PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Gospodarcza i Monetarna 28.9.2012 2012/XXXX(INI) PROJEKT SPRAWOZDANIA w sprawie sprawozdania rocznego Europejskiego Banku Centralnego za rok 2011 (00000/2012 C7-0000/2012 2012/XXXX(INI)) Komisja Gospodarcza i Monetarna Sprawozdawczyni: Marisa Matias PR\914121.doc PE496.576v01-00 Zjednoczona w różnorodności
PR_INI SPIS TREŚCI Strona PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO...3 UZASADNIENIE...8 PE496.576v01-00 2/11 PR\914121.doc
PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO w sprawie sprawozdania rocznego Europejskiego Banku Centralnego za rok 2011 (00000/2012 C7-0000/2012 2012/XXXX(INI)) Parlament Europejski, uwzględniając sprawozdanie roczne Europejskiego Banku Centralnego za rok 2011 (00000/2012 - C7-0000/2012), uwzględniając art. 284 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), uwzględniając art. 15 Statutu Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego, uwzględniając rezolucję z dnia 4 maja 1998 r. w sprawie odpowiedzialności demokratycznej na trzecim etapie unii gospodarczej i walutowej 1, uwzględniając rezolucję z dnia 1 grudnia 2011 r. w sprawie raportu rocznego EBC za rok 2010 2, uwzględniając art. 119 ust. 1 Regulaminu, uwzględniając sprawozdanie Komisji Gospodarczej i Monetarnej (A7-0000/2012), A. mając na uwadze, że wzrost realnego PKB w strefie euro wyniósł w 2011 r. 1,5%, co oznacza spowolnienie w porównaniu do 1,9% w 2010 r.; B. mając na uwadze, że bezrobocie w strefie euro wzrosło z 10% pod koniec 2010 r. do 10,7% pod koniec 2011 r.; C. mając na uwadze, że w 2011 r. EBC dwukrotnie podnosił stopy procentowe, w kwietniu i w sierpniu (każdorazowo o 25 punktów bazowych), oraz dwukrotnie je zmniejszał pod koniec roku, w listopadzie i grudniu (ponownie każdorazowo o 25 punktów bazowych); D. mając na uwadze, że średnia stopa inflacji w strefie euro wyniosła w 2011 r. 2,7%, co oznacza wzrost w porównaniu do 1,6% w 2010 r., a wzrost M3 w 2011 r. wyniósł 1,5%, co oznacza spadek wobec 1,7% w 2010 r.; E. mając na uwadze, że średnia cena baryłki ropy naftowej Brent wyniosła 111 dolarów, czyli o 38% więcej niż średnio w 2010 r.; F. mając na uwadze, że tempo wzrostu kredytów dla sektora prywatnego uległo znacznemu zmniejszeniu z 1,6% w 2010 r. do 0,4% w 2011 r., zaś tempo wzrostu pożyczek dla sektora prywatnego obniżyło się z 2,4% w 2010 r. do 1,2% w 2011 r.; 1 Dz.U. C 138 z 4.5.1998, s. 177. 2 Teksty przyjęte, P7_TA(2011)0530. PR\914121.doc 3/11 PE496.576v01-00
G. mając na uwadze, że EBC wypracował nadwyżkę w wysokości 1894 milionów euro, przede wszystkim dzięki zwiększonym dochodom z papierów wartościowych nabytych w ramach programu dotyczącego rynków papierów wartościowych oraz na skutek wyższych średnich stóp procentowych stosowanych przez system euro w ramach jego podstawowych operacji refinansujących; H. mając na uwadze, że saldo obligacji zakupionych w ramach programu dotyczącego rynków papierów wartościowych wyniosło pod koniec 2011 r. 211,4 miliarda euro; I. mając na uwadze, że średni dług brutto sektora instytucji rządowych i samorządowych wzrósł z 85,6% do 88% PKB, a łączny deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych spadł z 6,2% do 4,1% PKB; J. mając na uwadze, że art. 282 TFUE stanowi, że głównym celem EBC jest utrzymywanie stabilności cen oraz że EBC powinien wspierać ogólne polityki gospodarcze Unii bez uszczerbku dla stabilności cen, a także mając na uwadze, że Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego (ERRS) działa pod auspicjami EBC w zakresie stabilności finansowej; Polityka pieniężna 1. uważa, że podjęte w kwietniu i lipcu decyzje o podniesieniu najważniejszych stóp procentowych EBC były niepotrzebne, biorąc pod uwagę oczekiwania inflacyjne, oraz że wraz z innymi czynnikami przyczyniły się one do stłumienia rodzącego się ożywienia gospodarczego, które można było zaobserwować w pierwszym trymestrze; 2. z zadowoleniem przyjmuje w tym samym duchu późniejszą decyzję o cofnięciu tych decyzji pod koniec 2011 r., a także dalsze obniżki w 2012 r., jak również przyjęcie niestandardowych środków służących przenoszeniu polityki pieniężnej oraz minimalizacji skutków uprzednich decyzji; 3. zauważa, że obserwowany w 2011 r. wzrost inflacji wynikał przede wszystkim z wzrastających cen energii oraz w znacznie mniejszym stopniu cen żywności; uznaje, że w kontekście stagnacji i wysokiego bezrobocia ryzyko wystąpienia efektów drugiej rundy za pośrednictwem wzrostu wynagrodzeń było nieznaczne, zwłaszcza w porównaniu z ryzykiem dalszego osłabienia ożywienia gospodarczego; 4. wyraża głębokie zaniepokojenie wzrastającymi poziomami nadwyżki płynności obserwowanymi w trakcie 2011 r., a zwłaszcza w drugim kwartale. Ta sytuacja, świadcząca o pułapce płynności, redukuje skuteczność działań w zakresie polityki pieniężnej; 5. zauważa, że dostępność kredytów dla przedsiębiorstw i gospodarstw domowych jest nadal znacznie niższa w porównaniu do okresu poprzedzającego kryzys, a wzrost kredytów zwolnił w 2011 r.; podkreśla, że uwzględniając wzrastający poziom nadwyżki płynności, ta okoliczność sugeruje, że korzystne byłoby obniżenie przez EBC swojej stopy depozytu do wartości ujemnej; 6. podkreśla, że gotowość EBC do udzielania nadzwyczajnego wsparcia systemowi finansowemu musi być właściwie uwarunkowana, w szczególności zobowiązaniem się PE496.576v01-00 4/11 PR\914121.doc
instytucji korzystających w istotnej mierze z takiego wsparcia do zwiększenia kredytów dla małych i średnich przedsiębiorstw i gospodarstw domowych, bez którego takie wysiłki okazałyby się nieskuteczne; 7. ostrzega, że przy braku takich warunków działania niestandardowe, na przykład dłuższe operacje refinansujące, nie tylko mogą nie przynieść oczekiwanych rezultatów, ale mogą też posłużyć podsyceniu spekulacji, zwiększając zmienność i sprzyjając powstawaniu baniek spekulacyjnych na rynkach finansowych; 8. uważa w tym kontekście za dość dziwne, że żadnych warunków nie nałożono na inicjatywy nadzwyczajnego finansowania systemu finansowego, które przybrały formę środków niekonwencjonalnych, w tym finansowania o trzyletnim okresie zapadalności, zmniejszenia stóp rezerw oraz zmiany kryteriów zabezpieczeń; Kryzys gospodarczy a EBC 9. zauważa, że narzucanie polityki oszczędnościowej coraz większej liczbie państw członkowskich przyczynia się do rozprzestrzeniania się stagnacji i recesji w strefie euro, co ma destrukcyjny wpływ na budżety państwowe, poziom bezrobocia i spójność społeczną; uważa, że te poważne okoliczności zagrażają integralności strefy euro; 10. zauważa, że utrzymywanie się stagnacji i recesji w coraz większej liczbie gospodarek w strefie euro przynosi niekorzystne skutki gospodarcze i budżetowe, na przykład wpływa na dochody podatkowe i wydatki socjalne w tych krajach, powoduje dalsze zaostrzanie się ich problemów związanych z długiem publicznym, co można coraz wyraźniej zaobserwować w krajach objętych programami dostosowawczymi; 11. uważa, że główną przyczyną braku równowagi w budżetach państwowych na obrzeżach strefy euro jest recesja gospodarcza, powodująca wzrost bezrobocia i spadek dochodów podatkowych; potwierdza zatem, że najważniejszymi priorytetami każdej polityki gospodarczej w Unii muszą być wzrost gospodarczy i tworzenie miejsc pracy; 12. podkreśla, że restrykcyjne warunki finansowania narzucone przez EBC w ramach programów dostosowawczych, którymi objęto część państw członkowskich, pogłębiają trudności budżetowe tych państw, wzmacniając już działający na nie efekt kuli śnieżnej; 13. wyraża zdziwienie wystosowaniem przez EBC odmowy współuczestnictwa w procesie restrukturyzacji długu, w tym w odniesieniu do obligacji zakupionych przez EBC na rynku wtórnym poniżej ceny nominalnej; za niedopuszczalne uważa, by EBC w ramach programu dotyczącego rynków papierów wartościowych odnotowywał znaczne zyski, które stały się możliwe wyłącznie w kontekście pogarszających się warunków finansowania, z jakimi mierzą się te same państwa członkowskie, którym program dotyczący rynków papierów wartościowych miał pomóc; 14. zauważa, że sytuacja gospodarcza w gospodarkach peryferyjnych powoduje przepływy kapitału ku centrum, które zaostrzają problemy tych gospodarek w dziedzinie finansowania i które są niezgodne z zasadą zrównoważonego rozwoju w krótkim okresie; podkreśla, że ten brak równowagi jest problemem dla całej strefy euro, zagrażającym stabilności jej gospodarek; PR\914121.doc 5/11 PE496.576v01-00
15. uważa, że stanowisko przyjęte przez EBC wobec państw członkowskich, polegające na zalecaniu, a nawet narzucaniu polityki budżetowej i podatkowej, reform rynku pracy, prywatyzacji usług publicznych i innych środków, w jaskrawy sposób wykracza poza nawet szeroką interpretację jego mandatu, który obejmuje prowadzenie polityki pieniężnej w strefie euro; 16. uważa również, że przypisywanie EBC mandatu skupiającego się na zapewnieniu stabilności cen zwalnia go z jakiejkolwiek odpowiedzialności za inne skutki polityki pieniężnej, na przykład za jej wpływ na wzrost gospodarczy oraz tworzenie lub likwidację miejsc pracy; 17. wzywa EBC, aby analogicznie do niedawnych działań podejmowanych przez Rezerwę Federalną Stanów Zjednoczonych wysłał rynkom jasny sygnał swojego pełnego i konsekwentnego zaangażowania na rzecz dostosowywania polityki pieniężnej, za pomocą dodatkowych obniżek stóp procentowych, oświadczenia o gotowości do utrzymywania tych stóp na niskich poziomach w niedalekiej przyszłości, a nawet za pomocą dalszych środków niestandardowych, w tym luzowania ilościowego, do czasu zaobserwowania istotnych wskaźników ożywienia gospodarczego i znacznego spadku bezrobocia; 18. wzywa Radę Prezesów EBC do podniesienia celu inflacyjnego EBC, aby uwzględnić wzrosty wynagrodzeń w wykazujących nadwyżkę gospodarkach strefy euro w taki sposób, który z jednej strony zwiększa łączny popyt w strefie euro, a z drugiej zmniejsza zakłócenia równowagi w strefie euro; 19. za niezbędne uważa dokonanie przeglądu Traktatów i statutów EBC, aby uznać pełne zatrudnienie za najważniejszy cel polityki pieniężnej w strefie euro, przy jednoczesnym utrzymaniu stabilności cen jako głównego, choć podporządkowanego, celu; Unia bankowa 20. za pilne uznaje urzeczywistnienie unii bankowej, projektu możliwego wyłącznie dzięki spójnemu formułowaniu instrumentów, zadań i odpowiedzialności w dziedzinach prawodawstwa, stanowienia polityki pieniężnej, nadzoru i rozwiązywania kryzysów; 21. zauważa, że debata dotycząca unii bankowej, służąca zwiększeniu stabilności i odporności systemu finansowego, jest blisko powiązana z potrzebą opracowania i wdrożenia odrębności i instytucjonalnego rozdziału w sektorze bankowym, zgodnie z zaleceniami przedłożonymi przez OECD i w raporcie Vickersa, a także z potrzebą pełnego uregulowania równoległego systemu bankowego; 22. zauważa rażącą sprzeczność we wnioskach ustawodawczych przedkładanych w kontekście realizacji unii bankowej pomiędzy z jednej strony istnieniem pojedynczego organu UE ds. polityki pieniężnej i nadzoru, a z drugiej utrzymywaniem systemu rozwiązywania kryzysów opierającego się na krajowych mechanizmach finansowania; 23. podkreśla trudności stojące przed projektem unii bankowej, wynikające z utrzymującego się kryzysu gospodarczego, wywołującego proces renacjonalizacji swojej działalności PE496.576v01-00 6/11 PR\914121.doc
przez banki; Kwestie instytucjonalne 24. zachęca EBC do włączenia się w krytyczną samoocenę, dotyczącą wszystkich aspektów jego działalności, w tym wpływu tych programów dostosowawczych, które pomagał opracować, oraz słuszności ex post założeń i scenariuszy makroekonomicznych, na podstawie których opracowano te programy; 25. podkreśla, że nie można go marginalizować w procesach podejmowania decyzji, w których uczestniczy EBC, jak to miało miejsce w przypadku debaty dotyczącej nadzoru bankowego; podkreśla, że taka marginalizacja dodatkowo osłabiłaby już bardzo słabą kontrolę demokratyczną, której podlega EBC; 26. popiera zmianę Traktatów i statutów EBC służącą poddaniu EBC bezpośredniej kontroli ze strony Parlamentu na szczeblu UE, a jednocześnie zatwierdzanym na tym szczeblu celom polityki pieniężnej; uważa, że wytyczne Parlamentu powinny obejmować okres dwu lat; wzywa Komisję do przedłożenia wniosku w tym zakresie, pod warunkiem udzielenia przez Parlament zgody pod koniec każdego roku; 27. wyraża głębokie zaniepokojenie nieobecnością kobiet w Radzie Prezesów EBC, ujawniającą całkowity brak poszanowania dla równouprawnienia płci na najwyższych szczeblach procesu decyzyjnego w Radzie, co jest sprzeczne z zaleceniami Komisji dotyczącymi poprawy parytetu płci w gremiach decyzyjnych wysokiego szczebla w sektorze gospodarki; 28. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, Eurogrupie oraz Europejskiemu Bankowi Centralnemu. PR\914121.doc 7/11 PE496.576v01-00
UZASADNIENIE Wyjątkowy rok 2011 Wyjątkowy rok tak napisał o roku 2011 prezes Europejskiego Banku Centralnego (EBC) Mário Draghi w rocznym sprawozdaniu tej instytucji. Faktycznie Bank musiał stawić czoła niespodziewanym wydarzeniom; konieczna była zmiana procedur i kierunku działania w przeciągu roku; faktem jest też, że rok 2011 nie był taki, jak każdy inny. Czy był rzeczywiście wyjątkowy to wymaga jeszcze potwierdzenia. Jeśli można mówić o rozpoczęciu nowego cyklu, u podstaw zmian w koniunkturze leżą wydarzenia z 2010 roku: częściowo są one wynikiem pogłębienia kryzysu, częściowo wzmożonej interwencji EBC na obszarze Unii, szczególnie poprzez pomoc przy wdrożeniu planów dostosowania do nowych warunków w niektórych krajach objętych deficytem. Nie ma wątpliwości, że na działanie EBC coraz większy wpływ ma kontekst kryzysu gospodarczego i społecznego oraz że roczne sprawozdanie z 2011 roku odzwierciedla te zmiany. Jednak czy to oznacza, że EBC faktycznie zmienił kierunek działań w 2011 roku? Nie. EBC w dalszym ciągu przyświecał najważniejszy cel jego działania, czyli stabilizacja cen, ale niesłuszne byłoby pominięcie zmian, jakie nastąpiły w sposobie osiągania tego celu, tj. zmian w zakresie wspierania ogólnych polityk gospodarczych Unii oraz zmiany strategii działania EBC w ciągu tego roku. EBC pełnił coraz bardziej centralną rolę wśród instytucji europejskich, toteż pojawiły się liczne głosy krytykujące sposób, w jaki sprawuje on swoją funkcję; zaczęto zajmować stanowiska, których wcześniej broniła tylko mniejszość, szczególnie w kwestii dotyczącej właściwej misji Banku. Oprócz oceny działań podjętych w 2011 roku niniejsze sprawozdanie ma na celu ocenę polityki EBC w czterech głównych aspektach: polityki pieniężnej, kryzysu, unii bankowej oraz istotnych zagadnień instytucjonalnych. Poniższy tekst przedstawia powody, dla których dokonano takiej, a nie innej oceny. Rok 2011 rokiem zmiany kierunku? Sprawozdanie roczne EBC z 2011 roku nie jest jedynie sprawozdaniem z działalności. Opisane w nim działania skupiają w sobie zmiany polityczne i strategiczne wynikające z wniosków złożonych przez instytucje europejskie w odpowiedzi na kryzys, dotyczących wyboru polityk, które były najbardziej wspierane. Mowa o roku dotkniętym oczywistym regresem ekonomicznym; o roku, w którym w strefie euro odnotowano rzeczywisty wzrost o 1,5%, co oznaczało znaczne spowolnienie w porównaniu z rokiem poprzednim. W świetle działań EBC w tym czasie należy rozróżnić dwa okresy: pierwszy, w którym nastąpiło podniesienie stóp procentowych i w którym można mówić o absurdalnej lub nieadekwatnej reakcji na inflację koniunkturalną; drugi, w którym pojawiły się próby naprawy i w którym podjęta interwencja wydaje się odzwierciedlać efekty poprawienia błędów z pierwszego okresu, choć te błędy nigdy nie zostały rozpoznane. Dziś wiemy, że podniesienie stóp procentowych przyczyniło się do zahamowania nieznacznej poprawy sytuacji gospodarczej, którą stwierdzono w pierwszym kwartale. Przejdźmy do szczegółów. W kwietniu i sierpniu 2011 roku EBC podniósł stopy procentowe w sumie o 50 punktów bazowych, a pod koniec roku, w listopadzie i grudniu, ponownie je obniżył. To prawda, że średni poziom inflacji w strefie euro wyniósł 2,7% w 2011 roku, zaś 1,6% w roku 2010, ale prawdą jest też, że ten wzrost wywołały czynniki koniunkturalne, a nie PE496.576v01-00 8/11 PR\914121.doc
strukturalne: wzrost cen paliw (cena ropy naftowej Brent wyniosła średnio 111 dolarów za baryłkę, o 38% więcej niż w 2010 roku) i, na mniejszą skalę, wzrost cen żywności. Inne dane z 2011 roku wskazują także na to, że kredyty przyznawane przedsiębiorstwom i gospodarstwom domowym były znacznie poniżej poziomu sprzed kryzysu, co dodatkowo ograniczało wzrost gospodarczy tych podmiotów. Choć nie wyczerpuje to tematu, należy wspomnieć o jeszcze dwóch aspektach. Po pierwsze, podniesione poziomy płynności, szczególnie w drugiej połowie 2011 roku, są niepokojące, ponieważ doprowadzają do sytuacji określanej jako pułapka nadwyżki płynności i poddają w wątpliwość skuteczność polityki pieniężnej. Po drugie, choć słuszna jest możliwość nadzwyczajnego wspierania systemu finansowego przez EBC, dalsze takie działanie okaże się nieskuteczne bez wprowadzenia jasnych warunków, takich jak zobowiązanie instytucji, które z takiego wsparcia korzystają, do podniesienia swojego poziomu kredytów dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz gospodarstw domowych. W działaniach EBC w 2011 roku pojawiły się problemy, które istnieją do dziś, pomimo poprawy, którą stwierdzono w ciągu tego roku. Po pierwsze, ekspansywna polityka drugiej połowy roku, jak wspomniano wyżej, nie miała wpływu na zwiększenie kredytów dla przedsiębiorstw i gospodarstw domowych, co wywołało niekorzystne skutki. Inną odpowiedzią mógłby być Bank Centralny, który miałby możliwość przekazywania rynkom jasnych sygnałów o swoim pełnym podporządkowaniu się ekspansywnej polityce pieniężnej. Drugi problem bierze się z ciągłego odrzucania stale podtrzymywanej przez kierownictwo EBC tezy, która mówi o tym, że stabilizacja cen jest podstawowym warunkiem zwiększenia zatrudnienia w strefie euro. Powód trwałości obu problemów jest prosty: nie istnieje polityka ekspansywna, która byłaby odrębnym działaniem, szczególnie gdy została wprowadzona w kontekście obowiązywania polityki oszczędnościowej i ograniczania wynagrodzeń. Rok 2011 i rozszerzony kontekst kryzysu Chociaż oceniamy bank banków, nie możemy tego robić w oderwaniu od kontekstu, którym w tym przypadku jest kryzys. Wdrażanie środków oszczędności w coraz większej liczbie państw skutecznie przyczynia się do wzmożenia efektu domina oraz do stagnacji i recesji w strefie euro. Brak kontroli nad rachunkami sektora publicznego, szybko wzrastające bezrobocie i zniszczenie spójności społecznej to tylko niektóre konsekwencje tego cyklu środków. Z tych właśnie powodów nie możemy uciec od dwóch kluczowych dyskusji, które zyskały na znaczeniu w ostatnich latach. Pierwsza dotyczy samej funkcji EBC. Czy rozsądne jest dalsze bezwzględne dążenie EBC do celu, jakim jest kontrola inflacji, niezależnie od konsekwencji, jakie ten cel ma dla wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy? Skoro środki wdrożone w gospodarkach peryferyjnych, w których dominuje oszczędność, doprowadziły do spadku wartości pracy i znacznego obniżenia wynagrodzeń, w efekcie czego recesja się pogłębia, to prawdą jest też, że reakcja na stagnację, której celem jest zachowanie integralności strefy euro, nie może nie uwzględniać gospodarek centralnych. Wzrost wynagrodzeń w tych ostatnich byłby jedną z koniecznych reakcji, która po pierwsze pozwoliłaby na stymulację wzrostu popytu w obrębie strefy euro, a po drugie przyczyniłaby się do poprawienia równowagi zewnętrznej pomiędzy państwami. Druga dyskusja jest ściśle związana z pierwszą i z koniecznością oszczędzania w obecnej sytuacji. Mimo że obecnie funkcja EBC jest za słaba i niewspółmierna do potrzeb, była ona PR\914121.doc 9/11 PE496.576v01-00
wiele razy nadużywana, choć zawsze tłumaczono, że wszystko odbywało się w ramach obowiązujących oficjalnych zasad. Do tego dochodzi także problem polegający na tym, że funkcje były nadużywane w sposób bardzo selektywny. W konsekwencji EBC brał udział w zalecaniu lub wdrażaniu środków w państwach członkowskich na różnych szczeblach, dotyczących m.in. polityki budżetowej, rynku pracy, jednostek użyteczności publicznej, systemów podatkowych i prywatyzacji, podczas gdy w obecnym kontekście konieczne byłoby zbalansowanie polityki publicznej. Trwałość stagnacji i recesji oraz spowalniający wpływ, jaki wywierają one na gospodarki strefy euro, ma negatywne skutki gospodarcze i budżetowe, a także pogłębia problem długu publicznego, jak pokazują przykłady krajów, w których interweniuje trojka. Ciągła odmowa EBC w sprawie wzięcia udziału w procesach restrukturyzacji długu w gospodarkach objętych deficytem jest w związku z tym niezrozumiała w obecnej sytuacji. Skoro pojawiły się dowody na nieskuteczność kontroli inflacji, najważniejszymi celami interwencji EBC powinny stać się: wzrost gospodarczy i tworzenie miejsc pracy. Kontrola stabilności cen nie jest w obecnej sytuacji na drugim planie, ponieważ otwiera luki w odpowiedzialności za szkodliwe konsekwencje polityki pieniężnej. Bez ponownego przeglądu Traktatów będziemy w dalszym ciągu podążać drogą pogłębienia braku równowagi (którego wpływ na strefę euro jest już wyraźnie widoczny) i oddalać się jeszcze bardziej od możliwości odwrócenia biegu wydarzeń. Od 2011 roku w przyszłość Obecnie UE posiada projekt stworzenia unii bankowej, który ma pozwolić na skuteczniejsze, szybsze i bardziej sprawiedliwe reakcje na kryzys. Ten projekt będzie ciągle zakładnikiem podstaw swojej konstrukcji i może być solidny i spójny tylko pod warunkiem, że instrumenty, kierownictwo, odpowiedzialność w planach ustawodawczych, definicjach polityki pieniężnej, nadzorowanie i rozwiązywanie kryzysu będą ze sobą ściśle powiązane. Dlatego też niespójny jest wniosek, który ma na celu powołanie europejskiego organu, który miałby zająć się polityką pieniężną i polityką nadzorowania, w których systemy rozwiązania kryzysu byłyby oparte na krajowych mechanizmach finansowania, co nie doprowadziłoby do zmiany jednej z najbardziej szkodliwych konsekwencji kryzysu systemu finansowego: zmuszania podatników do płacenia rachunków banków dotkniętych problemami finansowymi. Ponadto dyskusja nad nadzorem bankowym ukazała, że podtrzymywanie niezależności EBC w obecnej formie jest przynajmniej wątpliwe. Nadmiar luk w odpowiedzialności i kumulacja decyzji determinujących życie obywateli, które pozostają poza kontrolą oraz nie są zasadne w kontekście demokracji, zaczęły być traktowane jak integralna część funkcjonowania Unii. Odpowiedzialność nigdy nie może być ograniczona do przeprowadzenia przesłuchań parlamentarnych. Jako jedyna instytucja europejska wybierana bezpośrednio przez obywateli, Parlament Europejski powinien w związku z tym wzmocnić swoje funkcje decyzyjne i nadzorcze w politykach gospodarczych i pieniężnych. W rozszerzonym kontekście polityki gospodarczej i pieniężnej EBC powinien także dokonać samooceny, na którą składałyby się wszystkie aspekty jego uczestnictwa w procesach decyzyjnych, w które jest zaangażowany, szczególnie w zakresie znaczenia programów dostosowawczych, za które jest bezpośrednio współodpowiedzialny. PE496.576v01-00 10/11 PR\914121.doc
Ostatnią, ale nie mniej istotną kwestią jest to, że nieobecność kobiet w Radzie Administracji EBC była jednym z głównych powodów niepokoju Parlamentu Europejskiego. Nie tylko pokazuje to kompletne ignorowanie równouprawnienia płci w wyższych sferach decyzyjnych tej instytucji, ale jest też w sprzeczności z wnioskami Komisji Europejskiej, która domaga się zaangażowania większej liczby kobiet na stanowiskach kierowniczych unijnych instytucji gospodarczych. Poza EBC W ostatnich czasach mówiło się o tym, że problemem EBC nie jest brak wiarygodności, ale to, że jest on wiarygodny. Przesadna surowość Banku, która nie tylko jest dość selektywna, jak pokazano wcześniej, lecz także przyzwyczaiła nas do ciągle spóźnionych interwencji, a niejednokrotnie bardziej odnosiła się do problemu, niż do rozwiązania. Nie można się zgodzić, że w celu odpowiedzi na potrzeby Bank Centralny może działać, ciągle nie wypełniając swojej funkcji; jeśli ta funkcja jest nieosiągalna, należy domagać się jej zmiany. Należy ponownie rozpatrzyć funkcje EBC. Bezwzględne unikanie zawalenia się infrastruktury pieniężnej nie jest wystarczające. Zalecanie sztywności zatrudnienia jako rozwiązania służącego zrównoważeniu rachunków sektora publicznego gospodarek peryferyjnych jest bardzo wątpliwe, zarówno w świetle teorii ekonomicznych, jak i w świetle ochrony oferowanej przez obecną funkcję. Bezpośrednie wspieranie banków przy postępującym pogarszaniu warunków i jednoczesne podtrzymywanie odmowy bezpośredniego wspierania państw jest ograniczeniem podstawowej funkcji, którą powinien pełnić Bank Centralny. Można stwierdzić, że te kwestie nie odnoszą się do samego EBC, ale nie można postulować ewidentnej rozbieżności pomiędzy kompetencjami, które ta instytucja posiada, a brakiem zasadności demokratycznej jej działań. Tylko w świetle tej rozbieżności można zrozumieć to, że EBC może w dalszym ciągu odrzucać jakąkolwiek formę restrukturyzacji długu, która obejmuje wierzycieli, a wiadomo, że EBC jest pierwszym z nich. PR\914121.doc 11/11 PE496.576v01-00