Słowo wstępu Zielony symbol dłoni okalających wizerunek chemicznej molekuły, od szeregu lat stał się wyrazem głębokiego, dobrowolnego zaangażowania światowej branży chemicznej w efektywne działania zapewniające realizację zasad ekoetyki. To symbol Programu Odpowiedzialność i Troska i blisko 4 firm chemicznych, które go realizują. Branża chemiczna, jako jedna z pierwszych gałęzi gospodarki, bardzo szybko i w wyrozumowany sposób przystąpiła do realizacji biznesu opierającego się na poszukiwaniu solidnych i wiarygodnych podstaw zrównoważonego rozwoju. Podjęła wysiłek wprowadzania nowoczesnych programów środowiskowego zarządzania, wdrażania czystszych i bezpieczniejszych technologii, a to co najistotniejsze - systemu szerokiego informowania społeczności o swej działalności. Dzięki Programowi, branża chemiczna może także szybko reagować na potrzeby społeczne. Jak podaje Rzeczpospolita - na tle Europy w śmieciowej praktyce wypadamy bardzo źle. Śmieci stanowią jeden z najpoważniejszych problemów ekologicznych w Polsce tak w 21 r. ocenił Bernard Błaszczyk, podsekretarz stanu w Ministerstwie Środowiska. W trakcie unijnych konferencyjnych dyskusji, Polska jest wskazywana jako antyprzykład, jeśli chodzi o kwestie przetwarzania odpadów (tylko 7 proc. nie trafia na składowiska). Niemcy lider w dziedzinie przetwarzania odpadów, odzyskują sporo ponad 9% plastików. Z badań TNS OPINION na zlecenie Komisji Europejskiej, wynika także, że większość - bo aż 77% Polaków jest zdania, iż problemy związane z ochroną środowiska mają bezpośredni wpływ na codzienne życie. W kontekście tych faktów widać, jak cenną inicjatywą jest cykliczna Akcja edukacji ekologicznej Drzewko za Butelkę, której dziewiąta edycja odbyła się w 21 r. Co roku pobijane rekordy w zbiórce zużytych butelek PET oraz ilości drzewek, które najmłodsi sadzą wokół swoich placówek oświatowych potwierdzają, że to słuszny kierunek działalności firm chemicznych, skupionych w Programie. 21 był 18 rokiem funkcjonowania w Polsce tego międzynarodowego przedsięwzięcia znanego na świecie jako Responsible Care. Program Odpowiedzialność i Troska jest wyrazem woli respektowania ekoetycznego sumienia branży. Realizujące go firmy, podejmują więc dialog ze swoimi pracownikami, lokalną społecznością, klientami i dostawcami, by jak najlepiej poznać wzajemne potrzeby. Przykładem wielopłaszczyznowych form wymiany doświadczeń i edukacji ekologicznej jest realizacja ogólnopolskich projektów: wspomnianej Akcji edukacyjnej Drzewko za Butelkę, konkursu fotograficznego pn. Złap zająca czy Ekologicznej Akademii Umiejętności. Warto dodać, że wdrażana przez realizatorów Programu strategia rozwoju, zakłada ponadto zapewnienie optymalnych warunków bezpieczeństwa, ochrony zdrowia pracowników oraz środowiska naturalnego poprzez dostosowanie techniki i organizacji procesów wytwórczych do najwyższych standardów. W 21 r. Europejska Rada Przemysłu Chemicznego (CEFIC), która koordynuje działania Programu, przystąpiła jako partner do Europejskiej Kampanii na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa w pracy. Przedsięwzięcie przez okres dwóch lat realizacji (21-211) koordynuje EU-OSHA (Europejska Agencja ds. Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy) oraz partnerzy projektu we wszystkich 27 Państwach Członkowskich. Kampania ma znaczący wpływ na obszar poprawy bezpieczeństwa procesowego i warunków pracy w zakładach realizatorów RC w Polsce. W tym obszarze udało się w firmach realizujących Program, przeprowadzić w 21r. aż o 1 zadań, tj. 43% więcej zadań w stosunku do roku 29. Niezmiennie, od blisko dwudziestu lat, stawiamy na otwartość w prezentowaniu naszej misji. Dlatego po raz kolejny oddajemy w Państwa ręce kompendium informacji o kluczowych działaniach, prowadzonych w ramach Programu przez jego sygnatariuszy w 21 r. Życzymy miłej lektury Sekretariat Programu Odpowiedzialność i Troska Polska Izba Przemysłu Chemicznego 2
W 21 r. Program Odpowiedzialność i Troska realizowało 35 firm: Zakłady Chemiczne ZACHEM S.A. Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach S.A. ZAK S.A. ANWIL S.A. Zakłady Chemiczne Organika - Sarzyna S.A. Zakłady Azotowe Puławy S.A. Zakłady Chemiczne POLICE S.A. Polski Koncern Naftowy ORLEN S.A. PCC Rokita S.A. LUVENA S.A. FOSFAN S.A. Henkel Polska Sp. z o.o. Brenntag Polska Sp. z o.o. Petrochemia-Blachownia S.A. PCC Synteza S.A. Shell Polska Sp. z o.o. Novol Sp. z o.o. Ashland Poland Sp. z o.o. Zakład Produkcji Żelkotu w Miszewie Nordmann Rassmann Polska Sp. z o.o. Kosmet Rokita Sp. z o.o. Inowrocławskie Kopalnie Soli Solino S.A. AZELIS POLAND Sp. z o.o. Basell Orlen Polyolefins Sp. z o.o. Polski System Recyklingu Organizacja Odzysku S.A. Branżowa Organizacja Odzysku S.A. HSH Chemie Sp. z o.o. Overlack Sp. z o.o. Donauchem Polska Sp. z o.o. ORLEN Asfalt Sp. z o.o. WARTER Spółka z o.o. Oddział w Kędzierzynie-Koźlu Evonik Carbon Black Polska Sp. z o.o. ORLEN Eko Sp. z o.o. Grolman Sp. z o.o. IMCD Polska Sp. z o.o. BASF Polska Sp. z o.o. 3
VIII edycja Akcji edukacji ekologicznej Drzewko za Butelkę Ile butelek jest w stanie zebrać jedno dziecko? Natalia Fedorowicz z Publicznej Szkoły Podstawowej nr 6, to mieszkanka Kędzierzyna-Koźla i w ramach Akcji w 21 r. zebrała 39 49 sztuk! Jak ona to zrobiła? Trochę pomagali mi znajomi i sąsiedzi opowiada z uśmiechem dziewczyna. Blisko 28 tys. młodych ekologów z całego kraju zebrało w VIII edycji przedsięwzięcia ponad 2,5 mln plastikowych butelek PET! Gdyby ułożyć je jedna nad drugą, utworzyłyby one łańcuch o długości 516 km, czyli tysiąc razy długość sopockiego mola! Dzieci pobiły tym samym swój rekord z poprzedniego 29 r. o blisko 55 tys. butelek. Wszystkie trafiły do recyklingu! To bardzo ważne liczby, gdy weźmiemy pod uwagę, że rocznie przybywa 2 tys. ton butelek typu PET. Ilość politereftalanu etylenu pozyskiwanego w Polsce miesięcznie w wyniku recyklingu czyli z odpadów, wynosi zaledwie ok. 6% PET-owej góry! Reszta trafia na składowiska. Akcja organizowana jest od 23 r. i integruje firmy Realizatorów Programu Odpowiedzialność i Troska, dzieci i ich rodziny a także placówki oświatowe, władze samorządowe oraz media. W zamian za wyzbierane niepotrzebne i zużyte opakowania, najmłodsi otrzymują drzewka. VIII edycja okazała się rekordowa pod względem liczby posadzonych drzewek blisko 5 tyięcy! W 21 r. Akcja prowadzona była w: Bydgoszczy, Miszewie i Kartuzach k. Gdańska, Włocławku, Kędzierzynie-Koźlu, Tarnowie, Nowej Sarzynie, Warszawie, Puławach, Brzegu Dolnym i Koninie, gdzie lokalnym organizatorem było Starostwo Powiatowe. Koordynatorami tej edycji było czternaście firm chemicznych, skupionych wokół Programu Odpowiedzialność i Troska : Zakłady Chemiczne ZACHEM S.A., Ashland Poland Sp. z o.o. Zakład Produkcji Żelkotu w Miszewie, ANWIL S.A., ZAK S.A., Petrochemia- Blachownia S.A., Brenntag Polska Sp. z o.o., WARTER Sp. Jawna, Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach S.A., Branżowa Organizacja Odzysku S.A., Zakłady Chemiczne Organika-Sarzyna S.A., Polski System Recyklingu Organizacja Odzysku S.A., HSH Chemie Sp. z o.o., Trzeba by przejechać autostradą A9 z Berlina do Monachium albo przynajmniej pokonać Główny Szlak Beskidzki - najdłuższy szlak w polskich górach, by zbudować łańcuch z butelek PET dłuższy niż ten, który zrobiłyby dzieci z 1 miejscowości, które w 21 r. zbierały butelki w ramach VIII edycji akcji Drzewko za Butelkę. Zakłady Azotowe Puławy S.A., PCC Rokita S.A. Z inicjatywy EkoRadia i Biura Nasiennictwa Leśnego, sadzonki drzew iglastych i liściastych dostarczyły na potrzeby Akcji - Regionalne Dyrekcje Lasów Państwowych. Patronat honorowy nad przedsięwzięciem tradycyjnie sprawował Minister Środowiska, a patronatem medialnym Akcję objęły: portal edukacji ekologicznej Zielonalekcja.pl, tworzywa.com.pl, opakowania.com.pl, miastodzieci.pl, vortal Plastech.pl, ecoportal.com.pl, Klub Gaja, miesięcznik Bliżej Przedszkola, Dziennik Biolog. To świetne zadania dla młodzieży, która ma ochotę obsadzać zielenią swoje szkoły, domy oraz ulubione miejsca w polskim krajobrazie. Będziemy popierać ten pomysł, bo uczy on szacunku do przyrody powiedział red. Andrzej Zalewski, propagator ekologii na antenie EkoRadia i Programu I Polskiego Radia, który był Ambasadorem VIII edycji Akcji. EFEKTY AKCJI 21 23-21 Razem zebranych butelek [szt.] Ilość posadzonych drzewek [szt.] 2 578 926 9 698 921 4 944 14 999 Nowością VIII edycji byli Ambasadorowie ludzie związani z ekologią, którzy pojęli się promowania przedsięwzięcia w kraju w 21 roku: red. Andrzej Zalewski oraz artysta Marek Sułek, który był także jurorem w konkursie na maskotkę Akcji Drzewko za Butelkę. W ramach regionalnych finałów, najmłodsi uczestnicy Akcji z siedmiu miast, obejrzeli ponadto przedstawienie Wagary z ekologii, w wykonaniu teatru Arkadia z Białegostoku. 4
Jeśli najmłodsi dbają o przyrodę, zbierając butelki, to jestem jak najbardziej za taką akcją powiedział artysta multimedialny Marek Sułek, Ambasador Akcji 21. Dzieci zadawały ekologiczne zagadki dotyczące m.in. recyklingu, a do wygrania były m.in. gadżety związane z Akcją. Malowanie toreb podczas włocławskiego finału Akcji w 21 r. 5 Za sprawą sponsora firmy GAM z Torunia, dzieci w każdym mieście za pomocą specjalnych flamastrów do tkanin, ozdabiały torby ekologiczne. Mogły także rywalizować w konkursie plastycznym na maskotkę Akcji czy foto relacji z przebiegu Akcji w poszczególnych miastach. Szukały także z piratem ekologicznego skarbu na stronie www.drzewkozabutelke.pl w specjalnie stworzonej na tę edycję grze internetowej Nie daj się nabić w butelkę. Poprzez zabawę uczy ona proekologicznych zachowań np. segregacji śmieci. Kolejną nowością tegorocznej edycji była także zabawa dla dorosłych - konkurs radiowy Ekologiczna zgadula, promujący Akcję w ośmiu rozgłośniach w kraju: Radiu GRA we Włocławku i Bydgoszczy, Radiu PARK w Kędzierzynie Koźlu, Radiu RDN Małopolska, Polskim Radiu Rzeszów i Lublin, Planeta Fm w Koninie oraz Radiu Plus z Gdańska. I nagroda w konkursie na foto relację z przebiegu Akcji w 21 r. dla Przedszkola Publicznego nr 2 w Kędzierzynie-Koźlu Spośród 16 prac nadesłanych na konkurs na maskotkę Akcji, jury wybrało pracę 6-letniej Ani Flasińskiej z Tarnowa, która otrzymała aparat fotograficzny. Zarówno jej praca, jak i maskotki jedenastu innych uczestników, znalazły się w specjalnym kalendarzu na 211 r., promującym Akcję oraz Program Odpowiedzialność i Troska. Okładkę kalendarza stanowi jedno ze zdjęć, które znalazło się w zwycięskiej foto relacji z przebiegu Akcji w Kędzierzynie-Koźlu, wykonane przez Izabelę Dubielak, wychowawcę w Przedszkolu Publicznym nr 2. Karta z kalendarza OiT na 211 r., zawierająca zdjęcie zwycięskiej maskotki Akcji - Recyklinki
Kędzierzyn-Koźle 21: Natalia Fedorowicz - najlepsza zbieraczka butelek w Polsce, odbiera nagrodę 6 Zabawy podczas pikniku w podbydgoskim Myślęcinku Sadzenie symbolicznego drzewka w Tarnowie Spektakl Wagary z ekologii Teatru Arkadia podczas finału w Miszewie
II edycja Ekologicznej Akademii Umiejętności Programu Odpowiedzialność i Troska Na co dzień to oni uczą najmłodszych jak dbać o środowisko, teraz sami mieli okazje pogłębić swoją wiedzę. Siedemdziesięciu nauczycieli z czterech miast stało się słuchaczami II już edycji Ekologicznej Akademii Umiejętności. Adresatami przedsięwzięcia byli przedstawiciele placówek oświatowych, funkcjonujących w miejscowościach, gdzie swoją działalność prowadzą firmy chemiczne - realizatorzy Programu Odpowiedzialność i Troska. To projekt, który ma na celu zapoznać pracowników oświaty z problematyką współczesnej ochrony środowiska. Zajęcia pozwoliły mi rozwiać wszelkie wątpliwości na temat funkcjonowania zakładów chemicznych oceniła jedna z puławskich uczestniczek Ekologicznej Akademii Umiejętności. 7 W II edycję, która trwała od października 21 r. do czerwca 211 r., zaangażowały się cztery firmy: ponownie ANWIL S.A. z Włocławka oraz Zakłady Azotowe Puławy w Puławach, a także po raz pierwszy BASF Polska Sp. z o.o. (zakład w Śremie) i Basell Orlen Polyolefins w Płocku. Akademia opiera się na cyklu kilku spotkań z wybraną grupą pedagogów i przedstawieniu im zagadnień organizacyjnych i prawnych dotyczących np. gospodarki odpadami, zanieczyszczeń powietrza czy wód z punktu widzenia przedsiębiorców. Akademia przybliża wiele tematów dotyczących życia codziennego, o których często zapominamy lub nie zdajemy sobie z nich sprawy stwierdziła jedna z włocławskich słuchaczek. W ankietach, przeprowadzonych pod koniec drugiej edycji, średnio 66% zapytanych przez organizatorów Akademii uczestników zadeklarowało, że ich ocena oddziaływania firm chemicznych na środowisko, znacząco się po zajęciach zmieniła. Natomiast jedna trzecia słuchaczy oceniła, że jej postrzeganie firm chemicznych zmieniło się całkowicie! Akademia jest potrzebna, ponieważ dzięki niej nauczyciele mogą uzupełnić swoją wiedzę na temat wpływu zakładów na stan środowiska często błędną powiedziała jedna z włocławskich słuchaczek EAU. Dla uczestników projektu, Akademia to możliwość spotkania m.in. z przedstawicielami świata nauki uznanymi w dziedzinie ochrony przyrody: dr. hab. Zakładowa straż pożarna nie miała tajemnic przed włocławskimi uczestnikami zjazdu, dotyczącego funkcjonujących w ANWILU S.A. systemów zarządzania i bezpieczeństwem, jakością i środowiskiem Markiem Kejną z Zakładu Klimatologii Instytutu Geografii, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, dr Tamarą Jadczyszyn z puławskiego Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa czy dr Karoliną Karpus z Zakładu Administracji Instytutu Nauk Społecznych i Informatyki PWSZ we Włocławku. Podczas zjazdów II edycji gościli także przedstawiciele organów administracji (Inspektorat Ochrony środowiska, Inspekcja Sanitarna), Urzędów Miasta czy specjalistycznych firm jak Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej i firmy konsultingowej. Oprócz wykładów i spotkań z fachowcami, słuchacze mieli także możliwość obejrzenia i poznania Zakładów, które organizowały Akademię. Dzięki wycieczkom pogłębiła się moja wiedza na temat Zakładów Produkcyjnych i Przemysłowych w naszym mieście przyznał po zakończeniu II edycji EAU jeden z puławskich słuchaczy.
Wycieczka w firmie BASF Polska Sp. z o.o. w Śremie podczas zjazdu poświęconego ochronie atmosfery Uczestniczki włocławskich zjazdów odwiedziły m.in. zakładową straż pożarną czy Elektrociepłownię, puławskie słuchaczki poznały np. instalację melaminy, a uczestnicy EAU w Śremie - urządzenia odpylające funkcjonujące w zakładzie. Wręczenie zaświadczeń ukończenia EAU w Puławach w ramach konferencji Słoneczna Chemia Nie taki diabeł straszny, jak go malują po zajęciach mam większą świadomość tego, że wielka chemia obecnie nie jest trucicielem aż tak dużym i to oddziaływanie nie jest zagrożeniem deklaruje jedna z puławskich absolwentek EAU. Na finał przedsięwzięcia, uczestnicy II Ekologicznej Akademii Umiejętności, otrzymali zaświadczenia jej ukończenia np. podczas Dni Śremu czy w Puławach, w trakcie towarzyszącej obchodom Międzynarodowego Roku Chemii, Konferencji Słoneczna Chemia. Podczas trzeciej edycji projektu, która ruszy w październiku 211 r., w przedsięwzięcie ponownie włączą się firmy ANWIL S.A oraz Zakłady Azotowe Puławy, natomiast BASF Polska Sp. z o.o. tym razem przeprowadzi EAU w Myślenicach. 8
IV edycja konkursu fotograficznego Złap zająca 9 Jakie zdjęcia robi sztygar, jak kadruje sterowniczy, a jak przyrodę postrzega specjalista ds. handlowych? O tym można się przekonać, spoglądając na plon konkursu fotograficznego Złap zająca 21. Czwarty raz pracownicy firm chemicznych, skupionych w Programie Odpowiedzialność i Troska, przystąpili do konkursu. Polega on na ciekawym ujęciu chwil z życia polskiej fauny i flory, a jego pomysłodawcą jest firma ZAK S.A. z Kędzierzyna-Koźla. Tradycyjnie honorowy patronat nad konkursem objął Związek Polskich Fotografów Przyrody (ZPFP). Zdjęcia laureatów IV edycji są pełne delikatności i klimatu, których oddanie świadczy o wrażliwości ich autorów, ich umiejętności dostrzegania tego, co często jest tak bardzo ulotne i nieokreślone powiedział przewodniczący jury konkursu - Łukasz Stępień ze ZPFP. Patronat medialny nad IV edycją konkursu sprawowali: magazyn poświęcony fotografii przyrodniczej Foto Natura, Portal wszystkich fotografujących Fotal.pl, Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody SALAMANDRA oraz Portal przyjaznych środowisku Ekologiczni.pl. Do zmagań IV edycji konkursu przystąpiło 19 programowych firm: ANWIL S.A., ARNAUD Polska Sp. z o.o., Basell Orlen Polyolefins Sp. z o.o., BASF POLSKA Sp. z o.o., Branżowa Organizacja Odzysku S.A., FOSFAN S.A., IMCD Polska Sp. z o.o., Inowrocławskie Kopalnie Soli Solino S.A., LUVENA S.A., PCC Rokita SA, Petrochemia-Blachownia S.A., Polski Koncern Naftowy ORLEN S.A., Polski System Recyklingu Organizacja Odzysku S.A., I miejsce: Piotr Majder, Zakłady Chemiczne Organika Sarzyna S.A. Kos strażnik krainy baśni
ZAK S.A., Zakłady Azotowe Puławy S.A., Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach S.A., Zakłady Chemiczne Organika Sarzyna S.A., Zakłady Chemiczne POLICE SA, Zakłady Chemiczne ZACHEM S.A. Jury w składzie: Łukasz Stępień (Związek Polskich Fotografów Przyrody) przewodniczący, Tomasz Krzyśków (FOTONATURA) oraz dwie przedstawicielki Sekretariatu OiT : Magdalena Ozimek i Marta Łozowska, obejrzało blisko 1 fotografii i przyznało: I miejsce: Piotrowi Majdrowi, reprezentującemu Zakłady Chemiczne Organika Sarzyna S.A. za pracę p.t. Kos strażnik krainy baśni. II miejsce: pracownikowi Zakładów Azotowych Puławy S.A. Grzegorzowi Sierockiemu za fotografię: Spacer we mgle. Na zdjęciu znalazły się dwie żerujące czaple białe w starorzeczu Narwii w Bronowie koło Łomży. Trzy równorzędne III miejsca - nagrody otrzymali: Patryk Skorupa z Zakładów Chemicznych Police S.A. za fotografię nieco hipnotyzującego Przyczajonego pająka. A także Joanna Wiatr z Luveny S.A. za nastrojowy Nadmorski Park Krajobrazowy fotografię wykonaną w okolicach Rozewia oraz Grzegorz Szarek z Zakładów Azotowych w Tarnowie Mościcach S.A. za zdjęcie Spotkanie na szlaku, przedstawiające jelenia napotkanego podczas wędrówki w okolicach Zakopanego. Katalog Złap zająca edycja 21 Grand Prix najlepsze zdjęcie w ocenie internautów: Wojciech Chrupała, Zakłady Chemiczne Zachem S.A. Świerszcz ukryty wśród liści Także internauci wybrali w ramach konkursu na stronie www.rc.com.pl najlepsze zdjęcie. Najbardziej spodobała się fotografia Wojciecha Chrupały z Zakładów Chemicznych Zachem S.A. pt. Świerszcz ukryty wśród liści. Na Targach POLEKO prezentowanych było 46 najlepszych zdjęć konkursu Złap zająca 21 Ponadto jury konkursowe przyznało wyróżnienia I i II stopnia, które wraz z fotografiami laureatów utworzyły pokonkursową wystawę, prezentowaną podczas Międzynarodowych Targów Ochrony Środowiska POLEKO 21 w Poznaniu w dniach 23-26 listopada 21 r. 13 najlepszych fotografii tegorocznej edycji konkursu znalazło się ponadto w kalendarzu Programu Odpowiedzialność i Troska na 211 r. 1
VII Forum Ekologiczne Branży Chemicznej Wystąpieniem gościa specjalnego, Bernharda Thier, Responsible Care Managera przedstawiciela Europejskiej Rady Przemysłu Chemicznego (CEFIC), rozpoczęła się VII toruńska konferencja w Dworze Artusa. Podczas Forum szeroko dyskutowane były nadchodzące wyzwania czekające branżę chemiczną w oparciu o kryteria i aspekty ekologiczne. To ważne zagadnienie, zwłaszcza w kontekście przypadającego w 211 r. Międzynarodowego Roku Chemii. 11 VII Forum Ekologiczne odbyło się w Dworze Artusa w dniach 6-8 października 21 r. Patronat medialny nad konferencją sprawowali: Przemysł Chemiczny, miesięcznik Chemik oraz Ecomanager. Główne tematy poruszane podczas trzydniowego spotkania to: dyrektywa o emisjach przemysłowych, aktualne problemy prawne związane z emisją hałasu, ochrona środowiska w przemyśle inwestycyjnym oraz ochrona klimatu. Pierwszego dnia Forum nie zabrakło uroczystości wręczenia certyfikatów dla firm, które skutecznie wdrożyły Ramowy System Zarządzania Programu Responsible Care ( Odpowiedzialność i Troska ). Są nimi: Zakłady Azotowe Puławy S.A., firmy Basell Orlen Polyolefins Sp. z o.o., ZAK S.A. oraz HSH Chemie Sp. z o.o. Uroczyście, w poczet realizatorów tego światowego Programu, realizowanego w Polsce przez blisko 4 firm chemicznych, przyjęto firmę BASF Polska Sp. z o.o. Wyróżniono także firmy, które już 1 lat temu przystąpiły do realizacji Programu i po dziś dzień z powodzeniem stosują jego zasady. Laury odbierały: Fosfan S.A., Henkel Polska Sp. z o.o., Brenntag Polska Sp. z o.o., Petrochemia-Blachownia S.A. oraz PCC Synteza S.A. Uczestnikom konferencji zaproponowany został program spotkania, wypełniony prezentacjami przedstawicieli Ministerstwa Środowiska oraz ekspertów prawa ekologicznego, którzy omawiali ważne i nowe przepisy prawa, uzupełniając je cennymi wskazówkami interpretacyjnymi. Podczas trwania konferencji, prowadzona była licytacja maskotek wykonanych przez dzieci z materiałów nadających się do recyklingu. To plon konkursu, ogło- Uroczystości związane z realizacją Programu Odpowiedzialność i Troska szonego w ramach VIII edycji Akcji edukacji ekologicznej Drzewko za Butelkę. Zebrane w ten sposób pieniądze zasiliły konto schroniska dla zwierząt z terenów popowodziowych. Forum zakończyła debata na coraz częściej wywoływany publicznie temat: Efekt cieplarniany co jest prawdą a co mitem? Poprowadził ją red. Jerzy Polaczek z miesięcznika Przemysł Chemiczny. Spotkanie rozpoczął prof. dr hab. inż. Marian Miłek z Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Sulechowie, który przykuł uwagę słuchaczy atrakcyjnie prezentując historię narodzin tezy o wpływie działalności człowieka na zmiany klimatu i szeregu aspektów z tym związanych. Licytacja maskotek na pomoc zwierzętom z przeznaczeniem funduszy dla schroniska OTOZ Animals Oświęcim z terenów popowodziowych
Debata o mitach efektu cieplarnianego O wielorakich przyczynach i skutkach zmian klimatycznych opowiedział słuchaczom dyskusji dr hab. Marek Kejna klimatolog z UMK w Toruniu. Zawiłości, konsekwencje i ryzyko płynące z Unijnej Polityki Klimatycznej przybliżył były Minister Środowiska - Tomasz Podgajniak. Dużym rozczarowaniem zarówno organizatorów jak i uczestników debaty była absencja przedstawicieli organizacji ekologicznych, o których udział zabiegano od wielu miesięcy. Na zakończenie Forum, w podsumowaniu debaty, wszyscy zgromadzeni na Sali Wielkiej Dworu Artusa - prelegenci, przedstawiciele mediów czy firm chemicznych, postanowili przyjąć specjalny APEL jako swój ślad i wkład w proces kształtowania polityki ochrony środowiska. Wojciech Lubiewa-Wieleżyński Prezes Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego oraz gość specjalny Forum - Bernhard Thier, Responsible Care Manager (CEFIC) z tłumaczem Uczestnicy konferencji w Dworze Artusa 12
System komunikacji Element komunikacji stanowi szczególnie istotne ogniwo realizacji Programu Odpowiedzialność i Troska w Polsce. Komunikacja prowadzona jest na dwóch płaszczyznach (ze strony Sekretariatu i samych realizatorów) i w dwóch kierunkach komunikacja zewnętrzna (odbiorcy w postaci mediów, administracji, oświaty, społeczności lokalnej itp.) i wewnętrzna (załogi pracownicze firm realizatorów). Ważny atrybut systemu komunikacji stanowią biuletyny elektroniczne: 13 wewnętrzny zwany OiT-kiem, skierowany do ścisłego grona realizatorów Programu. Wydawany jest on przez Sekretariat w ostatnich dniach każdego miesiąca i rozsyłany do ponad 12 osób (koordynatorów Programu OiT, pracowników działu marketingu i PR, członków Kapituły Programu). Jego zadaniem jest informowanie o istotnych, aktualnych wydarzeniach związanych z Programem: dotyczących zarówno firm realizatorów jak i Sekretariatu, doniesień medialnych czy aspektach prawnych w zakresie ochrony środowiska i obrotu chemikaliami. W 21 r. wydanych zostało 11 numerów biuletynu. Prowadzone statystyki wskazują na duże zainteresowanie i wykorzystywanie OiT-ka jako podstawowej formy komunikacji pomiędzy Sekretariatem a realizatorami. Pełni on także funkcję integrującą środowisko. zewnętrzny newsletter, wydawany dwa razy do roku. Skierowany jest on przede wszystkim do organów administracji i organizacji ekologicznych działających w otoczeniu firm realizujących Program. Lista adresatów - ponad 5 skrzynek mailowych, została zbudowana w oparciu o dane przekazane przez realizatorów. W 21 roku wydane zostały dwa numery biuletynu. Z tej formy promocji skorzystało 1 firm realizujących Program. Adresaci mogli się w nich zapoznać m.in. z raportem z realizacji Programu za rok 29 czy przeczytać o projektach prowadzonych w ramach edukacji ekologicznej.
Rozliczenie zadeklarowanych do realizacji zadań Jednym z podstawowych założeń Programu Odpowiedzialność i Troska jest formalne zobowiązanie się przedsiębiorstwa do realizacji działań wynikających z Zasad Wiodących, a przede wszystkim do ciągłej poprawy we wszystkich aspektach działalności, obejmujących w szczególności: - ochronę środowiska; - bezpieczeństwo procesowe; - ochronę zdrowia. Ilość i rodzaj działań zrealizowanych w ramach Programu OiT w latach 24 21 1 8 6 4 W 21 roku, firmy realizujące Program Odpowiedzialność i Troska wykonały w pełni 81% zadeklarowanych zadań tj. 316. Ilość ta była o 35 % większa w stosunku do roku 29. Pozostałe 19% zadań, w znaczącej części, jest obecnie w trakcie realizacji. Tylko w stosunku do niewielkiej ilości zadań podjęto decyzję o zaniechaniu ich realizacji (w większości z przyczyn technicznych). 2 Ochrona środowiska Bezpieczeństwo procesowe i pracy Ochrona zdrowia Obrót chemikaliami Komunikacja wew. i zew. dot. Pr. OiT Inne działania 24 69 31 23 19 66 16 25 87 69 4 27 54 9 26 75 62 37 13 55 1 27 72 6 38 11 55 3 28 97 11 5 18 53 4 W 21 roku największą ilość, bo 1 zdań, zrealizowano w obszarze bezpieczeństwa procesowego i poprawy warunków pracy. Na szczególne podkreślenie zasługuje fakt, że wzrost zrealizowanych działań w stosunku do roku ubiegłego odnotowano we wszystkich obszarach tematycznych Programu. Ilość zadań zadeklarowanych do wykonania w 21 r. Ilość zadań zrealizowanych w 21 r. Ilośc zadań w trakcie realizacji lub niezrealizowanych w 21 r. [%] zrealizowanych działań w sumie zadeklarowanych Ogółem 388 316 72 81% w tym Ochrona środowiska Bezpieczeństwo procesowe i pracy Ochrona zdrowia Obrót chemikaliami Komunikacja zewnętrzna i wewnętrzna 113 83 3 73 134 1 34 75 54 51 3 94 22 19 3 86 61 59 2 96 Inne 4 4 1 29 61 7 44 15 4 4 21 83 1 51 19 59 4 W odniesieniu do zadań ujętych w poszczególnych grupach tematycznych dynamika zmian w stosunku do roku 29 przedstawiała się następująco: - o 36% więcej zrealizowanych zadań w zakresie ochrony środowiska, - o 43% więcej zrealizowanych działań w zakresie bezpieczeństwa procesowego i bezpieczeństwa pracy, - o 16% więcej zrealizowanych zadań w zakresie ochrony zdrowia i profilaktyki zdrowotnej, - o 27% więcej zrealizowanych działań w zakresie obrotu chemikaliami, - o 47,5% więcej wykonanych zadań w zakresie komunikacji zewnętrznej i wewnętrznej. Procentowy udział poszczególnych grup działan zrealizowanych w ramach Programu OiT w 21 r. Ochrona środowiska Bezpieczeństwo procesowe i pracy Obrót chemikaliami Komunikacja wew. i zew. dot. Pr. OiT Ochrona zdrowia i profilaktyka Inne działania 6% 16% 19% 1% 32% 26% 14
Na realizację w/w działań wydatkowana została kwota ogółem: 294 955 787 zł tj. o 64% więcej w stosunku do roku ubiegłego. Największe nakłady poniesione zostały tradycyjnie w obszarze ochrony środowiska (blisko 9%). W strukturze poniesionych nakładów, w odniesieniu do roku 29, odnotowany został istotny spadek w obszarze działań obejmujących bezpieczeństwo procesowe i pracy. W roku 29 udział ten wynosił 29,5% poniesionych nakładów, a w roku 21 osiągnął poziom 9%. Nakłady poniesione na realizację działań w ramach programu OiT w latach 24-21 [PLN] 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Ochrona środowiska Bezpieczeństwo procesowe i pracy Ochrona zdrowia Obrót chemikaliami Komunikacja wew. i zew. dot. Pr. OiT Inne działania 24 7 642 675 4 68 741 1 216 61 8 273 242 286 63 1 42 565 15 25 431 13 894 15 667 362 418 4 1 773 63 59 966 1 995 222 26 88 59 765 18 127 992 452 634 6 489 332 3 3 392 444 686 27 84 53 475 9 965 417 529 577 937 327 312 546 3 28 253 34 687 31 22 859 1 72 672 9 28 965 751 38 73 2 29 123 214 93 52 997 521 1 51 352 2 218 34 218 963 32 21 265 365 14 25 788 754 997 271 1 532 787 246 96 1 25 Rok 29 Rok 21 Ochrona środowiska (68,56%) Bezpieczeństwo procesowe i pracy (29,49%) Obrót chemikaliami (1,23%) Komunikacja wew. i zew. dot. Pr. OiT (,12%) Ochrona zdrowia i profilaktyka (,58%) Inne działania (,2%) 1,23%,58%,12%,2% 29,49% 68,56% Ochrona środowiska (89,97%) Bezpieczeństwo procesowe i pracy (8,74%) Obrót chemikaliami (,52%) Komunikacja wew. i zew. dot. Pr. OiT (,8%) Ochrona zdrowia i profilaktyka (,34%) Inne działania (,35%),8%,34% 8,74% 89,97%,52%,35%
Wskaźniki realizacji Programu Realizacja Programu Odpowiedzialność i Troska wymaga wdrożenia, ewidencji i śledzenia kluczowych wskaźników Programu, odnoszących się obecnie do następujących zasadniczych obszarów: ochrony środowiska, ochrony zdrowia, bezpieczeństwa procesowego (w tym bezpieczeństwa w dystrybucji chemikaliów) oraz bezpieczeństwa pracy. Polscy realizatorzy Programu Responsible Care od 25 roku ewidencję wskaźników prowadzą w oparciu o opracowaną przez Sekretariat instrukcję i towarzyszący jej Elektroniczny program ewidencji wskaźników - Wskaźnik OiT. Każda z firm realizatorów Programu otrzymała przystosowany do jej potrzeb program, służący do ewidencji i śledzenia wskaźników. Baza danych zawiera moduł wprowadzenia danych ogólnych np. wielkość produkcji, wielkość zatrudnienia oraz moduły dotyczące poszczególnych grup wskaźników. Program pozwala na wprowadzenie danych za dany rok kalendarzowy i porównywanie zmian wielkości wskaźnika do wybranego roku, wprowadzonego wcześniej do bazy. Na podstawie wpisanej wielkości rocznej oraz ogólnych danych informacyjnych, program w odniesieniu do wybranych parametrów dokonuje automatycznego wyliczenia m.in. wskaźnika emisji (Mg emisji/mg produktu), wskaźnika TOE. Poniższe wykresy przedstawiają zbilansowane wskaźniki realizacji Programu Odpowiedzialność i Troska za rok 21 w zestawieniu z danymi z lat ubiegłych. Wskaźniki w zakresie bezpieczeństwa pracy. 5 Wypadki śmiertelne wypadki śmiertelne 4 3 3,72 3,54 3,23 2,91 2,75 2,63 2,6 2,47 2,29 2,3 2,25 16 zatrudnienie x 1 4 2 1,93 1,89 1,76 1,78 1 Wskaźnik ten wyraża częstotliwość wypadków przypadających na milion roboczogodzin i wyrażony jest jako: ilość wypadków LTIR = x 1 6 średni nominalny czas pracy - średnie zatrudnienie Wskaźnik ten wyraża liczbę stwierdzonych i uznanych przypadków chorób zawodowych (skutkujących lub nie skutkujących utratą czasu pracy) na milion roboczogodzin i wyrażony jest jako: całkowita liczba chorób zawodowych w roku OIFR = x 1 6 całkowita liczba roboczogodzin 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 Częstotliwość wypadków powodująca utratę czasu pracy (LTiR) 12 1 8 6 4 2 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 Częstotliwość występowania chorób zawodowych (OIFR),3,3,25,2,15,14,15,11,9,1,8,7,6,4,5,5, 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21
Wskaźniki w zakresie oddziaływania na środowisko 15 Zużycie energii [GJ/rok] zużycie energii cieplnej zużycie energii elektrycznej 12 9 6 3 Emisja dwutlenku węgla (CO 2 ) do powietrza [Mg] 15 12 emisja z procesów technologicznych 9 emisja z procesów energetycznych 6 3 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 2 24 74 1 472 572 2 45 45 3 999 59 5 398 292 5 377 553 4 994 935 4 674 818 4 357 155 4 577 135 8 663 48 8 931 349 8 727 25 7 749 576 6 732 98 7 92 76 7 743 344 7 89 419 7 549 521 7 654 993 17 Emisja tlenków azotu (NO x ) do powietrza [Mg] 3 emisja z procesów technologicznych emisja z procesów energetycznych emisja z procesów technologicznych emisja z procesów energetycznych 25 2 15 1 5 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 17 18 11 844 11 742 11 979 13 131 14 799 14 188 13 42 13 936 14 151 8 413 7 973 8 422 8 684 8 939 9 434 9 813 9 426 9 89 1 435 Emisja dwutlenku siarki (SO 2 ) do powietrza [Mg] 15 12 9 6 3 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 41 4 45 699 44 241 47 47 45 937 52 721 39 841 35 53 36 381 35 553 3 656 3 769 3 461 3 265 3 478 3 243 7 263 3 92 3 81 4 42
Emisja lotnych związków organicznych (LZO) do powietrza [Mg] 15 12 9 6 3 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 Wskaźnik emisji SO 2, NO x i LZO na tonę wytworzonego produktu [kg/mg] 2, 1,5 Emisja SO 2 Emisja NO x 1, Emisja LZO,5, 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 1,81 1,44 1,27 1,31 1,24 1,35 1,38 1,19 1,37 1,25 1,3,58,54,53,55,58,7,69,78,77,4,2,2,2,3,3,3,3,2,2 Zużycie poszczególnych rodzajów wód [tyś. m 3 ] 18 25 Zużycie wód powierzchniowych 2 Zużycie wód z sieci innego podmiotu Zużycie wód podziemnych Ilość ścieków odprowadzonych do wód i do ziemi Ilość ścieków odprowadzonych do urządzeń kanalizacyjnych 15 1 5 2 15 1 5 25 26 27 28 29 21 15 686 16 715 17 212 15 7932 15 3218 15 1125 8 17 8 225 16 992 15 35 2 18 23 985 9 658 33 341 1 289 8 65 8 828 9 247 Ilość odprowadzonych ścieków do wód i do ziemi oraz urzadzeń kanalizacyjnych innego podmiotu [tys. m 3 ] 23 24 25 26 27 28 29 21 118 996 89 135 686 754 137 249 28 162 197 247 168 996 969 156 792 791 142 134 59 156 421 652 1 143 341 1 99 685 11 413 683 9 281 464 11 669 617 9 163 7 13 867 6 15 76 699
Emisje do wód i do ziemi oraz do urządzeń kanalizacyjnych innego podmiotu związków fosforu [Mg] 15 Emisja do wód i do ziemi 12 9 Emisja do urządzeń kanalizacyjnych 6 3 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 25 24 26 27 28 29 21 96,67 129,8 126,7 67,96 53,91 39,94 49,51 49,63 5 41,81 42,38 36,88 36,1 39,64 25,57 21,58 17,72 21,48 21,3 21,72 2,1 13,71 15,93 15 Emisje do wód i urządzeń kanalizacyjnych innego podmiotu ChZT [Mg] Emisja do wód i do ziemi 12 9 Emisja do urządzeń kanalizacyjnych 6 3 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 25 24 26 27 28 29 21 12824,5 9878,1 8383,7 6547,2 7668,35 823,16 763,2 566,52 596,84 473,65 5332,56 4759,94 3958,66 3797,35 3815,48 633,15 5915,83 5643,15 531,23 5237,9 4,63 5963,86 6515,88 19 Wskaźnik emisji do wód związków azotu, fosforu i ChZT na tonę wytworzonego produktu [kg/mg],35 Emisja CHZT Emisja związków azotu Emisja fosforu Odpady inne niż niebezpieczne Odpady niebezpieczne,3,25,2,15,1,5 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21,333,221,151,132,118,128,139,12,129,12,89,49,49,53,51,58,68,65,81,89 1,61E-3 1,44E-3 1,32E-3 1,29E-3 1,5E-3 1,2E-3 1,8E-3 1,9E-3 1,35E-3 8,2E-4 Ilość wytworzonych odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne [Mg] 6 5 4 3 2 1 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 2 51 88 3 513 559 3 715 294 3 941 47 3 991 963 5 111 829 5 55 243 4 336 824 3 246 392 4 595 13 162 817 287 857 268 6 1897 98 218 845 271 42 223 77 283 113 223 56 23 777
Wskaźnik ilości wytworzonych odpadów na tonę produktu [kg/mg] 15 Odpady inne niż niebezpieczne 12 9 Odpady niebezpieczne 6 3 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 6,6 8,4 7,1 4,9 5,5 6,5 6,5 8,6 7,6 6,4 82,9 12,1 99 12 1,1 123,1 148 131,2 11,6 144,1 Ilości odpadów niebezpiecznych z uwzględnieniem kierunków ich zagospodarowania [Mg] 25 Unieszkodliwione termicznie Składowane na składowiskach Pozostałe 2 15 1 5 23 24 25 26 27 28 29 21 45981 27642 5867 47695 5173,3 45427 33885 3533 2 57878 596 7264 79322 49989 9797 98679 7116 113569 62692 3238 4534 3311 33674 3718 27469 Unieszkodliwione termicznie Składowane na składowiskach Pozostałe 5 4 3 2 1 Ilości odpadów innych niż niebezpieczne z uwzględnieniem kierunków ich zagospodarowania [Mg] 23 24 25 26 27 28 29 21 4522 145 1271 183 273 6532 818 974 184724 1814399 17922 2691545 278214 2189678 186128 223723 184724 1935585 1984722 18346 1694394 1761577 1843851 2251981
Wskaźniki bezpieczeństwa w dystrybucji chemikaliów 15 Ilość przewiezionych towarów na dany moduł transportowy [Mg] 12 9 6 3 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 111577,6 5831813,5 4349447,38 695876,64 5995449,92 68189,41 4262356,74 335991,84 377612,45 2941662,48 3787 33633,8 4127949,71 93722,31 11397222,17 562362,77 519847,35 4592794 429414 58912 133291 299994 3281471,2 3819332,92 2681,6 352471,21 39569,8 2868591 1356742 137457 3427 226 145 239816 116154,8 271945,2 159926 4132 13733 993655 134811 4157273,76 11557558,2 11746376 12261643,2 6929424,7 92328,96 246328 2164199 Kolej Drogi Morze Rzeki Rurociągi Zestawienie procentowe dystrybucji produktów w 21 r. z rozdziałem na szlaki komunikacyjne oraz ilość wypadków 21 1% 9% 24% 18% 89,97% 48% Kolej Drogi Morze Rzeki Rurociągi