Stosunki polsko-niemieckie od pojednania do wspólnego kształtowania Europy Stosunki polsko-niemieckie od pojednania do wspólnego kształtowania Europy - taki był przewodni temat wizyty studyjnej w Polsce wykładowców niemieckich wyższych współpracujących społecznie z Fundacją im. Friedricha Eberta oraz członków Komisji Rekrutacyjnej Stypendystek i Stypendystów Fundacji w Polsce w dniach od 6 do 13 września 2015 r. Od lewej: Franz Streng, Albrecht Söllner, Regina Capellmann, Gerd Lautner, Hermann Frister, Hans Heinrich Bass, Emanuel Richter, Rolf Hüper, Helene Harth, Pia Bungarten, Dieter Dowe, Walter Reese-Schäfer, Yvonne Pörzgen, Anke Holler, Lucia Scherzberg, Peter Haller, Roland Feicht. Grupa licząca czternastu naukowców podczas pobytu w Polsce odwiedziła Wrocław, Oświęcim/Auschwitz, Kraków, Warszawę oraz Gdańsk i przeprowadziła z polskimi koleżankami i kolegami, jak również z przedstawicielkami i przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego rozmowy na temat sytuacji politycznej w Polsce, przyszłości polskiej socjaldemokracji, stosunków polsko-niemieckich i wspólnych wyzwań stojących przed Europą oraz na inne ważne tematy kształtujące dyskurs polityczny w Polsce. Podróż rozpoczęła się we Wrocławiu. W dolnośląskiej stolicy pierwsze kroki delegacja skierowała do Muzeum Historycznego. Pani Halina Okólska, wicedyrektorka muzeum, oprowadziła delegację po wystawie 1000 lat Wrocławia. Zaprezentowała ona zarys dziejów tej środkowoeuropejskiej metropolii, co umożliwiło zwiedzającym lepsze zrozumienie mieszkańców wielokulturowego Dolnego Śląska. Szczególny nacisk położony
został na historię ruchu socjaldemokratycznego i wybitną postać Ferdynanda Lassalle a, jednej ze słynnych osobistości wywodzących się z Wrocławia. Podczas kolacji prof. Helene Hart, przewodnicząca Komisji Rekrutacyjnej Stypendystek i Stypendystów, oraz Pia Bungarten, kierowniczka działu ds. stypendiów w FES powitały uczestników delegacji oraz uhonorowały ich społeczne zaangażowanie we wspieranie młodych ludzi. Wspieranie uzdolnionej młodzieży, ze szczególnym uwzględnieniem studentów i doktorantów z rodzin o niskich dochodach oraz wywodzących się z rodzin migranckich, należy do głównych celów działalności Fundacji. Również Roland Feicht, dyrektor Biura Fundacji im. Friedricha Eberta w Warszawie, serdecznie powitał gości w Polsce, po czym przedstawił aktualną sytuację polityczną w kraju w kontekście nadchodzących wyborów parlamentarnych oraz program pobytu delegacji w Polsce. Wydarzenia na scenie politycznej w Polsce były również tematem przeprowadzonej następnego dnia rozmowy z Michałem Syską, dyrektorem Ośrodka Myśli Społecznej Ferdynanda Lassalle a. Oprócz wyzwań stojących przed całą klasą polityczną, takich jak bardzo niska frekwencja wyborcza, Michał Syska zwrócił uwagę na trudną sytuację socjaldemokracji w Polsce oraz podkreślił, że głównym celem wszystkich sił politycznych lewicowego spektrum powinno być odzyskanie wiarygodności oraz prowadzenie przekonującego, progresywnego dyskursu. Opowiedział on również o działalności think-tanków politycznych w Polsce i ich współpracy z partiami. Następnym punktem programu było spotkanie delegacji z filozofem nauki prof. Adamem Chmielewskim na Uniwersytecie Wrocławskim. Prof. Chmielewski jest autorem zwycięskiej aplikacji Wrocławia o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2016. W swojej prezentacji wyjaśnił on koncepcję tego wniosku, której głównym celem było wspieranie udziału Wrocławian w społecznym i kulturalnym życiu miasta. Profesor Chmielewski oprowadził ponadto delegację po historycznych salach uniwersyteckich. Na zakończenie wizyty we Wrocławiu odbyło się spotkanie z panią Christiane Botschen, wicekonsul Niemiec we Wrocławiu. Pozytywnie oceniła ona polsko-niemiecką współpracę regionalną i przygraniczną oraz wyczerpująco
odpowiedziała na pytania dotyczące działalności konsulatu oraz sytuacji mniejszości niemieckiej w Polsce. Kolejnym przystankiem w tej podróży był Oświęcim oraz obóz koncentracyjny Auschwitz- Birkenau. W Międzynarodowym Domu Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu Judith Höhne, zastępca kierownika działu edukacyjno-programowego, omówiła działalność tej instytucji i podkreśliła jej znaczącą rolę. MDSM wnosi poprzez swoją działalność nie tylko duży wkład w rozliczenie nazistowskiej przeszłości i holokaustu oraz w pojednanie między narodami, zwraca on również uwagę młodych ludzi na aktualne wydarzenia i ich osobistą odpowiedzialność za przyszłość. Po terenie byłego obozu koncentracyjnego oprowadził delegację dyrektor Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście Andrzej Kacorzyk. Podkreślił on ogromne znaczenie Auschwitz jako miejsca pamięci oraz instytucji edukacyjnej. Zmierzenie się z przeszłością w miejscu uwidaczniającym jej najstraszniejsze strony, szczególnie dobitnie wskazuje wartości, których należy bronić. Podobnie jak w MDSM, tak i w Muzeum Auschwitz-Birkenau ważny aspekt działalności stanowią spotkania i rozmowy ze świadkami zagłady. Kierownictwo delegacji w imieniu Fundacji im. Friedricha Eberta w hołdzie ofiarom zbrodni nazistowskich złożyło kwiaty pod Ścianą Śmierci. Po krótkim pobycie w Krakowie delegacja udała się w dalszą drogę do stolicy. W Warszawie czekał na nich Adam Krzemiński, publicysta tygodnika Polityka, wybitny ekspert w dziedzinie stosunków polskoniemieckich. W swoim krótkim wystąpieniu podczas spotkania w ramach kolacji Krzemiński przedstawił w zarysie długą drogę od zbrodni II wojny światowej do bliskiego partnerstwa i przyjaźni w zjednoczonej Europie. W tym duchu następnego dnia odbyło się spotkanie z Markiem Krząkałą, przewodniczącym Polsko-Niemieckiej Grupy Parlamentarnej. Ożywiona dyskusja dotyczyła aktualnych problemów europejskich, przede wszystkich kryzysu migracyjnego, jak również współpracy polsko-niemieckiej oraz możliwości jej rozszerzenia, np. w dziedzinie polityki oświatowej.
Punktem kulminacyjnym oprowadzania po Muzeum Historii Żydów Polskich była rozmowa z Marianem Turskim, przewodniczącym Rady Muzeum, wicedyrektorem Stowarzyszenia Żydowskiego Instytutu Historycznego w Polsce, publicystą Polityki. Marian Turski, należący do najwybitniejszych znawców tematyki żydowskiej w Polsce, wyjaśnił ideę wystawy ukazującej tysiącletnią historię i kulturę Żydów w Polsce poprzez shoah aż do czasów współczesnych. Kolejne spotkanie przeniosło grupę w świat stosunków pracy i związków zawodowych w Polsce. Przewodniczący OPZZ Jan Guz oraz przewodniczący Związku Nauczycielstwa Polskiego Sławomir Broniarz ukazali ze swojej perspektywy krytyczną sytuację reprezentacji pracowniczych w Polsce, której wyrazem jest spadek liczby członków. Po części wynika to z problemów wewnętrznych w centralach związkowych, a po części z uelastycznienia form zatrudnienia i prekariatu na rynku pracy prowadzących do osłabienia związków zawodowych. Jednym z najważniejszych celów jest - zdaniem przedstawicieli związków zawodowych - powrót do standardowych i oskładkowanych umów o pracę. Pobyt w Warszawie zakończył się dyskusją z Michałem Sutowskim, publicystą lewicowego intelektualnego think tanku Krytyka polityczna. Sutowski przedstawił analizę najważniejszych zmian w samopostrzeganiu polskiego społeczeństwa w ostatnich 25 latach. Ruchy wolnościowe z 1980 roku oraz transformacja tracą dla ludzi na znaczeniu. Społeczne i kulturalne zaniechania demokratycznego okresu po przełomie doprowadziły do obecnych politycznych transformacji i konstelacji, w którym nasila się dyskurs prawicowo-narodowy. Niesłyszalna jest natomiast narracja lewicowa.
Następnie delegacja udała się do Gdańska, kolebki związku zawodowego Solidarność. Pierwszym punktem programu było zwiedzanie Europejskiego Centrum Solidarności. Stała ekspozycja prezentuje w bardzo nowoczesnej formie historię Solidarności oraz demokratycznych ruchów opozycyjnych od początku akcji strajkowych i okupacji Stoczni Gdańskiej w roku 1980 poprzez rozgromienie pierwszej Solidarności podczas stanu wojennego aż do zwycięskiej, pokojowej transformacji roku 1989/1990 w Polsce i innych krajach Europy Środkowo- Wschodniej. Po zwiedzeniu wystawy delegację przyjął dyrektor Centrum i redaktor naczelny polsko-niemieckiego magazynu Dialog Basil Kerski. Rozmowa na temat ECS jako część polityki historycznej Polski dotyczyła pozytywnych zmian w rozwoju społecznym Polski w okresie 25 lat po przełomie politycznym roku 1989. ECS chciałby aktywnie angażować się w ten rozwój i kształtowanie społeczno-politycznego dyskursu w Polsce. Rozliczenie historii powinno być rozumiane jako forma refleksji nad przyszłością oraz element Polityki oświatowej, powiedział Kerski. Zwrócił on uwagę na wzorcową współpracę z FES, m.in. we wspieraniu młodych dziennikarzy. Interesująca rozmowa była kontynuowana podczas wspólnej kolacji. Następnego dnia po zwiedzaniu miasta delegacja spotkała się w ramach obiadu z dwójką młodych reprezentantów gdańskiej socjaldemokracji: szefem gdańskiego SLD Jarosławem Szczukowskim oraz jedną z czołowych reprezentantek Federacji Młodych SLD Magdaleną Leszczyna-Rzucidło. Ta ostatnia rozmowa delegacji z polskimi partnerami dotyczyła przyszłego rozwoju socjaldemokracji w Polsce, w szczególności w Gdańsku, w
opinii młodych polityków nie tylko jako miejscu narodzin Solidrności, ale również nowoczesnego polskiego liberalizmu gospodarczego. Podczas tygodniowego pobytu w Polsce uczestnicy delegacji mieli możliwość zapoznania się z różnymi aspektami politycznego, społecznego i kulturalnego życia w Polsce. Rozmowę podczas kolacji na gdańskiej Starówce Roland Feicht wykorzystał do szerszego omówienia perspektyw działalności Fundacji w Polsce. Następnego dnia delegacja po krótkim postoju w Sopocie udała się w drogę powrotną do Niemiec.