Krzysztof Dąbkiewicz. Komentarz KOMENTARZE 4. WYDANIE

kodeks karny wykonawczy Komentarz Krzysztof Dąbkiewicz KOMENTARZE 4. WYDANIE

kodeks karny wykonawczy Komentarz Krzysztof Dąbkiewicz Zamów książkę w księgarni internetowej KOMENTARZE 4. WYDANIE WARSZAWA 2018

Stan prawny na 2 lipca 2018 r. Wydawca Monika Pawłowska Redaktor prowadzący Hanna Kolenkiewicz Opracowanie redakcyjne Michał Dymiński Łamanie Wolters Kluwer Polska Ta książka jest wspólnym dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, byś przestrzegał przysługujących im praw. Książkę możesz udostępnić osobom bliskim lub osobiście znanym, ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A jeśli musisz skopiować część, rób to jedynie na użytek osobisty. SZANUJMY PRAWO I WŁASNOŚĆ Więcej na www.legalnakultura.pl POLSKA IZBA KSIĄŻKI Copyright by Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., 2018 ISBN 978-83-8124-743- 6 4. wydanie Dział Praw Autorskich 01-208 Warszawa, ul. Przyokopowa 33 tel. 22 535 82 19 e-mail: ksiazki@wolterskluwer.pl www.wolterskluwer.pl księgarnia internetowa www.profinfo.pl

SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... 19 Wprowadzenie... 25 USTAWA z 6.06.1997 r. Kodeks karny wykonawczy... 29 CZĘŚĆ OGÓLNA... 31 Rozdział I. Zakres obowiązywania... 31 Art. 1. [Zakres obowiązywania kodeksu. Odesłanie do k.p.k.]... 31 Rozdział II. Organy postępowania wykonawczego... 36 Art. 2. [Katalog organów postępowania wykonawczego]... 36 Art. 3. [Właściwość sądu]... 45 Rozdział III. Skazany... 51 Art. 4. [Poszanowanie godności skazanego]... 51 Art. 5. [Podmiotowość skazanego w postępowaniu wykonawczym]... 59 Art. 6. [Wnioski, skargi i prośby skazanego]... 62 Art. 7. [Zaskarżalność decyzji organów wykonawczych]... 70 Art. 8. [Obrona fakultatywna i obligatoryjna]... 78 Art. 8a. [Korespondencja skazanego]... 93 Art. 8b. [Prawo wstępu Rzecznika Praw Obywatelskich do zakładów karnych, aresztów śledczych]... 94 Rozdział IV. Postępowanie wykonawcze... 96 Oddział 1. Wykonywanie orzeczeń... 96 Art. 9. [Wykonalność orzeczeń]... 96 Art. 10. [Policja i inne organy ścigania]... 104 Art. 11. [Kierowanie orzeczeń do wykonania]... 107 Art. 12. [Zawiadamianie organów wojskowych]... 109 Art. 12a. [Przekazanie informacji do biura informacji gospodarczej]... 110 Art. 12b. [Wyrok łączny]... 112 Art. 12c. [Zasady obliczania czasu trwania kar]... 112 Art. 12d. [Dzień trwania kary]... 112 Art. 13. [Wątpliwości co do wykonania orzeczenia]... 112 Art. 14. [Przeprowadzanie wywiadu środowiskowego]... 116 Art. 15. [Umorzenie i zawieszenie postępowania]... 118 Art. 16. (uchylony).... 126 5

Spis treści Art. 17. [Zawiadomienie sądu opiekuńczego lub właściwego organu]... 126 Art. 17a. [Kolejność skierowania kar do wykonania]... 127 Oddział 2. Postępowanie przed sądem... 128 Art. 18. [Postanowienia i zarządzenia]... 128 Art. 18a. [Czynności wykonywane przez referendarza sądowego]... 134 Art. 19. [Orzekanie sądu na wniosek lub z urzędu]... 135 Art. 20. [Skład sądu. Zażalenia na postanowienia sądu]... 140 Art. 20a. [Zażalenie na postanowienia i zarządzenia referendarza sądowego]... 145 Art. 21. [Prokurator jako strona przed sądem]... 145 Art. 22. [Zawiadomienie o terminie i celu posiedzenia]... 146 Art. 23. [Sprowadzenie skazanego na posiedzenie]... 154 Art. 24. [Zmiana lub uchylenie postanowienia z powodu nowych okoliczności]... 156 Oddział 3. Postępowanie egzekucyjne... 162 Art. 25. [Egzekucja roszczeń cywilnych, grzywny i innych należności pieniężnych]... 162 Art. 26. [Odpowiednie stosowanie przepisów k.p.c.]... 165 Art. 27. [Egzekucja przepadku oraz nawiązki]... 171 Art. 27a. [Stosowanie przepisów k.p.c. i ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji]... 172 Art. 28. [Egzekucja wobec małżonka pozostającego we wspólności majątkowej]... 174 Art. 29. [Skutki orzeczenia przepadku wobec małżonka]... 176 Art. 29a. [Egzekucja przepadku przestępnej korzyści majątkowej]... 177 Art. 29b. [Powództwo na podstawie art. 293 7 k.p.k. lub art. 33 4 k.k.s.]... 179 Art. 30. [Podmioty reprezentujące Skarb Państwa]... 179 Art. 31. [Powództwo w imieniu Skarbu Państwa]... 179 Rozdział V. Nadzór penitencjarny... 180 Art. 32. [Nadzór penitencjarny]... 180 Art. 33. [Obowiązki sędziego penitencjarnego]... 183 Art. 34. [Uchylanie decyzji innych organów]... 184 Art. 35. [Wnioski sędziego penitencjarnego]... 186 Art. 36. [Przepisy wykonawcze]... 188 Rozdział VI. Zatarcie skazania... 189 Art. 37. [Orzekanie o zatarciu skazania]... 189 Rozdział VII. Uczestnictwo społeczeństwa w wykonywaniu orzeczeń, pomoc w społecznej readaptacji skazanych oraz Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej... 193 Art. 38. [Podmioty uczestniczące w wykonywaniu orzeczenia]... 193 Art. 39. [Podmioty świadczące pomoc skazanym]... 195 Art. 40. [Rada Główna do spraw Społecznej Readaptacji i Pomocy Skazanym]... 197 Art. 41. [Cele i zakres pomocy postpenitencjarnej]... 199 Art. 42. [Ustanowienie przedstawiciela skazanego]... 200 6

Spis treści Art. 43. [Zadania i cele Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej]... 204 Rozdział VIIa. System dozoru elektronicznego... 211 Oddział 1. Przepisy ogólne... 223 Art. 43a. [Dozór elektroniczny definicje]... 223 Art. 43b. [Definicja i zakres dozoru elektronicznego]... 225 Art. 43c. [Sposób i warunki wykonywania kary w systemie dozoru elektronicznego]... 226 Art. 43d. [Zakres nadzoru nad wykonywaniem kar]... 227 Art. 43e. [Sąd właściwy]... 230 Art. 43f. [Środki techniczne służące do wykonywania dozoru elektronicznego]... 233 Art. 43g. [Podmiot wykonujący dozór elektroniczny]... 234 Oddział 2. Rozpoczęcie dozoru elektronicznego... 236 Art. 43h. [Warunki wykonywania kary]... 236 Art. 43i. [Odroczenie wykonywania kary]... 239 Art. 43j. [Zmiana lub uchylenie środka zabezpieczającego]... 241 Art. 43k. [Rozpoczęcie wykonywania dozoru elektronicznego]... 242 Art. 43l. [Prawa i obowiązki osoby chronionej]... 246 Oddział 2a. Warunki i tryb orzekania o udzieleniu skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego... 247 Art. 43la. [Warunki udzielenia zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego]... 247 Art. 43lb. [Stosowanie przepisów o dozorze elektronicznym do innych orzeczeń]... 257 Art. 43lc. [Wniosek o udzielenie zezwolenia na dozór elektroniczny]... 258 Art. 43ld. [Tryb udzielenia zezwolenia na dozór elektroniczny]... 260 Art. 43le. [Posiedzenie sądu penitencjarnego o udzielenie zezwolenia na dozór elektroniczny]... 263 Art. 43lf. [Ustalenie, czy na przeszkodzie udzieleniu zezwolenia na dozór elektroniczny nie stoją warunki techniczne]... 264 Art. 43lg. [Wysłuchanie przez sąd penitencjarny skazanego lub jego obrońcy, sądowego kuratora zawodowego oraz przedstawiciela skazanego]... 265 Art. 43lh. [Treść postanowienia; zawiadomienie o terminie; odpisy; zawiadomienie o wydaniu postanowienia]... 267 Art. 43li. [Uchylenie z urzędu zezwolenia na dozór elektroniczny]... 269 Art. 43lj. [Zażalenie na postanowienie o udzieleniu skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego]... 270 Art. 43lk. [Zażalenie na postanowienie sądu penitencjarnego o odmowie udzielenia zezwolenia na dozór elektroniczny]... 270 Art. 43ll. [Pozostawienie wniosku bez rozpoznania]... 272 Art. 43lm. [Uchylenie zezwolenia]... 273 Art. 43ln. [Warunkowe przedterminowe zwolnienie w systemie dozoru elektronicznego]... 274 7

Spis treści Oddział 3. Obowiązki i prawa skazanego... 279 Art. 43m. [Zgłoszenie gotowości do instalacji środków technicznych]... 279 Art. 43n. [Obowiązki skazanego związane z dozorem elektronicznym]... 279 Art. 43na. [Obowiązek pozostawania skazanego w miejscu stałego pobytu lub w innym wskazanym miejscu w wyznaczonym czasie]... 282 Art. 43nb. [Obowiązki określone w Kodeksie karnym]... 283 Art. 43o. [Zmiana miejsca wykonywania dozoru stacjonarnego lub przedziału czasu w ciągu doby]... 285 Art. 43p. [Zezwolenie na opuszczenie miejsca wykonywania dozoru stacjonarnego]... 287 Art. 43q. [Przerwa w wykonywaniu kary w systemie dozoru elektronicznego]... 288 Art. 43r. [Zgoda na odinstalowanie rejestratora stacjonarnego lub usunięcie nadajnika]... 291 Art. 43s. [Zniszczenie, uszkodzenie, uczynienie niezdatnym do użytku nadajnika, rejestratora stacjonarnego lub przenośnego]... 292 Oddział 4. Czynności podmiotów wykonujących dozór elektroniczny... 293 Art. 43t. [Obowiązki podmiotu dozorującego]... 293 Art. 43u. [Obowiązek współpracy osób posiadających tytuł prawny do nieruchomości lub lokalu z podmiotem dozorującym]... 296 Art. 43v. [Kontrola prawidłowości funkcjonowania i użytkowania rejestratora lub nadajnika]... 297 Art. 43w. [Warunki usunięcia, wymiany, instalacji lub założenia rejestratora lub nadajnika]... 299 Art. 43x. [Przechowywanie danych osobowych skazanego oraz informacji zarejestrowanych w związku z wykonywaniem dozoru elektronicznego]... 301 Art. 43y. [Wezwanie do usunięcia uchybień w wykonywaniu dozoru elektronicznego]... 302 Art. 43z. [Brak możliwości niezwłocznego powierzenia czynności innemu podmiotowi dozorującemu]... 303 Oddział 5. Zakończenie dozoru elektronicznego... 303 Art. 43za. [Uznanie kary za wykonaną]... 303 Art. 43zaa. [Uchylenie zezwolenia na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego]... 304 Art. 43zab. [Fakultatywne uchylenie zezwolenia na dozór elektroniczny]... 310 Art. 43zac. [Orzeczenie, w jakim zakresie karę pozbawienia wolności należy uznać za wykonaną]... 311 Art. 43zad. [Polecenie doprowadzenia skazanego do zakładu karnego]... 311 Art. 43zae. [Niedopuszczalność ponownego zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego]... 312 Art. 43zb 43zf. (uchylone).... 313 CZĘŚĆ SZCZEGÓLNA... 314 Rozdział VIII. Grzywna... 314 Art. 44. [Egzekucja grzywny]... 314 8

Spis treści Art. 45. [Zamiana grzywny na pracę społecznie użyteczną]... 317 Art. 46. [Zastępcza kara pozbawienia wolności. Zasady wymiaru]... 322 Art. 47. [Uiszczenie części grzywny]... 328 Art. 48. [Posiedzenie w przedmiocie kary zastępczej]... 329 Art. 48a. [Wstrzymanie wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności]... 329 Art. 49. [Rozłożenie grzywny na raty]... 333 Art. 50. [Odwołanie rozłożenia grzywny na raty]... 336 Art. 51. [Całkowite lub częściowe umorzenie grzywny]... 338 Art. 52. [Wstrzymanie wykonania kary zastępczej]... 345 Art. 52a. [Odpowiednie stosowanie przepisów k.p.k.]... 346 Rozdział IX. Kara ograniczenia wolności... 346 Art. 53. [Cele kary ograniczenia wolności]... 346 Art. 54. [Miejsce wykonania kary ograniczenia wolności]... 349 Art. 55. [Rola sądu rejonowego i kuratora zawodowego]... 351 Art. 56. [Skierowanie orzeczenia do wykonania]... 353 Art. 56a. [Umowa ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków skazanych]... 355 Art. 57. [Wezwanie skazanego do stawienia się w zakładzie]... 356 Art. 57a. [Rozpoczęcie odbywania kary]... 359 Art. 58. [Obowiązki podmiotów, w których kara jest wykonywana]... 360 Art. 59. [Wykonanie potrącenia części wynagrodzenia]... 362 Art. 60. [Wyjaśnienia skazanego dotyczące wykonywania kary]... 364 Art. 61. [Modyfikowanie orzeczenia]... 365 Art. 62. [Przesłanki odroczenia wykonania kary]... 368 Art. 63. [Udzielenie przerwy w odbywaniu kary]... 370 Art. 63a. [Zmiana formy kary]... 372 Art. 63b. [Wniosek o rozliczenie godzin pracy na cele społeczne w innych okresach niż miesięczny]... 372 Art. 64. [Orzeczenie o uznaniu kary za wykonaną]... 373 Art. 64a. [Zażalenie na postanowienie zwalniające skazanego od odbycia reszty kary ograniczenia wolności]... 374 Art. 65. [Zastępcza kara pozbawienia wolności]... 374 Art. 65a. [Wstrzymanie wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności]... 377 Art. 66. [Wnioski co do zmiany sposobu wykonywania kary]... 380 Art. 66a. (uchylony).... 383 Rozdział X. Kara pozbawienia wolności... 384 Oddział 1. Cele wykonywania kary... 384 Art. 67. [Cele wykonywania kary pozbawienia wolności]... 384 Oddział 2. Zakłady karne... 390 Art. 68. [Podległość zakładów karnych Ministrowi Sprawiedliwości]... 390 Art. 69. [Rodzaje zakładów karnych]... 395 Art. 70. [Typy zakładów karnych]... 396 Art. 71. [Tworzenie innych rodzajów zakładów karnych]... 397 Art. 72. [Organizacja zakładu karnego]... 398 Art. 73. [Utrzymanie porządku i dyscypliny]... 401 Art. 73a. [Monitorowanie zakładów karnych]... 409 9

Spis treści Art. 74. [Zmiana rodzaju i typu zakładu karnego]... 412 Art. 75. [Skład komisji penitencjarnej]... 414 Art. 76. [Zadania komisji penitencjarnej]... 415 Art. 77. [Inne organy kolegialne]... 420 Art. 78. [Podmioty wykonujące karę w zakładzie karnym]... 421 Oddział 3. Wykonywanie kary i jej indywidualizacja... 423 Art. 79. [Wezwanie do stawienia się w areszcie śledczym]... 423 Art. 79a. [Przyjęcie do aresztu śledczego]... 427 Art. 79b. [Pobyt skazanego w celi przejściowej]... 430 Art. 80. [Kolejność wykonywania kilku kar]... 433 Art. 80a. [Początek wykonywania kary]... 436 Art. 80b. [Obliczanie okresu wykonywania kary]... 436 Art. 81. [Systemy wykonywania kary]... 436 Art. 82. [Cele i zasady klasyfikacji skazanych]... 440 Art. 83. [Badania psychologiczne i psychiatryczne]... 444 Art. 84. [Zakład karny dla młodocianych]... 446 Art. 85. [Zakład karny dla odbywających karę po raz pierwszy]... 448 Art. 86. [Zakład karny dla recydywistów penitencjarnych]... 449 Art. 87. [Zasady odbywania kary pozbawienia wolności przez kobiety]... 451 Art. 87a. [Skazani sprawujący pieczę nad dziećmi]... 456 Art. 88. [Osadzanie sprawców w różnych typach zakładów]... 458 Art. 88a. [Sprawcy szczególnie niebezpieczni]... 465 Art. 88b. [Zasady odbywania kary przez sprawców szczególnie niebezpiecznych]... 467 Art. 88c. [Stałe monitorowanie zachowania skazanego]... 472 Art. 88d. [Szczególna ochrona skazanego]... 474 Art. 89. [Przeniesienie skazanego do zakładu innego typu]... 478 Art. 90. [Zasady wykonywania kary w zakładzie typu zamkniętego]... 481 Art. 91. [Zasady wykonywania kary w zakładzie typu półotwartego]... 483 Art. 91a. [Dodatkowe widzenie w zakładzie dla młodocianych]... 485 Art. 92. [Zasady wykonywania kary w zakładzie typu otwartego]... 486 Art. 93. [Przepustki w zakładach typu otwartego i półotwartego]... 487 Art. 94. [Odbywanie kary aresztu wojskowego]... 489 Art. 95. [System programowego oddziaływania]... 490 Art. 96. [System terapeutyczny]... 496 Art. 97. [Szczególne cele systemu terapeutycznego]... 502 Art. 98. [System zwykły]... 504 Art. 99. [Rodzaje kar wykonywanych w systemie zwykłym]... 504 Art. 100. [Położenie zakładu karnego]... 506 Oddział 4. Prawa i obowiązki skazanego... 512 Art. 101. [Informowanie skazanego o jego prawach i obowiązkach]... 512 Art. 102. [Najważniejsze prawa skazanego]... 514 Art. 103. [Prawo kierowania skarg do organów międzynarodowych]... 522 Art. 104. [Sposób korzystania przez skazanego z jego praw]... 523 Art. 105. [Kontakty skazanego ze światem zewnętrznym]... 524 Art. 105a. [Zasady korzystania z widzeń]... 533 10

Spis treści Art. 105b. [Korzystanie z aparatu telefonicznego]... 535 Art. 106. [Praktyki religijne skazanych]... 536 Art. 107. [Skazani za przestępstwa motywowane ideologicznie]... 541 Art. 108. [Zapewnianie bezpieczeństwa skazanym]... 543 Art. 109. [Posiłki przysługujące skazanemu]... 546 Art. 110. [Cele mieszkalne]... 548 Art. 110a. [Posiadanie pewnych przedmiotów przez skazanego]... 555 Art. 111. [Korzystanie z zakładowej odzieży, bielizny i obuwia]... 556 Art. 112. [Prawo do wypoczynku]... 557 Art. 113. [Depozyt zakładu karnego]... 558 Art. 113a. [Zakupy, paczki dla skazanego]... 561 Art. 114. [Miesięczna zapomoga]... 563 Art. 115. [Zapewnianie świadczeń zdrowotnych]... 564 Art. 115a. [Zaświadczenie usprawiedliwiające niestawiennictwo w postępowaniu prowadzonym przez sąd lub inny organ]... 576 Art. 116. [Najważniejsze obowiązki skazanego]... 577 Art. 116a. [Zakazy dotyczące skazanego]... 583 Art. 116b. [Badanie skazanego w celu ustalenia obecności alkoholu, środka odurzającego lub substancji psychotropowej]... 584 Art. 117. [Leczenie skazanych uzależnionych]... 585 Art. 118. [Zabieg lekarski bez zgody skazanego]... 588 Art. 119. [Obciążenie skazanego kosztami leczenia]... 589 Art. 120. [Naprawienie szkody wyrządzonej przez skazanego]... 590 Oddział 5. Zatrudnienie... 591 Art. 121. [Zasady zatrudniania skazanych]... 591 Art. 122. [Uwzględnianie kwalifikacji skazanych]... 597 Art. 122a. [Prawa i obowiązki skazanego związane z zatrudnieniem]... 598 Art. 123. [Wynagrodzenie za pracę]... 598 Art. 123a. [Bezpłatne prace porządkowe i pomocnicze]... 601 Art. 124. [Urlop wypoczynkowy skazanego]... 604 Art. 125. [Potrącenia]... 606 Art. 126. [Gromadzenie środków na przejazd i utrzymanie zwolnionego skazanego]... 607 Art. 127. [Zaliczanie okresów pracy skazanego do okresów składkowych]... 610 Art. 128. [Wliczanie okresu pracy skazanego do jego stażu pracy]... 611 Art. 129. [Powierzanie określonym podmiotom zatrudnienia i nauczania skazanych]... 611 Oddział 6. Nauczanie... 612 Art. 130. [Zasady i zakres nauczania]... 612 Art. 131. [Nauka poza zakładem karnym]... 617 Art. 131a. [Pozbawienie możliwości nauczania]... 619 Art. 132. [Obligatoryjna praca w warsztatach i praktyczna nauka zawodu]... 619 Art. 133. [Urlop uczącego się skazanego]... 620 Art. 134. [Przepisy wykonawcze]... 620 11

Spis treści Oddział 7. Działalność kulturalno-oświatowa, społeczna, kultura fizyczna i zajęcia sportowe... 621 Art. 135. [Zajęcia skazanych w czasie wolnym]... 621 Art. 136. [Zespoły prowadzące zajęcia w czasie wolnym]... 624 Art. 136a. [Zbiórki na cele charytatywne]... 625 Oddział 8. Nagrody i ulgi... 626 Art. 137. [Przesłanki nagradzania skazanych]... 626 Art. 138. [Katalog nagród]... 627 Art. 139. [Szczególne warunki przyznawania przepustek]... 631 Art. 140. [Obowiązek zgłaszania się do jednostki policji skazanego na przepustce]... 635 Art. 141. [Nagrody stosowane jako ulgi]... 636 Art. 141a. [Szczególne zezwolenie na opuszczenie zakładu]... 637 Oddział 9. Kary dyscyplinarne... 639 Art. 142. [Przesłanki stosowania kar dyscyplinarnych]... 639 Art. 143. [Kary dyscyplinarne]... 645 Art. 144. [Podmioty wymierzające kary]... 648 Art. 145. [Dyrektywy i tryb wymiaru kar dyscyplinarnych]... 654 Art. 146. [Zakaz kumulowania kar dyscyplinarnych]... 656 Art. 147. [Przedawnienie możliwości ukarania i wykonania kary dyscyplinarnej]... 657 Art. 148. [Zasada bezzwłocznego wykonania kary dyscyplinarnej]... 658 Art. 149. [Uchylenie kary dyscyplinarnej po ujawnieniu nowych okoliczności]... 659 Oddział 10. Odroczenie i przerwa wykonania kary pozbawienia wolności... 660 Art. 150. [Obligatoryjne odroczenie wykonania kary]... 660 Art. 151. [Fakultatywne odroczenie wykonania kary]... 665 Art. 152. [Warunkowe zawieszenie kary odroczonej]... 670 Art. 153. [Zasady udzielania przerwy]... 676 Art. 153a. [Osoby biorące udział w posiedzeniu w przedmiocie odroczenia lub przerwy]... 684 Art. 154. [Zażalenie na postanowienie o udzieleniu przerwy]... 684 Art. 155. [Warunkowe zwolnienie z odbycia reszty kary po rocznej przerwie]... 685 Art. 156. [Odwołanie odroczenia i przerwy]... 691 Art. 157. [Odwołanie odroczenia wobec żołnierza]... 693 Art. 158. [Wniosek dowódcy jednostki o zwolnienie od wykonania kary]... 693 Art. 158a. [Zażalenie w przedmiocie odwołania odroczenia lub przerwy oraz wniosku o zwolnienie z wykonania kary pozbawienia wolności]... 694 Oddział 11. Warunkowe przedterminowe zwolnienie... 694 Art. 159. [Oddanie warunkowo zwolnionego pod dozór]... 694 Art. 160. [Obligatoryjne i fakultatywne odwołanie warunkowego zwolnienia]... 698 Art. 161. [Podmioty uprawnione do złożenia wniosku o warunkowe zwolnienie]... 707 12

Spis treści Art. 162. [Wysłuchanie określonych podmiotów, zasięgnięcie opinii biegłych]... 713 Art. 163. [Sądy właściwe do orzekania w sprawie warunkowego zwolnienia]... 718 Oddział 12. Zwalnianie skazanych z zakładów karnych i warunki udzielania im pomocy... 721 Art. 164. [Okres poprzedzający zwolnienie]... 721 Art. 165. [Położenie zakładu. Możliwość opuszczania zakładu w celu poszukiwania pracy]... 728 Art. 166. [Zasady udzielania doraźnej pomocy]... 731 Art. 167. (uchylony).... 732 Art. 167a. [Dokumenty, przedmioty i świadczenia otrzymywane przez zwalnianego]... 733 Art. 168. (uchylony).... 735 Oddział 13. Informowanie o opuszczeniu przez skazanego zakładu karnego... 735 Art. 168a. [Obowiązek informowania o opuszczeniu zakładu przez skazanego]... 735 Rozdział XI. Prawa i obowiązki kuratora sądowego, wykonywanie dozoru, warunkowego umorzenia postępowania i warunkowego zawieszenia wykonania kary... 739 Oddział 1. Prawa i obowiązki kuratora sądowego oraz dozór... 739 Art. 169. [Obowiązki skazanego w czasie dozoru]... 739 Art. 169a. [Nadzór nad wykonywaniem dozoru]... 741 Art. 169b. [Grupy ryzyka powrotu do przestępstwa]... 741 Art. 170. [Podmioty sprawujące dozór]... 752 Art. 171. [Kuratorzy zawodowi i społeczni]... 753 Art. 172. [Podstawowe obowiązki kuratora sądowego]... 754 Art. 173. [Zakres działań kuratora zawodowego]... 756 Art. 173a. [Zobowiązanie do poddania się badaniom]... 763 Art. 173b. [Czynności sądowego kuratora zawodowego związane z organizowaniem i kontrolowaniem wykonywania kar, środków karnych i środków zabezpieczających w systemie dozoru elektronicznego]... 764 Art. 173c. [Obowiązki kuratora zawodowego w czasie wykonywania kary w systemie dozoru elektronicznego]... 765 Art. 174. [Zakres działań kuratora społecznego]... 765 Art. 175. [Obowiązki innych podmiotów sprawujących dozór]... 766 Art. 175a. [Ryczałt za sprawowanie dozoru]... 767 Art. 176. [Przepisy wykonawcze]... 768 Oddział 2. Warunkowe umorzenie postępowania karnego... 768 Art. 177. [Właściwość sądu w sprawie wykonania orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania]... 768 Oddział 3. Warunkowe zawieszenie wykonania kary... 770 Art. 178. [Wykonanie orzeczeń w przedmiocie warunkowego zawieszenia wykonania kary]... 770 Art. 178a. [Zażalenie na postanowienie]... 781 13

Spis treści Rozdział XII. Środki karne, środki kompensacyjne i przepadek... 782 Oddział 1. Pozbawienie praw publicznych... 782 Art. 179. [Podmioty zawiadamiane o pozbawieniu praw publicznych]... 782 Art. 179a. [Zażalenie na postanowienie w przedmiocie uznania pozbawienia praw publicznych]... 786 Oddział 2. Zakazy, nakaz i obowiązek... 786 Art. 180. [Zakaz zajmowania stanowiska lub wykonywania zawodu]... 786 Art. 181. [Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej]... 788 Art. 181a. [Obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach]... 791 Art. 181b. [Zakaz wstępu na imprezę masową]... 793 Art. 181c. [Zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych]... 795 Art. 182. [Zakaz prowadzenia pojazdów]... 796 Art. 182a. [Zmiana sposobu wykonywania zakazu]... 800 Art. 183. [Informowanie organizacji gospodarczej o zakazie orzeczonym wobec jej członka]... 804 Art. 183a. [Określenie odstępów czasu, minimalnej odległości, terminu]... 804 Art. 184. [Obliczanie czasu trwania zakazu]... 805 Art. 185. [Obowiązek informowania sądu przez podmioty wykonujące treść zakazu]... 807 Art. 186. [Wykonywanie zakazów lub obowiązków nałożonych w czasie próby]... 808 Art. 186a. [Zażalenie na postanowienie w przedmiocie uznania obowiązku lub zakazu za wykonany]... 808 Oddział 3. Przepadek... 809 Art. 187. [Przesłanie odpisu wyroku urzędowi skarbowemu]... 809 Art. 187a. [Wykonanie przepadku przedsiębiorstwa]... 812 Art. 188. [Wykonanie przepadku]... 813 Art. 188a. [Przepadek równowartości składnika mienia]... 816 Art. 189. [Przepadek rzeczy głównej wraz z przynależnościami]... 816 Art. 189a. [Elementy przedsiębiorstwa nieobjete przepadkiem]... 816 Art. 190. [Wpływ przepadku na ograniczone prawa rzeczowe]... 817 Art. 191. [Ujawnianie własności skarbu państwa w księdze wieczystej]... 817 Art. 192. [Zwrot przedmiotów objętych przepadkiem uprawnionemu]... 818 Art. 193. [Wydanie przedmiotów urzędowi skarbowemu]... 820 Art. 194. [Przepisy wykonawcze]... 821 Art. 195. [Zniszczenie lub pozostawienie w aktach przedmiotów objętych przepadkiem]... 822 Art. 195a. [Prowadzenie egzekucji grzywny i innych świadczeń majątkowych przez urząd skarbowy]... 823 Art. 195aa. [Przepadek przedmiotu poprzez przekazanie go do muzeum]... 824 Art. 195b. [Odpowiednie stosowanie do wykonania orzeczeń wskazanych w rozdziale 66d k.p.k.]... 825 Art. 195c. [Przepisy stosowane do zarządu przymusowego]... 825 14

Spis treści Oddział 4. Naprawienie szkody, zadośćuczynienie, nawiązka i świadczenie pieniężne... 826 Art. 196. [Przesłanie tytułu egzekucyjnego pokrzywdzonemu lub innej osobie uprawnionej]... 826 Art. 196a. (uchylony).... 828 Oddział 5. Podanie wyroku do publicznej wiadomości... 829 Art. 197. [Sposób podania wyroku do publicznej wiadomości]... 829 Art. 198. [Podanie wyroku do publicznej wiadomości przez ogłoszenie w czasopiśmie]... 831 Art. 199. [Podanie wyroku do publicznej wiadomości w inny sposób]... 833 Rozdział XIII. Środki zabezpieczające... 833 Art. 199a. [Właściwość sądu w postępowaniu dotyczącym wykonania środków zabezpieczających]... 833 Art. 199b. [Wniosek o orzeczenie, zmianę lub uchylenie środka zabezpieczającego legitymacja do złożenia, wysłuchanie. Pozostawienie bez rozpoznania]... 834 Art. 200. [Zakłady wykonujące środki zabezpieczające]... 835 Art. 200a. [Zakłady o maksymalnym zabezpieczeniu]... 835 Art. 200b. [Zakłady o wzmożonym zabezpieczeniu]... 836 Art. 200c. [Zakłady o podstawowym zabezpieczeniu]... 836 Art. 201. [Wykonanie orzeczenia o umieszczeniu w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym]... 840 Art. 202. [Cele wykonywania środka zabezpieczającego]... 848 Art. 202a. [Pobyt w zakładzie psychiatrycznym sprawców, którzy popełnili przestępstwo w stanie ograniczonej poczytalności]... 848 Art. 202b. [Terapia lub terapia uzależnień wobec sprawcy skazanego za przestępstwo popełnione w związku z uzależnieniem od alkoholu, środka odurzającego lub innego podobnie działającego środka; okres próby]... 849 Art. 203. [Okresowe opinie o stanie zdrowia sprawcy]... 850 Art. 204. [Orzekanie o dalszym stosowaniu środka]... 852 Art. 204a. [Środki przymusu bezpośredniego]... 855 Art. 204b. [Kontrola przedmiotów i pomieszczeń]... 857 Art. 204c. [Osobiste kontakty sprawcy z odwiedzającymi]... 857 Art. 204d. [Zezwolenia na czasowy pobyt poza zakładem pod opieką członka rodziny lub osoby godnej zaufania]... 858 Art. 205. [Odpowiednie stosowanie art. 180 193 i 195]... 861 Art. 205a. [Wniosek pokrzywdzonego o zawiadomienie o zwolnieniu sprawcy z zakładu psychiatrycznego]... 861 Rozdział XIV. Należności sądowe... 862 Art. 206. [Egzekucja należności sądowych]... 862 Rozdział XV. Tymczasowe aresztowanie... 866 Art. 207. [Cele wykonywania tymczasowego aresztowania]... 866 Art. 207a. [Tymczasowe aresztowanie a uprawnienia procesowe]... 868 Art. 208. [Organizacja aresztów śledczych]... 869 15

Spis treści Art. 209. [Odpowiednie stosowanie rozwiązań dotyczących kary pozbawienia wolności]... 870 Art. 210. [Informowanie aresztanta o jego prawach i obowiązkach]... 871 Art. 211. [Informowanie różnych podmiotów o miejscu pobytu tymczasowo aresztowanego. Informowanie o przyjęciu. Zwalnianie z aresztu śledczego]... 872 Art. 212. [Zasady rozmieszczania aresztowanych]... 875 Art. 212a. [Postępowanie ze sprawcami szczególnie niebezpiecznymi]... 877 Art. 212b. [Warunki pobytu w areszcie sprawców szczególnie niebezpiecznych]... 879 Art. 212ba. [Szczególna ochrona tymczasowo aresztowanego]... 882 Art. 212c. [Badania osobopoznawcze aresztowanego]... 884 Art. 213. [Tymczasowe aresztowanie w zakładzie leczniczym]... 885 Art. 214. [Uprawnienia aresztowanego]... 887 Art. 214a. [Udzielanie świadczeń zdrowotnych w obecności funkcjonariusza niewykonującego zawodu medycznego]... 888 Art. 215. [Kontakty z obrońcą]... 888 Art. 216. [Korzystanie z własnej odzieży, leków i innych przedmiotów. Zakaz posiadania środków łączności]... 893 Art. 216a. [Korzystanie z własnej odzieży w czasie czynności procesowych]... 894 Art. 217. [Zasady udzielania widzeń]... 895 Art. 217a. [Cenzura korespondencji]... 901 Art. 217b. [Korespondencja urzędowa]... 902 Art. 217c. [Zakaz korzystania ze środków łączności]... 904 Art. 217d. [Zezwolenie na opuszczenie zakładu]... 906 Art. 218. [Prace porządkowe, zatrudnianie aresztantów]... 907 Art. 219. [Rozporządzanie pieniędzmi przez aresztowanego]... 907 Art. 220. [Kwota wolna od egzekucji]... 908 Art. 221. [Nagrody za dobre sprawowanie]... 908 Art. 221a. [Zasady przemieszczania się po terenie aresztu]... 909 Art. 222. [Kary dyscyplinarne]... 910 Art. 222a. [Decyzja o ukaraniu]... 912 Art. 223. [Przeniesienie aresztowanego do zakładu karnego]... 913 Art. 223a. [Status tymczasowo aresztowanego, wobec którego wykonywana jest kara pozbawienia wolności]... 915 Rozdział XVa. Umieszczanie tymczasowo aresztowanych i skazanych odbywających karę pozbawienia wolności w wydzielonych pomieszczeniach lub pomieszczeniach dla osób zatrzymanych... 917 Art. 223b. [Przesłanki umieszczenia w wydzielonych pomieszczeniach policji, straży granicznej lub sił zbrojnych]... 917 Art. 223c. [Zażalenie]... 918 Art. 223d. [Umieszczenie konwojowanego w pomieszczeniu dla osób zatrzymanych]... 918 Art. 223e. [Przepisy organizacyjno-porządkowe]... 919 16

Spis treści CZĘŚĆ WOJSKOWA... 921 Rozdział XVI. Przepisy ogólne... 921 Art. 224. [Odpowiednie stosowanie przepisów części ogólnej k.k.w.]... 921 Art. 224a. [Wyłączenie stosowania]... 922 Art. 225. [Wojskowe organy postępowania wykonawczego]... 924 Art. 226. [Obowiązki wojskowego sędziego penitencjarnego]... 926 Rozdział XVII. Kara ograniczenia wolności... 928 Art. 227. [Organ wykonujący karę]... 928 Art. 228. [Obowiązki ministra obrony narodowej]... 930 Art. 229. [Potrącenia z miesięcznego uposażenia]... 931 Art. 230. [Zwolnienie od reszty kary]... 931 Rozdział XVIII. Kara pozbawienia wolności i kara aresztu wojskowego... 932 Art. 231. [Cele szkolenia skazanych]... 932 Art. 232. [Kierujący szkoleniem wojskowym]... 933 Art. 233. [Zasady rozmieszczenia skazanych]... 933 Art. 234. [Nagrody dla odbywającego karę aresztu wojskowego]... 934 Art. 235. [Wniosek dowódcy na podstawie art. 330 k.k.]... 934 Art. 236. [Współdziałanie z innymi podmiotami]... 935 Rozdział XIX. Środki karne... 936 Art. 237. [Wydalenie ze służby lub degradacja]... 936 Art. 238. [Wykonanie innych środków karnych]... 937 Art. 239. [Oddanie pod dozór]... 937 Rozdział XX. Tymczasowe aresztowanie... 938 Art. 240. [Wydzielone cele]... 938 Art. 241. (uchylony).... 938 CZĘŚĆ KOŃCOWA... 939 Rozdział XXI. Objaśnienie wyrażeń ustawowych... 939 Art. 242. [Ustawowe definicje najważniejszych pojęć]... 939 Rozdział XXII. Przepisy przejściowe i końcowe... 942 Art. 243. [Stosowanie kodeksu do wykonywania wcześniejszych orzeczeń]... 942 Art. 244. [Przejęcie obywatela polskiego skazanego za granicą]... 943 Art. 245. [Przekazanie cudzoziemca państwu obcemu]... 944 Art. 246. (uchylony).... 945 Art. 247. [Tymczasowe ograniczenia lub zakazy wobec osadzonych]... 945 Art. 248. (uchylony).... 947 Art. 249. [Przepisy wykonawcze]... 947 Art. 249a. [Zarządzenia dyrektora generalnego służby więziennej]... 949 Art. 250. (uchylony).... 950 Art. 251 254. (utraciły moc).... 950 Art. 255. [Zaliczanie okresu pracy skazanego do stażu pracy]... 950 Art. 256. [Delegacja ustawowa]... 950 Art. 257. [Uchylenie mocy obowiązującej dotychczasowych przepisów]... 952 Art. 258. [Tymczasowe zachowanie mocy przepisów wykonawczych]... 953 Art. 259. [Data wejścia kodeksu w życie]... 953 17

Spis treści Literatura... 955 Skorowidz przedmiotowy... 987 18

WYKAZ SKRÓTÓW Akty prawne d.k.k.w. ustawa z 19.04.1969 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. poz. 98 ze zm.) uchylona d.k.p.k. ustawa z 19.04.1969 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. poz. 96 ze zm.) uchylona EKPC Europejska Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z 4.11.1950 r. (Dz.U. z 1993 r. poz. 284 ze zm.) ERW Europejskie Reguły Więzienne z 11.01.2006 r. [Rekomendacja Rec (2006)2 Komitetu Ministrów Rady Europy] k.c. ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.) k.k. ustawa z 6.06.1997 r. Kodeks karny (Dz.U. z 2017 r. poz. 2204 ze zm.) k.k.s. ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (Dz.U. z 2017 r. poz. 2226 ze zm.) k.k.w. ustawa z 6.06.1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. z 2018 r. poz. 652 ze zm.) k.p. ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 2018 r. poz. 917 ze zm.) k.p.c. ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2018 r. poz. 155 ze zm.) k.p.k. ustawa z 6.06.1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. z 2017 r. poz. 1904 ze zm.) k.p.w. ustawa z 24.08.2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. z 2018 r. poz. 475 ze zm.) k.r.o. ustawa z 25.02.1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2017 r. poz. 682) k.w. ustawa z 20.05.1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz.U. z 2018 r. poz. 618) 19

Wykaz skrótów MPPGSiK Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych otwarty do podpisu w Nowym Jorku dnia 19.12.1966 r. (Dz.U. z 1977 r. poz. 169) MPPOiP Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych otwarty do podpisu w Nowym Jorku 19.12.1966 r. (Dz.U. z 1977 r. poz. 167) nowela z 16.09.2011 r. ustawa z 1.09.2011 r. o zmianie ustawy Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1431) nowela z 20.02.2015 r. ustawa z 20.02.2015 r. o zmianie ustawy Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 396) nowela z 20.03.2015 r. ustawa z 20.03.2015 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 541) nowela z 11.03.2016 r. ustawa z 11.03.2016 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz ustawy Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. poz. 428) nowela z 12.04.2018 r. ustawa z 12.04.2018 r. o zmianie ustawy Kodeks Karny wykonawczy i ustawy o służbie więziennej (Dz.U. poz. 1010) PDPC Powszechna Deklaracja Praw Człowieka [przyjęta i proklamowana rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ 217 A(III) 10.12.1948 r.] Regulamin ETPC Regulamin Europejskiego Trybunału Praw Człowieka przyjęty dnia 4.11.1998 r. (wersja ujednolicona na dzień 1.01.2014 r.) (Dz.U. z 1993 r. poz. 284/1) regulamin o.p.w.k.o.w. regulamin o.p.w.k.p.w. rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z 5.05.2004 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary ograniczenia wolności orzeczonej wobec żołnierzy zasadniczej służby wojskowej (Dz.U. poz. 1341) rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 21.12.2016 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności (Dz.U. poz. 2231) regulamin o.p.w.t.a. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 22.12.2016 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania tymczasowego aresztowania (Dz.U. z 2016 r. poz. 2290) regulamin u.s.p. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 23.12.2015 r. Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz.U. poz. 2316 ze zm.) regulamin w.u.p.j.o.p. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 7.04.2016 r. Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury (Dz.U. z 2017 r. poz. 1206) 20

Wykaz skrótów r.o.s.w. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 27.02.2006 r. w sprawie organizacji sądów wojskowych oraz ustalenia regulaminu wewnętrznego urzędowania tych sądów (Dz.U. poz. 287 ze zm.) r.p.o.p. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 14.08.2003 r. w sprawie sposobów prowadzenia oddziaływań penitencjarnych w zakładach karnych i aresztach śledczych (Dz.U. z 2013 r. poz. 1067) r.s.n.p. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 26.08.2003 r. w sprawie sposobu, zakresu i trybu sprawowania nadzoru penitencjarnego (Dz.U. poz. 1496 ze zm.) r.s.u.k. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 12.06.2003 r. w sprawie szczegółowego sposobu wykonywania uprawnień i obowiązków kuratorów sądowych (Dz.U. z 2014 r. poz. 989) r.w.c.a. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 23.06.2015 r. w sprawie czynności administracyjnych związanych z wykonywaniem tymczasowego aresztowania oraz kar i środków przymusu skutkujących pozbawienie wolności oraz dokumentowania tych czynności (Dz.U. poz. 927 ze zm.) r.w.o.u. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 13.06.2016 r. w sprawie sposobu i trybu wykonywania czynności przez kuratorów sądowych w sprawach karnych wykonawczych (Dz.U. poz. 969 ze zm.) r.w.p.r. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 2.09.2003 r. w sprawie szczegółowych zasad wykonywania praktyk religijnych i korzystania z posług religijnych w zakładach karnych i aresztach (Dz.U. poz. 1546) r.w.ś.z. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 14.06.2012 r. w sprawie udzielania świadczeń zdrowotnych przez podmioty lecznicze dla osób pozbawionych wolności (Dz.U. z 2017 r. poz. 2131) r.z.n. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 28.11.2016 r. w sprawie sposobu i trybu prowadzenia nauczania w zakładach karnych i aresztach śledczych (Dz.U. poz. 2004 ze zm.) s.w.k.d.e. rozporządzenie z 10.10.2016 r. w sprawie sposobu oraz szczegółowych warunków wykonywania kar, środków karnych i środków zabezpieczających w systemie dozoru elektronicznego (Dz.U. poz. 1698) u.k.s.e. ustawa z 29.08.1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz.U. z 2017 r. poz. 1277 ze zm.) u.o.b.i.m. ustawa z 20.03.2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1160 ze zm.) 21

Wykaz skrótów u.o.d.a.rz. ustawa z 4.09.1997 r. o działach administracji rządowej (Dz.U. z 2018 r. poz. 762 ze zm.) u.o.k.p. ustawa z 5.01.2011 r. o kierujących pojazdami (Dz.U. z 2017 r. poz. 978 ze zm.) u.o.k.s. ustawa z 27.07.2001 r. o kuratorach sądowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1014) u.o.s.k. ustawa z 23.06.1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz.U. z 1983 r. poz. 223 ze zm.) u.p.e.a. ustawa z 17.06.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2017 r. poz. 1201 ze zm.) u.p.o.o. ustawa z 21.11.1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2017 r. poz. 1430 ze zm.) u.p.r.d. ustawa z 20.06.1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2017 r. poz. 1260 ze zm.) u.s.d.e. ustawa z 7.09.2007 r. o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego (Dz.U. z 2010 r. poz. 960 ze zm.) nieobowiązująca u.s.p. ustawa z 27.07.2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2018 r. poz. 23 ze zm.) u.sw ustawa z 9.04.2010 r. o Służbie Więziennej (Dz.U. z 2017 r. poz. 631 ze zm.) p.u.s.w. ustawa z 21.08.1997 r. Prawo o ustroju sądów wojskowych (Dz.U. z 2017 r. poz. 2243 ze zm.) u.s.w.ż. ustawa z 11.09.2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 173 ze zm.) zarządzenie nr 2/04 zarządzenie nr 2/04 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z 24.02.2004 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia i organizacji pracy penitencjarnej oraz zakresów czynności funkcjonariuszy i pracowników działów penitencjarnych i terapeutycznych (Dz.Urz. CZSW Nr 1, poz. 2) Organy promulgacyjne, orzecznictwo, czasopisma Biul. PK Biuletyn Prawa Karnego Biul. RPO Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich Biul. SN Biuletyn Sądu Najwyższego CzPKiNP Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych Dz.U. Dziennik Ustaw Dz.Urz. CZSW Dziennik Urzędowy Centralnego Zarządu Służby Więziennej Dz.Urz. CZZK Dziennik Urzędowy Centralnego Zarządu Zakładów Karnych 22

Wykaz skrótów Dz.Urz. MS Dziennik Urzędowy Ministerstwa Sprawiedliwości Dz.Urz. UE Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej EPS Europejski Przegląd Sądowy GDS Gdańskie Studia Prawnicze GSiP Gazeta Sądowa i Penitencjarna KZS Krakowskie Zeszyty Sądowe Mon. Praw. Monitor Prawniczy NKPK Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego NP Nowe Prawo ONSAiWSA Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego i wojewódzkich sądów administracyjnych OSA lub OSAB, OSAŁ, OSAG, OSAW Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych (Białystok, Łódź, Gdańsk, Wrocław) OSNAPiUS Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych OSNC Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna (od 1995 r.) OSNCP Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (do 1994 r.) OSNKW Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Karna i Wojskowa OSNP Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych (od 2003 r.) OSNPG Orzecznictwo Sądu Najwyższego, wyd. Prokuratury Generalnej OSNwSK Orzecznictwo Sądu Najwyższego w Sprawach Karnych OSN-ZD Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Dokumentów OSP Orzecznictwo Sądów Polskich OSPiKA Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych OTK-A Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Zbiór Urzędowy, Seria A OTK-ZU Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Zbiór Urzędowy Pal. Pal. PiP Państwo i Prawo PiZS Praca i Zabezpieczenie Społeczne PnD Paragraf na Drodze PPiK Przegląd Penitencjarny i Kryminologiczny PPK Problemy Prawa Karnego Probl. Praw. Problemy Praworządności Prok. i Pr. Prokuratura i Prawo Przegl. Sejm. Przegląd Sejmowy RPO-MAT Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich Materiały PS Przegląd Sądowy 23

Wykaz skrótów PWP Przegląd Więziennictwa Polskiego SI Studia Iuridica SKKiP Studia Kryminologiczne, Kryminalistyczne i Penitencjarne SP Studia Prawnicze WPP Wojskowy Przegląd Prawniczy ZNIBPS Zeszyty Naukowe Instytutu Badania Prawa Sądowego Inne ETPC Europejski Trybunał Praw Człowieka LEX system informacji prawnej Wolters Kluwer LEX/el. wydawnictwo elektroniczne LEX NSA Naczelny Sąd Administracyjny SA sąd apelacyjny SN Sąd Najwyższy Uwaga: Artykuły powoływane bez oznaczenia są artykułami Kodeksu karnego wykonawczego. 24

WPROWADZENIE Ustawa z 6.06.1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. z 2018 r. poz. 652) stanowi obok Kodeksu karnego i Kodeksu postępowania karnego trzecią kodyfikację karną przyjętą przez polski parlament w czerwcu 1997 r. W pierwotnej wersji Kodeks ten miał obowiązywać od 1.01.1998 r., ostatecznie jednak na mocy art. 3 ustawy z 12.12.1997 r. o zmianie ustawy Przepisy wprowadzające Kodeks karny, ustawy Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania karnego, ustawy Kodeks karny wykonawczy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1083) wszedł w życie w dniu 1.09.1998 r. Od tego czasu Kodeks był wielokrotnie nowelizowany. W okresie od września 1998 r. do sierpnia 2011 r. wydano blisko 40 ustaw nowelizujących treść tego aktu prawnego. Pierwsza w tym zakresie była wspomniana już ustawa zmieniająca datę wejścia w życie, kolejne miały rozmaity zakres i charakter. Były to duże ustawy kompleksowo nowelizujące Kodeks karny wykonawczy zarówno w części ogólnej, jak i szczególnej (zwłaszcza ustawa z 24.07.2003 r. o zmianie ustawy Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. poz. 1380; por. w tym zakresie T. Bulenda, R. Musidłowski, Nowelizacja kodeksu karnego wykonawczego w 2003 r. (analiza i próba oceny), PWP 2003/40 41; T. Szymanowski, Kodeks karny wykonawczy po nowelizacjach z 2003 r., PiP 2004/2), jak i niewielkie zmiany. Były one czynione ze względu na konieczność dostosowania przepisów Kodeksu do innych ustaw, w tym międzynarodowych, lub wymagań stawianych przez orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, jak również do ustaw wprowadzających nowe instytucje w zakresie obrotu prawnego z innymi państwami członkowskimi Unii Europejskiej (w tym ostatnim zakresie por. np. ustawę z 24.10.2008 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. poz. 1344, która weszła w życie 18.12.2008 r.). Kolejne zmiany zostały wprowadzone przepisami ustawy z 16.09.2011 r. o zmianie ustawy Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1431) oraz ustawy z 13.07.2012 r. o zmianie ustawy o działach administracji rządowej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 908). Druga ze wskazanych ustaw miała niewielki zakres, nadała jedynie nowe brzmienie przepisowi art. 40 2, ustalając na nowo krąg podmiotów wchodzących w skład Rady Głównej do Spraw Społecznej Readaptacji i Pomocy Skaza 25

Wprowadzenie nym. Dużo istotniejsze znaczenie miała nowela z 16.09.2011 r., na mocy której dokonano gruntownej zmiany kilku zasad fundamentalnych dla postępowania wykonawczego. Z najważniejszych należy wskazać zmiany w zakresie zasady zaskarżalności wszystkich postanowień w postępowaniu wykonawczym przez dopuszczenie możliwości zaskarżenia tylko orzeczeń najbardziej istotnych dla skazanego i tylko w wypadkach gdy ustawa tak stanowi. Zniesiono zasadę udziału stron we wszystkich posiedzeniach. Odwrócono również zasady dotyczące wykonalności postanowień w postępowaniu wykonawczym. Wszystkie zmiany wynikające z tej nowelizacji zostały bliżej omówione w komentarzu, przy uwzględnieniu piśmiennictwa oraz orzecznictwa opublikowanego po 1.01.2012 r. Kolejne zmiany w Kodeksie karnym wykonawczym zostały wprowadzone w drodze siedmiu dalszych aktów prawnych, tj. ustawy z 23.05.2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (Dz.U. z 2017 r. poz. 1120 ze zm.), ustawy z 27.09.2013 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1247), ustawy z 21.03.2014 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 619), ustawy z 28.11.2014 r. o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka (Dz.U. poz. 21), ustawy z 6.02.2015 r. o zmianie ustawy Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. poz. 431), ustawy z 20.02.2015 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 396) oraz ustawy z 20.03.2015 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 541). Bez wątpienia najobszerniejsze zmiany dotyczące bowiem zarówno części ogólnej, jak i szczególnej wprowadzone zostały ustawą z 20.02.2015 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 396). Nowelizacja Kodeksu karnego wykonawczego podyktowana była przede wszystkim koniecznością dostosowania unormowań z zakresu prawa karnego wykonawczego do zmian dokonanych w Kodeksie karnym, ponadto uwzględniono także wymogi płynące z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego oraz postulaty Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczące poprawy warunków osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych. Dodane lub zmienione regulacje kodeksowe dotyczyły m.in. takich kwestii, jak problematyka zaprowiantowania osób konwojowanych, przyuczenia osób odbywających karę pozbawienia wolności do pracy, uprawnień osadzonych do kontaktów ze światem zewnętrznym, zwłaszcza gdy chodzi o zwiększenie liczby osób biorących udział w widzeniu, korzystanie z aparatu telefonicznego czy prawo tymczasowo aresztowanego do korespondencji z obrońcą lub pełnomocnikiem będącym adwokatem lub radcą prawnym oraz do porozumiewania się z konsulem. Inna grupa zmian dotyczyła zagadnień związanych z kwalifikowaniem skazanych do grup ryzyka i różnicowania wobec nich form dozoru. W tym zakresie dotychczasowe rozwiązania były zawarte w akcie wykonawczym, co zakwestionowane zostało przez Trybunał Konstytucyjny. Nowelizacja wprowadziła też nowe rozwiązania odnoszące się do wykonywania kar zastępczych, a także udziału stron oraz obrońcy w postępowaniu, gdy jego przedmiotem jest kwestia zarządzenia wykonania kary oraz dalsze stosowanie pobytu sprawcy w zakładzie psychiatrycznym. Zasadnicza zmiana dokonana na mocy noweli 26

Wprowadzenie z 20.02.2015 r. polegała na dodaniu do Kodeksu nowego rozdziału VIIa i transpozycji norm zawartych w dotychczasowej ustawie z 7.09.2007 r. o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego (Dz.U. z 2010 r. poz. 960 ze zm.). Nowela z 20.02.2015 r. zarazem wprowadziła w tym zakresie niezbędne zmiany dostosowawcze, które wynikały przede wszystkim z przyjętej w Kodeksie karnym nowej koncepcji w zakresie orzekania kar i środków (karnych i zabezpieczających) kontrolowanych w systemie dozoru elektronicznego. Duża część zmian wprowadzonych w Kodeksie wynikała również ze zmian wprowadzonych w rozdziale X k.k. i nadaniem nowego kształtu środkom zabezpieczającym. W dalszym okresie na przestrzeni ledwie dwóch lat Kodeks nowelizowano dziesięciokrotnie tj. w drodze ustawy z 10.09.2015 r. o zmianie ustawy Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. 2015 r., poz. 1573); ustawy z 11.03.2016 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz ustawy Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. 2016, poz. 428); ustawy z 11.03.2016 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2016, poz. 437); ustawy z 15.12.2016 r. o zmianie ustawy Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. z 2017 r., poz. 204); ustawy z 23.03.2017 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U., poz. 768); ustawy z 12.07.2017 r. o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U., poz. 1452); ustawy z 27.10.2017 r. o podstawowej opiece zdrowotnej (Dz.U., poz. 2217); ustawy z 9. 11.2017 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia oraz niektórych innych ustaw (Dz.U., poz. 2400); ustawy z 10.01.2018 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U., poz. 201) oraz ustawy z 12.04.2018 r. o zmianie ustawy Kodeks karny wykonawczy i ustawy o Służbie Więziennej (Dz.U., poz. 1010). Dokonując wykładni Kodeksu karnego wykonawczego, wykorzystano w komentarzu starając się zachować odpowiednie proporcje bogaty dorobek literatury oraz orzecznictwa Sądu Najwyższego, sądów apelacyjnych, jak również Trybunału Konstytucyjnego i Naczelnego Sądu Administracyjnego. Mając na uwadze, że u podstaw wykonania każdej kary spoczywa zasada humanitaryzmu oraz poszanowanie godności ludzkiej skazanego, szeroko odwołano się do orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz raportów Europejskiego Komitetu do Spraw Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu (CPT) i Krajowego Mechanizmu Prewencji, w których szczególnie mocno akcentowana jest konieczność zachowania respektu oraz poszanowania dla wskazanych wartości (podmiotowego traktowania skazanych). Nawiązano również do uniwersalnych oraz regionalnych standardów w zakresie postępowania ze skazanymi o charakterze soft law, a mianowicie Wzorcowych Reguł Minimum Postępowania z Więźniami ONZ przyjętych Genewie w 1955 r. przez Pierwszy Kongres Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zapobiegania Przestępczości i Postępowania ze Sprawcami Przestępstw, Rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ 43/173 z 9.12.1988 r. Zbiór zasad mających na celu ochronę wszystkich osób podda 27

Wprowadzenie nych jakiejkolwiek formie aresztowania bądź uwięzienia, Rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ 45/111 z 14.12.1990 r. Podstawowe zasady traktowania więźniów, czy przyjętych 11.01.2006 r. Zaleceń Rec (2006)2 Komitetu Ministrów dla krajów członkowskich dotyczących Europejskich Reguł Więziennych. Uwzględniono także wiążące akty prawa międzynarodowego, by wymienić tylko konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz europejską konwencję o zapobieganiu torturom oraz nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu. Przy powoływaniu orzecznictwa zostały podane niezbędne dane pozwalające na jego identyfikację, co ułatwi korzystającemu z komentarza sięgnięcie do źródła w celu bliższego zapoznania się z treścią judykatu. W przypadku piśmiennictwa w razie pierwszego powołania książki, artykułu czy glosy wskazano autora (autorów), pełny tytuł pozycji oraz dane bibliograficzne. W toku kolejnych powołań zastosowano zapis skrócony. Przy opracowaniu komentarza wielce pomocna była współpraca Pana Redaktora Michała Dymińskiego oraz Pań z Wolters Kluwer Polska. Ich głęboka wiedza oraz doświadczenie miały znaczący wpływ na ostateczny kształt niniejszego opracowania. Za tę cenną pomoc składam Państwu wyrazy serdecznej wdzięczności. Krzysztof Dąbkiewicz 28