kodeks postępowania karnego

kodeks postępowania karnego ze schematami Katarzyna Sychta SCHEMATY 2018

kodeks postępowania karnego ze schematami Katarzyna Sychta TEKSTY USTAW Zamów książkę w księgarni internetowej 4. WYDANIE WARSZAWA 2018

Stan prawny na 14 marca 2018 r. Wydawca Małgorzata Stańczak Redaktor prowadzący Joanna Ołówek Opracowanie redakcyjne Michał Dymiński Łamanie Wolters Kluwer Polska, Grafos Ta książka jest wspólnym dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, byś przestrzegał przysługujących im praw. Książkę możesz udostępnić osobom bliskim lub osobiście znanym, ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A jeśli musisz skopiować część, rób to jedynie na użytek osobisty. SZANUJMY PRAWO I WŁASNOŚĆ Więcej na www.legalnakultura.pl P L K I B K Copyright by Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., 2018 ISBN 978-83-8124-526-5 4. wydanie Dział Praw Autorskich 01-208 Warszawa, ul. Przyokopowa 33 tel. 22 535 82 19 e-mail: ksiazki@wolterskluwer.pl www.wolterskluwer.pl księgarnia internetowa www.profinfo.pl

Spis treści Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego... Dział I. Przepisy wstępne... Dział II. Sąd... Rozdział 1. Właściwość i skład sądu... Rozdział 2. Wyłączenie sędziego... Dział III. Strony, obrońcy, pełnomocnicy, przedstawiciel społeczny, podmiot zobowiązany, właściciel przedsiębiorstwa zagrożonego przepadkiem... Rozdział 3. Oskarżyciel publiczny... Rozdział 4. Pokrzywdzony... Rozdział 5. Oskarżyciel posiłkowy... Rozdział 6. Oskarżyciel prywatny... Rozdział 7. (uchylony)... Rozdział 8. Oskarżony... Rozdział 9. Obrońcy i pełnomocnicy... Rozdział 10. Przedstawiciel społeczny... Rozdział 10a. Podmiot zobowiązany... Rozdział 10b. Właściciel przedsiębiorstwa zagrożonego przepadkiem... Dział IV. Czynności procesowe... 9 11 20 20 24 26 26 27 29 32 33 33 38 41 42 43 43 3

Spis treści Rozdział 11. Orzeczenia, zarządzenia i polecenia... Rozdział 12. Narada i głosowanie... Rozdział 13. Porządek czynności procesowych... Rozdział 14. Terminy... Rozdział 15. Doręczenia... Rozdział 16. Protokoły... Rozdział 17. Przeglądanie akt i sporządzanie odpisów... Rozdział 18. Odtworzenie zaginionych lub zniszczonych akt... Dział V. Dowody... Rozdział 19. Przepisy ogólne... Rozdział 20. Wyjaśnienia oskarżonego... Rozdział 21. Świadkowie... Rozdział 22. Biegli, tłumacze, specjaliści... Rozdział 23. Oględziny. Otwarcie zwłok. Eksperyment procesowy... Rozdział 24. Wywiad środowiskowy i badanie osoby oskarżonego... Rozdział 25. Zatrzymanie rzeczy. Przeszukanie... Rozdział 26. Kontrola i utrwalanie rozmów... Dział VI. Środki przymusu... Rozdział 27. Zatrzymanie... Rozdział 28. Środki zapobiegawcze... Rozdział 29. Poszukiwanie oskarżonego i list gończy... Rozdział 30. List żelazny... Rozdział 31. Kary porządkowe... Rozdział 32. Zabezpieczenie majątkowe... Dział VII. Postępowanie przygotowawcze... Rozdział 33. Przepisy ogólne... Rozdział 34. Wszczęcie śledztwa... Rozdział 35. Przebieg śledztwa... Rozdział 36. Zamknięcie śledztwa... Rozdział 36a. Dochodzenie... 43 48 50 52 54 58 65 67 69 69 72 73 82 87 89 92 100 105 105 109 123 125 126 128 133 133 136 139 143 145 4

Spis treści Rozdział 37. Nadzór prokuratora nad postępowaniem przygotowawczym... 148 Rozdział 38. Czynności sądowe w postępowaniu przygotowawczym... 150 Rozdział 39. Akt oskarżenia... 151 Dział VIII. Postępowanie przed sądem pierwszej instancji... 155 Rozdział 40. Wstępna kontrola oskarżenia... 155 Rozdział 41. Przygotowanie do rozprawy głównej... 161 Rozdział 42. Jawność rozprawy głównej... 165 Rozdział 43. Przepisy ogólne o rozprawie głównej... 167 Rozdział 44. Rozpoczęcie rozprawy głównej... 172 Rozdział 45. Przewód sądowy... 172 Rozdział 46. Głosy końcowe... 179 Rozdział 47. Wyrokowanie... 180 Dział IX. Postępowanie odwoławcze... 186 Rozdział 48. Przepisy ogólne... 186 Rozdział 49. Apelacja... 192 Rozdział 50. Zażalenie i sprzeciw... 196 Dział X. Postępowania szczególne... 199 Rozdział 51. (uchylony)... 199 Rozdział 52. Postępowanie w sprawach z oskarżenia prywatnego... 199 Rozdział 53. Postępowanie nakazowe... 202 Rozdział 54. (skreślony)... 204 Rozdział 54a. Postępowanie przyspieszone... 205 Dział XI. Nadzwyczajne środki zaskarżenia... 211 Rozdział 55. Kasacja... 211 Rozdział 55a. Skarga na wyrok sądu odwoławczego... 217 Rozdział 56. Wznowienie postępowania... 219 Dział XII. Postępowanie po uprawomocnieniu się orzeczenia... 222 Rozdział 57. Podjęcie postępowania warunkowo umorzonego... 222 Rozdział 58. Odszkodowanie za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie... 223 5

Spis treści Rozdział 59. Ułaskawienie... 226 Rozdział 60. Orzekanie kary łącznej... 228 Dział XIII. Postępowanie w sprawach karnych ze stosunków międzynarodowych... 231 Rozdział 61. Immunitety osób należących do przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych państw obcych... 231 Rozdział 62. Pomoc prawna i doręczenia w sprawach karnych... 233 Rozdział 62a. Wystąpienie do państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie postanowienia o zatrzymaniu dowodów lub mającego na celu zabezpieczenie mienia... 239 Rozdział 62b. Wystąpienie państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie orzeczenia o zatrzymaniu dowodów lub mającego na celu zabezpieczenie mienia... 241 Rozdział 62c. Wystąpienie do państwa członkowskiego Unii Europejskiej o przeprowadzenie czynności dochodzeniowych na podstawie europejskiego nakazu dochodzeniowego... 247 Rozdział 62d. Wystąpienie państwa członkowskiego Unii Europejskiej o przeprowadzenie czynności dochodzeniowych na podstawie europejskiego nakazu dochodzeniowego... 252 Rozdział 63. Przejęcie i przekazanie ścigania karnego... 261 Rozdział 64. Wystąpienie o wydanie lub przewóz osób ściganych lub skazanych przebywających za granicą oraz o wydanie przedmiotów... 266 Rozdział 65. Wydanie oraz przewóz osób ściganych albo skazanych lub wydanie przedmiotów na wniosek państw obcych... 268 Rozdział 65a. Wystąpienie do państwa członkowskiego Unii Europejskiej o przekazanie osoby ściganej na podstawie europejskiego nakazu aresztowania... 272 Rozdział 65b. Wystąpienie państwa członkowskiego Unii Europejskiej o przekazanie osoby ściganej na podstawie europejskiego nakazu aresztowania... 277 6

Spis treści Rozdział 65c. Wystąpienie do państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie środka zapobiegawczego... Rozdział 65d. Wystąpienie państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie orzeczenia wydanego w celu zapewnienia prawidłowego toku postępowania... Rozdział 66. Przejęcie i przekazanie orzeczeń do wykonania... Rozdział 66a. Wystąpienie do państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie orzeczenia dotyczącego grzywny, nawiązki, świadczenia pieniężnego lub orzeczenia zasądzającego od sprawcy koszty procesu... Rozdział 66b. Wystąpienie państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie orzeczenia o karach o charakterze pieniężnym... Rozdział 66c. Wystąpienie do państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie orzeczenia przepadku... Rozdział 66d. Wystąpienie państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie orzeczenia przepadku... Rozdział 66e. Współpraca z Międzynarodowym Trybunałem Karnym... Rozdział 66f. Wystąpienie do państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie kary pozbawienia wolności... Rozdział 66g. Wystąpienie państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie kary pozbawienia wolności... Rozdział 66h. Wystąpienie do państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie orzeczenia skazującego na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, karę ograniczenia wolności, samoistnie orzeczony środek karny, a także orzeczenia o warunkowym zwolnieniu oraz warunkowym umorzeniu postępowania karnego... Rozdział 66i. Wystąpienie państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie orzeczenia karnego związanego z poddaniem sprawcy próbie... 288 290 295 301 303 308 311 317 320 325 332 335 7

Spis treści Rozdział 66j. Wystąpienie do państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie europejskiego nakazu ochrony... Rozdział 66k. Wystąpienie państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie europejskiego nakazu ochrony... Rozdział 67. Przepisy końcowe... Dział XIV. Koszty procesu... Rozdział 68. Przepisy ogólne... Rozdział 69. Zwolnienie od kosztów sądowych... Rozdział 70. Zasądzenie kosztów procesu... Rozdział 71. (uchylony)... Dział XV. Postępowanie karne w sprawach podlegających orzecznictwu sądów wojskowych... Rozdział 72. Przepisy ogólne... Rozdział 73. Środki przymusu i postępowanie przygotowawcze... Rozdział 74. Postępowanie przed sądem... Rozdział 75. (uchylony)... 341 343 347 349 349 356 357 361 362 362 369 370 372 Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania karnego... Skorowidz... 373 379 8

USTAWA z dnia 6 czerwca 1997 r. KODEKS POSTĘPOWANIA KARNEGO 1 (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1904; zm.: Dz.U. z 2017 r. poz. 2405; z 2018 r. poz. 5, poz. 106, poz. 138, poz. 201) 2 1 Niniejsza ustawa w zakresie swojej regulacji realizuje postanowienia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/48/UE z 22 października 2013 r. w sprawie prawa dostępu do adwokata w postępowaniu karnym i w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania oraz w sprawie prawa do poinformowania osoby trzeciej o pozbawieniu wolności i prawa do porozumiewania się z osobami trzecimi i organami konsularnymi w czasie pozbawienia wolności (Dz.Urz. UE L 294 z 06.11.2013, s. 1). Odnośnik nr 1 dodany przez art. 1 pkt 2 ustawy z 10 stycznia 2018 r. (Dz.U. poz. 201) zmieniającej nin. ustawę z dniem 8 lutego 2018 r. 2 Uwzględniono zmiany wynikające z ustawy z 26 stycznia 2018 r. Przepisy wprowadzające ustawę o Straży Marszałkowskiej (druk sejmowy nr 1972; oczekuje na publikację w Dzienniku Ustaw), która wejdzie w życie 20 maja 2018 r.

Podsądność Dział I Przepisy wstępne Art. 1. Postępowanie karne w sprawach należących do właściwości sądów toczy się według przepisów niniejszego kodeksu. Cele kodeksu Art. 2. 1. Przepisy niniejszego kodeksu mają na celu takie ukształtowanie postępowania karnego, aby: 1) sprawca przestępstwa został wykryty i pociągnięty do odpowiedzialności karnej, a osoba niewinna nie poniosła tej odpowiedzialności; 2) przez trafne zastosowanie środków przewidzianych w prawie karnym oraz ujawnienie okoliczności sprzyjających popełnieniu przestępstwa osiągnięte zostały zadania postępowania karnego nie tylko w zwalczaniu przestępstw, lecz również w zapobieganiu im oraz w umacnianiu poszanowania prawa i zasad współżycia społecznego; 3) zostały uwzględnione prawnie chronione interesy pokrzywdzonego przy jednoczesnym poszanowaniu jego godności; 4) rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło w rozsądnym terminie. 2. Podstawę wszelkich rozstrzygnięć powinny stanowić prawdziwe ustalenia faktyczne. Czynnik społeczny w postępowaniu karnym Art. 3. W granicach określonych w ustawie postępowanie karne odbywa się z udziałem czynnika społecznego. 11

Art. 4 Kodeks postępowania karnego Zasada obiektywizmu Art. 4. Organy prowadzące postępowanie karne są obowiązane badać oraz uwzględniać okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego. Zasada domniemania niewinności, in dubio pro reo Art. 5. 1. Oskarżonego uważa się za niewinnego, dopóki wina jego nie zostanie udowodniona i stwierdzona prawomocnym wyrokiem. 2. Niedające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść oskarżonego. Zasada prawa do obrony Art. 6. Oskarżonemu przysługuje prawo do obrony, w tym prawo do korzystania z pomocy obrońcy, o czym należy go pouczyć. Zasada swobodnej oceny dowodów Art. 7. Organy postępowania kształtują swe przekonanie na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego. Zasada samodzielności jurysdykcyjnej sądów Art. 8. 1. Sąd karny rozstrzyga samodzielnie zagadnienia faktyczne i prawne oraz nie jest związany rozstrzygnięciem innego sądu lub organu. 2. Prawomocne rozstrzygnięcia sądu kształtujące prawo lub stosunek prawny są jednak wiążące. Zasada działania z urzędu Art. 9. 1. Organy procesowe prowadzą postępowanie i dokonują czynności z urzędu, chyba że ustawa uzależnia je od wniosku określonej osoby, instytucji lub organu albo od zezwolenia władzy. 2. Strony i inne osoby bezpośrednio zainteresowane mogą składać wnioski o dokonanie również tych czynności, które organ może lub ma obowiązek podejmować z urzędu. 12

Kodeks postępowania karnego Art. 12 Zasada legalizmu Art. 10. 1. Organ powołany do ścigania przestępstw jest obowiązany do wszczęcia i przeprowadzenia postępowania przygotowawczego, a oskarżyciel publiczny także do wniesienia i popierania oskarżenia o czyn ścigany z urzędu. 2. Z wyjątkiem wypadków określonych w ustawie lub w prawie międzynarodowym nikt nie może być zwolniony od odpowiedzialności za popełnione przestępstwo. Umorzenie absorpcyjne, przesłanki, tryb, wznowienie Art. 11. 1. Postępowanie w sprawie o występek, zagrożony karą pozbawienia wolności do lat 5, można umorzyć, jeżeli orzeczenie wobec oskarżonego kary byłoby oczywiście niecelowe ze względu na rodzaj i wysokość kary prawomocnie orzeczonej za inne przestępstwo, a interes pokrzywdzonego temu się nie sprzeciwia. 2. Jeżeli kara za inne przestępstwo nie została prawomocnie orzeczona, postępowanie można zawiesić. Zawieszone postępowanie należy umorzyć albo podjąć przed upływem 3 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia w sprawie o inne przestępstwo, o którym mowa w 1. 3. Postępowanie umorzone na podstawie 1 można wznowić w wypadku uchylenia lub istotnej zmiany treści prawomocnego wyroku, z powodu którego zostało ono umorzone. Ściganie na wniosek pokrzywdzonego Art. 12. 1. W sprawach o przestępstwa ścigane na wniosek postępowanie z chwilą złożenia wniosku toczy się z urzędu. Organ ścigania poucza osobę uprawnioną do złożenia wniosku o przysługującym jej uprawnieniu. 2. W razie złożenia wniosku o ściganie niektórych tylko sprawców obowiązek ścigania obejmuje również inne osoby, których czyny pozostają w ścisłym związku z czynem osoby wskazanej we wniosku, o czym należy uprzedzić składającego wniosek. Przepisu tego nie stosuje się do najbliższych osoby składającej wniosek. 3. Wniosek może być cofnięty w postępowaniu przygotowawczym za zgodą prokuratora, a w postępowaniu sądowym za zgodą sądu do rozpoczęcia przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej. Ponowne złożenie wniosku jest niedopuszczalne. 13

Schematy do Kodeksu postępowania karnego

Spis schematów Schemat 1. Proces karny...................... 13 Schemat 2. Zasady procesu karnego................ 16 Schemat 3. Zasada oficjalności, ścigania z urzędu, ex officio (art. 9). 19 Schemat 4. Ściganie przestępstw wnioskowych (art. 12)...... 21 Schemat 5. Zasada legalizmu (art. 10), zasada oportunizmu.... 23 Schemat 6. Absorpcyjne umorzenie postępowania karnego (art. 11). 29 Schemat 7. Zasada skargowości (art. 14).............. 33 Schemat 8. Reguła niezmienności przedmiotu procesu....... 39 Schemat 9. Reguła niepodzielności przedmiotu procesu...... 46 Schemat 10. Zasada prawdy (art. 2 2)............... 58 Schemat 11. Zasada bezpośredniości................. 59 Schemat 12. Zasada swobodnej oceny dowodów (art. 7)...... 60 Schemat 13. Zasady szybkości i koncentracji procesu........ 61 Schemat 14. Zasada kontradyktoryjności............... 64 Schemat 15. Zasada jawności (art. 355 364)............ 66 Schemat 16. Jawność posiedzeń sądowych (art. 95b 96)...... 68 Schemat 17. Zasada rzetelnego procesu............... 75 Schemat 18. Zasada ustności, zasada pisemności........... 76 Schemat 19. Zasada domniemania niewinności i reguła in dubio pro reo (art. 5)..................... 77 Schemat 20. Zasada prawa do obrony (art. 4, 6, 425 4)...... 84 Schemat 21. Przesłanki procesu karnego (art. 17 1 pkt 1 11)... 86 Schemat 22. Klasyfikacja przesłanek procesowych (art. 17 1 pkt 1 11).................. 88 Schemat 23. Badanie istnienia przeszkód procesowych następujące z urzędu (ex officio)................... 91 Schemat 24. Orzekanie mimo istnienia przeszkód procesowych... 93 Schemat 25. Kumulacja przeszkód procesowych........... 95 Schemat 26. Rodzaje właściwości sądu (art. 24 27, 31 34, 36 i 37). 96 K.P.K. 3

Schemat 27. Właściwość rzeczowa sądów (art. 24 i 25)....... 98 Schemat 28. Właściwość miejscowa sądów (art. 31 i 32)...... 99 Schemat 29. Właściwość z przekazania sprawy (art. 36, 37 i 43 k.p.k. oraz art. 11a przepisów wprowadzających Kodeks postępowania karnego)................. 101 Schemat 30. Właściwość z łączności sprawy (art. 33 i 34)...... 103 Schemat 31. Badanie właściwości sądu (art. 34 3, art. 35)..... 105 Schemat 32. Spory o właściwość miejscową sądów (art. 38)..... 107 Schemat 33. Składy orzekające na rozprawie (art. 28, 29, 449 2, art. 534, 554 2, art. 94 1 i 2 ustawy z 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym, Dz.U. Z 2018 r., poz. 5)..... 109 Schemat 34. Skład sądu na posiedzeniu (art. 30, 403, 426 2, art. 463 1, art. 534 1, art. 562 1, art. 539f, art. 94 1 i 2 ustawy z 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym, Dz.U. Z 2018 r., poz. 5).......... 112 Schemat 35. Wyłączenie organu prowadzącego proces karny (art 40, 41, 44, 47, 146, 196, 214 8)......... 115 Schemat 36. Procedura wyłączenia sędziego, asesora sądowego, ławnika oraz referendarza sądowego (art. 40 44)... 121 Schemat 37. Samodzielność jurysdykcyjna sądu karnego (art. 8).. 125 Schemat 38. Strony procesu karnego oraz quasi-strony postępowania (art. 44a 2 k.k., art. 45 61, 71 81, 91a 91b, 292a i 299 k.p.k., art. 24 1 5, art. 53 40 41 k.k.s., ustawa z 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary, tekst jedn. Dz.U. z 2016 r., poz. 1541 ze zm.)..... 135 Schemat 39. Prokurator jako oskarżciel publiczny (art. 45 48 k.p.k., 318 335 rozp. MS z 7 kwietnia 2016 r. Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury, Dz.U. z 2017 r., poz. 1206)....................... 162 Schemat 40. Nieprokuratorscy oskarżyciele publiczni (art. 45 2, art. 325d k.p.k., rozp. MS z 22 września 2015 r. w sprawie organów uprawnionych obok policji do prowadzenia dochodzeń oraz organów uprawnionych do wnoszenia i popierania oskarżenia przed sądem I instancji w sprawach, w których prowadzono dochodzenie, jak również zakresu spraw zleconych tym organom, Dz.U. z 2015 r., poz. 1725 ze zm., art. 17 1 5 k.p.w., art. 53 37, art. 157 2, art. 165 k.k.s. oraz inne ustawy szczególne)...... 169 4 K.P.K.

Schemat 41. Pokrzywdzony (art. 49, 52, 53 58, 59 61, 343 5, art. 384 2, art. 422 1, art. 444)........... 172 Schemat 42. Wykonywanie praw pokrzywdzonego (art. 49 3a i 4, art. 51, 52, 58, 61)................... 179 Schemat 43. Oskarżyciel posiłkowy uboczny (art. 53, 54, 56, 57, 58 1) 181 Schemat 44. Oskarżyciel posiłkowy subsydiarny (art. 53 57, art. 58 2 w zw. z art. 61)............... 183 Schemat 45. Procedura wnoszenia skargi subsydiarnej przez pokrzywdzonego (art. 55, 306 1 i 1a oraz art. 330). 191 Schemat 46. Ingerencja prokuratora w ściganie przestępstw prywatnoskargowych (art. 60)............. 193 Schemat 47. Status domniemanego sprawcy w poszczególnych stadiach procesu karnego (art. 71 i 313)........ 195 Schemat 48. Czynności dowodowe z udziałem osoby podejrzanej i oskarżonego (art. 74)................. 196 Schemat 49. Przedstawiciel ustawowy (art. 51 2, art. 76)..... 198 Schemat 50. Obligatoryjna obrona formalna (art. 79 1 i 2, art. 80, 451, 548, 671)..................... 200 Schemat 51. Pełnomocnik procesowy (art. 87 89).......... 202 Schemat 52. Profesjonalna pomoc prawna ustanawiana z urzędu (art. 22 4, art. 78, 79, 80, 81, 81a 1 3, art. 378, 387 1)......................... 204 Schemat 53. Przedstawiciel społeczny (art. 90 i 91)......... 212 Schemat 54. Inni rzecznicy interesu społecznego (art. 52 1 in fine, art. 306 1a i 1b, art. 334 3, art. 425 3, art. 521, 570 k.p.k., art. 14 pkt 4, 5 i 8 ustawy z 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich, tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 958, art. 10 ust. 1 pkt 2c, 3 i 4 ustawy z 6 stycznia 2000 r. o Rzeczniku Praw Dziecka, tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 922, art. 89 2, art. 93 1 i 2 ustawy z 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym, Dz.U. z 2018 r., poz 5)................. 217 Schemat 55. Oświadczenia imperatywne organów procesowych (art. 92 94, 414 1, art. 437, 537, 539e 2, art. 547, 554 2, art. 568a, 597)................. 221 Schemat 56. Treść decyzji procesowych, organy decyzyjne oraz forum dla ich wydania (art. 93 95, 95a 95b, 335, 338a, 339 3a, art. 342, 413, 439 1, art. 500 4, art. 535 1 i 3, art. 539e 1 2, art. 545 w zw. z art. 456, art. 547 3, art. 597)........................ 222 K.P.K. 5

Schemat 57. Wydawanie decyzji i poleceń przez asesora sądowego oraz referendarza sądowego (art. 2 1a ustawy z 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych, tekst jedn. Dz.U. z 2018 r., poz. 23 ze zm., art. 23a 1, art. 57 2, art. 58 2 w zw. z art. 61 2, art. 60 4, art. 61 2, art. 93a, 96 1 w zw. z art. 451, 97, 107, 120 3, art. 162, 163 1, art. 232, 232a 1 4, art. 235, 249 5, art. 338, 378 1, art. 422 3, art. 451, 489 1, art. 491 1, art. 492, 517b 2a 2b).......... 225 Schemat 58. Pisemne uzasadnianie decyzji procesowych (art. 94, 98 99, 313 314, 325e 1 1a, art. 422 424, 449a 1 2, art. 457 1 2, art. 517h 1 2, art. 457 w zw. z art. 518, art. 535 3, art. 457 w zw. z art. 539f, art. 457 w zw. z art. 545 1, art. 672, art 92, 95 pkt 2 ustawy z 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym w zw. z art. 457 w zw. z art. 518 i w zw. z art. 535 3 oraz 95 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 23 grudnia 2015 r. Regulamin urzędowania sądów powszechnych, Dz.U. poz. 2316 ze zm.)................ 233 Schemat 59. Przebieg narady i głosowania nad wyrokiem (art. 108 112)..................... 252 Schemat 60. Tworzenie sztucznej większości głosów (art. 111 2, art. 112)........................ 254 Schemat 61. Podpisywanie orzeczeń, sprawozdań procesowych oraz pism procesowych (art. 113, 115, 119, 120 1 i 2, art. 121)........................ 256 Schemat 62. Zdanie odrębne (art. 114 1 i 2, art. 418 2)..... 258 Schemat 63. Usuwanie braków formalnych i innych braków pisma procesowego (art. 120 1 i 2) z wyjątkiem uzupełniania braków publicznego aktu oskarżenia.......... 260 Schemat 64. Terminy procesowe (art. 122)............. 262 Schemat 65. Obliczanie biegu terminu procesowego (art. 123 125, 127a 127c k.p.k., 12c i 12d k.k.w.)... 264 Schemat 66. Przywrócenie terminu zawitego (art. 126, 127).... 270 Schemat 67. Doręczenia (art. 128 142)............... 272 Schemat 68. Szczególne formy doręczenia (art. 134, 135, 540b 1 2) 274 Schemat 69. Dokumentowanie czynności procesowych (art. 143, 145, 147, 148, 148a, 156a, 311, 325h, 357, 358)... 280 Schemat 70. Poprawki, sprostowania i poprawianie oczywistych omyłek w protokole oraz w przekładzie zapisu dźwięku (art. 151 155)..................... 289 6 K.P.K.

Schemat 71. Przeglądanie akt i sporządzanie z nich odpisów (art. 156 159, 203 2 w zw. z art. 156 5a, art. 250 2a i 2b, art. 306, 321 1)................. 299 Schemat 72. Przedmiot oraz formalny ciężar dowodzenia, tj. okoliczności podlegające wykazaniu w procesie karnym oraz podmioty zobowiązane do ich udowodnienia (art. 4, 168).... 307 Schemat 73. Wprowadzenie dowodów do procesu karnego (art. 167, 169, 170, 352, 368)............. 310 Schemat 74. Oddalenie wniosku dowodowego (art. 170, 193 1, art. 202 1, art. 438 pkt 2, art. 542 2)........ 312 Schemat 75. Modelowy przebieg przesłuchania świadka (art. 171, 187 191)........................ 316 Schemat 76. Modyfikacje modelowego przebiegu przesłuchania świadka (art. 171 3, art. 172, 173, 177 1a 2, art. 184 2 4, art. 185a 185d, 377 4, art. 396 2 i 3 k.p.k. oraz art. 8, 13 22 ustawy z 25 czerwca 1997 r. o świadku koronnym, tekst jedn. Dz.U. z 2016 r., poz. 1197)......... 318 Schemat 77. Instytucja świadka anonimowego (świadka incognito) (art. 184)........................ 329 Schemat 78. Zakazy dowodowe (art. 91a 2 i 3, art. 108 1 i 2, art. 168a, 171 5, art. 174, 178 pkt 1 i 2, art. 178a, 179 183, art. 185, 186, 196 1 3 oraz art. 18 ust. 1 ustawy z 28 listopada 2014 r. o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka, Dz.U. z 2015 r., poz. 21). 331 Schemat 79. Bezwzględne i względne zakazy dowodzenia za pomocą określonego dowodu (art. 91a 2 i 3, art. 178 180, 182, 183, 185 186, 192 4, art. 196, 581 1 w zw. z art. 578, 582 1)................ 333 Schemat 80. Dowody bezpośrednio i pośrednio nielegalne (art. 168a, 171 7)................... 335 Schemat 81. Dowody uzyskane w wyniku kontroli operacyjnej (art. 168b)....................... 340 Schemat 82. Uchylanie względnych zakazów dowodzenia za pomocą określonego dowodu (art. 179 181, 225 226)..... 347 Schemat 83. Uprawnienia osób najbliższych względem oskarżonego i pozostających w szczególnie bliskim stosunku osobistym z oskarżonym (art. 182, 185 i 186)........... 355 Schemat 84. Badania poligraficzne (wariograficzne, za pomocą wykrywacza kłamstw) w procesie karnym oraz inne badania przy użyciu środków kontrolujących nieświadome reakcje organizmu (art. 171 5 pkt 2, art. 192, 199a).. 357 K.P.K. 7

Schemat 85. Dowód z opinii biegłego (art. 193 201)........ 362 Schemat 86. Badanie stanu poczytalności oskarżonego (art. 202, 203). 365 Schemat 87. Oględziny (art. 207 209)................ 369 Schemat 88. Eksperyment procesowy (art. 211 i 212)........ 371 Schemat 89. Poszukiwanie i zabezpieczenie dowodów (art. 217 218a, 236a).......................... 373 Schemat 90. Przeszukanie (art. 219 236a).............. 377 Schemat 91. Postępowanie z przedmiotami i nośnikami wydanymi, znalezionymi w trakcie przeszukania (art. 225 236a).. 381 Schemat 92. Kontrola i utrwalanie rozmów (art. 237)........ 384 Schemat 93. Postępowanie w przedmiocie zastosowania podsłuchu (art. 237 240)..................... 387 Schemat 94. Rodzaje zatrzymań [art. 243, 244 i 247 k.p.k., ustawa z 6 kwietnia 1990 r. o Policji (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 2067 ze zm.), ustawa z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r., poz. 487 ze zm.), ustawa z 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r., poz. 1654 ze zm.), ustawa z 18 września 2001 r. Kodeks morski (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r., poz. 66), ustawa z 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 959 ze zm.), ustawa z 24 sierpnia 2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r., poz. 1713 ze zm.), ustawa z 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 2206 ze zm.), ustawa z 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych (Dz.U. z 2016 r., poz. 904 ze zm.)].................... 394 Schemat 95. Ujęcie obywatelskie, zatrzymanie właściwe, zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie (art. 75 2, art. 243, 244, 247, 376 1 i 2, art. 377 3, art. 382)........ 399 Schemat 96. Czynności dokonywane w związku z zatrzymaniem osoby podejrzanej (art. 244, 245 i 248)........ 401 Schemat 97. Kontrola zatrzymania (art. 246, 248 1 i 2)...... 403 Schemat 98. Warunki stosowania środków zapobiegawczych (art. 249 251, 258 k.p.k., ustawa z 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych, Dz.U. z 2016 r., poz. 904)........................ 405 Schemat 99. Kontrola postanowienia w przedmiocie zastosowania środków zapobiegawczych (art. 252 254)....... 408 8 K.P.K.

Schemat 100. Ograniczenia w stosowaniu tymczasowego aresztowania (art. 257 1, art. 259, 263 1 7)........... 410 Schemat 101. Terminy stosowania tymczasowego aresztowania (art. 263 1 7)..................... 412 Schemat 102. Terminy stosowania tymczasowego aresztowania w toku postępowania jurysdykcyjnego............. 414 Schemat 103. Poręczenia (art. 266 274, 287 1, art. 289 1).... 416 Schemat 104. Dozór policji (art. 275)................. 418 Schemat 105. Nakaz okresowego opuszczenia lokalu mieszkalnego (art. 275a)....................... 420 Schemat 106. Zawieszenie w czynnościach, nakazy powstrzymania się od określonej działalności (art. 276).......... 422 Schemat 107. Zakaz opuszczania kraju (art. 277 1 i 2)....... 424 Schemat 108. Zabezpieczenie majątkowe (art. 291 295)....... 426 Schemat 109. Tok procesu karnego.................. 443 Schemat 110. Mediacja w postępowaniu karnym (art. 23a, rozp. MS z 7 maja 2015 r. w sprawie postępowania mediacyjnego w sprawach karnych, Dz.U. z 2015 r., poz. 716).... 445 Schemat 111. Modelowy przebieg postępowania przygotowawczego (art. 297 336)..................... 455 Schemat 112. Formy postępowania przygotowawczego (art. 309 325i)..................... 457 Schemat 113. Zakres spraw objętych śledztwem (art. 309)...... 460 Schemat 114. Zakres spraw objętych dochodzeniem (art. 325b)... 462 Schemat 115. Śledztwo powierzone Policji przez prokuratora (art. 311)........................ 463 Schemat 116. Czas trwania śledztwa (art. 310 1 i 2)........ 466 Schemat 117. Czas trwania dochodzenia (art. 325i 1 3)...... 467 Schemat 118. Czynności sprawdzające (art. 307)........... 468 Schemat 119. Wszczęcie postępowania przygotowawczego (art. 303 305, 325e 1 2)............... 470 Schemat 120. Faktyczne wszczęcie postępowania przygotowawczego, tzw. dochodzenie w niezbędnym zakresie (art. 308).. 472 Schemat 121. Instytucja przedstawienia zarzutów w śledztwie oraz rozszerzenie i zmiana zarzutów (art. 313, 314).... 474 Schemat 122. Modyfikacje typowej sekwencji czynności dokonywanych w ramach instytucji przedstawienia zarzutów (art. 308 2 4, art. 325g)............... 478 Schemat 123. Udział stron w czynnościach dowodowych postępowania przygotowawczego (art. 299a 1 2, art. 315 318).. 480 K.P.K. 9

Schemat 124. Sposoby zakończenia śledztwa i dochodzenia (art. 17 1, art. 322 324, 325f)................... 486 Schemat 125. Postępowanie rejestrowe (art. 325e i 325f)....... 488 Schemat 126. Instytucja zamknięcia śledztwa lub dochodzenia (art. 321)........................ 490 Schemat 127. Nadzór prokuratora nad postępowaniem przygotowawczym (art. 326 328)................ 495 Schemat 128. Nadzór prokuratora nad prawomocnymi postanowieniami o odmowie wszczęcia lub umorzeniu postępowania przygotowawczego (art. 327 i 328)........... 498 Schemat 129. Typowy przebieg postępowania przed sądem I instancji (art. 337 424)..................... 504 Schemat 130. Kontrola warunków formalnych aktu oskarżenia (art. 331 334, 337 1 3, art. 338 1 3)....... 506 Schemat 131. Wstępne badanie sprawy (art. 338a, 339, 341, 343, 344, 347, 349, 354)..................... 511 Schemat 132. Orzekanie o środkach zabezpieczających oraz o przepadku przedmiotów w następstwie okoliczności ujawnionych w toku postępowania przygotowawczego (art. 323 3, art. 324, 354, 354a, 459 2).............. 517 Schemat 133. Warunkowe umorzenie postępowania karnego (art. 336 338, 341, 342, 444)............. 523 Schemat 134. Instytucja skazania na posiedzeniu bez przeprowadzania rozprawy (art. 335, 343, 447 5)........... 528 Schemat 135. Przygotowanie do rozprawy głównej (art. 348 354).. 536 Schemat 136. Wyznaczanie składu orzekającego metodą losową (art. 47a 1 5 ustawy z 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych, tekst jedn. Dz.U. z 2018 r., poz. 23, 43 52d rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 23 grudnia 2015 r. Regulamin urzędowania sądów powszechnych, Dz.U. z 2015 r., poz. 2316 ze zm.).................... 539 Schemat 137. Posiedzenie organizacyjne (art. 349).......... 546 Schemat 138. Obecność oskarżonego na rozprawie i rozwiązania przeciw działające obstrukcji procesowej ze strony oskarżonych (art. 374, 375, 376, 377 oraz art. 390 2)....................... 548 Schemat 139. Dobrowolne poddanie się karze (art. 338a, 339 3a, art. 343a, 387, 447 5)................. 551 Schemat 140. Odczytywanie protokołów zeznań i wyjaśnień na rozprawie (art. 389, 391 1 3, art. 392, 394 2). 555 10 K.P.K.

Schemat 141. Odczytywanie innych dokumentów (art. 393)..... 559 Schemat 142. Odtwarzanie na rozprawie audialnych, wizualnych lub audiowizualnych zapisów czynności procesowych oraz dokonywanie czynności na odległość przy wykorzystaniu urządzeń umożliwiających jednoczesny i bezpośredni przekaz obrazu i dźwięku (art. 147, 177 1a, art. 185a 185d, 377 4, art. 393a, 517b 2a 2d)... 561 Schemat 143. Uzupełnianie istotnych braków postępowania przygotowawczego ujawnionych przed rozprawą lub w toku rozprawy (art. 344a, 344b, 396a, 517g, 517i 1)... 566 Schemat 144. Przedmiotowe rozszerzenie oskarżenia, tzw. proces wpadkowy (art. 398).................. 572 Schemat 145. Zmiana kwalifikacji prawnej czynu na rozprawie (art. 399)........................ 574 Schemat 146. Przerwa i odroczenie rozprawy (art. 401 404, 517f 1, art. 517g 1)...................... 576 Schemat 147. Czynności końcowe w sądzie I instancji (art. 422 424).. 579 Schemat 148. System środków zaskarżenia (art. 93a 1 4, art. 425 467, 518 539, 539a 539f, 540 548, art. 89 95 ustawy z 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym)... 581 Schemat 149. Cechy środków zaskarżenia [art. 14 1 i 2, art. 93a 1 4, art. 237 2 in fine, art. 437, 462, 463, 506, 532, 537, 539a, 539e 2, art. 539f, 542 1, art. 545, 547, art. 89 95 ustawy z 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. z 2018 r., poz. 5)]......... 583 Schemat 150. Dopuszczalność środka odwoławczego (art. 91a 91b, 425, 426, 444, 459, 466)................ 586 Schemat 151. Zakres kontroli odwoławczej (art. 433, 434, 439, 440, 443, 447 1 3)..................... 590 Schemat 152. Kierunek środka odwoławczego (art. 434, 443).... 597 Schemat 153. Zakaz reformationis in peius (art. 434, 443)...... 601 Schemat 154. Reguły ne peius (art. 454)................ 603 Schemat 155. Względne i bezwzględne przyczyny odwoławcze (art. 434 4, art. 438 440, 455)............ 605 Schemat 156. Postępowanie apelacyjne (art. 425 458)........ 609 Schemat 157. Postępowanie ponowne (art. 40 1 pkt 7, art. 434 4, art. 442, 443)...................... 618 Schemat 158. Zażalenie (art. 459 467)................ 620 Schemat 159. Postępowania szczególne, tj. postępowanie, postępowanie z oskarżenia prywatnego, postępowanie nakazowe, postępowanie przyspieszone (art. 485 517j)...... 640 K.P.K. 11

Schemat 160. Prawomocność formalna, materialna oraz prawomocność części wyroku...................... 647 Schemat 161. Odrębności między dwoma trybami wnoszenia kasacji (art. 519 527)..................... 661 Schemat 162. Postępowanie kasacyjne (art. 530 539)........ 666 Schemat 163. Skarga na wyrok sądu odwoławczego (art. 539a 539f). 674 Schemat 164. Podstawy wznowienia postępowania (art. 540, 540a, 540b, 541, 542 1 i 2)................. 694 Schemat 165. Wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym orzeczeniem sądu na podstawie propter in absentia (art. 540b)....................... 698 Schemat 166. Postępowanie w przedmiocie wznowienia postępowania (art. 541 548)..................... 701 Schemat 167. Skarga nadzwyczajna (art. 89 95, art. 115 1 i 2 ustawy z 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym, Dz.U. z 2018 r., poz. 5, art. 95 pkt 2 ustawy z 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym w zw. z art. 518 539 k.p.k.).............. 708 Schemat 168. Postępowania sądowe po uprawomocnieniu się orzeczenia (art. 552 577)............... 727 Objaśnienie użytych znaków graficznych............... 765 12 K.P.K.

Schemat 1 PROCES KARNY przewidziane prawem zachowanie organów państwowych i pozostałych uczestników, zmierzające do wykrycia i ustalenia czynu przestępczego i jego sprawcy oraz do wymierzenia mu kary lub zastosowania innych środków, a w razie stwierdzenia braku przestępstwa, sprawstwa, lub zaistnienia okoliczności wyłączających odpowiedzialność do uniewinnienia sprawcy wypełniony czynnościami procesowymi, kolejno po sobie następującymi wypełniony zdarzeniami procesowymi CZYNNOŚĆ PROCESOWA to jakiekolwiek zachowanie uczestnika procesu mające na celu wywołanie odpowiednich skutków przewidzianych w prawie karnym procesowym powinien przebiegać szybko, by rozstrzygnięcie nastąpiło w rozsądnym terminie w trakcie procesu należy brać pod uwagę prawnie chronione interesy pokrzywdzonego przy jednoczesnym poszanowaniu jego godności T O K P R O C E S U ZDARZENIA PROCESOWE to fakty procesowe niebędące zachowaniami uczestników postępowania, niezależne od nich, wywołujące skutki określone przez prawo karne procesowe powinien realizować zadania w zakresie profilaktyki w sferze zapobiegania przestępczości powinien sprzyjać umacnianiu poszanowania prawa i zasad współżycia społecznego K.P.K. 13

cd. Schemat 1. Proces karny celem podstawowym procesu jest rozstrzygnięcie o zasadniczym przedmiocie, tj. kwestii odpowiedzialności określonej osoby za zarzucany jej czyn, następujące przez ustalenie zaistnienia czynu, sprawstwa i ewentualnych konsekwencji jego popełnienia nie można pociągnąć do odpowiedzialności osoby niewinnej, za to winny zawsze powinien być ukarany reakcja powinna być sprawiedliwa, tj. osoba winna musi ponieść odpowiedzialność nie mniejszą niż ta, na którą zasłużyła, i nie większą od tej, którą ponieść powinna celem ubocznym procesu jest rozstrzygnięcie w przedmiocie odpowiedzialności posiłkowej tj. w kwestii odpowiedzialności podmiotu zobowiązanego do zwrotu korzyści albo jej równowartości uprawnionemu podmiotowi zdolność sądowa warunki nabycia legitymacji osoba fizyczna, prawna albo jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną 1 uzyskanie w związku z popełnieniem czynu zabronionego korzyści majątkowej, bezpodstawne wzbogacenie się w związku z popełnieniem tego czynu lub nabycie, w związku z jego popełnieniem, świadczenia nienależnego lub niegodziwego 14 K.P.K.

środki cd. Schemat 1. Proces karny 2 uzyskanie korzyści lub świadczenia od Skarbu Państwa, jednostki samorządowej, państwowej lub samorządowej jednostki organizacyjnej, podmiotu dla którego organ samorządu jest organem założycielskim oraz spółki prawa handlowego z większościowym udziałem Skarbu Państwa lub jednostki samorządowej ponadto w postępowaniu po uprawomocnieniu się orzeczenia celem rozstrzygnięcie odpowiedzialności cywilnej Skarbu Państwa za wadliwe funkcjonowanie organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości objęte rekompensatą przypadki wadliwego funkcjonowania organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości niesłuszne niesłuszne środki niesłuszne skazanie, tj. wykonane całkowicie lub częściowo prawomocne wyroki skazujące, następnie uchylone w postępowaniu kasacyjnym lub wznowieniowym, ostatecznie zakończonym uniewinnieniem, łagodniejszym skazaniem lub bezwarunkowym umorzeniem niesłuszne zastosowanie izolacyjno- -leczniczego lub administracyjnego środka zabezpieczającego niewątpliwe niesłuszne tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie K.P.K. 15

Publikacja zawiera tekst ustawy Kodeks postępowania karnego wraz z przepisami wprowadzającymi, z uwzględnieniem wszystkich ostatnich zmian, m.in. wynikających z ustawy z 10 stycznia 2018 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 24). W książce znajduje się również skorowidz przedmiotowy ułatwiający odnalezienie poszczególnych zagadnień i instytucji. Artykuły kodeksu zostały opatrzone tytułami objaśniającymi ich sens zaakcentowano je kolorowym tłem. Schematy autorstwa dr Katarzyny Sychty zamieszczone na końcu książki przedstawiają w formie graficznej powiązania między poszczególnymi unormowaniami. Ta swoista mapa kodeksu z pewnością ułatwi Czytelnikowi poruszanie się w gąszczu przepisów ustawy. Publikacja jest skierowana przede wszystkim do studentów, a także aplikantów oraz osób przygotowujących się do wszelkiego rodzaju egzaminów prawniczych. Zmiany przepisów wchodzące w życie po 14 marca 2018 r. w tekście kodeksu wyróżniono czcionką pochyłą (kursywą). zamówienia: infolinia 801 04 45 45, fax 22 535 80 01 zamowienia@wolterskluwer.pl www.profinfo.pl CENA 38,90 ZŁ (W TYM 5% VAT)