EGZAMIN GIMNAZJALNY Główne zmiany Od roku szkolnego 2011/2012 egzamin gimnazjalny będzie przeprowadzany na nowych zasadach. Egzamin będzie sprawdzał opanowanie przez uczniów wiadomości i umiejętności określonych w wymaganiach ogólnych i szczegółowych zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego. Egzamin będzie się składał z takich samych części jak dotychczasowy, ale każda część będzie miała inną strukturę. Inaczej też będzie wyglądać zaświadczenie o szczegółowych wynikach egzaminu gimnazjalnego. Część egzaminu z języka obcego nowożytnego będzie podzielona na dwa poziomy: podstawowy i rozszerzony. Do sześciu języków obcych, z których obecnie można zdawać egzamin, dojdzie język ukraiński*. Zasady ogólne Egzamin gimnazjalny obejmuje wiadomości i umiejętności zawarte w wymaganiach określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego w odniesieniu do wybranych przedmiotów nauczanych w trzecim i wcześniejszych etapach edukacyjnych. Egzamin ma formę pisemną. Przystąpienie do egzaminu jest warunkiem ukończenia gimnazjum, ale nie określa się minimalnego wyniku, jaki zdający powinien uzyskać, toteż egzaminu nie można nie zdać. Części egzaminu Egzamin gimnazjalny składa się z trzech części: humanistycznej, matematycznoprzyrodniczej i części dotyczącej języka obcego nowożytnego. 1. Część humanistyczna składa się z zadań z zakresu: języka polskiego zadania z języka polskiego mogą mieć formę zamkniętą lub otwartą, wśród zadań otwartych z języka polskiego znajduje się dłuższa wypowiedź pisemna; historii i wiedzy o społeczeństwie zadania z historii i wiedzy o społeczeństwie mają formę zamkniętą. 2. Część matematyczno przyrodnicza składa się z zadań z zakresu: matematyki zadania z matematyki mają formę zamkniętą lub otwartą; przedmiotów przyrodniczych: biologii, chemii, fizyki i geografii, zadania z przedmiotów przyrodniczych mają formę zamkniętą. 3. Części dotyczącej języka obcego nowożytnego gimnazjalista dokonuje wyboru jednego z siedmiu języków: angielskiego, francuskiego, hiszpańskiego, niemieckiego, rosyjskiego, ukraińskiego i włoskiego, z zastrzeżeniem, że gimnazjalista może wybrać tylko ten język, którego uczył się w gimnazjum, jako przedmiotu obowiązkowego. Ta część egzaminu ma dwa poziomy: podstawowy i rozszerzony. 1
Przebieg egzaminu 1. W celu przystąpienia do egzaminu gimnazjalnego należy złożyć pisemną deklarację wyboru języka obcego. Deklarację składa się dyrektorowi gimnazjum nie później niż 20 września roku szkolnego, w którym gimnazjalista przystępuje do egzaminu. W imieniu uczniów niepełnoletnich deklarację składają ich rodzice lub prawni opiekunowie. 2. Egzamin odbywa się w kwietniu. 3. Każdą część egzaminu przeprowadza się innego dnia. 4. Części humanistyczna i matematyczno przyrodnicza trwają po 150 minut. 5. Część egzaminu z języka obcego nowożytnego trwa 60 minut na każdym z poziomów: podstawowym i rozszerzonym. Wyniki egzaminu 1. Prace egzaminacyjne sprawdzają wykwalifikowani egzaminatorzy według jednolitych kryteriów. 2. Po sprawdzeniu prac ustala się wyniki egzaminacyjne w następujących sześciu zakresach: język polski historia i wiedza o społeczeństwie matematyka przedmioty przyrodnicze język obcy nowożytny na poziomie podstawowym język obcy nowożytny na poziomie rozszerzonym. 3. Każdy zdający otrzyma zaświadczenie o szczegółowych wynikach swojego egzaminu. Dla każdego z powyższych zakresów będą podane dwie liczby: wynik procentowy oraz wynik centylowy. Wynik procentowy to odsetek punktów (zaokrąglony do liczby całkowitej), które zdający zdobył za zadania mierzące wiadomości i umiejętności z danego zakresu. Na przykład, jeśli zdający za zadania matematyczne zdobył 23 punkty spośród 30 możliwych do zdobycia, to uzyska wynik procentowy równy 77. Wynik centylowy to odsetek liczby gimnazjalistów (zaokrąglony do liczby całkowitej), którzy uzyskali z danego zakresu wynik taki sam lub niższy niż zdający. Na przykład zdający, którego wynik centylowy w zakresie matematyki wynosi 85, dowie się, że 85% wszystkich gimnazjalistów uzyskało za zadania matematyczne wynik taki sam jak on lub niższy, a 15% gimnazjalistów uzyskało wynik wyższy. 4. Wyniki egzaminacyjne są ostateczne i nie mogą być podważone na drodze sądowej. 2
Komunikat dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej z dnia 12 sierpnia 2011 r. w sprawie organizacji i harmonogramu przeprowadzania egzaminu gimnazjalnego w roku szkolnym 2011/2012 Część humanistyczna odbędzie się 24 kwietnia 2012 r. (wtorek): 1. z zakresu historii i wiedzy o społeczeństwie egzamin rozpocznie się o godzinie 9.00 i będzie trwał 60 minut egzaminu może zostać przedłużony nie więcej niż o 20 minut 2. z zakresu języka polskiego egzamin rozpocznie się o godzinie 10.45 i będzie trwał 90 minut egzaminu może zostać przedłużony nie więcej niż o 45 minut Część matematyczno przyrodnicza odbędzie się 25 kwietnia 2012 r. (środa): 1. z zakresu przedmiotów przyrodniczych (biologia, chemia, fizyka, geografia) egzamin rozpocznie się o godzinie 9.00 i będzie trwał 60 minut egzaminu może zostać przedłużony nie więcej niż o 20 minut 2. z zakresu matematyki egzamin rozpocznie się o godzinie 10.45 i będzie trwał 90 minut egzaminu może zostać przedłużony nie więcej niż o 45 minut Część z języka obcego nowożytnego odbędzie się 26 kwietnia 2012 r. (czwartek): 1. na poziomie podstawowym egzamin rozpocznie się o godzinie 9.00 i będzie trwał 60 minut egzaminu może zostać przedłużony nie więcej niż o 20 minut 2. na poziomie rozszerzonym egzamin rozpocznie się o godzinie 10.45 i będzie trwał 60 minut egzaminu może zostać przedłużony nie więcej niż o 30 minut. Stanowisko Departamentu MEN zwiększania szans edukacyjnych Podstawę do rozstrzygnięć stanowią przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 228, poz. 1491). Należy rozważyć dwie sytuacje: 3
1. poradnia psychologiczno pedagogiczna, w tym poradnia specjalistyczna wydała, przed dniem wejścia w życie ww. rozporządzenia, opinię w sprawie dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia (słuchacza) ze względu na stwierdzone u niego specyficzne trudności w uczeniu się uniemożliwiające sprostanie tym wymaganiom. Opinia, o której mowa powyżej, zgodnie z przepisem 2 ust. 3 ww. rozporządzenia stanowi także podstawę do dostosowania do indywidualnych potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych ucznia (słuchacza) lub absolwenta warunków przeprowadzania sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego i egzaminu zawodowego. 2. poradnia psychologiczno pedagogiczna, w tym poradnia specjalistyczna wydała, przed dniem wejścia w życie ww. rozporządzenia, opinię w sprawie przystąpienia do sprawdzianu lub egzaminów zewnętrznych w warunkach i formie dostosowanych do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia (słuchacza) ze względu na stwierdzone u niego specyficzne trudności w uczeniu się. Powyższa opinia, wydana przed dniem wejścia w życie tego rozporządzenia, a więc przed dniem 1 września 2011 r. zgodnie z przepisem 2 ust. 4 ww. rozporządzenia, odpowiednio: 1. w sprawie przystąpienia do sprawdzianu w warunkach i formie dostosowanych do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia (słuchacza) ze względu na stwierdzone u niego specyficzne trudności w uczeniu się opinia ta stanowi podstawę do dostosowania warunków przeprowadzania sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego i egzaminu zawodowego do indywidualnych potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych ucznia (słuchacza) lub absolwenta; 2. w sprawie przystąpienia do egzaminu gimnazjalnego w warunkach i formie dostosowanych do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia (słuchacza) ze względu na stwierdzone u niego specyficzne trudności w uczeniu się opinia ta stanowi podstawę do dostosowania warunków przeprowadzania egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego i egzaminu zawodowego do indywidualnych potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych ucznia (słuchacza) lub absolwenta; Należy również podkreślić, że opinie, o których mowa w 2 ust. 4 ww. rozporządzenia, wydane przed dniem wejścia w życie ww. rozporządzenia, stanowią także podstawę do dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia (słuchacza) przez okres kształcenia w szkole podstawowej, gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej. 4
Procedury organizowania i przeprowadzania egzaminu w klasie trzeciej gimnazjum Do zadań przewodniczącego (zastępcy przewodniczącego) należy: 1. Ustalenie, którzy uczniowie (słuchacze) przystępują obowiązkowo do egzaminu z języka obcego nowożytnego zadeklarowanego przez rodziców ucznia lub słuchacza tylko na poziomie podstawowym, a którzy na poziomie podstawowym i rozszerzonym. 2. Zebranie deklaracji/wniosków rodziców (prawnych opiekunów) uczniów lub słuchaczy o woli przystąpienia do egzaminu z języka obcego nowożytnego na poziomie rozszerzonym. 3. Stwierdzenie uprawnień uczniów ze sprzężonymi niepełnosprawnościami, mających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, którzy z powodu niepełnosprawności nie mogą samodzielnie czytać lub pisać, do zwolnienia z części trzeciej egzaminu. 4. Stwierdzenie uprawnień uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim do zwolnienia z przystąpienia do egzaminu z języka obcego na poziomie rozszerzonym. 5. Potwierdzenie uprawnień finalistów/laureatów olimpiad przedmiotowych lub laureatów konkursów przedmiotowych z zakresu jednego z grupy przedmiotów objętych egzaminem, organizowanych zgodnie z przepisami w sprawie organizacji oraz sposobu przeprowadzania konkursów, turniejów i olimpiad. 6. Zgłaszanie uczniów (słuchaczy) do egzaminu. Rodzice (prawni opiekunowie) uczniów lub słuchacze nie później niż do dnia 20 września składają dyrektorowi szkoły pisemną deklarację o przystąpieniu do trzeciej części egzaminu z jednego z języków obcych nowożytnych, którego uczyli się w szkole jako przedmiotu obowiązkowego (spośród następujących: angielski, francuski, hiszpański, niemiecki, rosyjski, włoski) oraz o woli przystąpienia do części egzaminu z języka obcego nowożytnego na poziomie rozszerzonym, jeżeli nie muszą przystępować do niego obowiązkowo. Dyrektor gimnazjum w terminie ustalonym przez dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej, ale nie później niż do 30 listopada roku szkolnego, w którym odbywa się egzamin, jest zobowiązany przekazać w formie elektronicznej do OKE listę uczniów (słuchaczy) przystępujących do egzaminu zawierającą: imię (imiona) nazwisko ucznia (słuchacza), numer PESEL, miejsce urodzenia, datę urodzenia, płeć, informację o specyficznych trudnościach w uczeniu się, rodzaj zestawu egzaminacyjnego, 5
symbol oddziału numer ucznia (słuchacza) w dzienniku lekcyjnym, numer sali, w której uczeń (słuchacz) przystąpi do egzaminu. Do listy, o której mowa w pkt 3., dyrektor gimnazjum dołącza w formie elektronicznej informację o: języku obcym nowożytnym, z którego poszczególni uczniowie (słuchacze) zamierzają przystąpić do części trzeciej egzaminu poziomie egzaminu z języka obcego nowożytnego dla poszczególnych uczniów, odpowiednio: obowiązkowym podstawowym albo obowiązkowym podstawowym i obowiązkowym rozszerzonym, albo obowiązkowym podstawowym i dobrowolnym rozszerzonym. 7. Dostosowanie warunków egzaminacyjnych. Komunikat dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej z 31 sierpnia 2011 r. w sprawie sposobu dostosowania warunków i form przeprowadzania w roku szkolnym 2011/2012 sprawdzianu i egzaminu gimnazjalnego do potrzeb uczniów (słuchaczy) ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie oraz zagrożonych niedostosowaniem społecznym 1. Uczniowie niepełnosprawni mogą przystąpić do sprawdzianu lub egzaminu gimnazjalnego w warunkach i formach dostosowanych do ich niepełnosprawności na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego wydanego przez publiczną poradnię psychologiczno pedagogiczną, w tym poradnię specjalistyczną. 2. Uczniowie niedostosowani społecznie lub zagrożeni niedostosowaniem społecznym mogą przystąpić do sprawdzianu lub egzaminu gimnazjalnego w warunkach dostosowanych do ich indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego wydanego przez publiczną poradnię psychologiczno pedagogiczną, w tym poradnię specjalistyczną. 3. Uczniowie mający orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania wydanego przez publiczną poradnię psychologiczno pedagogiczną, w tym poradnię specjalistyczną, mogą przystąpić do sprawdzianu lub egzaminu gimnazjalnego w warunkach dostosowanych do ich indywidualnych potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych na podstawie tego orzeczenia. 4. Uczniowie (słuchacze) chorzy lub niesprawni czasowo mogą przystąpić do sprawdzianu lub egzaminu gimnazjalnego w warunkach odpowiednich ze względu na ich stan zdrowia na podstawie zaświadczenia o stanie zdrowia wydanego przez lekarza. 5. Uczniowie (słuchacze) ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się mają prawo przystąpić do sprawdzianu lub egzaminu gimnazjalnego w warunkach dostosowanych do ich indywidualnych potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych na podstawie opinii poradni psychologiczno pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej. 6
6. Za dostosowanie warunków i form przeprowadzania sprawdzianu lub egzaminu gimnazjalnego jest odpowiedzialny dyrektor szkoły jako przewodniczący szkolnego zespołu egzaminacyjnego. 7. Dyrektor szkoły dostosowuje odpowiednio warunki i formy przeprowadzania sprawdzianu lub egzaminu gimnazjalnego na podstawie: orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania, opinii poradni psychologiczno pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej, o specyficznych trudnościach w uczeniu się oraz opinii, o których mowa w 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz.U. Nr 228, poz. 1491)1, zaświadczenia o stanie zdrowia wydanego przez lekarza, pozytywnej opinii rady pedagogicznej (dotyczy sprawdzianu w szkołach specjalnych oraz egzaminu gimnazjalnego). 8. Sposób lub sposoby dostosowania warunków przeprowadzania sprawdzianu w szkołach specjalnych lub egzaminu gimnazjalnego do potrzeb i możliwości uczniów, o których mowa w pkt 1 5, określa rada pedagogiczna, wybierając spośród możliwych sposobów dostosowania warunków przeprowadzania sprawdzianu lub egzaminu gimnazjalnego wyliczonych w Tabeli 1. 9. Sposób lub sposoby dostosowania warunków przeprowadzania sprawdzianu w szkołach ogólnodostępnych do potrzeb i możliwości uczniów, o których mowa w pkt 1 5, określa dyrektor szkoły, jako przewodniczący szkolnego zespołu egzaminacyjnego, wybierając spośród możliwych sposobów dostosowania warunków przeprowadzania sprawdzianu wyliczonych w Tabeli 1. 10.W szczególnych przypadkach, w tym nieujętych w Tabeli 1, decyzję o sposobach dostosowania warunków przeprowadzania sprawdzianu lub egzaminu gimnazjalnego do potrzeb ucznia podejmuje dyrektor szkoły w porozumieniu z właściwą okręgową komisją egzaminacyjną. 11.W przypadku ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z uwagi na niepełnosprawności sprzężone2 istnieje możliwość skorzystania z dostosowań przewidzianych dla każdej z występujących u danego ucznia niepełnosprawności, w porozumieniu z okręgową komisją egzaminacyjną. 12.Uczniowie posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z uwagi na niepełnosprawności sprzężone mogą być zwolnieni przez dyrektora właściwej okręgowej komisji egzaminacyjnej z obowiązku przystąpienia do sprawdzianu, a uczniowie posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z uwagi na niepełnosprawności sprzężone, którzy nie rokują kontynuowania nauki w szkole ponadgimnazjalnej, mogą być zwolnieni przez dyrektora właściwej okręgowej komisji egzaminacyjnej z obowiązku przystąpienia do egzaminu na wniosek rodziców (prawnych opiekunów) pozytywnie zaopiniowany przez dyrektora szkoły. 7
13.Uczniowie posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z uwagi na niepełnosprawności sprzężone, którzy z powodu swojej niepełnosprawności nie potrafią samodzielnie czytać lub pisać, są zwolnieni z obowiązku przystąpienia do części trzeciej egzaminu. 14.Uczniowie posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z uwagi na upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim, którzy w gimnazjum kontynuowali naukę języka obcego nowożytnego na podbudowie wymagań dla II etapu edukacyjnego, są zwolnieni z obowiązku przystąpienia do części trzeciej egzaminu gimnazjalnego na poziomie rozszerzonym. Mogą oni jednak przystąpić do części trzeciej egzaminu na poziomie rozszerzonym na wniosek rodziców (prawnych opiekunów). 15.W czasie przeprowadzania sprawdzianu lub egzaminu gimnazjalnego dla uczniów niepełnosprawnych należy zapewnić obecność specjalisty z zakresu danej niepełnosprawności, w szczególności: tyflopedagoga (w przypadku uczniów niewidomych i słabowidzących), surdopedagoga lub tłumacza języka migowego (w przypadku uczniów niesłyszących), jeżeli jest to niezbędne dla uzyskania właściwego kontaktu z uczniem i pomocy w obsłudze specjalistycznego sprzętu i środków dydaktycznych. Wyżej wymienione osoby powołuje się w skład zespołu nadzorującego. 16.W czasie przeprowadzania sprawdzianu lub egzaminu gimnazjalnego dla uczniów niedostosowanych społecznie lub zagrożonych niedostosowaniem społecznym należy zapewnić obecność specjalisty, odpowiednio pedagoga resocjalizacji lub socjoterapeuty, jeżeli jest to niezbędne dla uzyskania właściwego kontaktu z uczniem. Wyżej wymienione osoby powołuje się w skład zespołu nadzorującego. 17.Opinię poradni psychologiczno pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej, przedkłada się dyrektorowi szkoły, w terminie do dnia 15 października roku szkolnego, w którym uczeń (słuchacz) przystępuje do sprawdzianu lub egzaminu gimnazjalnego. 18.W przypadku rezygnacji z prawa do zdawania sprawdzianu lub egzaminu gimnazjalnego w warunkach i formach dostosowanych do dysfunkcji ucznia (słuchacza), rodzic (prawny opiekun) ucznia lub słuchacz składa dyrektorowi szkoły pisemne oświadczenie o rezygnacji w terminie do dnia 15 października roku szkolnego, w którym uczeń (słuchacz) przystępuje do sprawdzianu lub egzaminu gimnazjalnego. 19.Sprawdzian lub egzamin gimnazjalny powinien odbywać się w oddzielnej sali, jeżeli uczeń (słuchacz) korzysta z co najmniej jednego z następujących dostosowań: a) korzystanie z urządzeń technicznych, b) korzystanie z płyty CD z dostosowanym nagraniem w przypadku języka obcego nowożytnego, c) udział nauczyciela wspomagającego (członka zespołu nadzorującego). 20.W przypadku gdy do przystąpienia do sprawdzianu lub egzaminu gimnazjalnego w oddzielnej sali uprawniony jest więcej niż jeden uczeń (słuchacz) w danej szkole, którym przysługują różne sposoby dostosowania, możliwe jest przeprowadzenie sprawdzianu lub egzaminu dla wszystkich tych uczniów (słuchaczy) w jednej sali, pod warunkiem że przebieg sprawdzianu lub egzaminu nie będzie zakłócony dla żadnego z tych uczniów (słuchaczy). Wyjątek stanowi sytuacja, w której dostosowanie dotyczy zdających część trzecią egzaminu z różnych języków obcych. 8
21.Jeżeli w niniejszym Komunikacie jest mowa o przedłużeniu czasu przeznaczonego na wykonanie zestawu zadań, oznacza to, że pracę z zestawem można przedłużyć w przypadku: a) sprawdzianu nie więcej niż o 30 minut b) egzaminu gimnazjalnego z historii i wiedzy o społeczeństwie, z przedmiotów przyrodniczych oraz z języka obcego nowożytnego na poziomie podstawowym nie więcej niż o 20 minut każdy z języka polskiego, z matematyki nie więcej niż o 45 minut każdy z języka obcego nowożytnego na poziomie rozszerzonym nie więcej niż o 30 minut. Czas pracy z zestawem zadań dostosowanym do dysfunkcji wydrukowany na stronie tytułowej zestawu uwzględnia przedłużenie, o którym mowa powyżej. 22.Jeżeli uczeń (słuchacz) korzysta z pomocy nauczyciela wspomagającego w pisaniu, przebieg sprawdzianu lub egzaminu gimnazjalnego musi być rejestrowany za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk. Zapis dźwiękowy stanowi integralną część zestawu egzaminacyjnego. 23.Zasady przeprowadzania sprawdzianu lub egzaminu gimnazjalnego dla osób korzystających z komputera lub pomocy nauczyciela wspomagającego określone są w Procedurach organizowania i przeprowadzania sprawdzianu w klasie szóstej szkoły podstawowej obowiązujących w roku szkolnym 2011/2012 oraz Procedurach organizowania i przeprowadzania egzaminu w klasie trzeciej gimnazjum obowiązujących w roku szkolnym 2011/2012. 9