Wskaźnik fuksynowy. Oblicza się według wzoru: X1 + X2 F = ------------------ n gdzie: F wskaźnik fuksynowy X1 suma wartości liczbowych zabarwionych powierzchni językowych (podniebiennych) X2 - suma wartości liczbowych zabarwionych powierzchni policzkowych(wargowych) m liczba zębów Wskaźnik fuksynowy uproszczony. W masowych badaniach higieny jamy ustnej stosuje się najprostrszą metodę, tzw. Uproszczony wskaźnik fuksynowy higieny jamy ustnej, opracowany przez Sobolewskiego. Wskaźnik ten ocenia zabarwienie powierzchni językowych i policzkowych tylko 6 zębów, po jednym zębie z każdej grupy, położonych przeciwstawnie ( a więc siekacz, przedtrzonowiec, trzonowiec ): x x x F= ( n) x + ( n) y 6 4 1 6 = y y y 1 4 6 x x x Wskaźnik oblicza się według podanego wyżej wzoru, przy czym n = 6 ( 6 zębów). Wartości liczbowe wskaźnika mogą wynosić od 0 do 6. Na podstawie obliczonej wartości ocenia się higienę jamy ustnej. Im wartości są wyższe, tym gorsza higiena: 4 6 : higiena bardzo zła 3 2 : higiena dobra 1 0 : higiena bardzo dobra Wskaźnik OHI. Inną metodą oceny stanu higieny jamy ustnej jest wskaźnik OHI ( Oral Hygiene Index ) Grena i Vermilliona. W tym wskaźniku ocenia się 6 zębów z różnych grup zębowych, położonych przeciwstawnie w szczęce i w żuchwie. Składa się on z dwóch części: wskaźnika nalotu i kamienia, w których bada się oddzielnie powierzchnie językowe i policzkowe według następującj punktacji: 0 ząb bez nalotu ( bez kamienia ), 1 pokrycie nalotem ( kamieniem ) mniej niż 1/3 korony zęba, 2 pokrycie nalotem ( kamieniem ) od 1/3 do 2/3 korony zęba, 3 pokrycie nalotem ( kamieniem) powyżej 2/3 korony zęba, Wartość wskaźnika nalotu i kamienia jest sumą uzyskanych wartości ( powierzchni policzkowych i językowych ) podzieloną przez 6 zębów. Higienę jamy ustnej ocenia się na podstawie sumy wskaźników nalotu i kamienia. Wskaźnik płytki bakteryjnej API Wskaźnik API= suma przestrzeni miedzyzębowych z płytką x 100 / suma wszystkich przestrzeni ocenianych API < 25% - higiena optymalna API = 39-25% - higiena w miarę dobra API = 70-40% - higiena do poprawy API = 100-70% - higiena niewłaściwa Zmodyfikowany wskaźnik krwawienia z kieszonki dziąsłowej SBI(%) = suma krwawiących jed. dziąsł. i brodawek dziąsł. X 100 / suma wszystkich badanych jednostek dziąsł. SBI 100-50% = ciężkie i uogólnione zapl. przyzębia SBI 50-20% = umiarkowane zapl. dziąseł wymagające intensywnego lecz. SBI 20-10% = łagodne zapl. Dziąseł SBI < 10% = przyzębie zdrowe lub stan ustabilizowany Ogólna trzystopniową ocenę stanu przyzębia (WHO)
brak zmian- wartość 0 zapalenie dziąsła- wartość 1 zapalenie przyzębia (destrukcyjna choroba przyzębia)- wartość 2 Wskaźnik potrzeb leczenia parodontologicznego - CPTIN Podczas badania rejestruje się trzy zasadnicze objawy chorobowe w przyzębiu: - krwawienie podczas zgłębnikowania - kamień nazębny pod- i naddziąsłowy - patologiczne kieszonki dziąsłowe głębokości 3,5 5,5 mm oraz głębsze (6 mm i więcej) Wyniki badania rejestruje się w 6 odcinkach (sekstantach) uzębienia wpisując: - KOD 0 brak wymienionych objawów - KOD 1 jeśli wystąpi krwawienie z dziąsła po delikatnym zgłębnikowaniu - KOD 2 obecność kamienia pod- i naddziąsłowego - KOD 3 obecność kieszonek dziąsłowych, głębokość 3,5 5,5 mm KOD 4 obecność kieszonek dziąsłowych, głębokość 6mm Aproksymalny wskaźnik płytki wg Langego i wsp. (1978) API - Approximal Plaque Index Umożliwia on uproszczoną ocenę kliniczną higieny jamy ustnej oraz szybką ocenę stanu faktycznego. Badanie wykonuje się w przestrzeniach międzyzębowych, które są niezmiernie istotne w ocenie i zarazem najważniejsze w zapobieganiu i leczeniu schorzeń przyzębia Związane jest to z budową makro- i mikroskopową przyzębia brzeżnego. W regionie zębów bocznych na szczycie brodawki występuje depresja (ang. col ), pokryta przez cienki, nieskeratynizowany nabłonek. Jest on mniej odporny na urazy, na oddziaływanie płytki nazębnej, enzymów, produktów przemiany materii.[19] Z drugiej strony lokalizacja sprzyja zatrzymywaniu się resztek pokarmowych i sprawia dużą trudność w oczyszczaniu tych rejonów przez pacjenta. Prostota badania API pozwala na przeprowadzanie go przez higienistki stomatologiczne podczas wizyt higienizacyjnych. Zmiany ilości złogów w przestrzeniach międzyzębowych, stanowią zatem dla lekarza jak i samego pacjenta najlepszą podstawę oceny skuteczności przeprowadzanych zabiegów higienizacyjnych. Badanie przeprowadza się naprzemiennie, w kwadrantach 1 i 3 od strony jamy ustnej właściwej, a w kwadrantach 2 i 4 od strony przedsionkowej. (rys.2) Określenie wartości wskaźnika następuje przez procentowe obliczenie występowania płytki nazębnej podczas badania. Obowiązuje tu zasada wszystko albo nic dla każdego pomiaru. Bierze się jedynie pod uwagę występowanie (+) lub brak (-) płytki nazębnej. Wartości wskaźnika powinny być zapisywane każdorazowo w karcie pacjenta. Wskaźnik oblicza się w następujący sposób [16]: suma przestrzeni międzyzębowych z płytką API = --------------------------------------------------- x 100% suma wszystkich punktów pomiaru
Interpretacja wyników: API 100-70% niewłaściwa higiena jamy ustnej API 70-40% higiena przeciętna, konieczna poprawa API 39-25% higiena jamy ustnej w miarę dobra, zwłaszcza gdy wskaźnik zbliża się do 25%; przy wartości poniżej 30% można przyjąć, że istnieją odpowiednie warunki do ochrony przed próchnicą i chorobami przyzębia. API < 25% optymalna higiena jamy ustnej Wskaźnik API Wskaźnik płytki nazębnej przestrzeni międzyzębowych API (Aproximalraum-Plague Index) do oceny stanu higieny uzębienie uwzględnia nie tylko obecność, ale i rozmieszczenie płytki nazębnej w uzębieniu i w przyzębiu, uwidaczniając przestrzenie międzyzębowe źle oczyszczone. Wskaźnik API polega na ocenie obecności lub nieobecności płytki nazębnej zgłębnikiem, wprowadzonym do przestrzeni międzyzębowej (ryc.15.27) 1) podniebiennie w kwadracie górnym prawym, 2) wargowo-policzkowe w kwadracie górnym lewym, 3) wargowo-policzkowe w kwadracie dolnym prawym, 4) językowo w kwadracie dolnym lewym Ocenia się wyłącznie obecne uzębienie stałe. Wartość API oblicza się wg wzoru uwidocznionego na ryc. 15.27, dzieląc liczbę wartości dodatnich (obecność płytki nazębnej) przez liczbę badanych przestrzeni międzyzębowych i mnożąc uzyskaną wartość przez 100. Tabela wyliczeniowa ułatwia szybkie uzyskanie wartości procentowego (ryc. 15.28) O dobrej higienie uzębienia świadczy wartość wskaźnika API < 25%. Wskaźnik OHI. Inną metodą oceny stanu higieny jamy ustnej jest wskaźnik OHI (Oral Hygiene Index) Grena i Vermiliona. W tym wskaźniku ocenia się 6 zębów z różnych grup zębowych, położonych przeciwstawnie w szczęce i w żuchwie. Składa się on z dwóch części : wskaźnika nalotu i kamienia, w których bada się oddzielone powierzchnie językowe i policzkowe według następującej punktacji: 0 ząb bez nalotu (bez kamienia) 1 pokrycie nalotem (kamieniem) mniej niż 1/3 korony zęba, 2 pokrycie nalotem (kamieniem) od 1/3 do 2/3 korony zęba, 3 pokrycie nalotem (kamieniem) powyżej 2/3 korony zęba Wartość wskaźnika nalotu i kamienia jest sumą uzyskanych wartości (powierzchni policzkowych i językowych) podzieloną przez 6 zębów. Higienę jamy ustnej ocenia się na podstawie sumy wskaźników nalotu i kamienia.
/DMFT/ wskaźnik intensywności próchnicy określający zapadalność na próchnicę P Ząb z jednym lub kilkoma ubytkami próchnicy pierwotnej lub wtórnej na powierzchni żującej lub głądkiej zęba, dno ubytku > miękkie niż tkanki ze, miazga żywa lub martwa, z czas opatrunkiem tez, nie zależnie czy z plamami lub przebarwieniami innego pochodzenia z niedorozwojem szkliwa, U Ząb utracony lub usunięty z powodu próchnicy ( w uzębieniu mlecznym gdy brak przed okresem fizjol ) W Ząb z 1 lub większą liczbą wypełnień prawidłowo przeleczonych /bez próchnicy wtórnej/, z koroną z powodu próchnicy, PUW=P+U+W liczby mogą się odnosić do zębów lub powierzchni PUWP FP=(frekwencja próchnicy)=liczba osób z P/licza wszystkich badanych*100%, wskaźnik PUW(intensywność próchnicy)=puw/liczba osób badancyh PUW>0, średnia liczba PUW=PUW/liczba wsz.badanych (zależy od aktywności procesu próchniczego,wieku,płci,świadomości,przekonań,zachowań zdrowotnych,zaawansowania promocji zdrowia i działań zapobiegawczych,dostępności,osiągalności,akceptacji i solidności opieki stomatologicznej) PRZYROST PRÓCHNICY- w ciągu roku,3 szczyty-4-8,11-18,55-56. REDUKCJA PR- wyraża zmniejszony przyrost częstości lub intensywności próchnicy w porówaniu do gr kontrolnej. Efekt profilaktyczny=kp-lp/kp*100%(kp-żeby kontrolne z próchnicą, Lp- zęby lakowane z próchnicą) Czysty zysk=liczba pow.zębów lakowanych zdrowych i kontrolnych z próchnicą* ef prf/liczba pow zębowych zalakowanych i kontrolnych. WSKAŹNIK LECZENIA DTI-W/P+W,0- nic nie wypełnione, l-wszystko wypelnione, pośrednie wartości-różna intensywność leczenia SiC Index-100 pacjentów o segregacje PUW, puw=2,9(3lata(, 5,9(6lat) PUW=0,2(6lat),3,9(12 lat), 8(18lat),19,2(3-45lat)
Wskaźnik próchnicy- 1. Liczba PUWz- informuje o liczbie zębów dotkniętych próchnicą w danej populacji lub u jednej osoby z uzębieniem stałym. Jest to stosunek sumy zębów zaatakowanych próchnicą (P), zębów usuniętych z powodu próchnicy (U) oraz zębów wypełnionych (W) do liczny wszystkich badanych osób. Jest to tzw. Średnia liczba PUW dla danej populacji lub dla danej populacji lub dla danej osoby. Σ PUW PUWz = -------------- liczba badanych osób Na przykład, jeżeli u jednego dorosłego pacjenta stwierdzono 3 zęby z próchnicą, 1 ząb usunięty, 2 zeby wypełnione, to: 3+1+2 PUWz = -------------- = 6 2. Liczba PUWp informuje o liczbie powierzchni zębów dotkniętych próchnicą w danej populacji lub u pojedynczej osoby z uzębieniem stałym. Jednostką obliczeniową jest powierzchnia zęba; przyjmuje się,że każdy ząb ma 5 powierzchni. Jest to więc stosunek sumy powierzchni zebów z próchnicą (P), zębów usuniętych (U) (ząb usunięty=5 powierzchni) i liczby powierzcgbu wypełnionych (W) do liczby badanych osób. Σ PUW PUWp = -------------- liczba danych osób Na przykład jeśli u jednego dorosłego pacjenta stwierdzono 3 powierzchnie zaatakowane próchnicą, 1 ząb usunięty, i 2 powierzchnie wypełnione to: 3+5+2 PUWp = -------------- = 10 1 W tym miejscu należy podkreślić, że istnieje różnica między opisanymi wyżej wskaźnikami próchnicy (PUWz,PUWp) a tak zwaną średnią liczbą PUW którą oblicza się w stosunku do całej badanej populacji, niezaleznie od tego czy jest ona wolna od próchnicy czy nie. Wykonujące badania higienistki muszą też pamiętać że: P-ząb może mieć jeden lub więcej ubytków próchnicowych pierwtonych lub (i) wtórnych, miazga może być żywa lub martwa, ząb w trakcie leczenia, z opatrunkiem czasowym zalicza się też do próchnicy, plamy i przebarwienia związane z między innymi z niedorozwojem szkliwa nie są do niej zaliczane. U-ząb usunięty lub utracony z powodu próchnicy; w ogólnych badaniach epidemiologicznych zalicza się tu także zęby utracone z powodu urazu, chorób przyzębia brzeżnego i okołowierzchniowego, jak również z powodów ortodontycznych i protetycznych. W-ząb może mieć jedno lub więcej wypełnień. Bez próchnicy wtórnej; do zębów wypełnionych zalicza się
też zęby pokryte z powodu próchnicy koroną protetyczną. Frekwencja próchnicy jest to stosunek liczby osób dotkniętych próchnicą do liczby wszystkich osób badanych. Wyniki przedstawia się w procentach. Wskaźnik ten nie uwzględnia liczby ubytków ani liczby zębów zaatakowanych przez próchnicę, ani tez czasu w jakim atak proóchnicy następował liczba osób zaatakowanych próchnicą frekwencja próchnicy = ----------------------------- liczba wszystkich osób badanych x 100 Na przykład jeśli w grupie 100 osób stwierdzono próchnicę u 90, a nie występowała ona u pozostałych 10, to : 90 frekwencja próchnicy = x 100 = 90% 100 Intensywność próchnicy może dotyczyć stosunku liczby zębów, liczby powierzchni zaatakowanych próchnicą lub liczby ubytków próchnicowych do liczby osób zaatakowancyh próchnicą w badanej grupie. Wszystkie wskaźniki intensywności oblicza się wyłącznie w stosunku do osób, u których próchnica występuje (a nie całej populacji) liczba zebów zaatakowanych próchnicą zębowy wskaźnik intensywności próchnicy = ----------------------------- liczba osób zaatakowanych próchnicą Na przykład jeśli u 100 osób z próchnica stwierdzono w sumie 342 chore zeby, to: 342 intensywność = --- 100 = 3,42 wskaźnik powierzchniowy liczba powierzchni zebów dotkniętych próchnicą intensywności próchnicy = ---------------------------------------------