NUMER 11 (42) LISTOPAD 2014 NAUKA / TECHNOLOGIE / GOSPODARKA / CZŁOWIEK

Fizyka na tropie tajemnic dzieł sztuki Kosmiczna wiertnica Niemieckie spojrzenie na polskie start-upy NUMER 11 (42) LISTOPAD 2014 NAUKA / TECHNOLOGIE / GOSPODARKA / CZŁOWIEK Gimby nie znajo*...? - albo być jak Doogie Howser Rzecz o młodych polskich geniuszach

3 EDYTORIAL No i poczta się zmienia 5 TRENDY Najbardziej innowacyjne firmy świata wg BCG 7 NA 8 NA 11 13 16 CZASIE Onet bierze NK CZASIE Wirtualne awizo NA CZASIE Najlepsza mobilna aplikacja medyczna pochodzi z Polski NA CZASIE Agencja na rzecz innowacyjności TAK NAS WIDZĄ Niemieckie spojrzenie na polskie start-upy 19 NAUKOWO Kosmiczna wiertnica 25 NAUKOWO Energia przyszłości 28 NAUKOWO Tanie ciepło z ziemi 30 NAUKOWO Fizyka na tropie tajemnic dzieł sztuki 35 NA OKŁADCE Gimby nie znajo*...? - albo być jak Doogie Howser 47 PREZENTACJE KGHM stawia na niezależność energetyczną Wydawca: Fundacja dla Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie Jerzy KICKI Prezes Fundacji dla AGH Artur DYCZKO Dyrektor działu wydawniczo-kongresowego Fundacji dla AGH Dyrektor Zarządzający Projektu Teberia Biuro reklamy: reklama@teberia.pl Jacek SROKOWSKI Redaktor naczelny jsrokowski@teberia.pl Studio graficzne: Tomasz CHAMIGA tchamiga@teberia.pl Adres redakcji: Fundacja dla Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie, pawilon C1 p. 322 A Al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków tel. (012) 617 46 04, fax. (012) 617 46 05 e-mail: redakcja@teberia.pl, www.teberia.pl f-agh@agh.edu.pl, www.fundacja.agh.edu.pl NIP: 677-228-96-47, REGON: 120471040, KRS: 0000280790 Konto Fundacji: Bank PEKAO SA, ul. Kazimierza Wielkiego 75, 30-474 Kraków, nr rachunku: 02 1240 4575 1111 0000 5461 5391 SWIFT: PKO PPLPWIBAN; PL 02 1240 4575 1111 0000 5461 5391 Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń. Copyright Fundacja dla AGH Wszelkie prawa zastrzeżone. Żaden fragment niniejszego wydania nie może być wykorzystywany w jakiejkolwiek formie bez pisemnej zgody wydawcy.

EDYTORIAL No i poczta się zmienia Wydając ponad 5 lat temu pierwszą teberię swój komentarz redakcyjny poświęciłem - pamiętam to, nie sięgając nawet do archiwum - Poczcie Polskiej. Nie mogłem się wówczas nadziwić, że w zmieniającym się dynamicznie naszym kraju są jeszcze takie instytucje jak wspomniana Poczta, gdzie nie można było uświadczyć nowinek technologicznych ułatwiających pracę personelowi, a przede wszystkim dających ulgę poirytowanym klientom. Po pięciu latach jednak wspomniana instytucja doczekała się zmian. Zmieniło się nie tylko logo i wystrój placówek, ale przede wszystkim coraz większą rolę odgrywają na poczcie nowe technologie. Dzięki platformie internetowej Envelo znaczek, także na list polecony, można wydrukować w biurze lub w domu, podobnie jak potwierdzenie nadania lub książkę nadawczą. Technologie zmieniają obraz rynku usług pocztowych i kurierskich - dziś przesyłki coraz częściej odbieramy z paczkomatów, ale kto wie, może już w niedalekiej przyszłości korespondencja dostarczana nam będzie przez samodzielne drony. Ostatnie działania Poczty Polskiej wskazują, że jednak zdaje sobie ona sprawę z zagrożenia, jakie stanowi dla niej tkwienie w miejscu, gdy konkurencja napędzana nowinkami technologicznymi posuwa się naprzód. Coś się w tej materii wreszcie na Poczcie Polskiej zmienia i bardzo tym zmianom kibicujemy, bo co by nie powiedzieć, nasza poczta to jedna z najstarszych polskich marek. Jacek Srokowski Teberia 11/2014 3

Teberia 11/2014 4

TECHNOLOGIE TRENDY Najbardziej innowacyjne firmy świata wg BCG Raport pt. 50 najbardziej innowacyjnych korporacji świata jest publikowany przez Boston Consulting Group (BCG) od 2005 roku. Badanie realizowane jest na podstawie rozmów z 1500 menedżerami wysokiego szczebla z całego świata, odpowiedzialnymi za innowacje. Dodatkowo pod uwagę brane są wskaźniki finansowe porównywanych firm. Za najbardziej innowacyjną firmę na świecie uznano Apple, podobnie jak w ubiegłym roku. Kolejne miejsca w pierwszej dziesiątce zajęły takie firmy jak Google, Samsung, Microsoft, IBM, Amazon, Tesla, Toyota, Facebook oraz Sony. Blisko połowa korporacji z rankingu wywodzi się z USA (24), natomiast wśród nich największą grupę stanowią spółki technologiczne (12). Zaskoczeniem może być obecność tylko 13 firm z Europy, z czego 7 pochodzi z Niemiec (5 z nich działa w branży motoryzacyjnej). Z kolei azjatyckie koncerny na liście wywodzą się z Chin, Japonii, Korei Południowej i Indii. Eksperci Boston Consulting Group wskazują, że w przyszłości możliwa jest obecność polskich firm w gronie naj- Teberia 11/2014 5

TECHNOLOGIE TRENDY 50 Najbardziej Innowacyjnych Firm Roku 2014 bardziej innowacyjnych. Warunkiem koniecznym jest jednak konieczność zrozumienia ich szefów, że inwestycje w innowacyjne koncepcje nie zawsze muszą oznaczać natychmiastowe efekty finansowe. Istotne jest także posiadanie opracowanych przejrzystych strategii, które zakładałyby szerokie podejście do szukania innowacyjnych pomysłów, a nie skupiały się na rozwiązaniu jednego problemu, a także zakładałyby m.in. wydzielenie z firmy zespołu zajmującego się szukaniem innowacyjnych pomysłów. Niestety, polskie firmy nadal nie doceniają, że nieudane projekty mogą stanowić źródło wiedzy i inspiracji, tworząc kolejny etap w dążeniu do rozwoju innowacyjności. Aby było to możliwe, konieczne jest stworzenie przestrzeni na niepowodzenia. Przejawia się to akceptacją ryzyka związanego z szukaniem i testowaniem innowacyjnych pomysłów. Kierownictwo powinno mieć świadomość, że część pieniędzy przeznaczonych na innowacje nie zwróci się, bo część pomysłów okaże się chybiona. Można to porównać do ogrodnika, który dużo sieje i nie boi się wycinać tych roślin, które nie rokują, a pielęgnować te, które rokują. Szukanie innowacyjnych pomysłów powinno także opierać się na ścisłej współpracy z uczelniami, śledzeniu tego, co robią liderzy w danej branży. Dobrą praktyką jest współpraca kilku firm nad realizacją danego pomysłu. Ważna jest także współpraca z klientami na wczesnych etapach tworzenia innowacyjnych rozwiązań czy produktów i uwzględnianie ich potrzeb i uwag. Raport oraz dodatkowe informacje dostępne są na stronie firmy BCG. źródło: portal innowacji jm Teberia 11/2014 6

NA CZASIE Onet bierze NK Grupa Onet.pl przejmie serwis społecznościowy NK.pl, dawniej znany jako Nasza Klasa. Spółka Excolimp Investments Limited, właściciel 73% udziałów Naszej Klasy, kilka miesięcy temu wystawiła na sprzedaż serwis nk.pl. O przejęciu spółki przez Grupę Onet spekulował już Antyweb i Biztok. Informacje się potwierdziły, choć transakcja musi zostać jeszcze zaakceptowana przez UOKiK. Przejęcie NK.pl to świetna szansa, żeby poszerzyć nasze portfolio i czerpać korzyści z obecnego potencjału serwisu w kontekście gier i aplikacji rozrywkowych komentuje newsa Robert Bednarski, CEO Grupy Onet.pl. Zwraca więc uwagę na aspekt rozrywkowy znanego portalu społecznościowego, który ostatnimi latami głównie skupiał się na rozwoju gier. Bednarski uważa, że właśnie takie treści są poszukiwane przez polskich internautów. Jak radził sobie portal społecznościowy? Wprowadził zmiany i integrację z innymi serwisami, m.in. udostępnił możliwość oglądania filmów na żądanie. Zmienił też podejście do zarabiania na użytkownikach, co miało przynieść wymierne efekty. Przychody od użytkowników już w tej chwili stanowią więcej niż 50% przychodów NK mówił w rozmowie z lutego Marcin Biłos, Dyrektor Finansowy i Operacyjny w Nasza Klasa Sp. z o.o. W lutym bieżącego roku statystyki potwierdziły spadek liczby użytkowników NK.pl. Zainteresowanie serwisem zmalało o 40 proc. Portal gromadził wcześniej 12 milionów użytkowników miesięcznie, a w lutym o pięć mniej. W 2011 roku spółka Nasza Klasa zanotowała 75,3 mln zł przychodów i 17,3 mln zł zysku netto. Jak podaje serwis WirtualneMedia2, aż 47 proc. wpływów firmy pochodziło ze źródeł pozareklamowych. jm Teberia 11/2014 7

NA CZASIE Wirtualne awizo List polecony wysyłany z internetu to nowa usługa, którą Poczta Polska udostępni na platformie Envelo. Envelo, platforma internetowa należąca do spółki Poczta Polska Usługi Cyfrowe, ma już ponad 50 tys. użytkowników, a jej aplikacja mobilna 30 tys. Dzięki Envelo bez wychodzenia z domu można kupić znaczek, wysłać list, kartkę oraz przesyłać kontrahentom faktury. Nową funkcjonalnością platformy jest zakup znaczka na list polecony. Znaczek można wydrukować w biurze lub w domu, podobnie jak potwierdzenie nadania lub książkę nadawczą. Obecnie mamy ponad 50 tys. użytkowników, prawie 30 tys. instalacji aplikacji mobilnych i blisko 20 tys. klientów na platformie informuje Grzegorz Świdwiński, prezes zarządu spółki Poczta Polska Usługi Cyfrowe, należącej do grupy kapitałowej Poczty Polskiej. Teberia 11/2014 8

NA CZASIE Cały czas obserwujemy wzrost liczby osób i firm korzystających z cyfrowych rozwiązań. Ponad rok temu spółka udostępniła platformę Envelo służącą do bezpiecznej wysyłki elektronicznej korespondencji cyfrowej. Za jej pośrednictwem klienci kupują neoznaczki, a także wysyłają neolisty oraz neokartki. Od kwietnia br. użytkownicy w podobny sposób mogą wysyłać faktury (neofaktura) oraz otrzymywać je w formie elektronicznej, trafiają one do specjalnego miejsca na platformie, czyli skrzynki Neorachunki. W ostatnich dniach spółka uruchomiła możliwość kupowania neoznaczków na listy polecone. Pozwala to na wcześniejsze przygotowanie przesyłek przed nadaniem ich na poczcie. Klient może, jak informuje Świdwiński, zakupić dowolną liczbę znaczków oraz dokonać ich personalizacji. Na platformie można także wygenerować książkę nadawczą lub pojedyncze potwierdzenie nadania. Użytkownik wybiera rodzaj przesyłki rejestrowanej, czyli przesyłka zwykła, przesyłka z potwierdzeniem nadania, a także potwierdzeniem odbioru. Jeżeli jest to firma, czyli użytkownik, który nadaje więcej niż jedną przesyłkę, może skorzystać z książki nadawczej, czyli możliwości wysłania kilkunastu, może nawet kilkudziesięciu przesyłek za jednym zamachem mówi prezes PPUC. Na platformie Envelo oferowane są też opcje dodatkowe potwierdzenie od- Teberia 11/2014 9

NA CZASIE bioru dla przesyłek rejestrowanych oraz elektroniczne potwierdzenie doręczenia lub zwrotu przesyłek. Do tej pory były one dostępne jedynie w placówce pocztowej. Za pośrednictwem platformy klient może przygotować sobie cały pakiet dokumentacji potrzebnej do wysłania dowolnej liczby listów poleconych. W przypadku znaczka na przesyłki zwykłe kopertę wystarczy wrzucić do skrzynki, natomiast przesyłkę rejestrowaną, opatrzoną takim znaczkiem, trzeba zanieść do placówki pocztowej, czego wciąż wymaga prawo pocztowe wskazuje Świdwiński. Pracujemy nad możliwością wrzucania także listów poleconych do skrzynki. Proces zakupu neoznaczków na list polecone jest równie prosty, co zwykłych. Nominał można wybrać z listy lub obliczyć za pomocą kalkulatora. Neoznaczek na listy rejestrowane (do każdego dołączany jest kod QR) występuje w wersjach bez grafiki, z grafiką lub z grafiką spersonalizowaną. Można go wydrukować na etykietach samoprzylepnych, kartce, kopercie zwykłej lub do samodzielnego złożenia. Sporą popularnością, jak przekonuje Świdwiński, cieszą się możliwości, jakie dają neoznaczki. Personalizacja jest pomysłem, który istnieje na platformie właściwie od samego początku, była odpowiedzią na sugestie naszych klientów podkreśla Świdwiński. Nasza platforma w polu obrazu pozwala na umieszczenie dowolnej grafiki, którą klient może wykorzystać na przykład jako swoje logo lub w celach reklamowych. W przyszłym roku, jak zapowiada szef cyfrowej spółki pocztowej, firma planuje przede wszystkim wprowadzenie usług z zakresu skanowania, czyli tzw. odwróconą hybrydę, oraz skrzynkę i konto zaufane dla klientów indywidualnych. Jesteśmy przekonani, że cyfrowe usługi pocztowe już niebawem staną się czymś powszechnym, ponieważ zmiany na rynku są nieuniknione przewiduje Grzegorz Świdwiński. Cyfryzujemy się, digitalizujemy, każdy chce mieć te wszystkie usługi dostępne pod ręką, w komórce albo na komputerze. źródło: Newseria Biznes jm Teberia 11/2014 10

NA CZASIE Najlepsza mobilna aplikacja medyczna pochodzi z Polski FunApp należący do giełdowej Grupy Colomedica znalazł się wśród 10 najlepszych na świecie deweloperów mobilnego oprogramowania medycznego. Stworzone przez FunApp oprogramowanie ECG PRO zakwalifikowało się do finału międzynarodowego konkursu MEDICA App COMPETITION. Ogłoszenie finalistów MEDI- CA App COMPETITON - konkursu na najlepszą mobilną aplikację medyczną przeznaczoną do użytku lekarzy w ich codziennej pracy w gabinetach i szpitalach odbyło się podczas MEDICA 2014 największych targów branży medycznej na świecie w Düsseldorfie w dniach 12-15 listopada. To dla nas ogromne wyróżnienie. Nasze oprogramowanie zostało dostrzeżone przez zespół ekspertów MEDICA. Oprócz nas, do konkursu zakwalifikowały się projekty wspierane przez takich gigantów jak Intel, IBM, Bayer czy instytucje rządowe jak NHS. To absolutna światowa czołówka nowoczesnych technologii medycznych. mówi Mateusz Kierepka, CEO FunApp. Teberia 11/2014 11

NA CZASIE ECG Pro i Lite to oprogramowanie z dziedziny mhealth (czyli mobilnych rozwiązań medycznych dla służby zdrowia i osób prywatnych). ECG Pro i Lite łączy tablety i smartfony z urządzeniami medycznymi EKG (elektrokardiografami) oraz dostępnymi na rynku systemami przechowywania danych medycznych (EDM / EHR) takich jak Microsoft HealthVault, a w przyszłości OSOZ (Otwarty System Ochrony Zdrowia), systemów udostępnianych przez CSIOZ (Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia) oraz innych (np. OpenEHR). Aplikacja pozwala na pełne obrazowanie przebiegów EKG, stosowanie zaawansowanych filtrów, oraz zapisywanie danych lokalnie w chmurze (EDM/EHR). Zapisane dane mogą być udostępniane lekarzom i opiekunom drogą elektroniczną, bądź tradycyjnie w formie wydruków. Naszym oprogramowaniem zainteresowali się najwięksi gracze światowego rynku technologii medycznych. Tworząc przez ostatnie 3 lata ECG Pro udowodniliśmy, że jesteśmy w stanie dostarczać rozwiązania na światowym poziomie na wszystkie platformy mobilne, co potwierdza wyróżnienie nas przez ekspertów targów MEDICA. mówi Mateusz Kierepka. Oprogramowanie klasy mhealth to przyszłość i najbardziej dynamiczny sektor branży medycznej. Takie też były wnioski płynące z tegorocznych targów MEDICA dodaje. Prace nad projektem ECG Pro i jego wersji do użytku domowego, ECG Lite rozpoczęły się w 2011 roku. W prace nad oprogramowaniem, oprócz zespołu FunApp zaangażowanych było wielu specjalistów, m.in. wydziału bioinżynierii Politechniki Śląskiej, którzy wspomogli odczytywanie impulsów EKG przez smartfony i naukowców z Fundacji Rozwoju Kardiochirurgii im. prof. Zbigniewa Religi. Głęboko wierzymy w rozwój tego sektora branży medycznej. Wnioski płynące z opinii największych autorytetów branży obecnych na tegorocznych targach potwierdzają słuszność naszej strategii mówi Ewelina Straszewicz, prezes zarządu Colomedica S.A. W ofercie spółek z grupy Colomedica znajdują się zarówno rozwiązania IT, takie jak ECG Pro, jak i urządzenia medyczne. W lipcu spółka zależna ThinkMedica wprowadziła do sprzedaży automatyczny analizator biochemiczny DoctorScreen. Urządzenie jest w stanie przeprowadzić do 16 różnych testów wykonywanych bezpośrednio jeden po drugim. Oferuje blisko 60 badań wykonywanych zarówno z krwi pełnej, jak i włośniczkowej, moczu oraz osocza. Wyniki są dostępne w czasie zaledwie 8 do 15 minut, co pozwala przeprowadzić badanie i analizować wyniki w ciągu jednej wizyty w gabinecie lekarskim. jm źródło: mamstartup.pl jm Teberia 11/2014 12

NA CZASIE Agencja na rzecz innowacyjności Ponad 3 mld zł do 2020 r. chce przeznaczyć Agencja Rozwoju Przemysłu na wsparcie innowacji, restrukturyzacji i inwestycji w ramach ogłoszonej dziś nowej strategii. Wsparcie innowacyjności kwotą 1,3 mld zł to pierwszy tak duży krok tej spółki w tym obszarze. Dzięki temu polski przemysł ma poprawić swoją konkurencyjność względem innych państw UE. Polska gospodarka potrzebuje dynamicznego rozwoju przemysłu, dlatego innowacje są tak ważne. Agencja Rozwoju Przemysłu ma do odegrania ważną rolę w efektywnym wspieraniu komercjalizacji i wdrożeniu innowacyjnych rozwiązań. Planujemy do 2020 roku przeznaczyć około 1,3 mld zł na innowacyjne projekty zapowiada w rozmowie z agencją informacyjną Newseria Aleksandra Magaczewska, prezes zarządu Agencji Rozwoju Przemysłu. W ramach ogłoszonej dziś nowej strategii ARP do 2020 r. planuje przeznaczyć także 1,8 mld zł na finansowanie procesów restrukturyzacyjnych i rozwojowych firm. W ramach strategii inwestycyjnej nakłady na rozwój dwóch specjalnych stref ekonomicznych należących do ARP (mieleckiej i tarnobrzeskiej), a także wydatki na nowo stworzonych Funduszy Inwestycyjnych Zamkniętych Aktywów Niepublicznych (FIZAN) wyniosą ponad 160 mln zł. Teberia 11/2014 13

NA CZASIE Magaczewska podkreśla, że wsparcie innowacyjności nie oznacza całkowitej zmiany priorytetów ARP, ale dodaje do nich nowy filar. Zaznacza, że ARP nie zaniecha wspierania dużych przedsiębiorstw w procesie transformacji. Od 1991 r. do połowy br. spółka udzieliła pożyczek na łącznie niemal 5 mld zł. Teraz znacznie większy niż do tej pory nacisk będzie położony na promocję nowych rozwiązań, komunikację zaangażowanych w rozwój innowacji środowisk oraz wprowadzanie do przemysłu nowoczesnych technologii. Bez innowacji nie będzie rozwoju przemysłu. Polska pozostaje w ogonie Europy, jeżeli chodzi o wydatki na innowacje, dlatego chcemy koncentrować się na wdrażaniu i komercjalizacji innowacyjnych rozwiązań zapowiada Magaczewska. Teberia 11/2014 14

NA CZASIE Trzy filary strategii spółki mają stworzyć Ekosystem ARP, czyli środowisko wspierające efektywne działania na rzecz wzrostu innowacyjności polskiego przemysłu. W ramach I filaru Innowacje, na pomoc mogą liczyć zarówno małe i średnie przedsiębiorstwa, jak i duże spółki. W zależności od wielkości przedsiębiorstwa otrzymującego wsparcie ARP będzie dysponować różnymi narzędziami. Dla wsparcia małych i średnich przedsiębiorstw powołana została nowa spółka ARP Venture. To przede wszystkim oferta dla małych i średnich firm, ale takich, które już są zaawansowane w swoich pracach i nie są to start-upy, które dopiero rozpoczęły swoją działalność. W spółce ARP Venture planujemy finansowanie projektów innowacyjnych w przedziale 5-15 mln zł, przy zaangażowaniu na około 5 lat zdradza Magaczewska. ARP Venture zakłada wyjście z inwestycji (w której może objąć do 30 proc. akcji) po osiągnięciu przez spółki dojrzałości. Takie działanie z jednej strony umożliwia rozwój spółek wdrażających innowacyjny projekt, z drugiej strony gwarantuje dobry zwrot z inwestycji. Duże przedsiębiorstwa mogą liczyć na wsparcie bezpośrednio z ARP w wysokości od 1 mln do 100 mln zł. Okres finansowania będzie dłuższy i może trwać maksymalnie do 10 lat. ARP planuje wspierać spółki m.in. poprzez pożyczki i inne instrumenty finansowe dostosowane do indywidualnej sytuacji przedsiębiorcy wdrażającego innowacje oraz wsparcie w pozyskiwaniu funduszy europejskich (w konsorcjach dużych przedsiębiorców z MŚP). Aleksandra Magaczewska dodaje, że w ramach nowej strategii bardzo ważna będzie komunikacja pomiędzy firmami oraz środowiskami naukowymi. Zwraca też uwagę na to, że wsparcie innowacji i restrukturyzacji często będzie się przeplatać. Czasami będzie to restrukturyzacja ratunkowa. Ale jeżeli będziemy realizować restrukturyzację rozwojową, to niejednokrotnie bardzo istotnym elementem może być właśnie restrukturyzacja przez innowacje. Nie ograniczamy branż, którymi się interesujemy, natomiast powinny być to przede wszystkim firmy przemysłowe mówi Aleksandra Magaczewska. źródło: Newseria Biznes jm Teberia 11/2014 15

TAK NAS WIDZĄ Niemieckie spojrzenie na polskie start-upy To, że Niemcy docenili pracujących na emigracji polskich informatyków, to nie nowość. Ale teraz poszli krok dalej i zaczęli inwestować w tej branży w Polsce. Zdaniem Jaromira Działo z Satus Venture, spółki wspierającej rozwój nowych technologii poprzez kojarzenie innowacyjnych pomysłodawców z inwestorami prywatnymi, polskie firmy budzą zainteresowanie inwestorów zagranicznych, ze względu na zaawansowaną technologię oprogramowania i wysoką jakość produkcji. - Możemy konkurować z najlepszymi na świecie mówi zajmujący się technologiami od 20 lat ekspert. A jest się czym pochwalić. Po pierwsze niemiecka firma Deutsche Telekom otworzyła w zeszłym roku w Krakowie tzw. Hubraum, czyli inkubator innowacji, oferujący wsparcie młodym przedsiębiorcom z Europy Środkowo-Wschodniej, poprzez doradztwo i dofinansowanie. Po drugie niemieccy użytkownicy Internetu już docenili aplikacje i projekty polskich autorów, jak sher.ly czy gry dla dzieci Duckie Duck. Hubraum epicentrum innowacji Polska to drugi kraj (po Niemczech) w którym Deutsche Telekom, do którego należy sieć T-Mobile, nawiązuje współpracę ze startupami, czyli firmami zajmującymi się głównie nowoczesnymi technologiami na wstępnym etapie rozwoju. - Otworzenie Hubraumu w Krakowie było świadomą decyzją, Kraków posiada silne środowisko internetowe. Teberia 11/2014 16

TAK NAS WIDZĄ To miasto studenckie i międzynarodowe podkreśla Peter Borchers, szef berlińskiego Hubraumu. Oddział krakowski tworzy międzynarodowy zespół. Oprócz Polaków są także specjaliści z Rumunii czy z Chorwacji. - Zajmujemy się analizą zgłaszanych do nas projektów, szukamy na rynku interesujących przedsięwzięć oraz kompletujemy zespoły do realizacji poszczególnych zadań tłumaczy Jakub Probola, menedżer z krakowskiego oddziału. Obecnie w Hubraumie realizowanych jest pięć projektów. Jednym z nich jest projekt krakowskiej spółki Tail, który ma zoptymalizować opiekę nad psem. Dołączony do aplikacji czujnik umieszczony na smyczy zwierzęcia bada jego parametry, takie jak temperatura, lokalizacja, rytm bicia serca i aktywność. Obecnie projekt jest w fazie testów. A w jaki sposób rozwój projektu wspiera Deutsche Telekom? - Oferujemy wsparcie mentorów, współfinansujemy projekt, ale przede wszystkim dajemy platformę czyli dostęp do rynku wyjaśnia Peter Borchers. Dzięki nowym aplikacjom oferta T-Mobile staje się bardziej atrakcyjna. W przypadku projektów w Krakowie najwięcej powstaje aplikacji na telefon komórkowy. Krakowska Dolina Krzemowa Dlaczego polskie środowisko internetowe jest coraz bardziej atrakcyjne dla Niemców tłumaczy Krzysztof Bełech: - Korporacje nie są w stanie szybko rozwijać kolejnych produktów, bo technologia za szybko się zmienia. Poszukują więc startupów. Korzystanie ze środowiska, które się w tym specjalizuje jest efektywniejsze, niż gdyby sami mieli realizować nowe projekty. Zjawisko to nasila się od dwóch lat. Zdaniem eksperta wcześniej Niemcy byli zainteresowani tylko ściąganiem taniej siły roboczej z Polski, teraz kupują już polskie pomysły. Teberia 11/2014 17

TAK NAS WIDZĄ Zachodni sąsiedzi cenią obecnie Polaków za myśl techniczną, rzemiosło i duże pokłady przedsiębiorczości. - Polacy szybko znajdują niekonwencjonalne rozwiązania, czasami słyszę komentarze tak się nie robi. Potrafimy dostrzec luki, które można wykorzystać dodaje szef Venture Polska. Sher.ly& Dackie Duck I to właśnie zrobili dwaj startupowcy z Krakowa, których projekty już znalazły uznanie niemieckich użytkowników Internetu. Jednym z nich jest Błażej Marciniak, którego projekt sherl.y podbija obecnie globalny rynek. Platforma sher.ly umożliwia bezpieczny transfer plików bez ograniczeń pojemności, gdyż dane ściągane są bezpośrednio z serwera użytkownika, a nie z chmury, jak to jest np. w wypadku dropboxa, czy wetransfer. Sher.ly celuje przede wszystkim w kraje, które mają wysoką świadomość zagrożeń i ochrony danych w Internecie. Ta świadomość jest w Niemczech bardzo wysoka, dlatego tutejszy rynek jest dla nas bardzo atrakcyjny stwierdza kreator projektu Błażej Marciniak. I choć produkt nie posiada niemieckiej wersji językowej, jest wśród użytkowników w Niemczech coraz bardziej popularny. Drugi sukces należy do aplikacji Dackie Duck, gry dla najmłodszych, której autorem jest Marek Przystaś. Z gier krakowskiego studia Dackie Duck skorzystało już ponad 8 milionów dzieci na całym świecie. Wielu użytkowników ma także w Niemczech. - Stworzyliśmy aplikacje o uniwersalnych wartościach edukacyjnych, dlatego każde dziecko może się nią bawić, bez względu na swój kod kulturowy przyznaje Marek Przystać. Jego zdaniem, Niemcy docenili jakość i dizajn gry, który może być zrozumiany już przez 2-letnie dzieci. Dodatkowo gra jest bardzo bezpieczna nie zawiera reklam i nie pobiera danych osobowych. Szukamy inwestorów Żeby dogonić Niemcy w rozwiniętych sektorach przemysłowych potrzeba dziesiątek lat, w sektorze startupów jesteśmy konkurencyjni. Nie mamy kompleksów przyznaje dumnie Krzysztof Bełech z Venture Polska. I dodaje, że poszukiwania inwestorów zagranicznych trwają cały czas. Celem jest wejście na rynki globalne. Oprócz Niemców, którzy są najbardziej aktywnymi inwestorami, polskimi startupami interesują też Izraelczycy i Amerykanie, ale jak dodaje Bełech Niemcy są najbliżej, a Kraków to jedno z najbardziej dynamicznie rozwijających się ośrodków nowych technologii. Dlaczego by tego nie wykorzystać? źródło: Deutsche Welle Anna Macioł Teberia 11/2014 18

NAUKOWO Kosmiczna wiertnica Wizualizacja wiertnicy Gdy Neil Armstrong w 1969 roku pobierał z Księżyca próbki gruntu, nie mógł przypuszczać, że pół wieku później przywieziony przez niego materiał pomoże polskim naukowcom w badaniach, których efekty mogą mieć wielkie znaczenie dla ludzi na całym świecie. To, że zasoby Ziemi niezbędne do rozwoju naszej cywilizacji nie są nieograniczone, to wiedza oczywista, ale przez wielu ignorowana. Jednakże naukowcy już teraz obmyślają sposoby wykorzystania planet bliskich Ziemi jako miejsc, z których w przyszłości można będzie czerpać deficytowe surowce. Nad metodami ich poszukiwania w tak niewyobrażalnie trudnych warunkach pracują wspólnie inżynierowie z Akademii Górniczo-Hutniczej i Centrum Badań Kosmicznych PAN. Teberia 11/2014 19

NAUKOWO AGK w hołdzie uczelni Kosmiczne prace uczonych z Krakowa i Warszawy prowadzone są przez Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk, a także wydziały Wiertnictwa, Nafty i Gazu (Katedra Wiertnictwa i Geoinżynierii) oraz Inżynierii Mechanicznej i Robotyki (Katedra Robotyki i Mechatroniki) AGH. Projekt pod nazwą Opracowanie modelu automatycznej wiertnicy rdzeniowej do pracy w ekstremalnych warunkach, w szczególności w środowisku kosmicznym jest kontynuacją współpracy, która trwa już pięć lat. Pierwszy etap poświęcono wytworzeniu analogu gruntu księżycowego, nazwanego AGK (pierwsze dwie litery skrótu mają podkreślić, że analog powstał w Akademii Górniczo- Hutniczej; litera K oznacza Księżyc). Substancja ta, uzyskana przez prof. Andrzeja Goneta, dr. inż. Mirosława Rzyczniaka, dr. inż. Stanisława Bednarza z Katedry Wiertnictwa i Geoinżynierii we współpracy z dr. inż. Karolem Sewerynem z CBK PAN na podstawie dokładnych danych granulometrycznych i geomechanicznych analogu gruntu księżycowego wyprodukowanego w USA, jest wierną kopią próbek gruntu, które Neil Armstrong pobrał na Srebrnym Globie. Drobny szary proszek wyglądem przypomina cement, ale jak zapewniają naukowcy pod względem składu chemicznego nie ma z nim nic wspólnego. Wyprodukowanie AGK było trudne i zajęło wiele czasu, ale było konieczne, aby Schemat modułu wiercącego umożliwić prowadzenie badań wiertniczych w warunkach zbliżonych do księżycowych. AGK został już zgłoszony do Urzędu Patentowego. Chodziło nam o to, aby zrobić w miarę możliwości tani produkt, który będzie w swoich właściwościach podobny do gruntu księżycowego, i spróbować przetestować w nim zachowanie urządzeń i narzędzi mających tam pracować. Nasz analog to nie jest analog samego gruntu księżycowego, to jest analog analogu. Teberia 11/2014 20

NAUKOWO Podczas misji Apollo 11 Amerykanie pobrali próbki tego gruntu, którego nikt poza nimi nie ma. Ale wyprodukowali pierwsze analogi na podstawie przywiezionych rzeczywistych próbek gruntu księżycowego. Takie analogi zostały zakupione przez Centrum Badań Kosmicznych w Warszawie i po nawiązaniu współpracy z CBK przez prof. Andrzeja Goneta, dziekana Wydziału WNiG, przywieziono do nas te próbki. Ze względu na ich niezwykle wysoką cenę zakupiono kilkadziesiąt kilogramów, a my do badań potrzebujemy kilku ton, w związku z tym poszukiwano kogoś, kto podejmie się opracowania polskiego analogu. To się udało zrobić w AGH. To jest pierwszy polski analog gruntu księżycowego. Na potrzeby badań laboratoryjnych wyprodukowano go ponad 6 ton podkreśla dr inż. M. Rzyczniak. Robot i kosmiczna wiertnica Projekt mobilnej wiertnicy jest podzielony na trzy części: Katedra Wiertnictwa i Geoinżynierii ma skonstruować system rdzeniujący, który bez udziału człowieka będzie mógł wiercić otwór i pobierać próbki gruntu w warunkach ekstremalnych. Zadaniem Katedry Robotyki i Mechatroniki jest opracowanie mobilnego robota, który będzie miał za zadanie autonomicznie dostarczyć system w wybrane miejsce, gdzie ma być wiercony otwór. Do Centrum Badań Kosmicznych PAN należy opracowanie systemu zapewniającego dostarczenie systemu rdzeniującego na odpowiednią głębokość oraz układu magazynowania pobranej próbki. Temat naszych badań wydaje się abstrakcyjny, ale mimo to zainteresowanie na świecie tego typu urządzeniami stale rośnie, ponieważ plany wykorzystania planet bliskich Ziemi wymagają rozpoznania składu gruntu na niewielkich głębokościach mówi dr inż. A. Zwierzyński z Wydziału WNiG. Coraz większe zainteresowanie tą tematyką wykazują Europejska Agencja Kosmiczna i amerykańska NASA. Naukowcy z AGH, którzy Analog gruntu księżycowego AGK Teberia 11/2014 21

NAUKOWO Frakcje ziarnowe analogu gruntu księżycowego już od kilku lat współpracują z Centrum Badań Kosmicznych PAN, zaproponowali, aby wspólną wiedzę i umiejętności połączyć w jeden projekt i skonstruować urządzenie, które pozwoliłoby zrealizować wiercenia na sąsiednich planetach, a także mogłoby być wykorzystane w ekstremalnych warunkach na Ziemi w miejscach, do których człowiek nie ma dostępu bądź dostęp byłby zagrożeniem dla jego zdrowia i życia. Projektowana wiertnica jest samonośna, posiada autonomiczny układ jezdny przygotowany do pracy w kosmosie, jak i trudnych warunkach ziemskich. Zastosowano bardzo innowacyjne rozwiązania układów zasilania w konieczną, zarówno do poruszania się, jak i do realizacji procesu wiercenia, energię. Tak skonstruowana platforma ma wbudowane układy komunikacji i sterowania umożliwiające zdalne sterowanie lub autonomiczną pracę nawet w kosmosie. Zbudowany prototyp urządzenia będzie testowany w warunkach zbliżonych do kosmosu w laboratoriach Centrum Badań Kosmicznych PAN. Mam nadzieję, że wyniki projektu przybliżą możliwość sprowadzania rzadkich, a często potrzebnych, pierwiastków z planet Układu Słonecznego na Ziemię. W tej chwili świat patrzy z nadzieją na Księżyc, że tam znajdziemy pierwiastki zaspakajające potrzeby energetyczne świata mówi prof. Tadeusz Uhl z Wydziału IMiR AGH. Minerały i ślady życia Naukowcom chodzi o stworzenie urządzenia potrafiącego poruszać się, robić otwory w celu pobrania próbek z różnych miejsc i z głębokości nawet paru metrów. Stworzony przez nas analog pozwala prowadzić próby wierceń w materiale imitującym grunt księżycowy posiadający bardzo specyficzne własności fizyczne. Materiał taki cechuje m.in. duża abrazyjność spowodowana nieregularnym kształtem ziaren, niespotykanym w warunkach ziemskich. Niewielka wielkość ziaren powoduje, że materiał z łatwością dostaje się do najdrobniejszych mechanizmów. Zaprojektowanie poprawnie działających mechanizmów w opisanym środowisku stanowi wyzwanie i nie jest możliwe bez testów z użyciem analogów gruntu księżycowego i marsjańskich. Teberia 11/2014 22