowania poekspozycyjnego protokó³ ekspozycji. 8. Zasady bezpiecznej pracy z chorym Cd. przyk³ady chorych z wysokim ryzykiem zaka enia szpitalnego; diagnostyka zaka eñ szpital- 3
nych; interpretacja badañ mikrobiologicznych chorych z zaka eniem szpitalnym. 9. Ocena kliniczna chorych z ostrym nie ytem o³¹dkowo-jelitowym; leczenie przyczynowe i objawowe chorych z zaka eniem jelitowym; ocena ryzyka powik³añ zaka eñ jelitowych wskazania do hospitalizacji. 10. Przedstawienie przyk³adów ustalania wskazañ do antybiotykoterapii praktyka ambulatoryjna; antybiotykoterapia empiryczna przyk³ady chorych z zaka eniami zagra aj¹cymi yciu; modyfikacja antybiotykoterapii w oparciu o badania mikrobiologiczne; monitorowanie leczenia przyczynowego zapobieganie powik³aniom antybiotykoterapii. 11. Kwalifikacja do szczepieñ Poradnia Profilaktyki Wœcieklizny, punkt szczepien przeciw wirusowego zapaleniu w¹troby B; szczepienia fakultatywne wskazania, korzyœci na przyk³adzie szczepienia p/streptococcus pneumoniae. 12. Diagnostyka i leczenie chorych z parazytozami przyk³ady b¹blowicy (badania obrazowe); lamblioza; chory z eozynofili¹ diagnostyka ró nicowa. 13. Zbieranie wywiadu od chorego z podejrzeniem choroby zawleczonej ze strefy tropikalnej. Ocena kliniczna chorego z malari¹ ocena ryzyka powik³añ; ogl¹danie preparatów mikroskopowych malaria schistosomatoza. 14. Omówienie przypadków chorych z zaka eniami Herpesviridae opryszczkowe zapalenie mózgu; zespól mononukleozo-podobny w przebiegu zaka enia CMV; CMV-retinitis; pó³pasiec, ospa wietrzna; mononukleoza zakaÿna; Kaposi sarcoma; diagnostyka ró nicowa; leczenie. 15. Ocena kliniczna chorego z ó³taczk¹; diagnostyka ró nicowa w przypadku stwierdzenia zwiêkszonej aktywnoœci aminotransferaz; monitorowanie przewlek³ych zaka eñ wirusami hepatotropowymi w kontekœcie rozwoju raka pierwotnego w¹troby; chory z niewydolnoœci¹ w¹troby ocena kliniczna, postêpowanie terapeutyczne. 4
Zalecana literatura 1. Dziubka Z.: Choroby zakaÿne i paso ytnicze. PZWL 1996. 2. Magdzik W., Naruszewicz-Lesiuk D., Zieliñski A.: Choroby zakaÿne i paso ytnicze - epidemilogia i profilaktyka. Alfa- Medica Press 2004. 3. Juszczyk J., G³adysz A.: Diagnostyka ró nicowa chorób zakaÿnych. PZWL 1996. 4. Boroñ P.: Choroby odzwierzêce. PZWL 1983. 5. Dzier anowski D.: Antybiotykoterapia przktyczna. Alfa-Media Press 2000. 6. Halota W.: Zaka enia HIV i AIDS w praktyce lekarskiej. Szczecin 1998. 5