r. pr. Agnieszka Sznajder Copyright by Instytut Badań nad Demokracją

Regulacje prawa wodnego dla obywateli dostęp do akwenów, kąpieliska, powszechne korzystanie z wody, zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków, bezpieczeństwo nad wodą. r. pr. Agnieszka Sznajder Copyright by Instytut Badań nad Demokracją

Instytut Badań nad Demokracją i Studium Prawa Europejskiego w Warszawie Al. Jerozolimskie 151, kl. I, lok. 222, 02-326 Warszawa tel./fax. 22/833-38-90; 833-39-90 www.spe.edu.pl e-mail: info@spe.edu.pl

Spis treści 1. Akty prawne 2. Powszechne korzystanie z wód 3. Kąpieliska 4. Bezpieczeństwo nad wodą 5. Zwykłe korzystanie z wód 6. Szczególne korzystanie z wód 7. Zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków 8. Bibliografia

Akty prawne

Akty prawne Regulacje prawa wodnego dla obywateli akty prawne: Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tj. Dz. U. z2012r.,poz.145zezm.). Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska(tj.dz.u.z2008r.,nr25,poz.150zezm.). Ustawa z dnia 18 sierpnia 2011 r. - O bezpieczeństwie osób przebywających na obszarach wodnych (Dz. U. z2011r.,nr208,poz.1240). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 8 kwietnia 2011 roku w sprawie prowadzenia nadzoru nad jakością wody w kąpielisku i miejscu wykorzystywanym do kąpieli (Dz. U.z2011r.,Nr86,poz.478).

Akty prawne Regulacje prawa wodnego dla obywateli akty prawne: Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 kwietnia 2011 roku w sprawie ewidencji kąpielisk oraz sposobu oznakowania kąpielisk i miejsc wykorzystywanych do kąpieli(dz.u.z2011r.,nr91,poz.527). Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 6 marca 2012 roku w sprawie sposobu oznakowania i zabezpieczania obszarów wodnych oraz wzorów znaków zakazu, nakazu oraz znaków informacyjnych i flag (Dz. U. z2012r.,poz.286).

Akty prawne Regulacje prawa wodnego dla obywateli akty prawne: Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 27 lutego 2012 roku w sprawie wymagań dotyczących wyposażenia wyznaczonych obszarów wodnych w sprzęt ratunkowy i pomocniczy, urządzenia sygnalizacyjne i ostrzegawcze oraz sprzęt medyczny, leki i artykuły sanitarne(dz.u.z2012r.,poz.261). Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 23 stycznia 2012 roku w sprawie minimalnych wymagań dotyczących liczby ratowników wodnych zapewniających stałą kontrolę wyznaczonego obszaru wodnego (Dz. U. z2012r.,poz.108).

Akty prawne Regulacje prawa wodnego dla obywateli akty prawne: Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 21 czerwca 2012 roku w sprawie szkoleń w ratownictwie wodnym(dz.u.z2012r.,poz.747). Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (tj.:dz.u.z2006r.,nr123,poz.858zezm.).

Powszechne korzystanie z wód

Powszechne korzystanie z wód Prawo do powszechnego korzystania ze śródlądowych powierzchniowych wód publicznych jest rodzajem publicznego prawa podmiotowego będącego następstwem faktu, iż wody te są dobrem użyteczności publicznej (tak: Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 20 marca 2009 r. II SA/Gl 717/2008).

Powszechne korzystanie z wód Zgodnie z art. 31 ustawy Prawo wodne korzystanie z wód polega na ich używaniu dla potrzeb ludności oraz gospodarki. Korzystanie z wód polega na korzystaniu: zwykłym, powszechnym, szczególnym.

Powszechne korzystanie z wód Zasadą jest, że każdemu przysługuje prawo do powszechnego korzystania ze: śródlądowych powierzchniowych wód publicznych; morskich wód wewnętrznych wraz z morskimi wodami wewnętrznymi Zatoki Gdańskiej; z wód morza terytorialnego.

Powszechne korzystanie z wód Powszechne korzystanie z wód może dotyczyć: zaspokajania potrzeb osobistych; zaspakajania potrzeb gospodarstwa domowego lub rolnego (bez stosowania specjalnych urządzeń technicznych); wypoczynku; uprawiania turystyki, sportów wodnych; amatorskiego połowu ryb.

Zapamiętaj Powszechne korzystanie z wód nie obejmuje używania wód poprzez: wydobywania kamienia, żwiru, piasku oraz innych materiałów(przy czym istnieje możliwość ich wydobywania po uzyskaniu zgody właściciela wody, w miejscach wyznaczonych przez radę gminy w drodze uchwały) z morskich wód wewnętrznych wraz z wodami wewnętrznymi Zatoki Gdańskiej oraz z wód morza terytorialnego; wycinaniaroślinzwódlubbrzegu; wydobywania kamienia i żwiru z potoków górskich; korzystania z wód w zbiornikach wodnych, przeznaczonych do chowu lub hodowli ryb oraz innych organizmów wodnych, usytuowanych na wodach płynących; wprowadzania ścieków.

Kąpieliska

Kąpieliska Kąpielisko - wyznaczony uchwałą rady gminy, wydzielony i oznakowany fragment wód powierzchniowych, wykorzystywany przez dużą liczbę osób kąpiących się, określoną w uchwale rady gminy w sprawie wykazu kąpielisk, pod warunkiem że w stosunku do tego kąpieliska nie wydano stałego zakazu kąpieli. Zapamiętaj kąpieliskiem nie jest: basen pływacki, basen uzdrowiskowy, zamknięty zbiornik wodny podlegający oczyszczaniu lub wykorzystywaniu w celach terapeutycznych, sztuczny, zamknięty zbiornik wodny, oddzielony od wód powierzchniowych i wód podziemnych.

Kąpieliska Wykaz kąpielisk: Organizator kąpieliska przekazuje na piśmie wniosek do wójta (burmistrza, prezydenta miasta) o umieszczenie kąpieliska w wykazie kąpielisk w terminie do 31 grudnia roku poprzedzającego sezon kąpielowy (załącznikiem do wniosku jest m. in. pozwolenie wodnoprawne). wójt (burmistrz, prezydent miasta) przygotowuje projekt uchwały zawierającej wykaz kąpielisk; możliwość zgłaszania uwag i propozycji do projektu nie krócejniż21dni;

Kąpieliska rozpatrzenie uwag i propozycji do projektu uchwały nie dłużejniż14dni; opiniowanie projektu uchwały przez: właściwego dyrektora regionalnego gospodarki wodnej, wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska, państwowego powiatowego inspektora sanitarnego oraz właściwego dyrektora urzędu morskiego (w przypadku kąpielisk położonych na polskich obszarach morskich); podjęcie przez radę gminy uchwały do dnia 31 maja każdego roku.

Zapamiętaj Uchwała rady gminy w sprawie wykazu kąpielisk nie jest aktem prawa miejscowego. Uchwała w sprawie wykazu kąpielisk nie ma przymiotu prawa miejscowego, ponieważ treść tego wykazu zależy od rezultatów konfrontacji konkretnego stanu faktycznego dotyczącego konkretnego kąpieliska, zgłoszonego do zamieszczenia w wykazie kąpielisk, z normami powszechnie obowiązującego prawa, określającymi wymogi dla kąpielisk Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 24 sierpnia 2011 r. IV SA/Po 575/2011. Unormowanie art. 34a ust. 1 pr. wod. stwierdzające, że rada gminy określa, w drodze uchwały, corocznie do dnia 31 maja wykaz kąpielisk na terenie gminy lub na polskich obszarach morskich przyległych do danej gminy wskazuje, że taka uchwała, z woli ustawodawcy, nie ma cech aktu normatywnego (jako wprowadzająca konkretny wykaz), co potwierdza brzmienie art. 34b ust. 5 pr. wod. wskazujące na konieczność ujęcia w ewidencji kąpieliska w terminie 14 dni od podjęcia uchwały. Cechą uchwały wydawanej na podstawie art. 34a ust. 1 pr. wod jest: konkretność sprawy, konieczność podejmowania uchwały corocznie w określonym czasie, wreszcie cecha polegająca nie na stanowieniu prawa tą drogą, lecz jego stosowaniu. W doktrynie tego rodzaju akty zyskały przymiot generalnych aktów administracyjnych, a jako główną cechę odróżniającą je od aktów normatywnych wskazuje się brak abstrakcyjności aktu. Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 28 września 2011 r. IV SA/Po 739/2011.

Kąpieliska Wójt (burmistrz, prezydent miasta) prowadzi i aktualizuje ewidencję kąpielisk. Jest to zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej. Wójt, burmistrz, prezydent miasta przekazuje ewidencję kąpielisk wraz z wykazem kąpielisk właściwemu państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu.

Kąpieliska Woda w kąpielisku, aby mogło ono funkcjonować musi mieć co najmniej dostateczną jakość. Klasyfikacji jakości wody w kąpielisku dokonują organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Jakość wody może być sklasyfikowana jako: niedostateczna, dostateczna, dobra, doskonała, Państwowy powiatowy inspektor sanitarny jest obowiązany do nieodpłatnego, niezwłocznego przekazywania wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta informacji dotyczących oceny jakości wody w kąpielisku i miejscu wykorzystywanym do kąpieli, klasyfikacji wody w kąpielisku oraz zakazu kąpieli.

Pytania: Na czym polega powszechne korzystanie z wód? Jak można zdefiniować kąpielisko? Proszę wymienić dwa rodzaje zbiorników wodnych, które nie są kąpieliskami w rozumieniu ustawy Prawo wodne.

Bezpieczeństwo nad wodą

Zarządzający obszarem wodnym Podmioty obowiązane do zapewnienia bezpieczeństwa na obszarach wodnych zarządzający obszarem wodnym: Dyrektor parku narodowego lub krajobrazowego na terenie parku narodowego lub krajobrazowego; Podmiot (osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej) prowadzący działalność w zakresie sportu lub rekreacji na terenie, na którym prowadzona jest działalność w zakresie sportu lub rekreacji; Wójt, burmistrz, prezydent miasta na pozostałym obszarze jako zadanie własne gminy.

Zapamiętaj Zarządzający obszarem wodnym może zabronić wejścia na ten obszar lub zażądać opuszczenia tego obszaru osobie, której zachowanie wyraźnie wskazuje, że znajduje się ona w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego.

Bezpieczeństwo nad wodą Minimalna liczba ratowników wodnych zależna jest od długości linii brzegowej w przypadku kąpielisk i wynosi: - w przypadku kąpielisk śródlądowych: na każde 100 m linii brzegowej jeden ratownik od strony lądu oraz jeden ratownik od strony lustra wody(przebywający na łodzi lub platformie); - w przypadku kąpielisk nadmorskich: na każde 100 m linii brzegowej co najmniej trzech ratowników, w tym co najmniej jeden ratownik od strony lustra wody.

Bezpieczeństwo nad wodą Czywiesz,że Każde kąpielisko jest wyposażone w określony rozporządzeniem sprzęt ratowniczy oraz sprzęt medyczny i leki. Wśród sprzętu ratowniczego na każdym kąpielisku musi sięznaleźćm.in.ratowniczałódźmotorową-jednanakażde 400 m linii brzegowej, ratownicza łódź wiosłową - jedna na każde 100 m linii brzegowej, koło ratunkowe z nietonącą linką o długości 25 m lub pasy ratownicze - jedna sztuka na każde 50 m linii brzegowej, umieszczone w pobliżu lustra wody. Wśród sprzętu medycznego i leków muszą się znaleźć m. in.: koc termiczny, kołnierz ortopedyczny dla dorosłych oraz pediatryczny, gaza jałowa, maseczka do sztucznego oddychania.

Pytania: Kto jest zarządzającym obszarem wodnym? Jaka jest minimalna liczba ratowników kąpielisk nadmorskich?

Obowiązki podmiotów korzystających z wód: zakaz pogarszania stanu wód i elementów od nich zależnych, zakaz marnotrawstwa wody, zakaz marnotrawstwa energii wody, zakaz wyrządzania szkód.

Obowiązki osób przebywających na obszarach wodnych, w tym kąpieliskach: zapoznanie się z zasadami korzystania z danego terenu, obiektu lub urządzenia i ich przestrzeganie; stosowanie się do znaków nakazu i zakazu; zapoznanie się i dostosowanie swoich planów aktywności do umiejętności oraz aktualnych warunków atmosferycznych; użytkowanie sprzętu odpowiedniego do rodzaju podejmowanej aktywności, sprawnego technicznie i zgodnie z jego przeznaczeniem i zasadami użycia; bezzwłoczne informowanie odpowiednich służb ratowniczych o zaistniałym wypadku lub zaginięciu osoby oraz o innych zdarzeniach nadzwyczajnych mogących mieć wpływ na bezpieczeństwo osób.

Zwykłe korzystanie z wód

Zwykłe korzystanie z wód Zwykłe korzystanie z wód przysługuje właścicielom gruntów i odnosi się do wód stanowiących ich własność, a także wód podziemnych znajdujących się w gruncie. Zwykłe korzystanie z wód służy zaspakajaniu potrzeb własnego gospodarstwa domowego oraz gospodarstwa rolnego.

Zapamiętaj Nie stanowi zwykłego korzystania z wód: nawadnianie gruntów lub upraw wodą podziemną za pomocą deszczowni; pobór wody powierzchniowej lub podziemnej w ilości większejniż5m 3 nadobę; korzystanie z wód na potrzeby działalności gospodarczej; rolnicze wykorzystanie ścieków lub wprowadzanie do wód lub do ziemi oczyszczonych ścieków, jeżeli ich łączna ilość jestwiększaniż5m 3 nadobę. Pytanie Zaspakajaniu jakich potrzeb służy zwykłe korzystanie zwód?

Szczególne korzystanie z wód

Szczególne korzystanie z wód Szczególne korzystanie z wód korzystanie, które wykracza poza zakres powszechnego oraz zwykłego korzystania z wód. Szczególne korzystanie wód obejmuje między innymi: wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi; piętrzenie oraz retencjonowanie śródlądowych wód powierzchniowych; korzystanie z wód do celów energetycznych; wydobywanie z wód kamienia, żwiru, piasku oraz innych materiałów, a także wycinanie roślin z wód lub brzegu. Pytanie Wymień 3 przykłady szczególnego korzystania z wód.

Zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków

Zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków Zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków to zadanie własne gminy. Dostarczanie wody lub odprowadzanie ścieków odbywa się na podstawie umowy, którą zawiera przedsiębiorstwo wodociągowo - kanalizacyjne z odbiorcą usług. Odbiorca usług - każdy, kto korzysta z usług wodociągowokanalizacyjnych z zakresu zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków na podstawie pisemnej umowy z przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym. Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne - przedsiębiorca w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, jeżeli prowadzi działalność gospodarczą w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę lub zbiorowego odprowadzania ścieków, oraz gminne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, prowadzące tego rodzaju działalność.

Zapamiętaj Odprowadzanie ścieków bez umowy jest w świetle art. 6 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków nielegalne. Nie można jednak mówić o nielegalnym odprowadzaniu ścieków, jeśli odbywa się ono za wiedzą gminy, która je odbiera i wystawia za ich odbiór faktury (tak: Sąd Najwyższy wwyrokuzdnia5kwietnia2006r.icsk149/2005).

Umowa o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków Umowa o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków zawiera m. in.: Określenie ilości i jakości świadczonych usług wodociągowych lub kanalizacyjnych oraz warunków ich świadczenia; Określenie sposobu i terminów wzajemnych rozliczeń; określenie warunków usuwania awarii przyłączy wodociągowych lub przyłączy kanalizacyjnych będących w posiadaniu odbiorcy usług; Określenie procedur i warunków kontroli urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych; określenie okresu obowiązywania umowy oraz odpowiedzialności stron za niedotrzymanie warunków umowy, w tym warunków wypowiedzenia.

Umowa o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków Przedsiębiorstwo wodociągowo kanalizacyjne ma obowiązek zawrzeć umowę o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków z każdą osobą, której nieruchomość została przyłączona do sieci i wystąpiła z wnioskiem o zawarcie takiej umowy. Przedsiębiorstwo wodociągowo kanalizacyjne nie może uzależniać zawarcia umowy od spełnienia dodatkowych innych niż wyżej wymienione przesłanej, w szczególności od uiszczenia zabezpieczenia.

Umowa o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków Obowiązek zawarcia stosownej umowy przez dostawcę wynika wprost z ustawy, zatem za niedopuszczalną należy uznać próbę jego ograniczania w drodze uzależniania zawarcia umowy od ustanowienia zabezpieczenia wykonania umowy przez odbiorcę. Dostawca usług, jako przedsiębiorstwo, nie może uzależniać zawarcia umowy od innych warunków niż przewidziane w ustawie (tak: teza 2 wyroku WSA w Warszawie z dnia 16 kwietnia 2007 r. IV SA/Wa 2132/2006). Zapamiętaj Warunkiem zawarcia umowy o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków jest posiadanie tytułu prawnego do korzystania z nieruchomości albo korzystanie z nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym.

Umowa o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków W przypadku budynków wielomieszkaniowych lub wielolokalowych umowa o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków jest zawierana pomiędzy przedsiębiorstwem wodociągowo kanalizacyjnym a właścicielem lub zarządcą budynków. Istnieje także możliwość w przypadku budynków wielomieszkaniowych lub wielolokalowych do zawarcia umowy o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków z osobami korzystającymi z konkretnych lokali, pod warunkiem, że:

Umowa o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków instalacja wodociągowa w budynku jest wyposażona w wodomierze, zainstalowane zgodnie z obowiązującymi warunkami technicznymi, przy wszystkich punktach czerpalnych; jest możliwy odczyt wskazań wodomierzy w terminie uzgodnionym przez przedsiębiorstwo wodociągowokanalizacyjne z właścicielem lub zarządcą; właściciel lub zarządca rozlicza różnicę wskazań między wodomierzem głównym a sumą wskazań wodomierzy zainstalowanych przy punktach czerpalnych wody;

Umowa o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków właściciel lub zarządca reguluje należności wynikające z różnicy wskazań między wodomierzem głównym a sumą wskazań wodomierzy zainstalowanych przy punktach czerpalnych wody; został uzgodniony z właścicielem lub zarządcą sposób przerwania dostarczania wody do lokalu bez zakłócania dostaw wody do pozostałych lokali; w szczególności przez możliwość przerwania dostarczania wody do lokalu rozumie się założenie plomb na zamkniętych zaworach odcinających dostarczanie wody do lokalu; został uzgodniony z właścicielem lub zarządcą sposób przerywania dostarczania wody z punktów czerpalnych znajdujących się poza lokalami, bez zakłócania dostaw wody do lokali; we wniosku zostanie wskazana osoba korzystająca zlokalu.

Pytania: Jakie podmioty można zaliczyć do przedsiębiorców wodociągowo-kanalizacyjnych? Czym musi legitymować się podmiot chcący zawrzeć z przedsiębiorstwem wodociągowo kanalizacyjnym umowę o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków?

Uprawnienia przedsiębiorstwa wodociągowo - kanalizacyjnego Przedsiębiorstwo wodociągowo kanalizacyjne może odciąć dostawę wody lub zamknąć przyłącze kanalizacyjne w następujących przypadkach: przyłącze wodociągowe lub przyłącze kanalizacyjne wykonano niezgodnie z przepisami prawa; odbiorca usług nie uiścił należności za pełne dwa okresy obrachunkowe, następujące po dniu otrzymania upomnienia w sprawie uregulowania zaległej opłaty; jakość wprowadzanych ścieków nie spełnia wymogów określonych w przepisach prawa lub stwierdzono celowe uszkodzenie albo pominięcie urządzenia pomiarowego; został stwierdzony nielegalny pobór wody lub nielegalne odprowadzanie ścieków, to jest bez zawarcia umowy, jak również przy celowo uszkodzonych albo pominiętych wodomierzach lub urządzeniach pomiarowych.

Uprawnienia przedsiębiorstwa wodociągowo - kanalizacyjnego Przed odcięciem dostawy wody lub zamknięciem przyłącza kanalizacyjnego przedsiębiorstwo wodociągowo kanalizacyjne zawiadamia o zamiarze podjęcia tych działań wójta, burmistrza, prezydenta miasta oraz odbiorcę usług co najmniej na 20 dni wcześniej Pytania: W jakich sytuacjach przedsiębiorstwo wodociągowo kanalizacyjne może odciąć dostawę wody? W jakim terminie i jakie podmioty przedsiębiorstwo wodociągowo kanalizacyjne ma obowiązek powiadomić o zamiarze odcięcia dostawy wody lub zamiarze zamknięcia przyłącza kanalizacyjnego?

Podsumowanie Kwestie związane z wodą regulowane są przez wiele aktów prawnych. Regulacje te dotyczą w szczególności dostępu ludności do wody, w tym kąpielisk, obowiązków korzystających z akwenów wodnych, zasad bezpieczeństwa nad wodą i podmiotów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo. W grupie tych regulacji znajdują się również te, które dotyczą zapewnienia codziennego dostępu do wody, a także zapewnienia odprowadzania ścieków. Przepisy te wskazują warunki i elementy zawarcia umowy o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków, określają strony tej umowy, a także wskazują na uprawnienia i obowiązki każdej znich.

Bibliografia: Mirosław Kałużny, Prawo wodne. Komentarz, Lexis Nexis PolskaSp.zo.o.,Warszawa2013r. Jan Szachułowicz, Prawo wodne. Komentarz, Lexis Nexis PolskaSp.zo.o.,Warszawa2010r.