BRM.0012.5.7.2013.BK Protokół nr 7/2013 z posiedzenia Komisji Kultury, Promocji i Sportu Data posiedzenia: 28.08.2013 roku Miejsce posiedzenia: Urząd Miasta Katowice ul. Młyńska 4 sala 315 Godzina rozpoczęcia posiedzenia: 14:00 Godzina zakończenia posiedzenia: 15:15 Prowadzący obrady: Przewodniczący Komisji Pan Andrzej Zydorowicz Protokołowała: Barbara Karwat-Seko W posiedzeniu Komisji uczestniczyło 9 radnych (na 10 ogółem). Radny nieobecny Piotr Pietrasz Zaproszeni goście: Wiceprezydent Miasta Katowice Krystyna Siejna Wiceprezydent Miasta Katowice Krzysztof Marek Naczelnik Wydziału Kultury Edyta Sytniewska Pełnomocnik Prezydenta ds. Wydarzeń Ewelina Kajzerek Naczelnik Wydziału Sportu i Turystyki Sławomir Witek Naczelnik Wydziału Promocji Miasta Waldemar Bojarun Naczelnik Wydziału Inwestycji Adam Kochański Naczelnik Wydziału Rozwoju Katarzyna Staś Zastępca Dyrektora MOSiR-u Romuald Oryńczak Prezes Aleksander Fangor KU AZS Uniwersytet Śląski Prezes Sebastiana Breguła KKS Mickiewicz Prezes Krzysztof Nowosielski UKS Sokół W posiedzeniu brali również udział: Włodzimierz Zarodkiewicz mieszkaniec Katowic Rajmund Rał mieszkaniec Katowic Porządek posiedzenia Komisji: 1. Rozpoczęcie posiedzenia i przyjęcie porządku obrad. 2. Przyjęcie protokołu z poprzedniego posiedzenia Komisji. 3. Bieżące informacje Prezydenta Miasta w zakresie kultury i sportu. 4. Spodek modernizacja, wykorzystanie na imprezy sportowe i kulturalne. 5. Dotacje dla podmiotów niepublicznych w dziedzinie sportu. 6. Korespondencja w tym opiniowanie projektów uchwał. 7. Wolne wnioski i sprawy wniesione. 8. Zakończenie posiedzenia. Ad 1. Przewodniczący Komisji Andrzej Zydorowicz po powitaniu Zebranych na posiedzeniu Gości oraz Radnych przedstawił porządek obrad, który Komisja przyjęła jednogłośnie. Ad 2. Przewodniczący Komisji Andrzej Zydorowicz poinformował zebranych, że projekt protokołu z posiedzenia Komisji Kultury, Promocji i Sportu z dnia 17.07. 2013 roku był do wglądu na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Urzędu Miasta Katowice. Wobec braku uwag ze strony P.P. Radnych Przewodniczący Komisji poddał projekt protokołu pod głosowanie. Protokół został przyjęty jednogłośnie. 1
Ad 3. Przewodniczący Komisji Andrzej Zydorowicz zwrócił się z prośbą do Naczelników Wydziałów Kultury oraz Sportu i Turystyki o komentarz do informacji Prezydenta Miasta w zakresie kultury i sportu. Naczelnik Wydziału Kultury Edyta Sytniewska wyjaśniła, że przekazany P. P. Radnym materiał dotyczący imprez kulturalnych zawiera wszystkie wydarzenia z okresu pomiędzy posiedzeniami Komisji. Letnia oferta imprez kulturalnych była bardzo różnorodna, przede wszystkim festiwale, które były sztandarowymi pozycjami wakacyjnymi. IUiPM Silesia przygotowała program koncertów z udziałem młodych talentów wyłonionych w konkursach muzycznych. Wrzesień zapowiada imprezy pod hasłem Kocham Katowice z okazji urodzin miasta w dniach 8-16 bm. Naczelnik Wydziału Sportu i Turystyki Sławomir Witek wyjaśnił, że w przedłożonym P.P. Radnym dokumencie przedstawione zostały imprezy sportowe oraz rekreacyjne, w tym 70. Tour de Pologne, który odbył się 31 lipca w Katowicach i cieszył dużym zainteresowaniem. Odbyły się również wszystkie zaplanowane imprezy sportowe towarzyszące akcji Lato w mieście. Na wrzesień przedstawiono interesującą ofertę dla kibiców siatkówki plażowej podczas V Mistrzostw Katowic w Murckach od 31 sierpnia do 14 września. Odbędą się biegi przełajowe o Puchar Prezydenta Katowic w ramach Dni Katowic oraz wiele ciekawych imprez sportowych. Ad 4. Przewodniczący Komisji Andrzej Zydorowicz podziękował za komentarze dotyczące pkt. 3 i poprosił o informację w sprawie remontu Spodka. Zastępca Dyrektora MOSiR Romuald Oryńczak poinformował P.P. Radnych o przebiegu remontu hali Spodka, który trwa od 2008 roku i kończy się w bieżącym roku. Przeprowadzona wymiana poszycia dachowego była skomplikowana ze względu na pogodę, teraz kończy się wymiana krzeseł wewnątrz hali. Wokół obiektu, który jest czynny, ustawiane są stoiska na Targi Górnicze, które obywają się od 10 do 13 września br. Przewodniczący Komisji Andrzej Zydorowicz przypomniał, że koszt remontu to 160 mln złotych, ile z tej kwoty zostało do wykorzystania, kiedy ostateczny termin zakończenia? Jaki był cel tego remontu, czy przeprowadzona modernizacja dorówna najnowocześniejszym halom w Polsce? Przewodniczący wyliczył elementy składające się na remont, czyli elewację, w tym wymianę płyt azbestowych z lat 70., wentylację, nagłośnienie, wymianę krzeseł, zwiększenie widowni do 11 tysięcy miejsc oraz modernizację infrastruktury towarzyszącej. Czy to wystarczy modernizacji? Zastępca Dyrektora Romuald Oryńczak podał kwotę pozostałą 9 mln złotych, a ostateczny termin to koniec 2013 roku. Wiceprezydent Krzysztof Marek stwierdził, że remont przebiega bez opóźnień i prostował przekłamania mediów w odniesieniu do ilości usuniętego azbestu podanego w tonach, a chodziło o kilogramy. Zdaniem Wiceprezydenta remont zamknie się w listopadzie, a hala nie będzie gorsza od nowo wybudowanych, ma super nagłośnienie, oświetlenie i klimatyzację. Radny Marek Szczerbowski zaproponował, by część modernizacji uzupełnić czego wymaga organizacja imprez o zadaszenie do montowania konstrukcji nagłośnienia. Radny twierdzi, że z tego braku omijają Spodek imprezy, szczególnie muzyczne, gdyż wymagania organizatorów imprez idą w kierunku zawieszania nagłośnienia, co jest prostsze. Miałby wtedy obiekt gwarantowaną konkurencyjność. 2
Wiceprezydent Krzysztof Marek uważa, że konstrukcja, która ma ponad 50 lat, jest majstersztykiem i wytrzyma zawieszenie urządzeń nagłośnienia. Przewodniczący Komisji Andrzej Zydorowicz poruszył sprawę zalania hali podczas meczu Ligii Światowej w siatkówce mężczyzn tuż po remoncie dachu, pytając równocześnie o gwarancję, że ten epizod nie będzie miał powtórki. Woda zalała również hol, co widać na zdjęciach. Zastępca Dyrektora MOSiR Romuald Oryńczak dał stuprocentową gwarancję, że tej powtórki nie będzie. Wyjaśniał, że było to w fazie rozruchu, gdzie jedno z okien nie zostało domknięte, a wokół szalała nawałnica, to nie był tylko deszcz. Sprawdzian jest przed każda imprezą. Natomiast odwodnienie liniowe, które nie wytrzymało nawałnicy, było mało skuteczne. Radny Marek Szczerbowski uznał, że dobrze, gdy o tym rozmawiamy, bo czujność jest potrzebna po takich wpadkach, należy unikać w przyszłości podobnych przecieków, lepiej zapobiegać. Przewodniczący Komisji Andrzej Zydorowicz stwierdził, używając porównania Spodka do Arki Noego, że kropla wody nie ma prawa spaść na halę. Spodek to logo Katowic niemalże jak Wieża Eiffla dla Paryża, na co uczulił zarządzających obiektem. Przewodniczący pytał również o ilość imprez. Zastępca Dyrektora MOSiR Romuald Oryńczak wyjaśniał, że zdarzają się sytuacje, które aktualnie warunkują działalność obiektu, np. inwestycje wokół jak budowa Muzeum Śląskiego, Centrum Kongresowego, które finiszują, co pozwoli w przyszłości zwiększyć ilość imprez. Tegoroczne zaplanowane 40 imprez było właśnie efektem różnych komplikacji. W 2012 roku mieliśmy więcej zaplanowanych imprez. Spodek traci wyłącznie sportowy charakter. Naczelnik Sławomir Witek dodał, że wiele imprez sportowych odbywało się na innych miejskich obiektach, a Spodek jest halą widowisko-sportową i temu staramy się sprostać, nie angażujemy się w imprezy typu zdjęcia ślubne w hali, co organizują inne hale. Radny Marek Szczerbowski uważa, że zarządzanie obiektami kubatorowymi wymaga nowoczesnej infrastruktury i zarządzania. Zdaniem Radnego miasto podjęło działania w kierunku zmian i ożywienia Spodka, proponując produkty nie tylko sportowe. Obiekt powinien promować się szeroką ofertą, m.in. zwiedzania, a przede wszystkim zatrudnieniem operatora zewnętrznego i cateringowego zarządzającymi całością infrastruktury wraz nowymi placówkami. Przewodniczący Komisji Andrzej Zydorowicz udzielił głosu mieszkańcowi Katowic Włodzimierzowi Zarodkiewiczowi, który upomniał się o zwiększenie ślizgawek w centrum miasta, gdyż jest duże zapotrzebowanie. Przypomniał również dawne lodowisko hali Baildon. Naczelnik Sławomir Witek nie widzi możliwości udostępnienia więcej czasu na ślizgawkach wobec ilości chętnych nie tylko mieszkańców, ale przede wszystkim klubów hokejowych w tym też amatorskich, które walczą wręcz o czas na treningi. Lód jest do dyspozycji od rana do późnego wieczora, a nocą musi odpocząć. Zostaje lodowisko w Nikiszowcu, gdzie jest luźniej. Ad 5. Przewodniczący Komisji Andrzej Zydorowicz poprosił Naczelnika Wydziału Sportu i Turystyki Sławomira Witka o komentarz do informacji dotyczącej dotacji podmiotów niepublicznych zajmujących się kulturą fizyczną. 3
Naczelnik Sławomir Witek przedstawił zasady i kryteria przyznawania dotacji podmiotom niepublicznym: Z budżetu miasta Katowice dotowane są w drodze otwartych konkursów ofert następujące zadania publiczne: Szkolenie dzieci i młodzieży w dziedzinie sportu i turystyki zajęć sportowych, Organizacja imprez sportowych i turystycznych w okresie od dnia podpisania umowy do 30 czerwca danego roku, Organizacja imprez sportowych i turystycznych w okresie od dnia podpisania umowy do 31 grudnia danego roku, AKCJA ZIMA organizacja zajęć sportowych dla dzieci i młodzieży, AKCJA LATO organizacja zajęć sportowych dla dzieci i młodzieży Prezydent Miasta Katowice, na podstawie ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (Dz. U. z 2010 r. nr 234 poz. 1536), ogłasza otwarte konkursy ofert na realizację powyższych zadań. Szczegółowe kryteria przyznawania dotacji określone są w Uchwale Rady Miasta Katowice w sprawie Programu współpracy miasta Katowice z organizacjami pozarządowymi na dany rok oraz w Zarządzeniu wykonawczym Prezydenta Miasta Katowice do przedmiotowej uchwały. Natomiast realizacja zadania publicznego pod nazwą Organizacja uprawiania sportu odbywa się na podstawie Ustawy o sporcie z dnia 25 czerwca 2010 roku w drodze otwartego konkursu ofert. Szczegółowe kryteria przyznawania dotacji na realizacje powyższego zadania określa Uchwała nr LXVI/1338/10 Rady Miasta Katowice z dnia 25 października 2010 roku w sprawie ustalenia warunków oraz trybu postępowania o udzielenie dotacji w zakresie rozwoju sportu podmiotom nie zaliczanym do sektora finansów publicznych oraz Zarządzenie nr 61/2011 Prezydenta Miasta Katowice z dnia 18 stycznia 2011 roku w sprawie warunków i zasad przyznawania środków finansowych na realizację zadania pod nazwą Organizacja uprawiania sportu dla podmiotów nie zaliczanych do sektora finansów publicznych działających w formie stowarzyszenia. Oferty mogą być składane przez następujące podmioty: organizacje pozarządowe w rozumieniu ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (Dz. U. nr 234 z 2010 r. poz. 1536), osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczpospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego, stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego. spółdzielnie socjalne, spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe, będące spółkami działającymi na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 2010 roku o sporcie, które nie działają w celu osiągnięcia zysków oraz przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich członków, udziałowców, akcjonariuszy i pracowników. Wspieranie działalności katowickich klubów i stowarzyszeń sportowych w 2010 roku odbywało się w drodze otwartych konkursów ofert o udzielenie dotacji podmiotom niezaliczanym do sektora finansów publicznych w celu realizacji następujących zadań: Szkolenie dzieci i młodzieży w dziedzinie sportu, turystyki i rekreacji w 2010 roku. zajęć sportowych, 4
Organizacja imprez sportowo-rekreacyjnych w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca 2010 roku, Organizacja imprez sportowo-rekreacyjnych od dnia podpisania umowy do 31 grudnia 2010 roku, Akcja Zima 2010 organizacja zajęć sportowo-rekreacyjnych dla dzieci i młodzieży, Akcja Lato 2010 organizacja zajęć sportowo-rekreacyjnych dla dzieci i młodzieży oraz Organizacja uprawiania sportu kwalifikowanego, Dotacja dla Uczniowskich Klubów Sportowych zwalczanie narkomanii. W 2010 roku Wydział Sportu i Turystyki przekazał na konto klubów kwotę 360.000,00 złotych. Wspieranie działalności katowickich klubów i stowarzyszeń sportowych w 2011 roku odbywało się w drodze otwartych konkursów ofert o udzielenie dotacji podmiotom niezaliczanym do sektora finansów publicznych w celu realizacji następujących zadań: zajęć sportowych w 2011 roku, zajęć sportowych, Organizacja imprez sportowych i turystycznych w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca 2011 roku, Akcja Zima 2011 organizacja zajęć sportowych dla dzieci i młodzieży, Organizacja uprawiania sportu kwalifikowanego I i II edycja, Akcja Lato 2011 organizacja zajęć sportowych dla dzieci i młodzieży Organizacja imprez sportowych i turystycznych od dnia podpisania umowy do 31 grudnia 2011 roku. W wyniku przeprowadzonych otwartych konkursów ofert na realizację zadania pod nazwą Prowadzenie Środowiskowych Programów Profilaktycznych w formie pozalekcyjnych zajęć sportowych w 2011 roku Wydział Sportu i Turystyki przekazał na konto klubów kwotę 720.000,00 zł. Wspieranie działalności katowickich klubów i stowarzyszeń sportowych w 2012 roku odbywało się w drodze otwartych konkursów ofert o udzielenie dotacji podmiotom niezaliczanym do sektora finansów publicznych w celu realizacji następujących zadań: zajęć sportowych w 2012 roku, Szkolenie dzieci i młodzieży w dziedzinie sportu i turystyki w 2012 roku, Organizacja imprez sportowych i turystycznych w okresie od dnia podpisania umowy do 30 czerwca 2012 roku, Akcja Zima 2012 organizacja zajęć sportowych dla dzieci i młodzieży, Organizacja uprawiania sportu kwalifikowanego I i II edycja, Akcja Lato 2012 organizacja zajęć sportowych dla dzieci i młodzieży Organizacja imprez sportowych i turystycznych od dnia podpisania umowy do 31 grudnia 2012 r., Organizacja uprawiania sportu przez podmioty, które w 2012 roku osiągnęły wysokie wyniki we współzawodnictwie sportowym poprzez awans do wyższych klas rozgrywkowych" III edycja, Wspieranie działalności katowickich klubów i stowarzyszeń sportowych w 2013 roku odbywało się w drodze otwartych konkursów ofert o udzielenie dotacji podmiotom niezaliczanym do sektora finansów publicznych w celu realizacji następujących zadań: Szkolenie dzieci i młodzieży w dziedzinie sportu, turystyki i rekreacji w 2013 roku, zajęć sportowych w 2013 roku, 5
Organizacja imprez sportowo-rekreacyjnych w okresie od dnia podpisania umowy do 30 czerwca 2013 roku, Organizacja imprez sportowo-rekreacyjnych od dnia podpisania umowy do 31 grudnia 2013 roku, Akcja Zima 2013 organizacja zajęć sportowo-rekreacyjnych dla dzieci i młodzieży, Akcja Lato 2013 organizacja zajęć sportowo-rekreacyjnych dla dzieci i młodzieży oraz Organizacja uprawiania sportu kwalifikowanego. W okresie od stycznia do kwietnia 2013 roku Wydział Sportu i Turystyki przekazał na konto klubów kwotę 187.000,00 złotych. Przewodniczący Komisji Andrzej Zydorowicz wymienił dwa kluby hokejowy i piłkarski które dostały największe kwoty z dotacji, dlaczego? Wiceprezydent Krystyna Siejna wyjaśniała, że dotyczyło to sportu kwalifikowanego łącznie w dwóch edycjach. Naczelnik Sławomir Witek podkreślił, że dotacje nie dotyczą klubu, należy je rozumieć jako dotowanie zadania wykonywanego przez klub, np. szkolenie dzieci i młodzieży oraz inne wymienione w materiale zadania. Przewodniczący Komisji Andrzej Zydorowicz poprosił prezesów klubów sportowych zaproszonych na posiedzenie komisji o uwagi i spostrzeżenia w zakresie otrzymywanych dotacji. Prezes Krzysztof Nowosielski prowadzący Uczniowski Klub Sportowy Sokół 43 stwierdził, że dotacja zaspokaja potrzeby w zakresie szkolenia i udziału w rozgrywkach siatkarek klubu. Dyscyplina została dostrzeżona, są to urodziwe dziewczyny i za kilka lat zagrają w Spodku. Prezes Aleksander Fangor prowadzący Klub Uczelniany AZS Uniwersytet Śląski ma cztery sekcje wyczynowe w dyscyplinach: koszykówka kobiet, futsal, futbol amerykański oraz hokej. Można narzekać, że to mało, ale powinno się ukierunkować zadanie: postawić na rozwój, czy promować, czy szkolić wyczynowo koszykarki co jest dla miasta ważne, bo na wszystko nie starcza stwierdził Prezes. Brakuje na doposażenie w sprzęt, stąd daleka droga do ekstra klasy, nie mniej promujemy podczas rozgrywek miasto Katowice. Prezes Sebastian Breguła prowadzi Katowicki Klub Sportowy Mickiewicz, w którym odbudowano koszykówkę na poziomie ligowym oraz planuje się również drużyny młodzieżowe. Dotacje z miasta wspomagane są kwotami sponsorów, m.in. TAURONA. Dla klubowych koszykarzy dużą niedogodnością są zapchane obiekty sportowe, gdzie trzeba walczyć o godziny treningowe. Prezes proponuje uwolnienie szkolnych sal gimnastycznych, co rozładowało by tłok. Dyrektorzy szkół, którzy wiedzą o możliwościach udostępniania klubom sal nie zawsze chcą, na zasadzie mogę, ale nie muszę. Przewodniczący Komisji Andrzej Zydorowicz podziękował za wypowiedzi P.P. Prezesom oraz zaproponował P.P. Radnym dyskusję. Radny Tomasz Maśnica uważa, że zielone światło dla korzystania ze szkolnych sal gimnastycznych jest, ale nie bezwzględne. Dyrektorzy mają zwykle argumenty na nie. Zdaniem Radnego należało by to zmienić, co poprawiło by sytuację treningową klubów. Wiceprezydent Krystyna Siejna wyjaśniała, że wynajmowanie sal gimnastycznych w szkołach odbywa się na tych samych zasadach co obiektów miejskich. Szkoły mają dodatkowe 6
koszty z udostępniania klubom sal. Apetyt stale rośnie, ile by nie było możliwości zawsze będzie pełno, ale Wiceprezydent uważa, że sport zewnętrzny nie może zdominować szkoły. Przy wynajmowaniu decyzja należy do szkoły. Radny Marek Szczerbowski pytał, czy w ramach podziału środków na zadania klubowe były jeszcze potrzeby, czy są wątpliwości co do wysokości przyznanych środków. Naczelnik Sławomir Witek stwierdził, że przy potrzebach sięgających kilku milionów dysponujemy milionem, to trudno zadowolić wszystkich i dawać po 40-50 złotych. Pieniądze są dobrze wykorzystywane, kluby otrzymują wsparcie my nie zlecamy zadań klubom. Radny Dariusz Łyczko pytał o plany na 2014 rok, gdyż bardzo ważna jest płynność finansowa klubów na końcu i początku każdego roku, czy można spodziewać się rozstrzygnięć jeszcze w tym roku. Wiceprezydent Krystyna Siejna uważa, że przyjęta formuła przyznawania dotacji jest korzystna, bo środki na szkolenie uruchomimy na przełomie listopada i grudnia bieżącego roku. W styczniu rejestrujemy umowy i ogłaszamy konkursy, środki będą z prowizorium budżetowego. Przewodniczący Komisji Andrzej Zydorowicz podziękował za dyskusję oraz Prezesom klubów za obecność na posiedzeniu. Ad 6. Przewodniczący Komisji Andrzej Zydorowicz w korespondencji przedstawił P.P. Radnym następujące sprawy: Projekt uchwały Rady Miasta Katowice w sprawie przyjęcia sprawozdania z wykonania Kierunków działania miasta Katowice w zakresie kultury fizycznej za 2012 rok; Przewodniczący Komisji Andrzej Zydorowicz wobec braku pytań i uwag P.P. Radnych do sprawozdania poddał projekt uchwały pod głosowanie proponując pozytywną opinię: Komisja Kultury, Promocji i Sportu pozytywnie opiniuje projekt uchwały Rady Miasta Katowice w sprawie przyjęcia sprawozdania z wykonania Kierunków działania miasta Katowice w zakresie kultury fizycznej za 2012 rok. Opinia została podjęta 9 głosami za (brak przeciw i wstrzymujących) w obecności 9 członków Komisji. Projekt Oświadczenia Rady Miasta Katowice w sprawie poparcia stanowiska Rady Programowej TVP S.A. Oddział w Katowicach dotyczącego odstąpienia od realizacji założeń programu ramowego telewizji regionalnej; Przewodniczący Komisji Andrzej Zydorowicz przedstawił P.P. Radnym projekt oświadczenia przekazany Komisji do zaopiniowania przez Przewodniczącego Rady Miasta Katowice, wobec braku pytań i uwag poddał projekt pod głosowanie: Komisja Kultury, Promocji i Sportu pozytywnie opiniuje projekt Oświadczenia Rady Miasta Katowice w sprawie poparcia stanowiska Rady Programowej TVP S.A. Oddział w Katowicach dotyczącego odstąpienia od realizacji założeń programu ramowego telewizji regionalnej. Opinia została podjęta 8 głosami za przy 1 wstrzymującym w obecności 9 członków Komisji. 7
Pismem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego informującego o przyznaniu dotacji dla zabytku na terenie Huty Metali Nieżelaznych w Szopienicach; Odpowiedzią na wnioski komisji do budżetu na 2014 rok; Ad 7. Brak wniesienia spraw i wniosków. Ad 8. Przewodniczący Komisji Andrzej Zydorowicz stwierdził wyczerpanie porządku obrad, podziękował Zebranym za udział i zamknął posiedzenie. Przewodniczący Komisji Andrzej Zydorowicz 8