LWA 4101-04-01/2013 P/13/077 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

LWA 4101-04-01/2013 P/13/077 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli P/13/077 Planowanie i realizacja inwestycji na terenach zagrożonych powodzią. Jednostka przeprowadzająca kontrolę Kontroler Jednostka kontrolowana Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Warszawie Kontrolę, na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1993 r. o Najwyższej Izbie Kontroli 1, przeprowadziła Bożena Zawadzka, główny specjalista kontroli państwowej, upoważnienie do kontroli nr 85659 z dnia 02 kwietnia 2013 r. Urząd Miasta i Gminy Gąbin 2, 09-530 Gąbin, ul. Stary Rynek 16 (dowód: akta kontroli str. 1-2) Kierownik jednostki kontrolowanej Krzysztof Jadczak, Burmistrz Miasta i Gminy Gąbin 3 (dowód: akta kontroli str. 3-6) Ocena ogólna Uzasadnienie oceny ogólnej II. Ocena kontrolowanej działalności Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie 4 działalność Burmistrza Gąbina w zbadanym zakresie w latach 2010-2012 5. Ustalenia kontroli wskazują na prawidłowe kształtowanie polityki przestrzennej w Gminie Gąbin 6 w odniesieniu do terenów potencjalnie zagrożonych powodzią. W Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta i Gminy Gąbin 7 określono tereny narażone na niebezpieczeństwo powodzi oraz wprowadzono ograniczenia zabudowy na tych terenach w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Urząd opracował plan ochrony przed powodzią oraz dysponował sprzętem przeciwpowodziowym. Wypisy i wyrysy z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego były wydawane w terminie do 14 dni od daty wpłynięcia wniosku. 1 Dz.U. z 2012 r., poz.82 ze zm. - dalej także ustawa o NIK. 2 Dalej także Urząd lub UMiG. 3 Dalej także Burmistrz. 4 Najwyższa Izba Kontroli stosuje 3-stopniową skalę ocen: pozytywna, pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidłowości, negatywna. 5 Badaniami zostały objęte również działania mające miejsce przed 1 stycznia 2010 r., mające bezpośredni wpływ na zjawiska będące przedmiotem kontroli. Dane dotyczące powodzi podane od roku 2007. 6 Dalej także Gmina. 7 Dalej także: Studium. 2

III. Opis ustalonego stanu faktycznego Opis stanu faktycznego 1. Kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej 1. Rada Miasta i Gminy Gąbina w dniu 23 maja 2005 r. zatwierdziła miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (mpzp) 8. (dowód: akta kontroli str. 58-133) Projekt miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego został uzgodniony z Regionalnym Zarządem Gospodarki Wodnej, Mazowieckim Zarządem Dróg Wojewódzkich w Warszawie, Wojewódzkim Oddziałem Służby Ochrony Zabytków, Wojewódzkim Zarządem Melioracji i Urządzeń Wodnych w Warszawie. (dowód: akta kontroli str. 304-326) Mpzp obejmuje 100% powierzchni gminy Gąbin (14 628,06 ha). Tereny narażone na wystąpienie zjawisk powodziowych wynosiły 3 161,8 ha i stanowiły 21,6% powierzchni gminy, w tym: obszary szczególnego zagrożenia powodzią tereny pomiędzy brzegiem rzeki Wisły a wałem przeciwpowodziowym oraz obszary potencjalnego zagrożenia powodzią położone po stronie odpowietrznej wału przeciwpowodziowego, narażone na zalanie w przypadku przelania się wód przez koronę wału albo jego zniszczenia lub uszkodzenia. (dowód: akta kontroli str. 174-175) W mpzp określono że przy wałach przeciwpowodziowych należy zachować minimum odległość 50 m od stopy wału dla obiektów budowlanych oraz 3 m dla ogrodzeń i nasadzeń, natomiast wzdłuż istniejącej skarpy pradoliny należy zachować strefę szerokości minimum 50 m, wolną od zabudowy i ogrodzeń. Ponadto wskazano, że budowa obiektów stałych na terenie zagrożenia powodziowego rz. Wisły stanowi wyłączne ryzyko inwestora. (dowód: akta kontroli str. 97-100) Według mpzp zagospodarowanie terenów potencjalnego zagrożenia powodzią powinno być następujące: zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna tereny o łącznej powierzchni 120 ha (tj. 3,8% terenów zagrożonych powodzią i 0,8% powierzchni gminy), zabudowa zagrodowa o łącznej powierzchni 85 ha (2,7% terenów zagrożonych i 0,6% powierzchni gminy), zabudowa letniskowa o łącznej powierzchni 15 ha (0,5% terenów zagrożonych i 0,1% powierzchni gminy), przemysłowa działalność produkcyjna 40 ha (1,3% terenów zagrożonych i 0,3% powierzchni gminy), ośrodki produkcji rolnej 15 ha (0,5% terenów zagrożonych i 0,1% powierzchni gminy), lasy i zadrzewienia - 400 ha (12,6% terenów zagrożonych i 2,7% powierzchni gminy), uprawy rolne - 970 ha ( 30,7% terenów zagrożonych i 6,6% powierzchni gminy), użytki zielone 1500 ha (47,4% terenów zagrożonych i 10,3% powierzchni gminy). (dowód: akta kontroli str. 327) 8 Uchwała Nr 218XXXI/2005 Rady Miasta i Gminy Gąbin. 3

W okresie objętym kontrolą NIK, mpzp nie był aktualizowany. Według wyjaśnień Burmistrza 9 zmiana planu związania z zagrożeniem wystąpienia powodzi ma zostać dokonana po opracowaniu przez Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej map zagrożenia powodziowego zgodnie z wymogami znowelizowanej ustawy prawo wodne. Zgodnie z wykładnią Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie 10, za tereny zagrożone powodzią, wskazane w mpzp gminy Gąbin, należy rozumieć tereny potencjalnego zagrożenia powodzią, na których nie obowiązuje zakaz zabudowy (według ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne 11 ), jednocześnie obszary te w rozumieniu znowelizowanej ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw 12 - nie stanowią obszarów bezpośredniego i szczególnego zagrożenia powodzią. (dowód: akta kontroli str. 174-175, 230) Na terenach potencjalnego zagrożenia powodzią zlokalizowanych jest 450 budynków, w tym 11 budynków i obiektów użyteczności publicznej 13, 14 budynków usługowych 14 oraz dwie fermy drobiu. Na terenie zagrożenia powodziowego znajduje się 71 km dróg, w tym 15 km dróg wojewódzkich, 13 km powiatowych i 43 km dróg gminnych. Długość wałów ochronnych na terenie gminy Gąbin wynosi ok. 11 km. Jako urządzenia ochronne przed powodzią służą cztery śluzy na kanale dobrzykowskim, trzy śluzy na zbiorniku inundacyjnym w Nowym Wymyślu oraz przepompownia wód w Dobrzykowie (przerzut wód płynących do Wisły). Na terenach potencjalnego zagrożenia powodzią zamieszkuje 2 100 osób. (dowód: akta kontroli str. 191) Powódź na terenie gminy w 2010 r., została spowodowana przerwaniem wału przeciwpowodziowego w miejscowości Świniary gmina Słubice. Powierzchnia obszaru dotkniętego powodzią wyniosła 1 796 ha (12,3% powierzchni gminy), obejmując tereny siedmiu 15 miejscowości. Według informacji 16 udzielonej przez Kierownika Referatu ds. Inwestycji, Gospodarki Komunalnej i Gospodarki Gruntami, w wyniku powodzi zniszczeniu uległo 8,45 km dróg o nawierzchni bitumicznej, 27,54 km dróg gruntowych o nawierzchni tłuczniowej, dwie wiaty autobusowe, dwa budynki komunalne. Podczas akcji ratunkowej i działań pomocowych zniszczono dwie szkoły 17, oraz 8,5 km dróg gruntowych. W mieniu osób fizycznych zniszczeniu uległo 175 budynków mieszkalnych, 195 budynków gospodarczych oraz maszyny rolnicze na łączną kwotę 1 674,9 tys. zł. Straty w inwentarzu wyniosły 51,3 tys. zł, a w płodach rolnych 15 707,2 tys. zł. (dowód: akta kontroli str. 174, 340-341) Na terenach objętych zalaniem w 2010 r. poszkodowanych zostało 259 rodzin (592 osoby). Kwota wypłaconych zasiłków i pomocy na remont i odbudowę zniszczonych budynków wyniosła ogółem 12 374,9 tys. zł, w tym: na zaspokojenie niezbędnych potrzeb życiowych 2 002,5 tys. zł, 9 Pismo nr GK030.01.2013 z dnia 7 maja 2013 r. 10 Pismo nr ZO-0212-43-2011 z dnia 18 maja 2011 r. 11 Dz.U. z 2012 r., poz. 145 ze zm. 12 Dz.U. Nr 32, poz. 159 13 Szkoła Podstawowa w Borkach; Przedszkole, Szkoła Podstawowa, Gimnazjum, Ośrodek Zdrowia, Urząd Pocztowy, Kościół, Remiza OSP i przepompownia w Dobrzykowie; Kościół i Remiza OSP w Troszynie Polskim. 14 Spółdzielnia Usług Rolniczych w Dobrzykowie, bar w Dobrzykowie, dom weselny i hotelik w Jordanowie, stacja paliw w Małych Górach i Jordanowie, Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna w Nowym Troszynie, fermy drobiu w Jordanowie i Starej Korzeniówce, sklepy w Nowym Troszynie, Troszynie Polskim, Borkach, Dobrzykowie, Nowej Korzeniówce, Nowym Wymyślu i Jordanowie 15 Troszyn Polski, Nowy Troszyn, Borki, Piaski, Stara Korzeniówka, Dobrzyków i Nowe Wymyślne. 16 Pismo Nr GK.030.4.2013 z dnia 3 czerwca 2013 r. 17 W Borkach i w Dobrzykowie. 4

na remonty lub odbudowy uszkodzonych lub zniszczonych budynków i lokali mieszkalnych 10 191,4 tys. zł, na wypłaty zasiłków wspierających rodziny rolnicze 181,0 tys. zł. (dowód: akta kontroli str. 190) Zatwierdzony w 2004 r. przez Burmistrza Plan Operacyjny Bezpośredniej Ochrony przed Powodzią określa między innymi: powierzchnię i charakterystykę terenu zagrożonego zalaniem z podaniem rodzaju gruntów, liczby siedlisk (z liczbą ludności do ewentualnej ewakuacji oraz liczbą i rodzajami zwierząt), liczby i rodzaju instytucji, zakładów, sklepów na tym terenie. Zarządzeniem Nr 23/2008 z dnia 30 lipca 2008 r. Burmistrz powołał Gminny Zespół Zarządzania Kryzysowego oraz zatwierdził Plan Zarządzania Kryzysowego 18. (dowód: akta kontroli str. 337-338) Na stanie magazynu przeciwpowodziowego zlokalizowanego w Gąbinie przy ul Warszawskiej znajdowały się: worki do piasku - 30 000 szt.; włóknina - 120 m²; folia czarna - 6 000 m²; zapory przeciwpowodziowe sześć szt.; buty gumowe i filcowe - 20 par; łopaty i szpadle - 30 szt.; taczki pięć szt.; rękawice gumowe - 20 par; wodery - 30 szt. Ponadto na stanie magazynu przeciwpowodziowego znajduje się pięć agregatów prądotwórczych (dwa znajduje się w OSP w Gąbinie, dwa w OSP Dobrzyków i jeden w ZGKiM w Gąbinie); dziewięć łodzi (z czego siedem znajduje się w jednostkach OSP tj. Gąbin, Dobrzyków, Troszyn Polski, Grabie Polskie, Czermno, a dwie na stanie zarządzania kryzysowego Dobrzyków i Gąbin). Podczas powodzi w 2010 r. do działań ratowniczych wykorzystywany był sprzęt będący w posiadaniu OSP tj. pompy szlamowe, pompy elektryczne, agregat pompowy. Obiekty użyteczności publicznej zostały wyposażone w podstawowy sprzęt ochronny przed powodzią, tj. łopaty, worki i piasek. Biorąc jednak po uwagę skalę zniszczeń spowodowanych powodzią w 2010 r., w ocenie NIK, wyposażenie magazynu przeciwpowodziowego jest niewystarczające dla zabezpieczenia mienia użyteczności publicznej i mieszkańców gminy Gąbin, zlokalizowanych na terenach zagrożonych wystąpieniem zjawisk powodziowych. (dowód: akta kontroli str. 191-200) 2. Obowiązujące Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta i Gminy Gąbin 19 zostało przyjęte uchwałą Rady Miasta i Gminy Gąbin 20. (dowód: akta kontroli str. 135-173) Zgodnie ze Studium inwestowanie w północnej części strefy w dolinie Wisły, ze względu na zagrożenia powodziowe wodą stuletnią, może być prowadzone na własną odpowiedzialność inwestora. Dla tego obszaru obowiązują ustalenia zakazu lokalizacji budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej oraz obiektów przeznaczonych do magazynowania. (dowód: akta kontroli str. 171) 7 Plan Zarządzania Kryzysowego określał między innymi: charakterystykę zagrożeń (w tym powodziowego), strukturę i zadania Gminnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego, procedury reagowania kryzysowego, bilans sił i środków niezbędnych do usuwania skutków zagrożeń, działania przewidziane w planie oraz zasady współdziałania a także sposób ograniczenia strat i usuwania skutków, zasady informowania ludności o zagrożeniach i sposobach postępowania na wypadek zagrożeń, organizację ewakuacji z terenów zagrożonych. 19 Dalej także Studium. 20 Przyjęty uchwałą Nr 40/V/99 Rady Miasta i Gminy Gąbin z dnia 31 marca 1999 r. 5

Ustalone nieprawidłowości Ocena cząstkowa Opis stanu faktycznego Ustalone nieprawidłowości Ocena cząstkowa Opis stanu faktycznego Rada Miasta i Gminy Gąbin podjęła uchwałę w sprawie przystąpienia do sporządzenia nowego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta i Gminy Gąbin 21. Z udostępnionej NIK oceny aktualności Studium 22 wynika, że analiza zmian i aktualizacji nie obejmowała zagadnień dotyczących zagrożeń występowania zjawisk powodziowych. (dowód: akta kontroli str. 217-230) W działalności jednostki kontrolowanej w przedstawionym wyżej zakresie nie stwierdzono nieprawidłowości. Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywie działalność w zbadanym obszarze. 2. Wydawanie decyzji związanych z zagospodarowaniem terenów W okresie objętym kontrolą, Burmistrz nie wydawał decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego ani decyzji ustalających warunki zabudowy - ze względu na objęcie mpzp 100% powierzchni gminy Gąbin. W latach 2010-2013 (do 30 maja) Kierownik Referatu ds. Inwestycji Gospodarki Komunalnej i Gospodarki Gruntami, z upoważnienia Burmistrza, wydał 957 23 wyrysów i wypisów z mpzp, w tym 95 obejmujących tereny zalane w czasie powodzi w 2010 r. Z analizy 35 pism (po 10 z lat 2010-2012 i pięciu z 2013 r. ) wynika, że dokumenty te wydawano w terminie, tj. do 14 dni od daty złożenia wniosku przez inwestora. (dowód: akta kontroli str. 294-295, 356) W okresie objętym kontrolą, w Urzędzie nie przeprowadzono audytu ani kontroli wewnętrznej w zakresie planowania i realizacji inwestycji na terenach zagrożonych powodzią. (dowód: akta kontroli str. 334-336) W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie nie stwierdzono nieprawidłowości. Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywie działalność w zbadanym obszarze. 3. Przestrzeganie warunków zagospodarowania terenów zagrożonych powodzią Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w Płocku przesyłał do Burmistrza Gąbina pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego, dla których wcześniej wydane zostały wyrysy i wypisy z mpzp. W latach 2010-2013 (do 27 maja) łącznie wydano 28 pozwoleń na użytkowanie, w tym siedem na terenach zagrożonych powodzią 24. Ponadto w latach 2010-2013 (do dnia 27 maja) Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego, dla terenu gminy Gąbin, wydał 239 pism potwierdzających przyjęcie bez sprzeciwu zawiadomienia o zakończeniu budowy (po przedstawieniu wymaganych dokumentów), w tym 33 na terenach zagrożonych powodzią. (dowód: akta kontroli str. 345-352) 21 Uchwała Nr 142/XXI/2012 Rady Miasta i Gminy Gąbin z dnia 6 czerwca 2012 r. 22 Ocena aktualności studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz planów miejscowych zagospodarowania przestrzennego Miasta i Gminy Gąbin według stanu na dzień 8 grudnia 2011 r., sporządzona przez panią Wandę Nowicką-Żabke. 23 W 2010 r. Burmistrz wydał 337 wyrysów i wypisów, w 2011 r. 278, w 2012 r. 255, do 30 maja 2013 r. wydał 87 wypisów i wyrysów. 24 W 2010 r. wydanych zostało 10 decyzji, w tym jedna na terenie zagrożonym powodzią, w 2011 r. sześć, w tym dwie na terenach zagrożonych powodzią, w 2012 r osiem, w tym trzy na terenach zagrożonych powodzią, do 27 maja 2013 r. cztery decyzje, w tym jedna na terenie zagrożonym powodzią. 6

Ustalone nieprawidłowości Ocena cząstkowa Wnioski pokontrolne Prawo zgłoszenia zastrzeżeń W Powiatowym Inspektoracie Nadzoru Budowlanego w Płocku wszczęto jedno postępowanie administracyjne, dotyczące wybudowania budynku mieszkalnego jednorodzinnego niespełniającego warunków określonych w pozwoleniu na budowę. Organ nadzoru budowlanego po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego, na podstawie art. 51 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane 25, wydał decyzję zatwierdzającą projekt zamienny, uwzględniający zmiany wprowadzone w czasie budowy obiektu. Inwestor uzyskał decyzję Nr 35/2010 z dnia 15 kwietnia 2010 r. o pozwoleniu na użytkowanie budynku mieszkalnego. Z informacji 26 udzielonej przez PINB wynika, że w latach 2010-2013 (do 27 maja) na terenie gminy Gąbin nie stwierdzono użytkowania obiektów budowlanych bez wymaganego pozwolenia. (dowód: akta kontroli str.350-351) W działalności jednostki kontrolowanej w przedstawionym wyżej zakresie nie stwierdzono nieprawidłowości. Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywie działalność w zbadanym obszarze. IV. Wnioski Przedstawiając powyższe oceny i uwagi wynikające z ustaleń kontroli, Najwyższa Izba Kontroli nie formułuje wniosków pokontrolnych. V. Pozostałe informacje i pouczenia Wystąpienie pokontrolne zostało sporządzone w dwóch egzemplarzach; jeden dla Pana Burmistrza, drugi do akt kontroli. Zgodnie z art. 54 ustawy o NIK Panu Burmistrzowi przysługuje prawo zgłoszenia na piśmie umotywowanych zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego, w terminie 21 dni od dnia jego przekazania. Zastrzeżenia zgłasza się do dyrektora Delegatury NIK w Warszawie Warszawa, dnia 1 lipca 2013 r. Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Warszawie Wicedyrektor Sławomir Grzelak Kontroler Bożena Zawadzka Główny specjalista k. p.... podpis 25 Dz.U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 ze zm. 26 Pismo Nr PINB.7783.10.2013 z dnia 28 maja 2013 r. 7