U z a s a d n i e n i e

U z a s a d n i e n i e Ogólna charakterystyka projektu potrzeba i cel zgłoszenia autopoprawki W związku z konsultacjami społecznymi i podpisanym dnia 10 listopada 2004 r. przez Ministra Polityki Społecznej porozumieniem z organizacjami pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne w sprawie podjęcia wspólnych działań w zakresie projektów aktów prawnych regulujących zatrudnienie osób niepełnosprawnych zostały podjęte, m.in. z sygnatariuszami porozumienia oraz Zespołem Ekspertów Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych, prace nad autopoprawką do projektu ustawy o wspieraniu zatrudnienia oraz rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych. Cel proponowanych zmian Celem autopoprawki jest wprowadzenie do projektu ustawy o wspieraniu zatrudnienia oraz rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych zmian stanowiących odzwierciedlenie szeroko zakrojonych konsultacji społecznych wokół przyszłego kształtu systemu wspierającego rehabilitację zawodową i społeczną oraz zatrudnianie osób niepełnosprawnych. Omówienie szczegółowych rozwiązań przyjętych w projekcie autopoprawki I. Zmiany dotyczące orzekania o stopniu niepełnosprawności W związku z planowaną na lata 2005 i 2006 realizacją projektu: Społeczno-zawodowa aktywizacja osób niepełnosprawnych PHARE, w ramach którego podejmowanych będzie szereg działań na rzecz umocnienia i udoskonalenia funkcjonowania pozarentowego systemu orzekania o niepełnosprawności, zmiany proponowane w autopoprawce są niezbędne i obejmują: 1) zmiany w definicjach stopni niepełnosprawności, 2) niezbędne zmiany w funkcjonowaniu systemu orzekania o niepełnosprawności, 3) utrzymanie na okres przejściowy równoważnego traktowania orzeczeń o niezdolności do pracy wystawianych przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Zmiana definicji stopni niepełnosprawności uzgodniona z ministerstwem zdrowia oraz z ekspertami strony pozarządowej - polega na uwzględnianiu w nich podstawowych kryteriów biologicznych i społecznych przy ustalaniu ograniczeń występujących w aktywności osoby o naruszonej sprawności organizmu na poziomie indywidualnym i na poziomie społecznym. Usystematyzowano także wskazania zawarte w orzeczeniu zgodnie z jego przeznaczeniem, tj. wskazania do korzystania z ulg i uprawnień przysługujących osobom niepełnosprawnym oraz wskazania do zatrudnienia osoby niepełnosprawnej zgodnie z zachowanymi możliwościami do podjęcia pracy mimo naruszonej sprawności organizmu. Zdefiniowano również, dla potrzeb projektowanej ustawy, pojęcie otoczenia miejsca pracy. Proponowane regulacje, doprecyzowujące sposób usytuowania zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności w strukturach starostwa i urzędu wojewódzkiego, są wynikiem konsultacji ze środowiskiem osób zatrudnionych w systemie orzecznictwa o niepełnosprawności. Regulacje te są odpowiedzią na istniejące wątpliwości odnośnie do sposobu usytuowania zespołów na szczeblu powiatu i województwa, zgłaszane zarówno przez zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności, jak i starostów i wojewodów. 1

Jednocześnie odstąpiono od proponowanego w projekcie ustawy uregulowania wskaźnikami ludnościowymi sieci zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności, z uwagi na to, że taka propozycja spowodowała interpelacje poselskie oraz krytyczne wystąpienia starostów. Istotnym również powodem odstąpienia od zamiaru określania wskaźnikiem ludnościowym liczby zespołów orzekających w obecnym projekcie ustawy jest rozpoczęcie w roku bieżącym programu Społeczno zawodowa aktywizacja osób niepełnosprawnych ze środków PHARE. Realizacja programu określona jest na lata 2005 2006, a jej efektem będzie między innymi udoskonalenie funkcjonowania systemu orzecznictwa o niepełnosprawności poprzez tworzenie m.in. sieci komputerowej monitorującej zadania w zakresie orzecznictwa, co z kolei wiąże się z docelowym ustaleniem sieci zespołów orzekających. Wprowadzono 18 rok życia jako kryterium wieku, stanowiące granicę pomiędzy orzekaniem dzieci i dorosłych. Przyjęcie takiego rozwiązania pozwoli przybliżyć pojęcie dziecka do przepisów odrębnych, potocznego rozumienia tego słowa, a przede wszystkim uzasadnione jest to kwestiami medycznymi, tj. przebiegiem okresu rozwojowego osoby. Za przedstawionym rozwiązaniem przemawiają również względy prawne. Z ukończeniem 18 roku życia osoba uzyskuje bowiem pełną zdolność do czynności prawnych i może tym samym samodzielnie złożyć wniosek o ustalenie stopnia niepełnosprawności. Projekt autopoprawki utrzymuje równoważność orzeczeń wydanych przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odpowiednio ze stopniami niepełnosprawności. Wprowadzony w obecnie obowiązującej ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. art. 5, umożliwiający traktowanie na równi orzeczeń wydawanych dla celów rentowych, ograniczył znacznie potrzebę podwójnego orzekania w zespołach orzekających osób niepełnosprawnych dla celów korzystania z ulg i uprawnień. Zachowanie tej zasady należy jednak traktować przejściowo, na okres dwóch lat od dnia wejścia w życie projektu ustawy, bowiem realizacja Projektu PHARE, o którym mowa powyżej, doprowadzi do zasadniczej zmiany w funkcjonowaniu systemu orzecznictwa o niepełnosprawności. Przedkładana regulacja w syntetyczny sposób określa uprawnienia pracownicze osób niepełnosprawnych w zakresie norm czasu pracy, dodatkowej przerwy, dodatkowego urlopu wypoczynkowego oraz zwolnień od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, przy czym powraca do obecnie obowiązującego stanu prawnego w zakresie określenia kręgu osób uprawnionych. Zaproponowane w projekcie ustawy o wspieraniu zatrudnienia (...) wyłączenie z kręgu uprawnionych pracowników osób niepełnosprawnych mających ustalone prawo do emerytury w wysokości ci najmniej 75% podstawy jej wymiaru lub renty w wysokości co najmniej 80% podstawy jej wymiaru, określonych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych, w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej byłych funkcjonariuszy tych służb oraz osób, które osiągnęły wiek 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn, wprowadzało zróżnicowanie sytuacji prawnej osób niepełnosprawnych w zależności od rodzaju posiadanego orzeczenia oraz od wieku tychże osób. Pozostawienie tego przepisu pozostawałoby zatem w sprzeczności z art. 32 Konstytucji. II. Zmiany dotyczące rehabilitacji społecznej Zaproponowano rozszerzenie katalogu środków niezbędnych dla realizacji celów rehabilitacji zawodowej poprzez określenie sposobów czasowego wsparcia osób niepełnosprawnych wchodzących na rynek pracy, przy czym kierowano się efektywnością tego środka. Uściślona została definicja rehabilitacji społecznej (przy czym zmiana miała charakter techniczny i polegała na przeniesieniu części definicji do katalogu środków realizacji tego rodzaju rehabilitacji). Obok dotychczas istniejących podstawowych form aktywności wspierających rehabilitację społeczną, czyli warsztatów terapii zajęciowej oraz turnusów rehabilitacyjnych, założono możliwość powstania innych. Zmiany do projektu ustawy o wspieraniu zatrudnienia oraz rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych zaproponowane w autopoprawce, dotyczące warsztatów terapii zajęciowej oraz wpisów do rejestrów ośrodków i organizatorów turnusów rehabilitacyjnych, zmierzają do zachowania obecnego stanu prawnego w tym zakresie i nie wprowadzają istotnych zmian w stosunku do obowiązujących rozwiązań. 2

W projekcie autopoprawki zawarto propozycje rozwiązań w tym zakresie przyjętych przez Sejm RP 21 stycznia 2005 r. w wyniku uchwalenia poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Projekt ustawy o zmianie ustawy został skierowany 18 lutego 2005 r. przez Marszałka Sejmu RP do Prezydenta RP do podpisu. Zatem autopoprawka w zakresie warsztatów terapii zajęciowej jedyne transponuje do projektu ustawy o wspieraniu zatrudnienia oraz rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych wprowadzone przez Sejm RP zmiany do obecnej ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Warto nadmienić, że osoba niepełnosprawna uzyskująca w orzeczeniu o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności wskazania do uczestnictwa w terapii zajęciowej nabywa prawo do korzystania z tej formy rehabilitacji. Osoby z orzeczonym prawem do uczestnictwa w terapii zajęciowej są przyjmowane do konkretnego warsztatu terapii zajęciowej przez jednostkę go tworzącą lub prowadzącą. Niejednokrotnie warsztaty prowadzą rehabilitację nakierowaną na uczestników z konkretnym rodzajem schorzenia czy też z innymi konkretnymi problemami związanymi z niepełnosprawnością, w związku z tym ostateczna decyzja co do kwalifikacji danej osoby do danego warsztatu musi leżeć po stronie jednostki odpowiedzialnej za realizację procesu rehabilitacji tej osoby. Obecnie funkcjonuje 511 warsztatów, a ich liczba systematycznie wzrasta, uczestnicy warsztatów są do nich dowożeni, więc jeśli nawet osoba niepełnosprawna nie może skorzystać z rehabilitacji oferowanej przez wybrany przez siebie warsztat (co zdarza się wyjątkowo rzadko zwykle przy braku wolnych miejsc w tym warsztacie), to znajduje miejsce w innym, pobliskim warsztacie (uczestnictwo w warsztacie nie jest uzależnione od miejsca zamieszkania). Zmiany te nie rodzą skutków finansowych dla budżetu państwa. III. Zmiany dotyczące uprawnień, rehabilitacji zawodowej i zatrudniania osób niepełnosprawnych oraz uprawnień i obowiązków pracodawców związanych zatrudnianiem tych osób Uporządkowano przepisy dotyczące szkolenia osób niepełnosprawnych, poprzez wyraźne rozdzielenie szkoleń organizowanych przez starostę i szkoleń organizowanych przez pracodawcę podlegających regułom pomocy publicznej. Przedkładany projekt uwzględnia istniejące regulacje prawne w zakresie przysługujących osobom niepełnosprawnym uprawnień do korzystania z usług lub instrumentów rynku pracy na zasadach określonych w przepisach o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Projekt autopoprawki nakłada na pracodawcę zapewniającego zatrudnienie chronione obowiązek w postaci konieczności dofinansowywania kosztów usług świadczonych niepełnosprawnym pracownikom w zakresie doraźnej i specjalistycznej opieki medycznej, poradnictwa i usług rehabilitacyjnych oraz tworzenia funduszu rehabilitacji, a z drugiej strony przyznaje mu uprawnienie w postaci możliwości uwzględniania określonych tytułów w podwyższonych kosztach zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Rozwiązanie to należy uznać za korzystne i dla osób niepełnosprawnych i dla ich pracodawców. Daje ono bowiem zatrudnionym u pracodawcy, który w większości zatrudnia osoby niepełnosprawne zaliczone do znacznego i umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, łatwiejszy dostęp do usług z zakresu ochrony zdrowia i rehabilitacji, a pracodawcy stwarza się możność uwzględnienia pewnych zwiększonych kosztów, które w przypadku zatrudniania tych osób występują. Na obopólne korzyści płynące z tego zapisu zwracali także uwagę pracodawcy zatrudniający osoby niepełnosprawne oraz pozostali partnerzy społeczni podczas uzgodnień projektu. W odniesieniu do uprawnień pracowniczych osób niepełnosprawnych zrezygnowano z warunku wystawienia przez lekarza zaświadczenia o potrzebie korzystania z tych uprawnień, jako przesłanki ich przysługiwania osobie niepełnosprawnej. Ponadto przywrócono obecnie obowiązujący przepis dotyczący możliwości stosowania wydłużonych norm czasu pracy dla osób niepełnosprawnych po pierwsze zatrudnionych przy ochronie osób i mienia oraz po 3

drugie gdy na wniosek osoby zatrudnionej wyrazi na to zgodę lekarz, przy czym dookreślono, iż koszty badań ponosi pracodawca. Powrót do takiego uregulowania wydaje się korzystny również dla osób niepełnosprawnych, dla których wprowadzenie sztywnych norm czasu pracy skutkować może zwolnieniem z pracy. Natomiast każdy wniosek o wydłużenie czasu pracy rozpatrywany jest przez lekarza indywidualnie, zwykle takie pozwolenia wydawane są na pewien okres, po upływie którego dokonuje się kolejnych badań. Doprecyzowano kwestię wyłaniania podmiotów innych niż Fundusz, realizujących programy zatrudnienia i aktywizacji społeczno zawodowej, które wybierane mają być w drodze konkursu w trybie określonym w przepisach o działalności pożytku publicznego i wolontariacie, co winno zapewnić przejrzysty sposób wyboru tych podmiotów. Zmieniono przepisy dotyczące pomocy na rekrutację pracowników niepełnosprawnych oraz pomocy na przystosowanie lub adaptację stanowisk pracy tych osób, a także zatrudnienie pracownika pomagającego osobie niepełnosprawnej w pracy. Zmiana wymogu utrzymania w zatrudnieniu osób niepełnosprawnych skierowanych do pracy przez powiatowy urząd pracy z 36 miesięcy na 12 miesięcy zgodna jest z rozporządzaniem Komisji (WE) nr 2204/2002 z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa w zakresie zatrudnienia (Dz. Urz. WE L 337 z 13.12.2002). Zmieniono przepisy dotyczące środków pochodzących z ulg i zwolnień podatkowych, odchodząc od obowiązku przekazywania części tych środków na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Jednocześnie wprowadzono przepis określający przeznaczenie środków gromadzonych na zakładowym funduszu rehabilitacji, tj. wskazano, że całość tych środków przekazywana jest na pomoc indywidualną dla zatrudnionych niepełnosprawnych pracowników lub byłych niepracujących pracowników zakładu. W ten sposób wydatkowanie całości środków pochodzących z ulg i zwolnień podatkowych pozostawać będzie poza regułami pomocy publicznej, a jednocześnie pozwoli na udzielenie realnej pomocy i wsparcia zatrudnionym pracownikom w związku z potrzebami wynikającymi z ich niepełnosprawności. Przywrócono dotychczasowe rozwiązania dotyczące zakładów aktywności zawodowej w zakresie stosunku osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności do innych pracowników, przychylając się do stanowiska strony społecznej, zgodnie z którym wszelkie zmiany dotyczące stosowania tego instrumentu wymagają starannej i pogłębionej analizy funkcjonowania zaz-ów w okresie co najmniej dwuletnim. Ze względu na małą liczbę zaz-ów działających w kraju oraz krótki czas funkcjonowania niektórych z nich nie ma jeszcze obecnie materiałów do przeprowadzenia takiej analizy. Zmieniono zgodnie z porozumieniem z dnia 10 listopada 2004 r. zawartym przez Ministra Polityki Społecznej z organizacjami zrzeszającymi pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne wysokości wsparcia dla pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne, odchodząc od finansowania składek na ubezpieczenia społeczne na rzecz włączenia tej części pomocy w inne składniki wsparcia oraz stopniowo zmniejszając wysokości wsparcia do kwoty docelowej w roku 2008 i latach następnych. Zaproponowane wysokości wsparcia oraz sposób dochodzenia do kwot docelowych stanowią oprócz wspomnianego porozumienia efekt roboczych konsultacji i uzgodnień ze stroną społeczną. Warto nadmienić, że zgodnie z porozumieniem zmiany te nie rodzą skutków finansowych dla budżetu państwa, natomiast zwiększają wydatki Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. W rządowym projekcie ustawy o wspieraniu zatrudnienia oraz rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych, który został przesłany do Sejmu i do którego przygotowana jest niniejsza autopoprawka, w art. 87 ust. 2 pkt 1 zaproponowano, że Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych otrzymuje dotację z budżetu państwa w wysokości stanowiącej maksymalną sumę dotacji przewidzianej na 2005 r. i waloryzowanej corocznie o prognozowany na dany rok średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem. Natomiast w art. 85 w ust. 3 projektu ustawy o wspieraniu zatrudnienia (...) przewidziano, iż ze środków Funduszu, poza dotacją celową z budżetu państwa, może być dofinansowywane zadanie w postaci dofinansowania do wynagrodzeń niepełnosprawnych pracowników, w wysokości zapewniającej jego realizację. Zmieniono wielkość zatrudnienia uprawniającego do korzystania z niektórych kategorii pomocy (z 20 pracowników w przeliczeniu na pełen wymiar czasu pracy na 25 pracowników w przeliczeniu na pełen wymiar czasu pracy). Zmiana ta zapewnia wewnętrzną spójność poszczególnych przepisów ustawy, odnoszących się do rozwiązań stosowanych w zależności od wielkości zatrudnienia. 4

W projekcie założono powrót do pierwotnego składu Rady Nadzorczej Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, w którym nie przewiduje się przedstawicieli ministra właściwego do spraw edukacji i sportu oraz ministra właściwego do spraw pracy. Od członków Rady Nadzorczej PFRON przy wypełnianiu ustawowych zadań winno wymagać się fachowej wiedzy z zakresu zadań Funduszu, zaś nadmierne rozbudowanie, już i tak licznego składu Rady, nie prowadziłoby do usprawnienia jej funkcjonowania. Ocena skutków regulacji (OSR) 1. Podmioty, na które oddziałuje projekt Projekt ustawy oddziałuje na: 1) osoby niepełnosprawne, 2) pracodawców osób niepełnosprawnych, 3) jednostki samorządu powiatowego i wojewódzkiego, 4) Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, 5) inne podmioty realizujące zadania ustawowe. 2. Konsultacje Projekt autopoprawki podlegał roboczym konsultacjom społecznym, w tym z organizacjami pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne. Ponadto, w ramach wymaganej procedury, został przekazany do uzgodnień międzyresortowych, z partnerami społecznymi, do sekretariatu Komisji Trójstronnej oraz do Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Projekt został uzgodniony z resortami. W trakcie konsultacji z resortami większość uwag została uwzględnione lub usunięto rozbieżności. Pozostała jedna rozbieżność z Ministrem Zdrowia albowiem nie uwzględniono propozycji przepisu dotyczącego zawiadamiania przez zespoły orzekające w formie pisemnej o wydaniu orzeczenia organu właściwego organu właściwego w sprawach wydawania uprawnień do kierowania pojazdami. Przepis taki został uchylony z ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z dniem 1 lutego 2003 r. w związku z uznaniem go za nieskuteczny, a także naruszający dobra osoby orzekanej. Opinii do projektu autopoprawki nie nadesłała Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego, jakkolwiek pozytywnie zaopiniował zespół do spraw zdrowia i polityki społecznej tej Komisji. Z partnerów społecznych opinie nadesłała Konfederacja Pracodawców Polskich i Polska Organizacja Pracodawców Osób Niepełnosprawnych.. Pozostali partnerzy nie nadesłali opinii. Ustawowy termin nadesłania opinii minął 15 marca 2005 r. Gremia społeczne zgłosiły następujące uwagi: 1) Konfederacja Pracodawców Polskich negatywnie zaopiniowała projekt ze względu na brak pełnego roku będącego okresem przejściowym, zaproponowane w autopoprawce rozwiązanie problemu zaległości nie rozwiązuje problemu występowania ryzyka utraty możliwości uzyskania dofinansowania do kosztów płacy nie z winy pracodawcy oraz konieczność ochrony interesów pracodawcy poprzez stosowanie przepisów Kpa do dofinansowań do kosztów płacy, 2) Polska Organizacja Pracodawców Osób Niepełnosprawnych negatywnie zaopiniowała projekt ze z takich samych względów jak Konfederacja Pracodawców Polskich Powody negatywnej opinii należy uznać za bezzasadne bowiem: 1) okres przejściowy jest zgodny z podpisanym porozumieniem z gremiami społecznymi, 2) do art. 64 wprowadzono przepis zgodnie z którym do udzielania i rozliczania pomocy publicznej stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, w związku z czym bezprzedmiotowa jest obawa dotycząca nierozwiązana problemu występowania ryzyka utraty możliwości uzyskania dofinansowania do kosztów płacy nie z winy pracodawcy albowiem prawidłowość decyzji w tej materii wydawanych przez Prezesa PFRON będzie podlegała kontroli instancyjne dokonywanej przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego. 5

3. Wpływ projektu na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa i budżety jednostek samorządu terytorialnego (w porównaniu z projektem ustawy o wspieraniu zatrudnienia oraz rehabilitacji zawodowej i społeczne osób przekazanego do Sejmu RP 5 października 2004 r. / druk nr 3339/) Zaproponowane zmiany do ustawy skutkują: 1) dla budżetu państwa : a) nie zmniejszeniem w 2005 r. o ok. 6,3 mln zł. wydatków na działalność powiatowych zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności, w związku z propozycją wycofania się z planowanej w projekcie ustawy o wspieraniu zatrudnienia oraz rehabilitacji zawodowej... likwidacji 130 powiatowych zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności (z 283 obecnie działających), b) nie zwiększeniem w 2005 r. wydatków o 21,6 mln zł. w związku z propozycją wycofania się z wprowadzenia w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych podwyższenia o 50 proc. (tj. o 72 zł miesięcznie) zasiłku pielęgnacyjnego dla osób niepełnosprawnych w wieku do 18 roku życia, które wymagają całkowitej opieki, są leżące i niezdolne do komunikowania się, 2) dla Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych; a) zmniejszeniem w 2005 r. przychodów PFRON o ok. 60,7 mln zł w związku z propozycją zniesienia obowiązku przekazywania przez pracodawców na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych 10% uzyskanych zwolnień i ulg podatkowych, b) zwiększeniem w 2006 r. wydatków ok. 679 mln zł w związku z propozycją w art. 57 autopoprawki podwyższenia miesięcznego dofinansowania do kosztów płacy pracowników niepełnosprawnych z tytułu ich zatrudnienia (ta propozycja wynika z Porozumienia zawartego przez Ministra Polityki Społecznej z organizacjami pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne). Pracodawca zgodnie z programem pomocowym otrzymuje zaliczkę w wysokości dofinansowania, która podlega rozliczeniu w formie wykazanych rzeczywistych, ponoszonych podwyższonych kosztów zatrudniania osób niepełnosprawnych lub w formie ryczałtowo podwyższonych wspomnianych kosztów zatrudniania osób niepełnosprawnych. Warto nadmienić, że: 1) od 2006 r. zgodnie z propozycją zawartą w projekcie ustawy o wspieraniu zatrudnienia oraz rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych pracodawca nie będzie otrzymywał dofinansowania do składek na ubezpieczenia społeczne zatrudnionych osób niepełnosprawnych. W uzasadnieniu wspomnianego projektu ustawy (druk sejmowy 3339) wyliczono, że w 2006 r. wydatki PFRON zmniejszą się o 370 mln zł z tytułu zaprzestania dofinansowania składek na ubezpieczenia społeczne. Zatem w 2006 r. wydatki PFRON zwiększą się o 309 mln zł ( w porównaniu z rokiem 2005), 2) wielkość pomocy do wysokości ryczałtowo ustalonych podwyższonych kosztów wynikających z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 maja 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania pomocy przedsiębiorcom zatrudniającym osoby niepełnosprawne (Dz. U. Nr 114, poz. 1194 z późn. zm.) zaangażuje w skali 2005 r. kwotę 1.968 mln.zł, natomiast od 2006 r. po przyjęciu propozycji wynikających z autopoprawki 1.820 mln.-zł (składki na ubezpieczenia społeczne nie są już odrębnym elementem ryczałtowo ustalonych podwyższonych kosztów zatrudnienia. 3) Wyliczenie podwyższonych kosztów z tytułu zatrudniania osoby niepełnosprawnej, które pracodawca miesięcznie ponosi (koszty stałe), stanowiących podstawę do określenia wysokości ryczałtowo ponoszonych podwyższonych kosztów: 6

Zaproponowana w autopoprawce wielkość ryczałtowo ustalonych podwyższonych kosztów zatrudnienia osób niepełnosprawnych nie przekracza faktycznie ponoszonych przez przedsiębiorców podwyższonych kosztów zatrudnienia tych osób. W projekcie autopoprawki podwyższono w stosunku do projektu ustawy o wspieraniu zatrudnienia oraz rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych ( druk sejmowy 3339) i do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 maja 2004 w sprawie szczegółowych warunków udzielania pomocy przedsiębiorcom zatrudniającym osoby niepełnosprawne dwa mierniki określające ryczałtowo ustalone podwyższone koszty zatrudniania osób niepełnosprawnych, tj. określony procent najniższego wynagrodzenia oraz określony dodatkowo procent najniższego wynagrodzenia w odniesieniu do osób niepełnosprawnych ze szczególnymi. Natomiast zrezygnowano jednocześnie z trzeciego miernika tj. dofinansowania do 100 proc. należnych składek na ubezpieczenie społeczne po stronie pracownika i pracodawcy. W konsekwencji nastąpiło zmniejszenie wielkości pomocy publicznej w ramach ryczałtowo ustalonych podwyższonych kosztów w porównaniu z obecnie obowiązującą (2005 r). tabela 1 W roku 2004 i 2005 zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 18 maja 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania pomocy przedsiębiorcom zatrudniającym osoby niepełnosprawne W roku 2006 według projektu autopoprawki do projektu ustawy o wspieraniu zatrudnienia oraz rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych Miesięczna wysokość w zł. na osobę Stopień niepełnosprawności Stopień niepełnosprawności znaczny 1.099 znaczny 1.080 umiarkowany 939 umiarkowany 920 lekki 639 lekki 520 znaczny ze szczególnymi umiarkowany ze szczególnymi lekki ze szczególnymi 1.539 znaczny ze szczególnymi 1.379 umiarkowany ze szczególnymi 1.139 lekki ze szczególnymi 1.480 1.160 Miesięczna wysokość w zł. na osobę 720 Do ustalenia stałych kosztów przyjęto (na podstawie konsultacji społecznych i zebranych materiałów) : ustawowo: krótszy czas pracy, dodatkowy urlop wypoczynkowy, dodatkowa przerwa w pracy, pomoc w pracy i w komunikowaniu się pracownika sprawnego pracownikowi niepełnosprawnemu według zasady (miesięcznie): 20 godzin miesięcznie osoba zaliczona do stopnia lekkiego, 26 godzin miesięcznie - osoba zaliczona do stopnia umiarkowanego, 32 godzin miesięcznie - osoba zaliczona do stopnia znacznego. 40 godzin miesięcznie - osoba zaliczona do stopnia lekkiego, ze szczególnymi, 50 godzin miesięcznie - osoba zaliczona do stopnia umiarkowanego ze szczególnymi, 7

50 godzin miesięcznie - osoba zaliczona do stopnia znacznego, ze szczególnymi, niższą wydajność osób zaliczonych do: znacznego o 25 proc. umiarkowanego o 18 proc. lekkiego 12 proc. znacznego, ze szczególnymi o 34 proc. umiarkowanego, ze szczególnymi o 27 proc. lekkiego, ze szczególnymi o 25 proc. Wyliczenie podwyższonych kosztów z tytułu zatrudnienia osoby niepełnosprawnej, które pracodawca miesięcznie ponosi (koszty stałe), stanowiące do określenia ryczałtowo podwyższonych kosztów zostały skalkulowane na najniższym poziomie, tylko tych kosztów które pracodawca ponosi. Nie uwzględniono tych kosztów stałych, które mogą nie dotyczyć wszystkich pracodawców (nie każdy pracodawca je ponosi). Do takich kosztów zalicza się: - zwiększoną absencję chorobową pracowników niepełnosprawnych, - zwolnienia od pracy w celu uzyskania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy, - zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, - zwiększone zużycie materiałów i surowców, - koszty adaptacji pomieszczeń zakładu, - adaptacja lub nabycie urządzeń przeznaczonych do użytku przez osoby niepełnosprawne, - budowa, instalacja lub rozbudowa danego zakładu, - koszty administracyjne i transportowe związane z zatrudnianiem osób niepełnosprawnych. 4. Wpływ projektu na rynek pracy Zakłada się, że wdrożenie proponowanych zmian będzie miało pozytywny wpływ na rynek pracy, przez uproszczenie przepisów dotyczących wysokości pomocy kierowanej do pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne oraz pozytywne zmiany warunków korzystania przez pracodawców z niektórych rodzajów pomocy. Powinno to skutkować zwiększonym zainteresowaniem pracodawców, szczególnie z otwartego rynku pracy, zatrudnianiem osób niepełnosprawnych. Podsumowując, w efekcie wprowadzonych autopoprawką zmian do projektu ustawy o wspieraniu zatrudnienia oraz rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych około 15.300 osób niepełnosprawnych zostanie zaktywizowanych zawodowo (tj. odbywających staż, przygotowanie zawodowe lub świadczących prace interwencyjne lub korzystających ze wsparcia we wchodzeniu na rynek pracy), z których 12 tysięcy zostanie zatrudnionych.. 5. Wpływ projektu na konkurencyjność wewnętrzną i zewnętrzną gospodarki Ocenia się, że wdrożenie zmian przewidzianych w projekcie autopoprawki nie wywrze wpływu na konkurencyjność gospodarki. 6. Wpływ projektu na sytuację i rozwój regionalny Przewiduje się, że proponowane zmiany nie wpłyną na sytuację i rozwój regionalny. 8