Plan konspekt do przeprowadzenia zajęć z kształcenia obywatelskiego Temat: Rocznice historycznych wydarzeń obchodzonych w 2012 roku. Cele: popularyzacja i kultywowanie tradycji orężnych, kształtowanie świadomości historycznej i patriotycznej żołnierzy. Czas: 45 min. Metody: wykład, prezentacja multimedialna, dyskusja. Materiał i środki dydaktyczne: projektor multimedialny, płyta CD. Miejsce: sala wykładowa. Zagadnienia: 1. Informacja o uroczystościach państwowych, wojskowych oraz o charakterze patriotycznym i patriotyczno-religijnym zawartych w Ramowym planie obchodów świąt państwowych, wojskowych i rocznic historycznych wydarzeń w 2012 roku z udziałem przedstawicieli najwyższych władz państwowych, Parlamentu Rzeczypospolitej Polskiej, kierownictwa Ministerstwa Obrony Narodowej, Sztabu Generalnego Wojska Polskiego oraz wojskowej asysty honorowej. 2. Wybrane rocznice historycznych wydarzeń obchodzonych w 2012 roku. 3. Reportaż fotograficzny z obchodów rocznic historycznych wydarzeń w 2011 roku. Literatura: 1. Dzieje oręża polskiego, pod red. Wiesława Wysockiego, Warszawa 2000. 2. Szlakiem oręża polskiego, pod red. Wiesława J. Wysockiego, Warszawa 2003. 3. Wojna polsko-rosyjska 1919-1920, Tadeusz Krząstek, Warszawa 1995. 4. Kampania polska 1939, Czesław Grzelak, Warszawa 2005. 5. Historia Polski, Jerzy Topolski, Poznań 2005. 6. Wojsko Polskie w II wojnie światowej, Bellona, Warszawa 2005. 7. Polskie Państwo Podziemne, Andrzej Chmielarz, MON Warszawa 2007. 8. Wojna Polsko-Sowiecka 1919-1921, Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski, MON Warszawa 2011. 9. Katyń. Cmentarze Katyńskie, Andrzej Przewoźnik, Warszawa 2010.
Zagadnienie nr 1 Informacja o uroczystościach państwowych, wojskowych oraz o charakterze patriotycznym i patriotyczno-religijnym zawartych w Ramowym planie obchodów świąt państwowych, wojskowych i rocznic historycznych wydarzeń w 2012 roku z udziałem przedstawicieli najwyższych władz państwowych, Parlamentu Rzeczypospolitej Polskiej, kierownictwa Ministerstwa Obrony Narodowej, Sztabu Generalnego Wojska Polskiego oraz wojskowej asysty honorowej, dalej zwanym Ramowym planem Temat Rocznice historycznych wydarzeń obchodzonych w 2012 roku prezentują przedsięwzięcia organizowane w Polsce i poza jej granicami. Zgodnie z Ceremoniałem Wojskowym Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, który został wprowadzony do użytku służbowego Decyzją Nr 411/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 9 grudnia 2009 r., przedsięwzięcia wymienione w Ramowym planie zostały zgłoszone przez centralne instytucje państwowe i wojskowe, Sztab Generalny Wojska Polskiego, dowództwa Rodzajów Sił Zbrojnych, Dowództwo Operacyjne Sił Zbrojnych, Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych, Dowództwo Garnizonu Warszawa, Komendę Główną Żandarmerii Wojskowej, władze administracyjne i samorządowe regionów oraz jednostki samorządu terytorialnego, organizacje pozarządowe i innych partnerów społecznych. Uroczystości organizowane w kraju są wykorzystane do promocji profesjonalnej armii i służby w Narodowych Siłach Rezerwowych oraz służby przygotowawczej, a przedsięwzięcia organizowane za granicą do promocji Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa. Uroczystości poświęcone obchodom rocznic historycznych wydarzeń podzielone są na działy: I. UROCZYSTOŚCI CENTRALNE ORGANIZOWANE Z OKAZJI ŚWIĄT PAŃSTWOWYCH Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej Święto Narodowe Trzeciego Maja Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego Święto Wojska Polskiego Dzień Solidarności i Wolności Dzień Weterana Dzień Papieża Jana Pawła II Narodowe Święto Niepodległości
II. UROCZYSTOŚCI CENTRALNE ORGANIZOWANE Z OKAZJI DNI O CHARAKTERZE ŚWIĄT PAŃSTWOWYCH USTANOWIONYCH UCHWAŁĄ SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych Międzynarodowy Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych Narodowy Dzień Pamięci Poznańskiego Czerwca 1956 Dzień Podziemnego Państwa Polskiego III. UROCZYSTOŚCI CENTRALNE ORGANIZOWANE Z OKAZJI ROCZNIC HISTORYCZNYCH WYDARZEŃ 13. rocznica przystąpienia Polski do NATO 69. rocznica wybuchu powstania w Getcie Warszawskim 67. rocznica zakończenia II wojny światowej w Europie 602. rocznica bitwy pod Grunwaldem 92. rocznica Bitwy Warszawskiej 73. rocznica agresji hitlerowskich Niemiec na Polskę 73. rocznica agresji ZSRR na Polskę Dzień Pamięci Ofiar Agresji Sowieckiej IV. UROCZYSTOŚCI ORGANIZOWANE Z OKAZJI ROCZNIC HISTORYCZNYCH WYDARZEŃ KOORDYNOWANE PRZEZ DEPARTAMENT WYCHOWANIA I PROMOCJI OBRONNOŚCI ORAZ RODZAJE SIŁ ZBROJNYCH, DOWÓDZTWO OPERACYJNE SIŁ ZBROJNYCH, KOMENDĘ GŁÓWNĄ ŻANDARMERII WOJSKOWEJ, INSPEKTORAT WSPARCIA SIŁ ZBROJNYCH I DOWÓDZTWO GARNIZONU WARSZAWA W 2012 r. do realizacji zaplanowano 81 uroczystości. V. UROCZYSTOŚCI ORGANIZOWANE Z OKAZJI ŚWIĄT WOJSKOWYCH W 2012 r. do realizacji zaplanowano 276 uroczystości. VI. UROCZYSTOŚCI ORGANIZOWANE PRZEZ PLACÓWKI DYPLOMATYCZNE I ATASZATY WOJSKOWE PLACÓWEK DYPLOMATYCZNYCH AKREDY- TOWANYCH W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ W 2012 r. do realizacji zaplanowano 11 uroczystości.
VII. UROCZYSTOŚCI ORGANIZOWANE POZA GRANICAMI PAŃSTWA PRZEZ POLSKIE PLACÓWKI DYPLOMATYCZNE, PRZEDSTAWICIELSTWA WOJSKOWE I POLSKIE ZESPOŁY ŁĄCZNIKOWE W 2012 r. do realizacji zaplanowano 40 uroczystości. Zagadnienie nr 2 Wybrane rocznice historycznych wydarzeń obchodzonych w 2012 roku Poniżej zostały przedstawione wybrane rocznice wydarzeń historycznych obchodzone w 2012 roku: Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych Międzynarodowy Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej rocznica powstania w Getcie Warszawskim Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej Święto Narodowe Trzeciego Maja rocznica zakończenia II wojny światowej w Europie Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego rocznica Bitwy Warszawskiej Święto Wojska Polskiego rocznica agresji hitlerowskich Niemiec na Polskę rocznica agresji ZSRR na Polskę Dzień Podziemnego Państwa Polskiego Narodowe Święto Niepodległości Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych 1 marca W dniu 9 lutego 2011 roku Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Pan Bronisław Komorowski podpisał ustawę, na mocy której zostało ustanowione święto obchodzone w dniu 1 marca - Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Święto nawiązuje do zasług organizacji i grup niepodległościowych, które po zakończeniu II wojny światowej zdecydowały się na podjęcie walki o suwerenność i niepodległość Polski. Obchodzone święto jest wyrazem hołdu dla żołnierzy tzw. drugiej konspiracji za świadectwo męstwa, niezłomnej postawy patriotycznej i przywiązania do tradycji patriotycznych, za krew przelaną w obronie Ojczyzny. Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych" to także wyraz hołdu licznym społecznościom lokalnym, których patriotyzm i stała gotowość ofiar na rzecz idei niepodległościowej pozwoliły na kontynuację oporu. Sama idea obchodów święta wiąże się ściśle
z dniem 1 marca 1951 r. W tym właśnie dniu przed 61. laty w więzieniu mokotowskim w Warszawie odbyła się egzekucja siedmiu członków władz konspiracyjnej organizacji Wolność i Niezawisłość. Wśród straconych byli przedstawiciele pokolenia, które kontynuowało walkę o niepodległą Polskę: prezes IV Zarządu Głównego WiN - ppłk Łukasz Ciepliński oraz mjr Adam Lazarowicz, mjr Mieczysław Kawalec, kpt. Józef Batory, kpt. Franciszek Błażej, kpt. Józef Rzepa i por. Karol Chmiel. Międzynarodowy Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej 13 kwietnia Dla uczczenia pamięci wszystkich zamordowanych przez NKWD w Katyniu, Charkowie i Miednoje oraz w innych nieznanych dotąd miejscach kaźni - Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił 13 kwietnia Międzynarodowym Dniem Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej. W historii Polski Katyń zajmuje szczególne miejsce jako symbol bezwzględności totalitaryzmu sowieckiego, kłamstwa, ale kojarzy się też z walką o prawdę, która zwycięża kłamstwo. Z Katyniem kojarzą się dzieje zbrodni na polskich oficerach popełnionych przez organy bezpieczeństwa wewnętrznego Związku Sowieckiego. W dniu 17 września 1939 roku Państwo Polskie, które od dnia 1 września walczyło z hitlerowskim najeźdźcą zostało zdradziecko zaatakowane przez drugiego agresora Związek Sowiecki. Pomimo odwagi i poświęcenia żołnierzy Wojska Polskiego i Korpusu Ochrony Pogranicza oraz wszystkich obywateli polskich nie byliśmy w stanie powstrzymać Armii Czerwonej, która dysponowała miażdżącą przewagą w ludziach i sprzęcie. Jesienią 1939 roku Sowieci wzięli do niewoli lub aresztowali około 240 tys. żołnierzy polskich, w tym od 10 do 15 tys. oficerów. Przekazano ich organom Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych (NKWD). Było to rażącym naruszeniem zwyczajów wojennych, uregulowanych Konwencją Genewską z 1927 roku. Według dokumentów NKWD na przełomie 1939 i 1940 roku, w obozach jenieckich pozostawało ponad 40 tys. jeńców. Szeregowych i podoficerów (blisko 25 tys.) władze sowieckie planowały zatrudnić jako darmową siłę roboczą przy budowie drogi łączącej Nowogród Wołyński ze Lwowem oraz w kopalniach surowców strategicznych. Około 15 tys. obywateli polskich znalazło się w tzw. obozach specjalnych NKWD. Generałów, oficerów oraz wysokiej rangi urzędników państwowych tzn. kadrę dowódczą i elitę inteligencji polskiej umieszczono w obozie starobielskim. W Ostaszkowie znaleźli się głównie żołnierze Korpusu Ochrony Pogranicza oraz funkcjonariusze Policji Państwowej, Straży Więziennej i Straży Granicznej. Do Kozielska, będącego wcześniej obozem jenieckim dla polskich szeregowych, skierowano oficerów WP. W dniu 5 marca 1940 roku Józef Stalin wraz z najwyższymi urzędnikami Związku Sowieckiego podpisali rozkaz zamordowania polskich oficerów. Akcja rozstrzeliwania rozpoczęła się w kwietniu 1940 roku i trwała do połowy maja. Więźniów ze Starobielska mordowano w piwnicach NKWD w Charkowie. Jeńców z obozu w Kozielsku transportowano do Lasu Katyńskiego, gdzie rozstrzeliwano ich
nad otwartymi grobami. Jeńców z obozu w Ostaszkowie zamordowano w urzędzie NKWD w Twerze, a stamtąd ich zwłoki wywożono do lasu w Miednoje. Zbrodnia katyńska od samego początku była jedną z najpilniej strzeżonych tajemnic Związku Sowieckiego. Od momentu rozpoczęcia formowania Armii gen. Władysława Andersa prowadzono akcję poszukiwania polskich jeńców. Dopiero w dniu 13 kwietnia 1943 roku Niemcy podali informację o odkryciu masowych grobów polskich oficerów w Lesie Katyńskim. Rząd sowiecki natychmiast rozpoczął kampanię propagandową mającą na celu przerzucenie winy za tę zbrodnię na Niemców. Tzw. kłamstwo katyńskie kontynuowały władze powojennej Polski. Władze sowieckie dopiero w dniu 13 kwietnia 1990 roku przyznały się do tej zbrodni. Powstanie w getcie warszawskim 19 kwietnia Zbrojne wystąpienie żydowskich formacji militarnych, jakie miało miejsce na terenie warszawskiego getta w dniach od 19 kwietnia do 16 maja 1943 roku, pod koniec jego likwidacji przez Niemców nie miało celów militarnych. Wobec braku jakichkolwiek szans na powodzenie, było desperackim aktem wyboru godnej śmierci z bronią w ręku oraz odwetu i kary na prześladowcach, przez garstkę około 400 powstańców Żydowskiego Związku Wojskowego pod wodzą Pawła Frenkla i ok. 40 bojowników ŻOB pod wodzą Mordechaja Anielewicza. Wybuchło w wigilię żydowskiego święta Paschy 19 kwietnia 1943, ostatnie walki ustały do połowy maja. Było to pierwsze miejskie wystąpienie powstańcze w okupowanej przez Niemców Europie. Powstanie wybuchło na wezwanie Żydowskiego Komitetu Narodowego w momencie, gdy w wyludnionym już getcie znajdowało się tylko 70 tysięcy ludzi (wobec niemal pół miliona w szczytowym okresie jego zaludnienia). Miało miejsce podczas zarządzonej przez Heinricha Himmlera akcji ostatecznej likwidacji getta, polegającej na systematycznym przeszukiwaniu dzielnicy i wyłapywaniu resztek kryjącej się ludności. Gdy na teren getta weszły niemieckie oddziały wojskowe i policyjne (ok. 2000 ludzi) pod komendą Jrgena Stroopa oraz wspierające je formacje łotewskie i ukraińskie, powstańcy otworzyli do nich ogień. Potajemnie utworzone w 1942 przez mieszkańców getta schrony, bunkry i umocnienia, okazały się wyjątkowo przydatne w działaniach powstańczych. Najlepiej rozbudowane powstały w rejonie ul. Miłej, Nowolipiu, Lesznie, Nalewkach, Świętojańskiej i Franciszkańskiej. Siły ŻZW po wybuchu powstania osiągnęły liczbę ok. 1500 ludzi, którymi faktycznie podczas walk dowodził porucznik Dawid Mordechaj Apfelbaum pośmiertnie mianowany majorem WP. Podczas powstania całe getto zostało spalone, a po jego zakończeniu ruiny zostały wysadzone w powietrze. W starciach zginęło ok. 7000 Żydów, 50 000 zostało wywiezionych do Treblinki. Straty niemieckie wyniosły ok. 1300 zabitych i rannych.
Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej - 2 maja Obchodzony w dniu 2 maja Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej przypomina trudne dzieje naszej Ojczyzny. Biało-czerwone flagi zdobiące tego dnia nasze domy, place i ulice pozwalają nam poczuć dumę z dokonań naszych przodków. Nasze barwy narodowe biel i czerwień stanowią nie tylko oznakę wyróżniającą Polskę wśród innych narodów, ale nade wszystko są symbolem wolnego i niepodległego państwa polskiego. Biel i czerwień od wieków są nierozerwalnie związane z dziejami Ojczyzny. Od najdawniejszych czasów symbolem polskich władców i oddziałów wojskowych były chorągwie z białym orłem na czerwonym tle. Bardzo ważną datą w historii polskich barw narodowych był dzień 7 lutego 1831 roku, kiedy to Sejm uchwalił, że kokardę narodową będą stanowić kolory herbowe Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, to kolor biały z czerwonym. W trudnym okresie niewoli zaborcy traktowali polskie barwy narodowe jako symbol buntu i walki Polaków o niepodległość. Otoczone szacunkiem, traktowane jako świętość żyły w sercach Polaków, wiodąc ich do boju w czasie zrywów niepodległościowych i do walki o wolną Ojczyznę w okresie I wojny światowej. Po 123 latach niewoli, kiedy odradzało się państwo polskie, flagi biało-czerwone stanowiły najpiękniejszą oznakę odzyskanej wolności. Biało-czerwona flaga zespoliła Polaków w walce w obronie granic Rzeczypospolitej i odbudowie kraju. W latach II wojny światowej i okupacji barwy narodowe były symbolem polskiego patriotyzmu i znakiem bojowym walczącego narodu. Pod biało-czerwonymi sztandarami żołnierze polscy walczyli na wszystkich frontach, na lądzie, morzu i w powietrzu. Biało-czerwone opaski zdobiły hełmy i mundury żołnierzy Podziemnego Państwa Polskiego i powojennego podziemia niepodległościowego. Po zakończeniu II wojny światowej biel i czerwień towarzyszyły słusznym protestom Polaków w drodze ku wolności, suwerenności i demokracji. Rocznica uchwalenia Konstytucji 3 Maja W dniu 3 maja 1791 roku Sejm Czteroletni uchwalił Ustawę Rządową pierwszą polską konstytucję. Był to drugi tego typu akt prawny na świecie (po Konstytucji Stanów Zjednoczonych) i pierwszy w Europie. Konstytucja przygotowana została przede wszystkim przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, Ignacego Potockiego i Hugo Kołłątaja. Do najważniejszych zmian jakie Konstytucja 3 Maja wnosiła do polskiego systemu politycznego można zaliczyć: pozostawienie ustroju stanowego, jednak z wyraźnie osłabioną pozycją magnaterii; usunięcie z sejmików ziemskich szlachty nieposiadającej majątków ziemskich, tzw. gołotę; cenzus szlacheckiego urodzenia został ograniczony w prawie wyborczym przez dodanie cenzusu posiadania. Ponadto mieszczaństwu umożliwiono nobilitację, m.in. z tytułu nabycia majątków ziemskich i zasług dla kraju. Ogółowi mieszczan w miastach królewskich, ogłoszonych jako wolne, zapewniono wolności osobiste, prawo sprawowania urzędów, potwierdzono opiekę władzy państwowej nad mieszkańcami kraju pochodzenia żydowskiego.
Najmniej zmian wprowadzono w położeniu chłopów, którym utrzymano poddaństwo, wolność osobistą otrzymali tylko przybysze z zagranicy. Konstytucja 3 Maja zniosła podział Rzeczypospolitej na Koronę i Litwę. Naczelnym organem nowego państwa pozostawał Sejm, któremu zapewniono pełnię władzy ustawodawczej, prawo stanowienia budżetu i podatków, daleko idącą kontrolę rządu. Zmniejszono rolę Senatu, usunięto zasadę liberum veto i zakazano konfederacji. Zniesiono elekcyjny wybór króla, w zamian wprowadzając zasadę dziedziczenia tronu (w dynastii saskiej) i osobistej odpowiedzialności monarchy. Wzmocnieniu uległ rząd (z królem jako przewodniczącym Straży Praw na czele) oraz administracja państwowa. W rozdziale XI Konstytucji poświęconym sile zbrojnej narodowej umieszczono zapis Naród winien jest sobie samemu obronę od napaści i dla przestrzegania całości swojej. Wszyscy przeto obywatele są obrońcami całości i swobód narodowych. Wojsko nic innego nie jest, tylko wyciągnięta siła obronna i porządna z ogólnej siły narodu. W zamierzeniu części jej twórców Konstytucja 3 Maja miała stanowić punkt wyjścia dla dalszych przemian ekonomiczno-społecznych i politycznych. Została jednak obalona w połowie 1792 r. wskutek działalności konfederacji targowickiej i przegranej wojny z Rosją. Postanowienia Konstytucji i jej przesłanie urosły do rangi symbolu narodowego. Dlatego dzisiaj z dumą wracamy do jej szlachetnych i uniwersalnych wartości. Już w dwa dni po uchwaleniu Konstytucji przez Sejm Wielki (1788-1792) dzień 3 maja uznano za święto narodowe, które później z powodu niewoli kraju zostało na długi czas zawieszone. Przywrócono je po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku. Po II wojnie światowej w roku 1946 władze komunistyczne zabroniły publicznego świętowania, a próby manifestacji były tłumione przez milicję. W 1951 roku święto zostało oficjalnie zniesione. Od 1990 roku 3 Maja znów jest oficjalnym świętem państwowym w Polsce, dniem wolnym od pracy. Zakończenie II wojny światowej w Europie 8 maja Dwie daty - 8 i 9 maja 1945 roku - są uznawane na świecie za moment zakończenia II wojny światowej. W Europie Zachodniej i w Polsce, oficjalnym dniem zakończenia wojny jest 8 maja. Tego dnia w 1945 roku, o godz. 15.00, ogłoszono koniec wojny. Dzień wcześniej, 7 maja, Niemcy podpisały swoją kapitulację w Reims (Francja), w obecności przedstawicieli Wielkiej Brytanii, Francji i ZSRR. Rosjanie zażądali jednak od Niemiec osobnego podpisania kapitulacji. Nastąpiło to w Berlinie o północy z 8 na 9 maja, a według czasu moskiewskiego - o godz. 2.00 już 9 maja. Stąd w Rosji jako datę zakończenia wojny przyjęto 9 maja. Kapitulacja III Rzeszy zakończyła tylko wojnę w Europie. Toczyły się jeszcze walki z Japonią na Dalekim Wschodzie. Dopiero kapitulacja Japonii - 2 września 1945 roku ostatecznie zakończyła II wojnę światową na świecie.
II wojna światowa pochłonęła ponad 55 mln ofiar - poległych, zamordowanych i zmarłych w wyniku działań wojennych. Całkowite straty w ludziach były ponad pięciokrotnie wyższe niż w I wojnie światowej. Polska w czasie II wojny światowej straciła ponad 6 mln swych obywateli. Straty te (procentowo w stosunku do liczby ludności) były najwyższe na świecie. Około 80 proc. polskich ofiar wojny to ludność miejska - był to głównie wynik eksterminacji skupionej w miastach ludności żydowskiej, prawie całkowicie wymordowanej przez Niemców. Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego 1 sierpnia Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego obchodzony jest w dniu 1 sierpnia w rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego 1944 r., które przeszło do legendy polskich walk o wolność Ojczyzny. W dniu 1 sierpnia 1944 r. żołnierze Armii Krajowej, ofiarnie wspierani przez mieszkańców Stolicy, stanęli do powstańczego boju z hitlerowskim okupantem. Powstanie Warszawskie było bitwą o wolność i godność, o suwerenną Rzeczpospolitą. Przez sześćdziesiąt trzy dni (od 1 sierpnia do 2 października 1944 r.) powstańcy oraz mieszkańcy Warszawy z honorem stawiali czoła przeważającym siłom niemieckim. Powstanie wybuchło w ramach planu operacyjnego Komendy Głównej AK pod kryptonimem Burza w okupowanej przez Niemców Warszawie. Rozpoczęte zostało przez liczące ok. 23 tys. żołnierzy oddziały Warszawskiego Okręgu AK pod dowództwem płk. dypl. Antoniego Chruściela Montera oraz inne zbrojne oddziały podziemne podporządkowane dowództwu AK. Ponadto działalność zbrojną podjęły również władze cywilne i inne struktury, m.in. władze administracyjne, służby sanitarne i ratownicze, podległe władzom RP w Londynie. Mieszkańcy stolicy poparli walkę. Masowo zgłaszali się ochotnicy. Siły powstańcze wzrosły do ok. 50 tys. Powstanie zaczęło się powszechnym szturmem żołnierzy AK na niemieckie instytucje i obiekty. Dowództwo AK zakładało, że walki w Warszawie potrwają nie dłużej jak 2-3 dni. W rzeczywistości zamieniły się one w ponad dwumiesięczny heroiczny bój o wyzwolenie miasta własnymi siłami, przed wkroczeniem armii czerwonej, której oddziały podeszły do Pragi. W pierwszych dniach powstańcy zdołali opanować Śródmieście ze Starym Miastem i Powiślem, Żoliborz, część Woli, Ochoty i Mokotowa oraz kilka obiektów na Pradze (3 sierpnia powstanie na Pradze zakończyło się). W śródmieściu Niemcy bronili się w kilku punktach oporu (Pałac Staszica, gmach PAST-y, Komenda Policji). Powstańcom nie udało się jednak uchwycić mostów na Wiśle i lotniska na Okęciu, Cytadeli oraz tzw. dzielnicy niemieckiej. Cześć sił powstańczych wyszła z miasta i podjęła walkę w podwarszawskich lasach. Powstańcy z konieczności walczyli w trzech odosobnionych zgrupowaniach Śródmieście ppłk Edward Pfeiffer Radwan, Północ ppłk Karol Ziemski Wachnowski i Południe ppłk Jozef Rokicki Karol. Po trzech dniach walki inicjatywę przejęli Niemcy. Zamiarem wroga było, by zmasowanymi uderzeniami czołgów i lotnictwa utorować sobie drogę ze wschodu na zachód przez miasto, rozdzielić poszczególne siły powstańcze i kolejno zlikwidować
ośrodki walki. Niemcy dokonali także masowych zbrodni ludobójstwa na mieszkańcach stolicy. Szczególnych okrucieństw doznała Wola, gdzie wymordowano ok. 40 tys. cywilów. W dniu 19 sierpnia Niemcy przystąpili do ataków na Stare Miasto, które broniło się do 2 września. 4,5 tys. powstańców i ok. 6 tys. cywilów kanałami ze Starówki przeszło do Śródmieścia. Podziemna sieć kanałów umożliwiała powstańcom komunikację między izolowanymi dzielnicami. Padały kolejno powstańcze bastiony: Sadyba 2 września, Powiśle 6 września, Mokotów 27 września, Żoliborz 30 września. Przeciwko lotnictwu, broni pancernej i artylerii powstańcy mieli głównie karabiny, pistolety, granaty i butelki z benzyną. Armia Czerwona stojąc na przedpolach stolicy, nie uderzyła, ani też nie pomogła powstańcom. W dniu 14 września Praga została wyzwolona przez 1 AWP gen. Zygmunta Berlinga. Jej dwa bataliony walczyły razem z powstańcami na Czerniakowie aż do upadku dzielnicy. Próby uchwycenia przyczółków na Powiślu i Żoliborzu nie powiodły się. W dniu 18 września miała miejsce nad Warszawą operacja lotnicza, w której ramach 107 amerykańskich bombowców dokonało zrzutów dla walczącego miasta. Wobec wyczerpania się amunicji i żywności oraz zatrzymania się ofensywy sowieckiej 2 października gen. T. Komorowski Bor podjął decyzję o kapitulacji stolicy. Całość zbrojnych sił powstańczych łącznie ok. 15,3 tys. żołnierzy poszła do niewoli na prawach kombatantów, zaś ludność cywilną, wbrew postanowieniom umowy kapitulacyjnej Niemcy wysłali do obozów koncentracyjnych i pracy. Opustoszałe miasto zrabowali, zburzyli i spalili, a zabytkową Starówkę zamienili w rumowisko. W powstaniu poległo 10-18 tys. powstańców, 5 tys. było ciężko rannych, 7 tys. uznano za zaginionych, zginęło 180 tys. ludności cywilnej. Straty niemieckie wynosiły ok. 10 tys. zabitych, 9 tys. rannych i 6 tys. zaginionych. Bitwa Warszawska 1920 roku 15 sierpnia Bitwa Warszawska rozegrała się w dniach 12-25 sierpnia 1920 r. Polskie Naczelne Dowództwo opracowało plan bitwy, którego szczegóły dopracował Marszałek Józef Piłsudski z gen. Tadeuszem Rozwadowskim. Zdecydowano o koncentracji ponad sześciu dywizji polskich nad Wieprzem w rejonie Puław. Siły polskie zostały zorganizowane jako trzy związki operacyjne: I. Front Północny pod dowództwem gen. Józefa Hallera, a w jego składzie: - 5. Armia gen. Władysława Sikorskiego, która broniła obszaru Modlina; - 1. Armia dowodzona przez gen. Franciszka Latinika broniła przedmościa warszawskiego od Serocka pod Narwią do Góry Kalwarii; - Środkowej Wisły od Góry Kalwarii po ujście Wieprza do Wisły broniła 2. Armia gen. Bolesława Roi. II. Dowództwo Frontu Środkowego w obszarze między Dęblinem a Brodami, sprawował gen. Edward Rydz-Śmigły, mający do dyspozycji:
- 4. Armię, dowodzoną przez gen. Leonarda Skierskiego; - 3. Armię pod dowództwem gen. Zygmunta Zielińskiego. III. Frontem Południowym dowodził gen. Wacław Iwaszkiewicz, rozciągnięty między Brodami do granicy południowej, któremu podlegały: - 6. Armia gen. Wacława Jędrzejewskiego; - 7. Armia Ukraińska pod dowództwem gen. Mychajły Omelianowicza Pawlenki. W sumie stanowiło to 29 dywizji piechoty i 3 dywizje kawalerii, tj. około 190 000 żołnierzy. Armia Czerwona wydzieliła dwa związki taktyczne: I. Front Zachodni dowodzony przez Michaiła Tuchaczewskiego (z komisarzem politycznym Frontu - Ivarem Smilgą) w składzie: - 3 korpus kawalerii Gaja Dimitriewicza Gaja; - 15 Armia Augusta Korka; - 3 Armia Władimira Żlazariewicza; - 16 Armia Nikołaja Sołłohuba; - Grupa Mozyrska Tichona Chwiesina. II. Front Południowo-Zachodni pod dowództwem Aleksandra Jegorowa (z Józefem Stalinem jako komisarzem Frontu) w składzie: - 14 Armia Mołkoczanowa; - 1 Armia Konna Siemiona Budionnego; - 12 Armia Woskonowa. Jednakże Front Południowo-Zachodni nie brał udziału w Bitwie Warszawskiej. Jego zadaniem było uderzenie na Lwów. W Bitwie Warszawskiej uczestniczyło ok. 104-114 tys. żołnierzy sowieckich, 600 dział i ponad 2450 karabinów maszynowych. W dniu 13 sierpnia 1920 r. rozpoczęła się wielka Bitwa Warszawska, która składała się z trzech faz: 1. Walk obronnych na przedmościu warszawskim na przedpolach Radzymina; 2. Bitwy obronnej i manewru zaczepnego 5. Armii gen. W. Sikorskiego nad Wkrą; 3. Uderzenia w dniu 16 sierpnia Grupy Manewrowej znad Wieprza i pościg. W dniu 14 sierpnia wojska 5. Armii gen. W. Sikorskiego natarły na Nasielsk. Następnego dnia 17. Dywizja Piechoty wyruszyła z Modlina i wzdłuż osi na Nasielsk zaszła nieprzyjaciela od flanki. Rosjanie zostali wyrzuceni po ciężkiej walce za Wkrę. W dniu 16 sierpnia 5. Armia kontynuując natarcie zdobyła Nasielsk, Serock, Pułtusk, Ciechanów, Przasnysz oraz Mławę. Pobita 15. Armia wycofała się ku Narwi, zagrażając odcięciem wojsk bolszewickich, które zbliżały się do Wisły. Wielkim sukcesem polskim okazało się opanowanie Ciechanowa gdzie zdobyto sowiecką radiostację, powodując utratę łączności 4. Armii Sowieckiej z Michaiłem Tuchaczewskim, którego stanowisko dowodzenia znajdowało się w Mińsku Białoruskim. O świcie 16 sierpnia 1920 r. Grupa Manewrowa składająca się ze związków taktycznych 3. i 4. Armii pod dowództwem J. Piłsudskiego rozpoczęła natarcie znad Wieprza na rozciągniętą w marszu z Brześcia nad Bugiem ku Wiśle na wysokości Maciejowic Grupę Mozyrską. Nagłe i zdecydowane uderzenie było zupełnym
zaskoczeniem dla Rosjan, mimo wszystko nie do końca pojmowali grozę zaistniałej sytuacji. Armia polska przechodziła do następnej fazy, okrążenia i zniszczenia sowieckich armii Frontu Północnego. Bitwa na przedpolach Warszawy była operacją krótką, której efektem było rozbicie wojsk Michaiła Tuchaczewskiego atakujących stolicę Polski. Wojska bolszewickie zostały pokonane, jednak Północny Front rosyjski nie został do końca rozbity. Straty rosyjskie, wyniosły 25 tysięcy zabitych i rannych oraz 66 tys. wziętych do niewoli. 45 tysięcy czerwonoarmistów zostało internowanych po przekroczeniu granicy niemieckiej. Zdobyto też 231 dział i 1023 ciężkie karabiny maszynowe oraz wiele innego sprzętu. Z polskich szeregów ubyło 4,5 tys. zabitych, 22 tys. rannych i ok. 10 tys. Zaginionych. Święto Wojska Polskiego 15 sierpnia U zarania kształtowania się państwa polskiego w 1918 roku w znakach, nazwach, ceremoniale i wewnętrznej strukturze wojsko polskie podkreślało historyczny rodowód i tradycję, rozumiana jako trwanie państwa i ciągłość istnienia jego zbrojnego ramienia. Kultywowanie tradycji oręża polskiego było jednym z istotnych czynników integrujących armię, umacniało jego więzi ze społeczeństwem. Szczególnym tego przykładem były święta wojskowe, uroczystości obchodzone w armii II Rzeczypospolitej. Do ich tradycji nawiązują obecnie żołnierze Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. W II Rzeczypospolitej Święto Żołnierza obchodzono dla upamiętnienia czynu zbrojnego żołnierzy Wojska Polskiego w obronie Ojczyzny w 1920 r. Dzień w którym obchodzone jest Święto Wojska Polskiego nawiązuje do daty rozpoczęcia ofensywy znad Wieprza. Ustanowienie Święta Żołnierza sankcjonował prawnie rozkaz ministra spraw wojskowych gen. broni Stanisława Szeptyckiego nr 126 z dnia 4 sierpnia 1923 r.: W dniu tym wojsko i społeczeństwo czci chwałę oręża polskiego, której uosobieniem i wyrazem jest żołnierz. W rocznicę wiekopomnego rozgromienia nawały bolszewickiej pod Warszawą święci się pamięć poległych w walkach z wiekowym wrogiem o całość i niepodległość Polski. Święto Żołnierza nie zostało nigdy anulowane żadnym aktem prawnym. Obchodzono je uroczyście w okresie II wojny światowej w Polskich Silach Zbrojnych na Zachodzie i Wojsku Polskim do 1947 r. W następnych latach zaniechano jego obchodów i ustanowiono Dzień Wojska Polskiego - 12 października, upamiętniając w ten sposób chrzest bojowy 1. DP im. Tadeusza Kościuszki pod Lenino. Ustawa sejmowa z dnia 30 lipca 1992 r. ustanowiła Święto Wojska Polskiego w dniu 15 sierpnia.
Rocznica agresji ZSRR na Polskę 17 września W dniu 17 września 1939 roku Państwo Polskie, które od 1 września walczyło z hitlerowskim najeźdźcą zostało zaatakowane przez drugiego agresora Związek Sowiecki. Wojska Związku Sowieckiego liczące ponad 450 tysięcy żołnierzy, związanego tajnym sojuszem z III Rzeszą Niemiecką przekroczyły granicę Polski. Wojsko Polskie nie było w stanie skutecznie przeciwstawić się nowemu agresorowi, zwłaszcza, że ataku z tej strony nie przewidywano. Jednakże pomimo całkowitego zaskoczenia i przewagi wschodniego agresora wiele jednostek Korpusu Ochrony Pogranicza (KOP) stawiło opór. Długo utrzymywały swoje pozycje pułki KOP-u Wilejka, Podole i Sarny. Granicy broniły bataliony: Ludwikowo, Sienkiewicze, Dawidgródek. Do historii przeszła obrona Wilna oraz walki polskiej kawalerii pod Skidlem i Kodziowcami. Bohaterski opór stawiła grupa KOP-u gen. Wilhelma Orlik-Rückemana, która pod Szackiem i Wytycznem zadała najeźdźcy ciężkie straty. Szczególnie zacięty charakter miała dwudniowa obrona Grodna. W oporze stawianym do końca września Armii Czerwonej uczestniczyło w zwartych jednostkach co najmniej kilkadziesiąt tysięcy żołnierzy polskich. Największą zwartą jednostką była Samodzielna Grupa Operacyjna Polesie, licząca ponad 20 tys. żołnierzy, która broniła się najpierw przed Armią Czerwoną, a następnie walczyła z Niemcami. Atak na Polskę od wschodu poważnie osłabił jej możliwości obronne i w konsekwencji skrócił opór. W dniu 28 września III Rzesza Niemiecka i Związek Sowiecki podpisali układ O granicach i przyjaźni modyfikujący pakt Ribbentrop-Mołotow. Zgodnie z nowymi postanowieniami, granica niemiecko-sowiecka przebiegała na linii rzek Pisy, Narwi, Bugu i Sanu. Pod okupacją sowiecką znalazło się ok. 201 tys. km 2 terytorium Polski oraz co najmniej 5 mln Polaków. Jeden z dodatkowych tajnych protokołów przewidywał współpracę obu państw w zwalczaniu polskich dążeń niepodległościowych. Agresja sowiecka postawiła Polskę w beznadziejnym położeniu, kontynuowanie oporu straciło sens, zwłaszcza wówczas gdy najwyższe władze cywilne i wojskowe opuściły terytorium kraju. Pomimo tego wojsko zgodnie z rozkazem Naczelnego Wodza dalej prowadziło walkę, chcąc przebić się do granicy rumuńskiej lub węgierskiej, a gdy to okazało się niemożliwe, pozostała tylko walka o honor. Rocznica agresji hitlerowskich Niemiec na Polskę 1 września O świcie w dniu 1 września w 1939 roku hitlerowskie Niemcy zaatakowały Polskę z lądu, morza i powietrza. Niemiecki plan podboju zakładał wojnę błyskawiczną, której efektem miało być szybkie zniszczenie polskich sił zbrojnych poprzez uderzenie z czterech kierunków: północnego, północno-wschodniego, zachodniego, południowo-zachodniego. Bohaterska obrona Westerplatte i Poczty Polskiej w Gdańsku stały się symbolem waleczności polskich żołnierzy. Jednak pomimo bohaterskiej obrony przewaga Niemców w broni pancernej i lotnictwie złamała opór na granicznych
liniach obrony. Wojska polskie poniosły ogromne straty i musiały opuścić zajmowane pozycje. Polskie naczelne dowództwo podjęło decyzję o zorganizowaniu nowych pozycji obronnych w oparciu o linię Narwi, Wisły i Sanu, jednak nie udało się ich utrzymać. Perspektywę klęski Polski w drugiej połowie września odsunęła w czasie kontrofensywa nad Bzurą największa bitwa wojny obronnej 1939 roku, która w pierwszej fazie przyniosła sukcesy stronie polskiej. Tymczasem w dniu 17 września 1939 r. Polskę zaatakowała zdradziecko Armia Czerwona, łamiąc podpisane wcześniej umowy międzynarodowe. W drugiej połowie września 1939 r. głównym ośrodkiem polskiego oporu stała się Warszawa. Jednak w obliczu wyczerpania środków bojowych i naporu wroga w dniu 28 września stolica skapitulowała, dzień później poddał się twierdza Modlin, a w dniu 2 października - Hel. Ostatnim akordem wrześniowo-październikowych bojów była bitwa pod Kockiem stoczona przez Samodzielną Grupę Operacyjną Polesie. We wrześniu 1939 r. Polska w osamotnieniu musiała stawić czoło dwóm najeźdźcom. Wojsko Polskie poniosło poważne straty, zadało również wiele strat agresorom. Przegrana nie oznaczała jednak, iż Polska ugięła się pod hitlerowskim i sowieckim jarzmem. Polacy zarówno w kraju, jak i za granicą, podjęli walkę o wolną i niepodległą Rzeczpospolitą. Dzień Podziemnego Państwa Polskiego 27 września Dzień Podziemnego Państwa Polskiego obchodzony w dniu 27 września. Został ustanowiony uchwałą Sejmu RP z dnia 11 września 1998 r. Wyrażała ona szczególną wdzięczność i szacunek twórcom, ofiarnym działaczom podziemnych struktur Państwa Polskiego, a także tym wszystkim, którzy w wyjątkowo trudnych warunkach, z narażeniem własnego życia walczyli o niepodległość W oblężonej Warszawie powstała w nocy z 26 na 27 września 1939 r. tajna organizacja - Służba Zwycięstwu Polski (SZP). Od 1998 r. data ta obchodzona jest jako Dzień Podziemnego Państwa Polskiego, upamiętniający fenomen, jakim była najsprawniejsza struktura konspiracyjna w okupowanej Europie. Dowódcą SZP został gen. bryg. Michał Tokarzewski-Karaszewicz oficer Legionów i Polskiej Organizacji Wojskowej, zaufany dowódca z kręgu elity sanacyjnej, a szefem sztabu został płk. Stefan Rowecki. Głównym celem organizacji była walka o wyzwolenie Polski w granicach przedwojennych, środkiem do tego miało być stworzenie konspiracyjnych struktur wojskowych i administracyjnych. SZP nie działała długo 13 listopada 1939 r. gen. Władysław Sikorski rozwiązał organizację, na jej miejsce tworząc Związek Walki Zbrojnej. Komendantem Głównym SZP został przebywający na Zachodzie gen. Kazimierz Sosnkowski. Gen. Tokarzewski-Karaszewicz został komendantem ZWZ we Lwowie. W marcu 1940 r. został aresztowany przez NKWD w czasie przechodzenia przez granicę niemieckoradziecką. W czerwcu 1940 r. miejsce Sosnkowskiego zajął gen. Stefan Rowecki
Grot, który kierował ZWZ/AK do momentu aresztowania go przez Gestapo 30 czerwca 1943 r. Pod terminem Polskie Państwo Podziemne kryje się całość różnych struktur konspiracyjnych, podległych Delegatowi Rządu RP na Kraj, który reprezentował Rząd RP na uchodźstwie. W skład Delegatury wchodziło wiele jednostek organizacyjnych (departamentów, biur, komitetów), których zakres obowiązków pokrywał się z odpowiednimi organami administracji przedwojennej, w tym terenowej. Dzięki temu Delegatura tworzyła sprawnie działającą strukturę cywilną, zajmującą się normalnym funkcjonowaniem państwa i przygotowaną do przejęcia kontroli nad krajem po zakończeniu wojny. Poza pionem administracyjnym oraz wojskowym (ZWZ, od lutego 1942 r. Armia Krajowa) częścią składową Polskiego Państwa Podziemnego był także ruch wydawniczy, artystyczny i przede wszystkim oświatowy (tzw. tajne komplety), w ramach którego funkcjonowało prawie 2 tys. szkół średnich oraz liczne uczelnie wyższe w Warszawie, Krakowie, Wilnie i Lwowie. Po upadku powstania warszawskiego większość centralnych instytucji PPP przeniosło się do Częstochowy. Narodowe Święto Niepodległości - 11 listopada Dzień 11 listopada, w którym Józef Piłsudski przejął władzę, został w 1937 roku dla uczczenia powstania suwerennego ośrodka władzy odrodzonej Polski oficjalnie ogłoszony świętem narodowym. Obchodzono go jednak jako Święto Niepodległości już od 1919 r. Od tego czasu jest jednym z najważniejszych świąt obchodzonych przez Polaków w kraju i zagranicą. Niepodległość wiązała się ściśle z walką zbrojną narodu polskiego w latach I wojny światowej w Legionach Polskich, w formacjach militarnych powstałych w Rosji, w Armii Polskiej gen. Józefa Hallera, w różnych organizacjach konspiracyjnych, a także w ramach działalności na polskiej i międzynarodowej arenie politycznej. W dniu 8 stycznia 1918 r. prezydent USA Wilson w 13. punkcie swojego orędzia stwierdził, że: powinno być stworzone niepodległe państwo polskie, które winno obejmować ziemie zamieszkałe przez ludność bezsprzecznie polską, mieć zapewniony wolny i bezpieczny dostęp do morza. W dniu 3 czerwca 1918 r. rządy Wielkiej Brytanii, Francji i Włoch, mając poparcie USA, ogłosiły wspólną deklarację nawiązującą do sprawy polskiej utworzenie państwa polskiego, zjednoczonego i niepodległego, z wolnym dostępem do morza, stanowi jeden z warunków pokoju trwałego i sprawiedliwego oraz panowania prawa w Europie. W dniu 11 listopada 1918 roku w miejscowości Compiegne, przedstawiciele Niemiec podpisali rozejm, który oznaczał zakończenie I wojny światowej. Wcześniej rozpadło się państwo Habsburgów Austro-Węgry. Dla Polaków była to niepowtarzalna szansa, aby móc odzyskać utracony byt państwowy. Widząc nieuchronną klęskę zaborców, Polacy zaczęli przejmować władzę wojskową i cywilną, tworząc zręby przyszłego państwa. W Krakowie powstała Polska Komisja Likwidacyjna, w Lublinie rząd Ignacego Daszyńskiego. Rozbrajano garnizony niemieckie stacjonujące na terenach tzw. Kongresówki. W dniu 10 listopada do
Warszawy powrócił z internowania z twierdzy magdeburskiej Komendant 1. Brygady Legionów Polskich Józef Piłsudski, a już w dniu 11 listopada Rada Regencyjna przekazała Józefowi Piłsudskiemu Naczelne Dowództwo nad formującym się Wojskiem Polskim i dała mu pełnię władzy państwowej. Do roku 1921 trwały walki o granice Rzeczypospolitej i dopiero w następnych latach pojawiły się pierwsze formy świętowania odzyskania niepodległości, przy czym koncentrowano się bardziej na przypominaniu sukcesów militarnych niż politycznych. Do 1936 r. 11 listopada był głównie świętem wojska. Dopiero w 1937 roku obchodzony był jako święto państwowe Dzień Niepodległości. Po II wojnie światowej, od 1946 roku zastąpiono je świętem 22 lipca. Mimo to w wielu środowiskach dzień ten był obchodzony w dalszym ciągu jako rocznica odzyskania niepodległości. W 1989 roku Sejm odrodzonej Rzeczypospolitej Polskiej restytuował dzień 11 listopada jako Narodowe Święto Niepodległości. Zagadnienie nr 3 Reportaż fotograficzny z obchodów rocznic historycznych wydarzeń w 2011 roku. Materiał z uroczystości przedstawiony został w serwisach fotograficznych płyta CD: Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych rocznica powstania w Getcie Warszawskim Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej Święto Narodowe Trzeciego Maja rocznica zakończenia II wojny światowej w Europie Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego rocznica Bitwy Warszawskiej Święto Wojska Polskiego (tylko uroczystości centralne) rocznica agresji hitlerowskich Niemiec na Polskę rocznica agresji ZSRR na Polskę Dzień Podziemnego Państwa Polskiego Narodowe Święto Niepodległości