Projekty i kierunki zmian w przepisach z zakresu ochrony przeciwpożarowej dotyczące ochrony obiektów budowlanych bryg.dr inż. Paweł Janik Poznań, ń 21 stycznia 2010 r. 1
Plan prezentacji: 1. Omówienie zmian w przepisach w zakresie: Ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, Zaopatrzenia w wodę do celów przeciwpożarowych, Dróg pożarowych, Uzgadniania i projektu budowlanego. 2. Wskazanie obszarów, w których trwają prace legislacyjne dotyczące ochrony przeciwpożarowej p obiektów budowlanych 2
Rozporządzenia, których nowelizacja została zakończona: Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 lipca 2009 r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (Dz.U. Nr 124, poz.1030. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej (Dz. U Nr 121, poz. 1137 oraz Dz.U. z 2009 r. Nr 119, poz. 998) 3
Nowelizacja Rozporządzeń Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji przyjęte założenia : uzupełnienie luk w przepisach, uporządkowanie i uściślenie niektórych przepisów, tam gdzie to zasadne, uelastycznienie wymagań, w celu umożliwienia stosowania większej liczby wariantów pozwalających na spełnienie danego przepisu, zwrócenie większej uwagi na kwestie przygotowania obiektów do działań ratowniczo gaśniczych, skorelowanie wymagań omawianych aktów prawnych z innymi przepisami oraz Polskimi Normami, będącymi odpowiednikami Norm Europejskich, wprowadzanie nowych rozwiązań, przy zachowaniu zasady nie działania prawa wstecz, doprecyzowanie wymagań w zakresie uzgadniania projektów budowlanych pod względem ochrony przeciwpożarowej, w tym usprawnienie nadzoru nad tym procesem. 4
Nowelizacja Rozporządzeń Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji wybrane zagadnienia objęte nowelizacją : w zakresie ochrony przeciwpożarowej budynków: doprecyzowanie definicji, niektórych pojęć oraz przepisów o charakterze porządkowym, doprecyzowanie wymagań ń w zakresie instrukcji bezpieczeństwa ń pożarowego ż część graficzna, dostępność instrukcji na wypadek pożaru lub innego miejscowego zagrożenia, w przypadku niektórych obiektów, obowiązek przekazywania części tego dokumentu do KP(M) PSP, wprowadzenie do stosowania hydrantów 33, uelastycznienie wymagań w zakresie instalacji wodociągowych w budynkach, m.in. umożliwiające w określonych sytuacjach zmniejszenie wymaganego zapasu wody, uregulowanie zasad prowadzenia sprzedaży materiałów pirotechnicznych, 5
Nowelizacja Rozporządzeń Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji wybrane zagadnienia objęte nowelizacją : doprecyzowanie zasad przechowywania paliw płynnych klasy III, na potrzeby własne użytkownika, doprecyzowanie zasad praktycznego sprawdzania ewakuacji, korekta wymagań w zakresie stałych urządzeń gaśniczych wodnych, wprowadzenie wymagań w zakresie kwalifikacji osób wykonujących czynności związane z usuwaniem zanieczyszczeń z przewodów dymowych, spalinowych i wentylacyjnych, doprecyzowanie wymagań w zakresie oceny zagrożenia wybuchem, wprowadzenie przepisów końcowych, uwzględniających zasadę nie działania prawa wstecz, 6
Instalacja wodociągowa Pojemność zbiorników na wodę: a) 100 m3 wymóg podstawowy dla budynków wysokich i wysokościowych, b) 100 m3 jeden wspólny zbiornik dla grupy budynków wysokich i wysokościowych wzniesionych obok siebie, jeśli jego odległość od żadnego z tych budynków nie przekracza 100 m, c) 50 m3 budynki wysokie i wysokościowe do 100 m wysokości, zawierające na wysokości powyżej 12 m, wyłącznie strefy ZL IV, d) 50 m3 budynki wysokie i wysokościowe do 100 m wysokości, w których nie występują strefy pożarowe o powierzchni przekraczającej 750 m2, e) 50 m3 w przypadkach wymienionych w punktach a i b, jeżeli zapewniono zasilanie zbiorników w wodę z zewnętrznej sieci wodociągowej o wydajności nie mniejszej niż 10 dm3/s, 7
Instalacja wodociągowa Pojemność zbiorników na wodę: f) 25 m3 - w przypadkach wymienionych w punktach a i b, jeżeli zapewniono zasilanie zbiorników w wodę z zewnętrznej sieci wodociągowej o wydajności nie mniejszej j niż 15 dm3/s, g) 6 m3 w przypadkach wymienionych w punktach c i d, jeżeli zapewniono zasilanie zbiorników w wodę ę z zewnętrznej ę sieci wodociągowej o wydajności nie mniejszej niż 10 dm3/s, h) zasilanie instalacji wodociągowej przeciwpożarowej bezpośrednio z zewnętrznej sieci wodociągowej przeciwpożarowej o wydajności nie mniejszej niż 10 dm3/s budynki wysokie ZL IV, wyposażone w dodatkową ą nasadę ę o średnicy y 75 mm, wyprowadzoną w elewacji budynku, umożliwiającą zasilanie wspomnianej instalacji wodociągowej z samochodów gaśniczych. 8
Warunki ewakuacji. Zagrożenie życia ludzi Przy ocenie istniejących budynków, wybudowanych zgodnie z aktualnie obowiązującym Prawem budowlanym oraz obowiązującymi w czasie ich budowy aktami wykonawczymi do tej ustawy, pod kątem zagrożenia życia ludzi, nie bierze się pod uwagę kryteriów, których wystąpienie ma wyłącznie związeką z zaistniałymi w międzyczasieę zmianami warunków technicznych (np. zmiana definicji długości dojścia) 9
Warunki ewakuacji. Zagrożenie życia ludzi Obowiązek corocznego sprawdzenia ewakuacji w obiektach, w których cyklicznie odbywa się zmiana grupy powyżej 50 użytkowników (np. domy studenckie, internaty, szkoły). Wspomniane sprawdzenie powinno nastąpić w okresie do 3 miesięcy od momentu rozpoczęcia korzystania z obiektu przez nowych użytkowników. W przypadku obiektów ZL II zawarto zapis o obowiązku uzgodnienia zakresu praktycznego sprawdzenia ewakuacji z właściwym miejscowo komendantem powiatowym (miejskim) PSP. 10
Nowe urządzenia przeciwpożarowe Zmodyfikowano definicję urządzeń przeciwpożarowych. Dzięki temu wśród urządzeń przeciwpożarowych znajdą się formalnie: urządzenia inertyzujące, kurtyny dymowe, urządzenia ograniczające skutki wybuchu, dźwigi dla ekip ratowniczych, wyłączniki ł prądu. 11
Instrukcje bezpieczeństwa pożarowego Zadania i obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej dla osób będących stałymi użytkownikami, Plany obiektów z danymi graficznymi, Wskazanie osób lub podmiotów opracowujących instrukcję, Obowiązek przekazania warunków ochrony przeciwpożarowej i planów obiektów, w których jest wymagany monitoring pożarowy, do KP (M) PSP, celem ich wykorzystania na potrzeby planowania, organizacji i prowadzenia działań ratowniczych, 12
Instrukcje bezpieczeństwa pożarowego Sposób przechowywania przekazanych dokumentów (w komendach PSP) umożliwiający ich natychmiastowe wykorzystanie na potrzeby prowadzenia działań ratowniczych, Możliwość zwolnienia z obowiązku przekazania dokumentów do KP (M) PSP, jeżeli zapewnione jest spełnienie warunku wymienionego powyżej, Możliwość przekazania dokumentów w formie elektronicznej, Obowiązek przechowywania instrukcji bezpieczeństwa pożarowego we wszystkich obiektach, gdzie jest ona wymagana, w miejscach dostępnych dla ekip ratowniczych. 13
Sprzedaż wyrobów pirotechnicznych Na wydzielonych y stoiskach, bez możliwości sprzedaży samoobsługowej, Przechowywanie w wydzielonych magazynach (pomieszczeniach zaplecza) ściany i stropy co najmniej REI 60 lub EI 60, drzwi co najmniej EI 30, Wymagania dla pomieszczeń służących do obrotu, zgodnie z odrębnymi przepisami z zakresu BHP oraz wykonywania działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi 14
Nowelizacja Rozporządzeń Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji wybrane zagadnienia objęte nowelizacją : w zakresie zaopatrzenia w wodę: uporządkowanie nazewnictwa oraz doprecyzowanie, niektórych pojęć, np. jednostki osadniczej, zabudowy kolonijnej, zawarcie ogólnego wymogu, w zakresie zaopatrzenia w wodę obiektów na terenie jednostki osadniczej, dla których nie ustala się szczegółowych wymagań w tym zakresie, doprecyzowanie wymogu w zakresie wymaganej ilości wody dla jednostki osadniczej, korekta wymagań, w stosunku do wybranych obiektów, w tym wprowadzenie obowiązku zaopatrzenia w wodę dla stacji paliw płynnych zlokalizowanych poza jednostkami osadniczymi, ze zbiornikami o łącznej pojemności powyżej 200 m 3, doprecyzowanie wymagań w zakresie przyjmowanego czasu trwania pożaru oraz przypadków dopuszczalności zmniejszenia wymaganej ilości wody do zewnętrznego gaszenia, wprowadzenie zapisów odnoszących się do hydrantów instalowanych na sieciach magistralnych, zawarcie wymagań dla pompowni przeciwpożarowych, 15
Nowelizacja Rozporządzeń Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji wybrane zagadnienia objęte nowelizacją : w zakresie dróg pożarowych: doprecyzowanie wymagań w zakresie przebiegu i szerokości drogi pożarowej, w tym w stosunku do obiektów o nietypowym kształcie, doprecyzowanie kwestii występowania przeszkód pomiędzy drogą a budynkiem, uelastycznienie wymagań, w zakresie dopuszczalnego sposobu zawracania, na końcowym odcinku drogi, 16
Zaopatrzenie w wodę ę do celów przeciwpożarowychp a) W 5 ust. 2 doprecyzowano zasady uzupełniania brakującej ilości wody do celów przeciwpożarowych do zewnętrznego gaszenia pożaru dla budynków użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego oraz innych obiektów budowlanych o takim przeznaczeniu, wskazując, że w przypadku przeciwpożarowego zbiornika ik wodnego jego pojemność powinna wynosić 10 m3 zapasu na 1 dm3/s brakującej wydajności wodociągu, jednak nie mniej niż 50 m3. b) W 5 ust. 3 ustalono zasady ustalania ilości wody do celów przeciwpożarowych do zewnętrznego gaszenia pożaru dla budynków użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego oraz innych obiektów budowlanych o takim przeznaczeniu, w których w jednej strefie pożarowej występują pomieszczenia magazynowe. Przedmiotowe zasady sprowadzają się do analizy wymagań zarówno pod dkątem obiektów ZL, jak i pomieszczeń ń PM (w tym wypadku jako punkt odniesienia przyjmuje się powierzchnię pomieszczenia magazynowego), oraz wyboru wyższego z wymagań. 17
Zaopatrzenie w wodę do celów przeciwpożarowych c) W 6 ust. 10 pkt 1 zawarto zapis o ograniczeniu do 4 godz. przyjmowanego czasu trwania pożaru do ustalania uzupełniającego zapasu wody w zbiornikach przeciwpożarowych dla obiektów PM. d) W 7 ust. 1 pkt 2 rozszerzono grupę urządzeń gaśniczych, przy zastosowaniu których dopuszczalne jest zmniejszenie i o 50% wymaganej ilości ś i wody do zewnętrznego gaszenia pożaru, o urządzenia gaśnicze mgłowe. 18
Zaopatrzenie w wodę ę do celów przeciwpożarowychp e) W 8 ust. 1 i 2 uzależniono dopuszczalność akceptowania przez właściwego miejscowo komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej, na czas określony, zastępczych źródeł wody do celów przeciwpożarowych, od potencjału sił i środków dostępnych w rejonie działania najbliższej dla chronionego obiektu jednostki ochrony przeciwpożarowej. f) W 9 ust. 2 wskazano minimalne parametry dla sieci wodociągowych przeciwpożarowych, które mogą być traktowane, jako źródło wody do celów przeciwpożarowych do zewnętrznego gaszenia pożaru. W jego świetle sieć wodociągowa przeciwpożarowa powinna zapewniać wydajność nie mniejszą niż 5dm3/s i ciśnienie na hydrancie zewnętrznym nie mniejsze niż 0,1 MPa (megapaskala), przez co najmniej 2 godziny. 19
Zaopatrzenie e w wodę do celów przeciwpożarowych po ao g) W 9 ust. 5 doprecyzowano obowiązki ą w zakresie zapewnienia zasilania sieci obwodowej co najmniej w dwóch punktach, wskazując, że te punkty zasilania nie mogą znajdować się bliżej od siebie niż ¼ długości obwodu sieci. h) W 9 ust. 7 i 8 zawarto wskazania, że podawane średnice nominalne przewodów wodociągowych dotyczą rur stalowych, a w przypadku stosowania rur wykonanych z innych materiałów, muszą one posiadać średnice wewnętrzne ę równoważne dla odpowiednich rur stalowych. 20
Zaopatrzenie e w wodę do celów przeciwpożarowych po ao i) W 10 ust. 4 i 5 odstąpiono od określania sposobu odłączania od sieci hydrantów zewnętrznych, wskazując, że hydranty te powinny spełniać wymagania Polskich Norm dotyczących ą y tych urządzeń, ą będących ę ą odpowiednikami norm europejskich (EN), w których to normach określa się m.in. sposób ich odłączania od sieci. j) W 10 ust. 6 doprecyzowano wymagania dotyczące sytuowania hydrantów zewnętrznych, pozostawiając obowiązek lokalizowania w odległości do 75 m od chronionego obiektu budowlanego jedynie hydrantu najbliższego, oraz dopuszczając lokalizowanie pozostałych hydrantów, o ile są one wymagane, w odległości do 150 m od takiego obiektu. 21
Zaopatrzenie w wodę ę do celów przeciwpożarowychp k) W 10 ust. 8 pkt 4 uzupełniono wymagania dotyczącego wydajności nominalnej hydrantów zewnętrznych, o wymagania dla hydrantów instalowanych na sieciach, dla których dopuszcza się wydajność 5 dm3/s. l) W 10 ust. 9 i 10 wprowadzono obowiązek instalowania na sieciach wodociągowych magistralnych o średnicy nominalnej nie mniejszej niż DN 250, hydrantów zewnętrznych zapewniających możliwość intensywnego czerpania wody do celów przeciwpożarowych, dla których określono też ich podstawowe parametry użytkowe. Określenie potrzeb w zakresie instalowania takich hydrantów będzie następowało w ramach opiniowania przez właściwe miejscowo organy Państwowej Straży Pożarnej projektów studium zagospodarowania przestrzennego gminy oraz projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. 22
Zaopatrzenie w wodę ę do celów przeciwpożarowychp m) W 10 ust. 11 wprowadzono ograniczenie do 1,6 MPa maksymalnego ciśnienia hydrostatycznego, jakie występować może w sieci wodociągowej przeciwpożarowej. n) W 11 dodano nowy Rozdział 5 Pompownie przeciwpożarowe, w którym zawarte zostały wymagania dotyczące pompowni. Wymagania w tym zakresie były dotychczas ujęte w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 80, poz. 563), które również jest poddawane nowelizacji, a ich przeniesienie do rozporządzenia w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę, podyktowane było powiązaniem merytorycznym tych zagadnień. 23
Drogi pożarowe a) W 12 ust. 2 przewidziano zwiększenie ę do 25 m odległości drogi pożarowej od ściany budynku innego niż budynku zaliczonego do kategorii zagrożenia ludzi, ze względu ę na występowanie w takich budynkach większej mocy pożaru. Wskazano również, że w przypadku występowania pomiędzy drogą pożarową, a budynkiem, stałych elementów zagospodarowania terenu, drzew lub krzewów o wysokości ś przekraczającej j3 m, nie mogą one uniemożliwiać dostępu do elewacji tego budynku za pomocą podnośników i drabin mechanicznych. 24
Drogi pożarowe b) W 12 ust. 3 dopuszczono poprowadzenie drogi pożarowej przy budynku niekoniecznie wzdłuż jego dłuższego boku na całej długości, warunkując to dostępem do określonego procentowo obwodu zewnętrznego elewacji w zależności od rozpiętości budynku, odpowiednio: 30% obwodu zewnętrznego budynku, przy jego rozpiętości (największej szerokości) do 60 m, 50% obwodu zewnętrznego budynku, przy jego rozpiętości przekraczającej 60 m, 100% długości elewacji od frontu budynku, przy zabudowie pierzejowej 25
Drogi pożarowe c) W 12 ust. 6 doprecyzowano wymagania związane z dopuszczalnością stosowania w budynkach okien dla ekip ratowniczych (przy niezachowaniu niektórych warunków prowadzenia drogi pożarowej), dotyczące dostępności do tych okien. d) W 12 ust. 4, 7 i 8 doprecyzowano sposoby doprowadzenia d dojść z drogi pożarowej ż jdo wyjść ewakuacyjnych z obiektów budowlanych 26
Drogi pożarowe e) W 12 ust. 9 i 10 doprecyzowano wymagania dotyczące końcowego odcinka drogi pożarowej, która powinna posiadać możliwość przejazdu bez cofania lub być zakończona placem manewrowym o wymiarach 20 m x 20 m, względnie w inny sposób zapewniać możliwość zawrócenia pojazdu. Dopuszczono przy tym wykonanie odcinka drogi o długości nie większej niż 15 m, z którego wyjazd jest możliwy jedynie e poprzez cofanie pojazdu. Dzięki temu możliwe będzie stosowanie rozwiązań zakończenia takiej drogi pożarowej w innej formie niż plac manewrowy o wymiarach 20 m x 20 m, np. w postaci zawrotki typu T lub L. 27
Drogi pożarowe f) W 12 ust. 12 określono warunki dopuszczalności poprowadzenia odcinków dojazdowych drogi pożarowej, atakże placu manewrowego, przy ścianie zewnętrznej chronionego budynku w odległości mniejszej niż 5m. Aby to było możliwe, przedmiotowa ściana powinna na tym odcinku oraz w odległości do 5 m od niego, posiadać klasę odporności ogniowej wymaganą dla ściany oddzielenia przeciwpożarowego tego budynku 28
Drogi pożarowe g) W 12 ust.2 i 17 usankcjonowano stan istniejący dotyczący odległości drogi pożarowej od obiektów budowlanych ZL, wybudowanych przed wejściem w życie rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (Dz. U. Nr 121, poz. 1139), w którym dla wszystkich obiektów budowlanych dopuszczalne było zachowanie odległości drogi pożarowej do 25 m. Dzięki temu nie będzie potrzeby dostosowywania wybudowanych wówczas zgodnie z prawem dróg do tych obiektów, do obecnych wymagań odległościowych (maksymalnie 15 m). 29
Drogi pożarowe h) W 13 ust. 1 3 doprecyzowano, wymagania dotyczące szerokości i nośności drogi pożarowej, które są różne dla różnych odcinków i terenów. 30
Nowelizacja Rozporządzeń Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji wybrane zagadnienia objęte nowelizacją : w zakresie uzgadniania projektu budowlanego: objęcie obowiązkiem uzgadniania nowych grup obiektów, doprecyzowanie wymagań ń w zakresie obowiązku uzgadniania i projektów w przypadku odbudowy, rozbudowy, nadbudowy, przebudowy, zmiany związanej z koniecznością zapewnienia drogi oraz zmiany sposobu użytkowania, doprecyzowanie procedury uzgadniania projektu obiektu, w przypadku występowania o odstępstwo od przepisów bądź rozwiązania zastępcze lub zamienne, objęcie obowiązkiem przesłania zawiadomienia o uzgodnieniu wszystkich projektów obiektów, dla których istnieje taki wymóg, doprecyzowanie regulacji dotyczących procedur w zakresie uzyskiwania uprawnień rzeczoznawcy ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych, w tym kryteriów zwolnienia z części pisemnej egzaminu, doprecyzowanie zapisów mających na celu zapewnienie skutecznego nadzoru nad działalnością rzeczoznawców, zrezygnowanie z możliwości posługiwania się przez rzeczoznawcę stopniem służbowym strażaka. 31
Aktualnie prowadzone prace legislacyjne dotyczące również ochrony przeciwpożarowej obiektów budowlanych: Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane metra i ich usytuowanie etap uzgodnień międzyresortowych Rozporządzenie Ministra Sportu i Turystyki w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać stadiony piłkarskie etap opracowywania założeń 32
Projekty i kierunki zmian w przepisach z zakresu ochrony przeciwpożarowej dotyczące ochrony obiektów budowlanych bryg.dr inż. Paweł Janik Poznań, ń 21 stycznia 2010 r. 33