Metadane. Profile metadanych. Maciej Rossa maciej.rossa@pgi.gov.pl Państwowy Instytut Geologiczny www.pgi.gov.pl
Co to są metadane? Metadane to dane o danych (dane zawierające informacje o zbiorach danych) Metadane charakteryzują zbiór danych odpowiadając na pytania: Co? Kto? Gdzie? Kiedy? Jak? Metadane zbiorów danych przestrzennych powinny zawierać informacje o połoŝeniu i rodzaju obiektów oraz ich atrybutów, pochodzeniu, dokładności, szczegółowości i aktualności zbioru danych, zastosowanych standardach, prawach własności i prawach autorskich, cenach, warunkach i sposobach obach uzyskania dostępu do danych zbioru oraz ich uŝycia w określonym celu. [Gaździcki J.]
Po co nam metadane? Korzyści jakie wynikają ze stosowania metadanych: - ułatwienie zarządzania zasobami danych w ramach organizacji odpowiedzialnej owiedzialnej za te dane; - ułatwienie korzystania ze zgromadzonych zbiorów danych zgodnie z aktualnymi potrzebami, a takŝe stwarzanie moŝliwości korzystania z nich w przyszłości, gdy będą stanowiły materiał archiwalny; - lepsze planowanie działań dotyczących pozyskiwania i aktualizacji danych; - rozszerzenie kręgu uŝytkowników danych geoprzestrzennych; - umoŝliwienie realizacji istotnych usług w ramach infrastruktur danych przestrzennych. Obowiązki jakie wynikają z aktualnego i przyszłego prawa: - polskiego - UE => Dyrektywa INSPIRE (obowiązująca od 15.05.2007 r.) [wg: Gaździcki J.]
Metadane obowiązki wynikające z prawa polskiego Aktualnie brak jest rozwiązań prawnych dotyczących krajowej infrastruktury danych przestrzennych w tym metadanych zbiorów danych przestrzennych. Istnieją resortowe i branŝowe przepisu dotyczące obowiązku i sposobów sobów budowania, prowadzenia i aktualizowania róŝnego rodzaju katalogów w danych.
Metadane w oczekiwaniu na polskie NSDI Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 11.10.2005 r. W sprawie min. wymagań dla systemów teleinformatycznych (Dz. U. z dn. 28.10.2005 r.) 2 Systemy teleinformatyczne uŝywane u przez podmioty publiczne do realizacji zadań publicznych: 1) powinny spełnia niać właściwości i cechy w zakresie funkcjonalności, ci, niezawodności, uŝywalności, wydajności, przenoszalności i pielęgnowalno gnowalności, określone w normach ISO zatwierdzonych przez krajową jednostkę normalizacyjną,, na etapie projektowania, wdraŝania ania i modyfikowania tych systemów; Załącznik 2 FORMATY DANYCH ZAPEWNIAJĄCE DOSTĘP DO ZASOBÓW INFORMACJI UDOSTĘPNIANYCH ZA POMOCĄ SYSTEMÓW TELEINFORMATYCZNYCH UśYWANYCH DO REALIZACJI ZADAŃ PUBLICZNYCH B1. Do definiowania układu informacji polegającego na określeniu elementów informacyjnych oraz powiązań między nimi stosuje się następujące formaty danych: 1.1 XML (Extensible Markup Language) Standard uniwersalnego formatu tekstowego słuŝącego do zapisu danych w formie elektronicznej - W3C 1.2 XSD (schemat XML) Standard opisu definicji struktury dokumentów zapisanych w formacie XML - W3C 1.3 GML (Geography Markup Language) Język Znaczników Geograficznych - OGC
Metadane obowiązki wynikające z prawa UE Dyrektywa 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dn. 14.03.2007 r. ustanawiająca infrastrukturę informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE) (obowiązująca od dnia 15.05.2007 r.) Definicja: metadane metadane oznaczają informacje opisujące zbiory danych przestrzennych i usługi danych przestrzennych oraz umoŝliwiające ich odnalezienie, inwentaryzację i uŝywanie Tematy danych przestrzennych (34 tematy w 3 Aneks): Obszary chronione (Aneks I p. 9) Obszar wyznaczony lub zarządzany w ramach prawodawstwa międzynarodowego, wspólnotowego lub państw członkowskich, w celu osiągnięcia szczególnych celów ochrony. ony. UŜytkowanie terenu (Aneks II p. 2) Zagospodarowanie przestrzenne (Aneks III p. 4) Urządzenia do monitorowania środowiska (Aneks III p. 7) Gospodarowanie obszarem/strefy ograniczone/regulacyjne oraz jedn.. sprawozdawcze (Aneks III p. 11) Regiony biogeograficzne (Aneks III p. 17) Siedliska i obszary przyrodniczo jednorodne (Aneks III p. 18) Rozmieszczenie gatunków (Aneks III p. 19)
Metadane obowiązki wynikające z prawa UE Dyrektywa 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dn. 14.03.2007 r. ustanawiająca infrastrukturę informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE) (obowiązująca od dnia 15.05.2007 r.) Rozdział II Metadane Art. 5, p. 4: W terminie do 15 maja 2008 naleŝy przyjąć przepisy słuŝące wdroŝeniu niniejszego artykułu Rozdział II Metadane Art. 6: Państwa członkowskie tworzą metadane określone w art. 5 zgodnie z następującym harmonogramem: a) nie później niŝ 2 lata od daty przyjęcia przepisów wykonawczych zgodnie z art. 5 ust. 4 w odniesieniu do zbiorów danych przestrzennych odpowiadających tematom t wymienionym w załącznikach I i II; b) nie później niŝ 5 lat od daty przyjęcia przepisów wykonawczych zgodnie z art. 5 ust. 4 w odniesieniu do zbiorów danych przestrzennych odpowiadających tematom t wymienionym w załączniku III.
3 poziomy stosowania metadanych 3 rodzaje metadanych Metadane wyszukania ( (discovery metadata) słuŝą do wybrania zbioru danych: - nazwa i opis zbioru danych (ZD); - przeznaczenie i zakres stosowania danych; - datę pozyskania danych i ich aktualizacji; - producenta, dostawcę i głównych uŝytkowników danych; - obszar, do którego dane się odnoszą (współ.; nazwy geograf.; jednostki admin.); - strukturę zbioru i sposób dostępu do danych. Metadane rozpoznania ( (exploration metadata) zawierają bardziej szczegółowe informacje o zbiorze, które umoŝliwiają: - ocena właściwości danych zbioru; - określenie przydatności danych zbioru pod względem wymagań uŝytkownika; - nawiązanie kontaktu z dysponentem danych celem uzyskania dalszych informacji (warunki korzystania z danych). Metadane stosowania ( (exploitation metadata) określają te właściwości zbioru, które są potrzebne do: - odczytania danych oraz ich transferu - interpretacji danych i praktycznego korzystania z nich w aplikacji uzytkownika. [Gaździcki J.]
Specyfikacje, standardy i normy dotyczące geoinformacji CEN/TC 287 normy CEN/ISO standardy ISO 191xx PKN/KT 297 ISO/TC 211 normy PN specyfikacje OpenGIS OGC + OGCEurope
Standardy dla metadanych ISO 19115:2003 Metadata >> ISO 19115:2003/Cor 1:2006 EN ISO 19115:2005 Metadata; PN-EN ISO 19115:2005 Metadane ISO/TS 19139:2007 Metadata XML schema implementation XSD wersja 22.08.2007 ISO 19119:2005 Services EN ISO 19119:2006 Services; PN-EN ISO 19119:2006 Usługi ISO/CD 19115-2 Metadata - Part 2: 2 Extensions for imagery and gridded data (aktualna wersja 27.02.2006) Dublin Core standard dotyczący ogólnie metadanych FGDC (Federal( Geographic Data Committee) norma USA (uŝywany w Kanadzie, GB, RPA, niektórych krajach Ameryki Łacińskiej iej i Azji) ebrim (standard organizacji OASIS)
ISO 19115:2003 Metadata Definiuje model opisu danych przestrzennych i związanych z nimi serwisów (usług) Ma zastosowanie do opisu i katalogowania: - zbiorów danych; - serii zbiorów danych; - indywidualnych obiektów (wyróŝnień features); - właściwości obiektów (wyróŝnień features). Model ten dostarcza informacji na temat: identyfikacji, zakresu, jakości, schematów przestrzennych i czasowych, układów odniesienia oraz dystrybucji cyfrowych danych geograficznych. Definiuje: - obligatoryjne ( (mandatory)) i warunkowe ( (conditional)) sekcje metadanych, encje metadanych i elementy metadanych; - podstawowy (minimum) zbiór metadanych wymagany do zapewnienia pełnego zakresu zastosowań metadanych (wyszukania, rozpoznania, stosowania i transferu danych); - fakultatywne ( (optional)) elementy metadanych umoŝliwiające szczegółowy normatywny opis danych przestrzennych, jeśli taki jest wymagany; - metodę rozbudowy metadanych w celu zaspokojenia specyficznych potrzeb. Zawiera schematy UML. Jest płatna.
DT Metadane Draft Implementing Rules for Metadata Draft Implementing Rules for Metadata (D1.3) 02.02.2007 >> 02.2008 draftinspiremetadatairv2_20070202 [INSPIRE]
Schemat IR 2005 2006 2007 2007 [źródło: EC] PIG jako SDIC na tle schematu procesu opracowania Zasad WdraŜania (IR) PROJECTS PILOTS PROTOTYPES Contribute SDIC SPATIAL DATA INTEREST COMMUNITIES Participate SDIC Experts Review LMO LEGALLY MANDATED ORGANISATIONS Verify impacts PUBLIC Reviews CEN, ISO, OGC MS MEMBER STATES Implement ASSOCIATION PHASE CALLS FOR: INTEREST TO SDIC PROJECTS DRAFTING PHASE DRAFTING TEAMS CONSOLIDATION TEAM REVIEWING PHASE REVIEWING BY SDIC VERIFYING BY LMO CONSULTATION PHASE DRAFT IMPLEMENTING RULES ADOPTED IMPLEMENTING RULES ECS COMMISION SERVICES Co-ordinate IEG INSPIRE EXPERT GROUP Advices IC INSPIRE COMMITTEE Votes EC EUROPEAN COMMISION Adopts
Profil metadanych społeczności Profil metadanych społeczności ISO 19115 400 elementów metadanych Profil krajowy INSPIRE bazowe komponenty metadanych Rozszerzenie metadanych
Profil metadanych PIG - załoŝenia Ogólna koncepcja (edytor -> > profil -> metadane XML -> > baza -> > CSW) Edytory: CatMDEdit,, IME, MEDARD (współpraca z ISPIK) (nie pełna implementacja 19115 i Cor1, niezgodne XML z 19139, ograniczenia przy tworzeniu własnego profilu) Konieczność rozbudowy profilu o elementy 3D i 4D (czas geologiczny zgodny z 19108), zachowanie hierarchiczności Punkt wyjścia: normy ISO serii 19100, profile innych słuŝb geologicznych, IR metadata INSPIRE (draft( draft), projekt profilu krajowego, profil dla Natura2000 Testy CSW: IONIC (BRGM), con terra (JRC, ISPiK), lat/lon lon i GeoNetwork (3DGP i nova)
Profil metadanych PIG
Edytory metadanych - moŝliwości i ograniczenia, wady i zalety Edytory komercyjne: ESRI, IONIC, con terra Edytory z grupy OpenSource i Free: - CatMDEdit - I.M.E. - MEDARD (ispik( ispik) Bazy danych dla metadanych MEDARD ispik CatMDEdit I.M.E.
Dziękuję za uwagę i zapraszam na warsztaty Maciej Rossa maciej.rossa@pgi.gov.pl kom: 696 461 962