Kary umowne czy to zabezpieczenie interesów zamawiającego w umowie o zamówienie publiczne PROJEKT WYZWANIE ROZWIĄZANIE Kancelaria Radców Prawnych Brudkiewicz, Suchecka i Partnerzy www.brudkiewicz-suchecka.pl WARSZAWA Al. Jerozolimskie 92, 00-807 Warszawa tel.: +48-22-256-40-01 fax: +48-22-256-40-03 POZNAŃ ul. Garbary 31/4, 61-868 Poznań tel.: +48-61-853-21-50 fax: +48-61-852-50-55
SPIS TREŚCI: 1. Definicja kary umownej 2. Wysokość kary umownej 3. Przykładowe postanowienia ustalające kary 4. Kara umowna zamiast odszkodowania 5. Kumulowanie kar 6. Miarkowanie kar 7. Katalog mierników rażącego wygórowania kar
1. Definicja kary umownej Kara umowna to określona w umowie kwota zastrzeżona w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego Art. 483 kodeksu cywilnego Można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).
Opóźnienie a zwłoka Kary umowne jako zabezpieczenie interesów Opóźnienie to stan uchybienia terminowi wykonania zobowiązania przez dłużnika Zwłoka to takie opóźnienie, za które odpowiada dłużnik (zwana kwalifikowanym opóźnieniem) Wyrok KIO z dnia 9 listopada 2012 r. sygn. akt: 2333/12
Klauzla 8.7 Kary za zwłokę czy na pewno? Jeżeli Wykonawca nie wypełni wymagań klauzuli 8.2 [Czas na Wykonanie] to będzie on zobowiązany do zapłacenia Zamawiającemu za to uchybienie kary na mocy klauzuli 2.5 [Roszczenia Zamawiającego]. Kara taka będzie równa kwocie ustalonej w Załączniku do Oferty i będzie płacona za każdy dzień, który upłynie między odpowiednim Czasem na Wykonanie i dniem ustalonym w Świadectwie Przejęcia. Łączna kwota kary należnej na mocy niniejszej klauzuli nie może jednak przekroczyć maksymalnej kwoty kary za zwłokę, jeśli taka jest ustalona w Załączniku do Oferty. Wymienione kary za zwłokę będą jedynymi karami należnymi od Wykonawcy za takie uchybienie poza przypadkami wypowiedzenia na mocy klauzuli 15.2 [Rozwiązanie przez Zamawiającego] przed wykonaniem Robót.
2. Wysokość kary umownej wysokość kar umownych określa umowa (strony umowy) w ramach umów z zakresu prawa zamówień publicznych wysokość kar określana jest zazwyczaj przez zamawiających w projekcie umowy w procedurze otwartej udzielania zamówień wysokość kary nie podlega negocjacji przez strony
2. Wysokość kary umownej Wyrok KIO 253/09 Izba nie podzieliła także stanowiska Odwołującego co do określenia wysokości kary umownej, wskazanej w 7 ust. 2 tiret 4 w sposób wygórowany. Ustawa Pzp, jak również przepisy kodeksu cywilnego nie określają maksymalnej wysokości kar umownych, ani nie formułują definicji kary rażąco wysokiej.
2. Wysokość kary umownej Wyrok KIO 1547/09 Zamawiający uprawniony jest do żądania zapłaty kary umownej nawet w razie, gdy wskutek zaistnienia okoliczności wskazanych w Subklauzuli 8.7. nie poniósł szkody. Postanowienie takie odpowiada obowiązującemu prawu i, wbrew stanowisku odwołującego się, nie jest nieważne z mocy art. 58 1 k. c. Podobnie wyroki: 1183/12, 1516/12
3. Przykładowe postanowienia ustalające kary kary umowne za opóźnienie/zwłokę w wykonaniu określonych etapów umowy w stosunku do przyjętego harmonogramu kary umowne za przekroczenie udostępnień (np. zamknięcia torowe) kary umowne za odstąpienie od umowy z przyczyn leżących po stronie wykonawcy kary umowne za brak dostarczenia w terminie dokumentów, opracowań, itp.; kary umowne za brak stawiennictwa podczas spotkań, czynności w terenie
4. Kara umowna zamiast odszkodowania Kara umowna lepsza od odszkodowania? Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 września 2014 r. (sygn. akt: I ACa 309/14) Pogląd, że kara umowna jest tzw. surogatem odszkodowania, nie oznacza tego, że kara umowna ma zastąpić jedynie odszkodowanie w związku z powstającą po stronie wierzyciela szkodą majątkową. Sformułowanie "surogat odszkodowania" należy rozumieć w tym sensie, że strony przy zawarciu umowy określają z góry karę umowną na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez dłużnika i kara ta kompensuje wszystkie negatywne dla wierzyciela konsekwencje wynikające ze stanu naruszenia zobowiązania. Operuje się tu pojęciem tzw. szkody ogólnej, innej niż zindywidualizowana szkoda majątkowa wierzyciela.
4. Kara umowna zamiast odszkodowania Zamawiający może dochodzić kary umownej, jeżeli: przewidziane zostało w umowie zastrzeżenie o karach wykaże (udowodni), że wykonawca (dłużnik) nie wykonał zobowiązania lub wykonał je nienależycie w przypadku zastrzeżenia kary za zwłokę (nie za opóźnienie) wykaże, że przyczyna niewykonania lub nienależytego wykonania leży po stronie wykonawcy
4. Kara umowna zamiast odszkodowania Podstawową różnicą przy dochodzeniu kary i odszkodowania jest: brak obowiązku wykazania należnej zamawiającemu wysokości kary umownej; zamawiający może żądać kary w kwocie określonej w umowie; brak konieczności wykazywania zawinienia wykonawcy w przypadku zastrzeżenia kary za opóźnienie
4. Kara umowna zamiast odszkodowania Jeśli szkoda przewyższa kary umowne Zamawiający chcąc dochodzić od wykonawcy odszkodowania w pełnej wysokości powinien w umowie zastrzec, że przysługuje mu prawo dochodzenia odszkodowania przewyższającego wysokość zastrzeżonych kar umownych; Jeśli umowa nie będzie zawierała takiego postanowienia kwota kar umownych stanowiła będzie maksymalny pułap należności przysługujących zamawiającemu
5. Kumulowanie kar Kary umowne jako zabezpieczenie interesów Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2012 r. sygn. akt: III CZP 39/12 Roszczenie o zapłatę kary umownej na wypadek zwłoki lub opóźnienia nie przysługuje stronie odstępującej od umowy wzajemnej, jeżeli w umowie zastrzeżono również taką karę w związku z odstąpieniem od umowy.
5. Miarkowanie kar Kary umowne jako zabezpieczenie interesów Przepis Artykułu 484 2 k.c. przewiduje możliwość zmniejszenia wysokości kary umownej. Nie oznacza to zniesienia kary umownej; Przesłanki redukcji kar: gdy zobowiązanie, z którym powiązana jest kara, zostanie w znacznej części wykonane lub gdy kara umowna będzie rażąco wygórowana.
6. Miarkowanie kar Kary umowne jako zabezpieczenie interesów Katalog kryteriów pozwalających na zmniejszenie kary umownej nie jest zamknięty tak wskazuje uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2003 r., III CZP 61/03
6. Miarkowanie kar Kary umowne jako zabezpieczenie interesów Jeśli zaś idzie o przesłankę zmniejszenia kary umownej w postaci jej rażącego wygórowania, to ustawodawca nie sprecyzował kryteriów istotnych dla oceny rażącego wygórowania kary umownej. W piśmiennictwie i judykaturze wskazuje się, że ocena wysokości kary umownej w kontekście jej rażącego wygórowania może być dokonywana na podstawie takich kryteriów jak stosunek pomiędzy wysokością kary umownej a wartością całego zobowiązania głównego, stosunek wartości kary umownej do wartości świadczenia spełnionego przez dłużnika z opóźnieniem, porównanie wartości kary umownej z wartością szkody powstałej po stronie wierzyciela wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. - wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 7 listopada 2014 r., I ACa 729/14
7. Katalog mierników rażącego wygórowania kar Z orzecznictwa: stosunek kary umownej do wartości zobowiązania stosunek kary do spełnionego ze spóźnieniem zobowiązania dłużnika; stosunek kary do odszkodowania (na zasadach ogólnych) brak szkody przyczyny opóźnienia
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ AGNIESZKA SUCHECKA PROJEKT WYZWANIE ROZWIĄZANIE Kancelaria Radców Prawnych Brudkiewicz, Suchecka i Partnerzy www.brudkiewicz-suchecka.pl WARSZAWA Al. Jerozolimskie 92, 00-807 Warszawa tel.: +48-22-256-40-01 fax: +48-22-256-40-03 POZNAŃ ul. Garbary 31/4, 61-868 Poznań tel.: +48-61-853-21-50 fax: +48-61-852-50-55