Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Gózd na lata z perspektywą do roku 2021

Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Gózd na lata 2014-2017 z Gózd 2014

Spis treści 1. Wprowadzenie...4 1.1. Podstawa prawna i cel Prognozy...4 1.2. Informacje o zawartości głównych celów programu i planu...5 1.2.1. Program Ochrony Środowiska dla gminy Gózd na lata 2014 2017 z perspektywą do roku 2021 - aktualizacja...5 2. Powiązanie projektów z innymi dokumentami...7 3. Analiza stanu środowiska na terenie gminy Gózd...7 3.1. Ogólna charakterystyka gminy Gózd...7 - tereny inne i nieużytki 406 ha...8 3.2. Gleby...8 3.3. Wody podziemne...8 3.4. Wody powierzchniowe...8 3.5. Powietrze atmosferyczne...9 3.6. Zasoby przyrodnicze i lasy...10 3.6.1. Kozienicki Park Krajobrazowy im. Profesora Ryszarda Zaręby...11 3.6.2. Obszary Natura 2000...11 3.6.2.1 Obszar Specjalny Ochrony Ptaków - Ostoja Kozienicka (kod obszaru PLB140013).11 3.6.2.2 Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk - Puszcza Kozienicka (kod obszaru PLB140035)...12 3.6.3 Pomniki przyrody...14 3.7. Różnorodność biologiczna...14 3.8. Hałas i promieniowanie elektromagnetyczne...15 3.9. Gospodarka odpadami...15 4. Problemy ochrony środowiska na terenie gminy Gózd istotne z punktu widzenia projektu POŚ dla gminy Gózd...15 4.1. Degradacja gleb i powierzchni ziemi...15 4.2. Zagrożenia wód powierzchniowych i podziemnych...16 4.2.1. Wody powierzchniowe...16 4.2.2. Wody podziemne...16 4.3. Powietrze atmosferyczne...16 4.4. Zasoby przyrodnicze...17 4.5. Hałas...18 5. Cele ochrony środowiska uznane za priorytetowe na szczeblu międzynarodowym, krajowym i regionalnym oraz zakres i sposoby ich uwzględnienia w POŚ - identyfikacja, analiza i ocena...18 6. Analiza i ocena potencjalnych oddziaływań na środowisko zadań ujętych w projekcie Programu ochrony środowiska gminy Gózd...22 7. Określenie, analiza i ocena stanu środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem...24 8. Propozycje rozwiązań służących zapobieganiu, ograniczaniu lub kompensacji przyrodniczej negatywnych oddziaływań na środowisko w związku z realizacją projektu POŚ dla gminy Gózd...32 9. Analiza rozwiązań alternatywnych do rozwiązań zaproponowanych w projekcie POŚ dla gminy Gózd...33 10. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji projektu POŚ...34 11. Niedostatki i braki materiałów utrudniające ocenę szkodliwego oddziaływania na środowisko ustaleń projektowanego dokumentu...34 2

12. Metody wykorzystane przy opracowaniu Prognozy...34 13. Metody analizy realizacji postanowień projektu POŚ...35 14. Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko...35 15. Streszczenie w języku niespecjalistycznym...35 16. Spis materiałów źródłowych...38 3

1. Wprowadzenie 1.1. Podstawa prawna i cel Prognozy Podstawą prawną sporządzenia niniejszej Prognozy oddziaływania na środowisko projektu Programu Ochrony Środowiska dla gminy Gózd na lata 2014-2017 z perspektywą do roku 2021 jest art. 46 ust. 3 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (j.t. Dz. U. z 2013 r. poz. 1235 z póżn. zm.). Artykuł ten zobowiązuje organy administracji opracowujące projekty polityk, strategii, planów lub programów obowiązek przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji tych dokumentów. Związane jest to ze stosowaniem w prawodawstwie polskim postanowień Dyrektywy 2001/42/WE z 27 czerwca 2001 roku w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko. W związku z powyższym do przeprowadzenia strategicznej ceny oddziaływania na środowisko projektu aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Gózd Wójt Gminy, na podstawie zapisu art. 51 ust. 1 w/w ustawy, został zobowiązany do sporządzenia Prognozy oddziaływania na środowisko dla przedmiotowego opracowania. Zawartość niniejszej Prognozy wynika z art. 51 wspomnianej ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (j.t. Dz. U. z 2013 r. poz. 1235 z póżn. zm.). Niniejszy obowiązek został wykazany przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie przy piśmie z dnia 5 listopada 2014 r. znak WOOŚ-I.411.286.2014.JD Natomiast Wojewódzki Państwowy Inspektor Sanitarny w opinii sanitarnej z dnia 16 września 2014 roku znak ZNS 90221.00092.2014.DB pozytywnie zaopiniował wniosek o odstąpienie od przeprowadzenia strategicznej oceny opartej na Prognozie. Prognoza oddziaływania na środowisko aktualizacji projektu Programu Ochrony Środowiska, dla Gminy Gózd powinna : 1. Zawierać a) informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami, b) informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy, c) propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania, d) streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym, 2. Określać, analizować i oceniać: a) istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu, b) stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem, c) cele ochrony środowiska ustalone na szczeblu krajowym istotne z punktu widzenia projektowanych dokumentów oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentów, d) przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na zdrowie, ludzi, wodę i powietrze. 3. Przedstawiać: 4

a) rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem projektowanych dokumentów b) rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanych dokumentach wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy c) wpływ założeń i planowanych przedsięwzięć uwzględnionych w przedmiotowym projekcie dokumentna wszystkie formy ochrony przyrody chronione z mocy ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (j.t. Dz. U. z 2013 r. poz. 627 z póżn. zm.), ze szczególnym uwzględnieniem wpływu na obszary Natura 2000 : Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków - Ostoja Kozienicka (kod obszaru PLB140013) Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk - Puszcza Kozienicka (kod obszaru PLB140035) oraz Kozienicki Park Krajobrazowy im. Profesora Ryszarda Zaręby d) informacje zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko, powinny być opracowane stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny oraz dostosowane do zawartości i stopnia szczegółowości projektowanego dokumentu oraz etapu przyjęcia tego dokumentu w procesie opracowywania projektów dokumentów powiązanych z tym dokumentem. 1.2. Informacje o zawartości głównych celów programu i planu Projekt Programu Ochrony Środowiska dla gminy Gózd zawiera następujące zagadnienia: omówienie aktualnego stanu prawnego, charakterystykę obszaru gminy (położenie geograficzne, sytuacja demograficzna, sytuacja gospodarcza, warunki hydrologiczne i hydrogeologiczne, warunki przyrodniczokrajobrazowe), diagnozę aktualnego stanu środowiska, cele kierunku działań i zadania w zakresie ochrony środowiska uznane za priorytetowe, prognozowane zmiany stanu środowiska, działania zmierzające do poprawy stanu środowiska, zadania strategiczne, w tym harmonogram realizacji planowanych przedsięwzięć, wnioski z prognozy oddziaływania projektu planu na środowisko, sposób monitoringu i oceny wdrażania programu. 1.2.1. Program Ochrony Środowiska dla gminy Gózd na lata 2014 2017 z - aktualizacja Program Ochrony Środowiska dla gminy Gózd opracowany jest zgodnie z obowiązującym w czasie tworzenia Programu art. 14 ust. ustawy Prawo ochrony środowiska i określa w szczególności: cele ekologiczne, priorytety ekologiczne, kierunki działań, rodzaj i harmonogram działań proekologicznych, środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe. Analiza stanu środowiska na terenie gminy Gózd została przeprowadzona w oparciu o informacje : 5

Mazowieckiego Urzędu Marszałkowskiego w Warszawie Urzędu Gminy Gózd Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Warszawie. Projekt Programu Ochrony Środowiska dla gminy Gózd, będący trzecią edycją dokumentu programowego określającego zadania w zakresie ochrony środowiska i gospodarki odpadami na terenie gminy Gózd, stanowiący aktualizację dokumentu przyjętego w 2010 roku, należy postrzegać jako potrzebę dopasowania celów, priorytetów i kierunków działań do obecnego stanu środowiska i wymagań wynikających z nowych przepisów ochrony środowiska UE oraz aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej gminy i planów rozwojowych w tym zakresie. W projekcie POŚ dla Gminy Gózd przyjęto 6 obszarów priorytetowych i zdefiniowano 13 celów średniookresowych w ramach, których wyznaczono zadania. Cele i priorytety sformułowane w projekcie POŚ dla Gminy Gózd : Obszar priorytetowy I - Poprawa jakości środowiska Cel średniookresowy: Poprawa jakości powietrza Cel średniookresowy: Poprawa jakości wód Cel średniookresowy: Racjonalna gospodarka odpadami Cel średniookresowy: Ochrona powierzchni ziemi Cel średniookresowy: Ochrona przed hałasem i promieniowaniem elektromagnetycznym Obszar priorytetowy II Racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych Cel średniookresowy Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi Cel średniookresowy Zrównoważone wykorzystanie energii Cel średniookresowy Racjonalne gospodarowanie zasobami geologicznymi Obszar priorytetowy III Ochrona przyrody Cele średniookresowe - Ochrona walorów przyrodniczych Obszar priorytetowy IV Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego Cel średniookresowy Transport substancji niebezpiecznych Cel średniookresowy Ochrona przeciwpożarowa Obszar priorytetowy V Edukacja ekologiczna społeczeństwa Cel średniookresowy Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców miasta Obszar priorytetowy VI- Zagadnienia systemowe Cel średniookresowy - Upowszechnianie znaczenia zarządzania środowiskowego Dla osiągnięcia wyznaczonych działań opracowano działania w poszczególnych obszarach i przyporządkowano im szczegółowe zadania, planowane do realizacji, jako zadania priorytetowe (na lata 2014-2017) oraz zadania długofalowe (na lata 2018-2021). Priorytetowe zadania inwestycje na lata 2014-2017, ujęte w Programie dotyczą : - ochrony powietrza atmosferycznego - ochrony wód - ochrony powierzchni ziemi - gospodarki odpadami - ograniczenia hałasu i promieniowania elektromagnetycznego - ochrony przyrody - edukacji ekologicznej 6

- nadzwyczajnych zagrożeń. 2. Powiązanie projektów z innymi dokumentami Prognozę oddziaływania projektu POŚ dla gminy Gózd wykonano z wykorzystaniem następujących materiałów sporządzonych na poziomie krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym: Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016, Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2014 Ministerstwo Środowiska Natura 2000 Europejska sieć ekologiczna, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2002r. Polityka energetyczna Polski do 2030 roku, Polityka Leśna Państwa, Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020, Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego, Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2030 ( aktualizacja), Program małej retencji dla Województwa Mazowieckiego, Pogram zwiększania lesistości dla Województwa Mazowieckiego do 2020 roku Program Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego na lata 2007 2010 z uwzględnieniem perspektywy do 2014r. (aktualizacja), Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami dla Mazowsza na lata 2007-2011 z uwzględnieniem lata 2012-2015 (aktualizacja), Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Radomskiego do 2020 roku, Strategia Rozwoju Gminy Gózd na lata 2008-2020, Priorytety i zadania objęte projektem POŚ dla gminy Gózd realizują cele środowiskowe ujęte w dokumentach strategicznych w zakresie ochrony środowiska zarówno na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym jak i gminnym. 3. Analiza stanu środowiska na terenie gminy Gózd 3.1. Ogólna charakterystyka gminy Gózd Gmina Gózd położona jest na terenie Równiny Radomskiej w obrębie Wzniesień Południowo-Mazowieckich w południowej części województwa mazowieckiego w powiecie radomskim. Jest to obszar o wysokości od 167 do 185 m n.p.m. o powierzchni pofałdowanej o małych zróżnicowaniach. Nachylenia terenu układają się w granicach 0-8%. Gmina Gózd położona jest na terenie Równiny Radomskiej w obrębie Wzniesień Południowo-Mazowieckich w południowej części województwa mazowieckiego w powiecie radomskim. Gmina Gózd położona jest przy drodze krajowej Nr 12 Radom Łódź w odległości 18 km od Radomia. Od północy gmina graniczy z gminą Jedlnia Letnisko, od południa z gminą Skaryszew, a od zachodu z gminą Miasta Radomia, od wschodu z gminami: Pionki i Tczów (powiat zwoleński). W skład gminy wchodzi 20 sołectw. Położenie gminy Gózd określają współrzędne geograficzne długość 21 23'E, szerokość 51 23'N. Gmina zajmuje powierzchnię 7 795 ha, a struktura użytkowania gruntów przedstawia się następująco: - użytki rolne 6 590 ha w tym grunty orne 4 861 ha łąki trwałe i pastwiska 879 ha 7

sady 31 ha - lasy i grunty leśne 950 ha - tereny inne i nieużytki 406 ha 3.2. Gleby Największą powierzchnię na terenie gminy zajmują gleby klasy IV i V. W zależności od specyfiki upraw i zbiorów płodów rolnych wyróżniamy: gleby klasy III to gleby orne średnio dobre; gleby brunatne, gleby bielicowe; w porównaniu do gleb klas I i II, posiadają gorsze właściwości fizyczne i chemiczne. Odznaczają się dużym wahaniem poziomu wody w zależności od opadów atmosferycznych. Na glebach tej klasy można już zaobserwować procesy ich degradacji, gleby klasy IV to gleby orne średnie; plony roślin uprawianych na tych glebach są wyraźnie niższe niż na glebach klas wyższych, nawet gdy utrzymywane są one w dobrej kulturze rolnej. Gleby te są bardzo podatne na wahania poziomu wód gruntowych, gleby klasy V to gleby orne słabe; do tej klasy należą gleby kamieniste lub piaszczyste o niskim poziomie próchnicy. Są ubogie w substancje organiczne. Do tej klasy zaliczmy również gleby orne słabe położone na terenach nie zmeliorowanych albo takich które do melioracji się nie nadają, gleby klasy VI to gleby orne najsłabsze; w praktyce nadają się tylko do zalesienia. Posiadają bardzo niski poziom próchnicy. Próba uprawy roślin na glebach tej klasy niesie ze sobą duże ryzyko uzyskania bardzo niskich plonów. 3.3. Wody podziemne Cała Gmina Gózd jest zlokalizowana na obszarze Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 405 (Niecka Radomska (K2). Jego cała powierzchnia obejmuje 3 220 km 2, z czego 400 km 2 podlega najwyższej ochronie (ONO północno-wschodnie obrzeża gminy Gózd). Utwory wodonośne pochodzą z kredy (K2). Typ zbiornika szczelinowo-porowy. Średnia głębokość wynosi od 30 do 70 m, a szacunkowe zasoby dyspozycyjne wynoszą 820.00 tys. m 3 /d. Na obszarze gminy ujmowane są dwa poziomy wodonośne: czwartorzędowy i kredowy. Poziom wód holoceńskich stanowiących część wód poziomu czwartorzędowego występujący głównie w dolinach Gzówki i Pacynki jest zasilany głównie droga infiltracji wód opadowych pluwialnie, co powoduje sezonowe wahania poziomu wód. Należy również pamiętać, iż poziom ten ma kontakt z wodami cieków, co znajduje odzwierciedlenie w ich jakości w zależności od stanu sanitarnego cieku, plejstoceński poziom wód gruntowych jest związany z sedymentacjami glacjalnymi głównie z warstwami piaszczysto-żwirowymi reprezentującymi osady interglacjalne. 3.4. Wody powierzchniowe Gmina Gózd położona jest w zlewni dwóch rzek: Pacynki wraz z Gzówką dopływem rzeki Mlecznej i Modrzejowianki (dopływ Iłżanki). Rzeka Pacynka to największy dopływ rzeki Mlecznej, której powierzchnia zlewni wynosi 166,1 km 2. Odwadnia głównie obszary o charakterze rolniczym. Na terenie gminy położony jest obszar górnego dorzecza Pacynki. Rzekę te zasila dopływ rzeki Gzówka, na której wybudowany jest zbiornik zaporowy Siczki. Rzeka Gzówka swój początek bierze z rowów melioracyjny przecinających lasy, łąki i pola uprawne w Czarnym Lasku. Na obszarze rzeki Gzówki występują gleby lekkie bielicowe z domieszkami gliniasto-iłowymi. Teren zlewni wykorzystany jest w 60% do celów rolniczych. 8

Południowa cześć gminy położona jest w dorzeczu rzeki Modrzejowianki - cieku zwanego Mucha. Mucha wypływa na północny-zachód od miejscowości Kłonówek. Opuszcza teren gminy Gózd po minięciu miejscowości Kłonów. Do Modrzejowianki wpada na terenie gminy Kazanów Modrzejowianka (zwana też Modrzejowicą) wypływa na wschód od Pakosławia (gmina Iłża). Do ujścia Kobylanki dolina rzeki jest szeroka, o niewyraźnych krawędziach. Miejscami można spotkać zabagnienia. Do najważniejszych dopływów Modrzejowianki oprócz Muchy można zaliczyć: dopływ z Polan, Kobylankę i Strugę Tęczową. Całkowita długość Modrzejowianki wynosi 19,4 km, uchodzi ona do Iłżanki w rejonie miejscowości Osuchów na 31,2 km. Gmina posiada gęstą sieć rzeczną. Funkcjonuje gęsta sieć rowów wskutek braku wystarczającego nadzoru działa jednostronnie, co prowadzi do znacznego przesuszenia jak i spadku produktywności gleb, co w przyszłości ze względu na postępującą mineralizację grozi wyjałowieniem znacznych obszarów. To niepokojące zjawisko zauważalne jest m.in. w dolinie rzeki Pacynki i Guzówki. W gminie istnieje 18 zbiorników retencyjnych w postaci stawów, sadzawek o powierzchni 4,71 ha i pojemności 52,8 tys. m 3. Do najważniejszych należą: stawy: - w m. Kuczki o powierzchni 2,34 ha, - w m. Klwatka, o powierzchni 0,30 ha. wody drobne: - staw Małęczyn I niewielki staw położony przy pętli końcowej autobusów komunikacji miejskiej Radomia - staw Małęczyn II przy ul. Ks.J. Ziębickiego przedzielony groblą; - oczko wodne Nowina śródpolne oczko wodne o powierzchni lustra około 80 m 2 ; - oczko wodne Grzmucin przy strażnicy OSP; - wyrobisko poźwirowe Klwatka Królewska przy trasie Radom - Zwoleń - stawy we wsi Kolonia Wojsławice - Wojsławice II oczko wodne przy drodze gruntowej z Kłonówka do Wojsławic - staw w Kolonii Kuczki przy strażnicy OSP - staw w Kolonii Kuczki przy plebanii Drożanki Biały Ług - Lipiny Czarny Ług 1 3.5. Powietrze atmosferyczne Według zapisów ww. rozporządzenia w województwie mazowieckim klasyfikację dla dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, pyłu PM 2,5 i PM 10, tlenku węgla, benzenu oraz pyłu ołowiu, arsenu, niklu, kadmu i benzo(a)pirenu w pyle PM 10 oraz ozonu wykonuje się w strefie mazowieckiej (PL, 1404) do której należy m.in. gmina Gózd. Na terenie gminy Gózd nie ma punktów pomiaru zanieczyszczenia powietrza. Zlokalizowane najbliżej stanowisko pomiarowe na terenie strefy mazowieckiej znajduje się w Belsku Dużym w odległości 72 km na kierunku północno - zachodnim. 1 Projekt Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Gózd na lata 2014-2017 z 9

Tabela 1. Wynikowe klasy strefy dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia według jednolitych kryteriów w skali kraju, zgodnych z kryteriami UE Nazwa strefymazowiecka SO 2 NO 2 PM 2,5* Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla obszaru całej strefy PM 2,5** PM10 Pb As Cd Ni C 6H 6 B/a/P O 3** O 3*** CO Rok 2012 A A C C2 C A A A A A C A A A Źródło: WIOŚ w Warszawie [2013] * wg poziomu dopuszczalnego powiększonego o margines tolerancji, ** wg poziomu docelowego,*** wg poziomu celu długoterminowego Ocena w strefie wymienionej w tabeli 1 dla pyłu, PM 2,5, PM10 i B/a/P wykazuje bardzo wysokie poziomy stężeń. Dla pozostałych zanieczyszczeń: dwutlenek siarki SO 2, tlenek węgla CO, benzen C 6 H 6, ołów Pb, arsen As, kadm Cd, nikiel Ni, ozon O 3 standardy imisyjne na terenie analizowanej strefy były dotrzymane. Analiza otrzymanych poziomów stężeń monitorowanych zanieczyszczeń w 2012 r. wskazuje na ścisłą zależność zmierzonych stężeń od warunków pogodowych. Zima spowodowała wysoką emisję zanieczyszczeń, pochodzących ze spalania paliw na cele grzewcze, co bezpośrednio przełożyło się na wysoki poziom imisji tych zanieczyszczeń. Tabela 2. Klasyfikacja strefy mazowieckiej według parametrów, z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych dla ochrony roślin 2 Nazwa strefy mazowiecka Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla obszaru całej strefy SO 2 NO X O 3 Rok 2012 A A A Źródło: WIOŚ w Warszawie [2013] Ocena strefy wg. tabeli 2 dla pyłu, SO 2, NO X i O 3 nie wykazuje wysokiego poziomu stężeń. 3.6. Zasoby przyrodnicze i lasy Powierzchnia gruntów leśnych w gminie zajmują powierzchnię 981,4 ha. Na lasy publiczne przypada 29,3 ha. W przewadze pozostają lasy prywatne (952,1 ha) 3. Obszar gminy położony jest w VI Krainie Małopolskiej, 3 Dzielnicy -Radomsko - Iłżeckiej, mezoregionie Równiny Radomsko - Kozienickiej. Ponadto obszar terytorialnego zasięgu działania Nadleśnictwa położony jest również częściowo w granicach IV Krainy przyrodniczo - leśnej, 3 Dzielnicy Równiny Warszawsko - Kutnowskiej oraz w VI Krainie 4 Dzielnicy Wyżyny Zachodniolubelskiej Lasy prywatne spełniają głównie funkcje gospodarcze, w mniejszym stopniu ekologiczne, wpływając korzystnie na klimat lokalny, warunki glebowe, stosunki wodne i równowagę biologiczną w środowisku przyrodniczym. Dla lasów ogólnymi zagrożeniami są pożary, kradzieże drewna, zaśmiecanie ich w pobliżu terenów mieszkaniowych i dróg. Niewystarczająca jest także ilość i jakość infrastruktury turystycznej i komunalnej w sąsiedztwie lasów. 2 idem 3 http://stat.gov.pl/bdl/app/dane_cechter.display?p_id=635204&p_token=0.7845997041033768 10

3.6.1. Kozienicki Park Krajobrazowy im. Profesora Ryszarda Zaręby Teren gminy Gózd na podstawie rozporządzenia Nr 11 Wojewody Mazowieckiego z dnia 4 kwietnia 2005r. w sprawie Kozienickiego Parku Krajobrazowego imienia Profesora Ryszarda Zaręby (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 75, poz.1980) obejmuje obszar Kozienickiego Parku Krajobrazowego. W granicach gminy znajduje się 1 274,66 ha otuliny parku, co stanowi ok. 16,4 % ogólnej powierzchni gminy. Park znajduje się w północno wschodniej części gminy i obejmuje naturalne zespoły leśne specyficzne dla Puszczy Kozienickiej charakteryzujące się dużą różnorodnością gatunkową flory i fauny. W obrębie tego obiektu znajdują się liczne rezerwaty, pomniki przyrody i użytki ekologiczne. Otulina Parku wyróżnia się niezwykle pięknym krajobrazem utworzonym przez rzeki, rozległe łąki z rozproszonymi zadrzewieniami i niewielkimi skupiskami leśnymi. Lasy, zbiorniki wodne i łąki w dolinach rzek są miejscem lęgów i przelotów wielu gatunków ptaków m.in. orlika krzykliwego, rybołowa, bataliona, kraski, bociana czarnego. Na terenie parku występuje 16 gatunków nietoperzy w tym mroczek posrebrzany, nocek wąsaty i mopek 4. Rysunek 1 Granice Kozienickiego Parku Krajobrazowego im. Profesora Ryszarda Zaręby na terenie gminy Gózd 5 Postępująca degradacja środowiska naturalnego stwarza coraz większe problemy związane z ochroną zasobów przyrodniczych, tym bardziej, że środki budżetowe przeznaczane na ten cel, w stosunku do faktycznych potrzeb są o wiele za małe 6. 3.6.2. Obszary Natura 2000 3.6.2.1 Obszar Specjalny Ochrony Ptaków - Ostoja Kozienicka (kod obszaru PLB140013) Obszar obejmuje znaczną część jednego z większych kompleksów leśnych w środkowej Polsce - Puszczy Radomsko-Kozienickiej, na granicy Małopolski i Mazowsza, w widłach pradolin Wisły, Radomki i Zagożdżonki, na terenie Równiny Radomskiej. Położony jest on na terenie z licznymi elementami rzeźby pochodzenia fluwioglacjalnego: szeregiem tarasów denudacyjnych opadających stopniowo ku dolinie Wisły, poprzedzielanych licznymi wałami wydmowymi, pomiędzy którymi znajdują się niecki, zwykle silnie zabagnione. Wcześniej na tym terenie utrzymywały się drzewostany z klonem, jesionem, lipą, dębem i bukiem. Obecnie drzewostany składają się głównie z sosny (84%) oraz jodły (4%). Lasy zajmują większość powierzchni obszaru. Resztę terenu pokrywają pola uprawne, łąki, pastwiska. Występują tu również interesujące połacie torfowisk wysokich i niskich. 4 Projekt Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Gózd na lata 2014-2017 z 5 http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/ 6 Strategia Rozwoju Gminy Gózd na lata 2008-2020. 2008 11

Występuje co najmniej 29 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 7 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Wykazano na tym terenie ponad 200 gatunków ptaków, w tym 147 lęgowych. W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej (C6) następujących gatunków ptaków: bączek (PCK), bocian czarny, kraska (PCK), lelek; stosunkowo wysoką liczebność (C7) osiągają: bąk (PCK), bocian biały, rybitwa czarna. 7 Rysunek 2 Granice Specjalnego Obszaru Ochrony - Ostoja Kozienicka (kod obszaru PLB140013) na terenie gminy Gózd 8 3.6.2.2 Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk - Puszcza Kozienicka (kod obszaru PLB140035) Puszcza Kozienicka - położona jest w obrębie Równiny Kozienickiej należącej do Niziny Środkowowmazowieckiej i Równiny Radomskiej będącej częścią Wzniesień Południowomazowieckich. Najniżej położone tereny znajdują się w pradolinie Wisły. Część południowa Puszczy położona jest na wysokości od 150 do 170 m n.p.m. W rejonie Suchej wzgórza wydmowe osiągają wysokość ponad 180 m n.p.m. Rysunek 3 Granice Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk - Puszcza Kozienicka (kod obszaru PLB140035) 9 7 http://natura2000.gdos.gov.pl/datafiles/index/name:g%c3%b3zd/all:0/province_id:7 8 http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/ 12

Pod względem geologicznym Puszcza Kozienicka jest mało zróżnicowana. Teren ten zaliczany do warstw rowu kredy lubelskiej i w niewielkim fragmencie obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. Na całym obszarze występują warstwy czwartorzędowe wykształcone jako: piaski drobno-ziarniste, średnioziarniste, a w dolinach rzek nawet gruboziarniste, źwiry i pospółka. Są też gliny zwałowe szare zastoiskowe, gliny zwałowe brązowo - szare piaszczyste, iły szare i siwe. Występują również piaski gliniaste i gliny piaszczyste. Grubość tych utworów wynosi od 12 do 45 metrów. Miąższość warstwy wodonośnej (piaski, źwiry) wynosi od 4 do 10 metrów. Utwory kredowe występują na całym obszarze Puszczy Kozienickiej. Są to utwory kredy lubelskiej - głównie kredy górnej o miąższości 200-300 metrów. Pokrywa glebowa Puszczy Kozienickiej ukształtowała się pod wpływem układu trzech głównych czynników, do których należą: substrat macierzysty, typ gospodarki wodnej i zespoły roślinne. Skały macierzyste gleb to wyłącznie utwory czwartorzędowe. W przewadze występują osady polodowcowe - plejstoceńskie: gliny i piaski zwałowe; źwiry, piaski i pyły fluwioglacjalne, sporadyczne iły warstwowe. W dolinach rzek i cieków oraz w obniżeniach terenowych pojawiają się utwory holoceńskie: osady aluwialne i torfy. Część terenu pokrywają piaski eoliczne - wydmowe. Gleby Puszczy Kozienickiej są zróżnicowane. Stwierdzono tam występowanie trzynastu typów należących do czterech działów gleb: gleby litogeniczne, gleby autogeniczne, gleby semihydrogeniczne i gleby hydrogeniczne. W strukturze pokrywy glebowej lasów Puszczy Kozienickiej zaznaczają się następujące prawidłowości - centralna część lasów obejmująca obręby Zagożdżon, Pionki i południową część Kozienic ma żyźniejsze gleby z dużym udziałem gleb brunatno-ziemnych. Peryferyjne części - północna część obrębu Kozienice oraz Garbatka, Zwoleń i Jedlnia są uboższe. Obszar Puszczy Kozienickiej - leży w zlewni Wisły i Radomki. Sieć rzeczna Puszczy Kozienickiej jest bogata i urozmaicona. Centralną i zachodnią jej część odwadnia Radomka, do której uchodzą mniejsze rzeki - Mleczna, Pacynka, Leniwka i Narutówka. Przez północne i wschodnie obszary płynie najpiękniejsza rzeka obszaru Zagrożdżonka, do której uchodzi szereg mniejszych cieków, z których do największych należą Brzeźniczka i Charłówka. Wszystkie puszczańskie rzeki mają charakter drenujący. W krajobrazie dominują obszary leśne, które zajmują około 39 tyś. ha. Od 1994 r. w większości stanowią one Leśny Kompleks Promocyjny "Lasy Puszczy Kozienickiej". Na terenie Puszczy Kozienickiej stwierdzono 59 gatunków ssaków. Dla tej grupy kręgowców jest najważniejszą, po Puszczy Kampinoskiej, ostoją w centralnej Polsce. Jednym z jej mieszkańców jest popielica Glis glis, gatunek wymieniony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt. Populacja tu występująca cechuje się bardzo dużą liczebnością i jednym z najwyższych w kraju wskaźników zagęszczenia osobników/1 ha lasu Spośród 18 krajowych gatunków płazów na terenie Puszczy Kozienickiej stwierdzono 13 gatunków, w tym - kumaka nizinnego Bombina bombina (1188) i traszkę grzebieniastą Triturus cristatus(1166). Fauna gadów reprezentowana jest przez sześć gatunków. Rozmaitość środowisk oraz obecność dobrze zachowanych powierzchni leśnych z starodrzewem wpływają na bogactwo gatunkowe owadów. 9 http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/ 13

O randze Puszczy Kozienickiej w zachowaniu krajowej flory naczyniowej świadczy obecność sześciu gatunków wymienionych w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin: buławnika czerwonego Cephalanthera rubra, kostrzewy ametystowej Festuca amethystina, sasanki otwartej Pulsatilla patens (1477), widlicza cyprysowatego Diphasiastrum tristachyum oraz turzyc - bagiennej Carex limosa i strunowej C. chordorrhiza. Stwierdzono tu występowanie gatunków figurujących na krajowej czerwonej liście roślin naczyniowych. Pomimo fragmentarycznych badań na terenie Puszczy Kozienickiej stwierdzono dotychczas występowanie 295 gatunków grzybów wielkoowocnikowych. Spośród 267 gatunków porostów znanych z terenu Puszczy Kozienickiej znajdują się takie, które wymarły lub są bliskie wymarcia w innych regionach kraju, m. in. Flavoparmelia caperata, Chaenotheca phaeocephala i Punctelia subrudecta 10. Ostoja Kozienicka i Puszcza Kozienicka obejmuje m.in. obszar gminy Gózd na północny - wschód od drogi krajowej nr 12, o powierzchni łącznej 964,4 ha 3.6.3 Pomniki przyrody Na terenie gminy wg. rozporządzenia nr 63 Wojewody Mazowieckiego z dnia 24 października 2008 roku w sprawie pomników przyrody położonych na terenie powiatu radomskiego (DUWM 2008.194.7028) znajdują się następujące pomniki przyrody ożywionej : Tabela 3. Wykaz pomników przyrody na terenie gminy Gózd 11 L.p. Gmina Miejscowość Bliższa lokalizacja Obiekt poddany ochronie Nazwa gatunkowa polska Nazwa gatunkowa łacińska Obwód [cm] Wysokość [m] 1. Gózd Gózd Działka nr ewid. 376/2 - las od wschodu drzewo Buk pospolity Fagus silvatica 325 25 2. Gózd Gózd Działka nr ewid. 376/2 - las od wschodu drzewo Dąb szypułkowy Quercus robur 250 21 Na terenie gminy nie przewiduje się objęcie ochroną nowych obiektów budujących krajowy system obszarów chronionych. 3.7. Różnorodność biologiczna Występuje tu szereg siedlisk przyrodniczych oraz gatunków chronionych i zagrożonych wymarciem w skali kraju i kontynentu. W zbiorowiskach leśnych Puszczy występuje znaczna liczba drzew w wieku od 150 do 400 lat. Siedliska przyrodnicze Wizytówką Puszczy Kozienickiej są endemiczne wyżynne jodłowe bory mieszane Abietetum polonicum (91P0), które na tym terenie uznawane są za postać kresową 12. Dużym zagrożeniem dla zasobów przyrody w gminie jest antropopresja, która niesie za sobą wymieranie gatunków, a w konsekwencji ubożenie ekosystemów i zmniejszanie lokalnej bioróżnorodności. Głównym zagrożeniem dla gatunków roślin jest zmiana charakteru ich siedlisk. Działalność człowieka zmierza do coraz lepszego wykorzystania gruntów ornych, co powoduje istotne zmiany we florze gminy. 10 http://natura2000.gdos.gov.pl/datafiles/index/name:g%c3%b3zd/all:0/province_id:7 11 http://warszawa.rdos.gov.pl/images/stories/pomniki/radomski.pdf 12 http://natura2000.eea.europa.eu/natura2000/sdf.aspx?site=plh140035 14

Straty w bioróżnorodności spowodowane są m.in. poprzez wylesianie, zabiegi pielęgnacyjne w lasach, wypalanie traw, powstawanie dzikich wysypisk śmieci oraz zanieczyszczenie wód. 3.8. Hałas i promieniowanie elektromagnetyczne Przez teren gminy przebiegają drogi : krajowa nr 12 i wojewódzka nr 699 na których nie przeprowadzano pomiaru hałasu komunikacyjnego. Przez obszar gminy przebiegają linie energetyczne wysokiego, średniego i niskiego napięcia. Od stacji transformatorowych doprowadzana jest energia do odbiorców przyłączami. Na terenie gminy Gózd zlokalizowane są punktowe źródła promieniowania elektromagnetycznego 3 anteny sieci komórkowej (anteny sektorowe i radiolinii) GSM. Są one usytuowane w miejscowościach : Gózd, Grzmucin i Karszówka. Na terenie gminy nie były prowadzone kontrolne pomiary poziomów pól promieniowania elektromagnetycznego w środowisku. 3.9. Gospodarka odpadami Odpady komunalne Największą ilość odpadów gromadzonych selektywnie zebrano na terenie gminy w 2013 roku, natomiast najmniejszą w 2012 roku. Selektywną zbiórką były objęte odpady: papieru i tektury, szkła, tworzyw sztucznych, metalu oraz ulegające biodegradacji. Ogólnie w latach 2010 2013 odnotowano na terenie gminy wzrost ilości zebranych odpadów o 58,13 Mg. Największą ilość odpadów wielkogabarytowych oraz zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego zebrano na terenie gminy w 2012 roku, natomiast najmniejszą w 2013 roku. Ogółem w latach 2010 2013 odnotowano spadek ilości zebranych odpadów o 5,36 Mg. Największą ilość zmieszanych odpadów komunalnych zebrano w 2011 roku, natomiast najmniejszą w 2013 roku. W latach 2010 2013 odnotowano na terenie gminy spadek ilości zebranych odpadów zmieszanych o 134,83 Mg przy wzroście ilości odzyskanych odpadów o 58,13 Mg. Na terenie gminy brak jest składowisk odpadów. Odpady niebezpieczne i inne niż niebezpieczne Na tym terenie nie była prowadzona zbiórka odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych za wyjątkiem zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Poza tym wspomniane odpady mogły trafiać do strumienia odpadów komunalnych. 4. Problemy ochrony środowiska na terenie gminy Gózd istotne z punktu widzenia projektu POŚ dla gminy Gózd 4.1. Degradacja gleb i powierzchni ziemi Na terenie gminy Gózd nie prowadzono monitoringu chemizmu gleb ornych. Najbliższy punkt w którym prowadzono takie badania w latach 1995 2010 znajduje się na terenie gminy Wierzbica w miejscowości Polany. Odczyn ph (H 2 O) wahał się od 6,5 do 6,1, co wykazało spadek. Zawartość całkowita azotu, a także metali alkalicznych ulega spadkowi. Za 15

korzystny uznano spadek zawartości w badanych glebach mikroelementów (kadm, miedź, chrom, nikiel i cynk). Nieznacznymi wahaniami wyróżniała się zawartość ołowiu 13. Główne zagrożenia i problemy: - naturalne zagrożenie gleb procesami erozyjnymi, - zakwaszenie gleb obniżające ich przydatność rolniczą, - degradacja powierzchni ziemi spowodowana rozbudową infrastruktury technicznej zaopatrzenia w energię, wodę, a także rozbudową sieci drogowej, - lokalne zanieczyszczenie gleb metalami ciężkimi głownie w sąsiedztwie szlaków komunikacyjnych. 4.2. Zagrożenia wód powierzchniowych i podziemnych 4.2.1. Wody powierzchniowe Na terenie gminy nie jest usytuowany punkt badania stanu jakości wód powierzchniowych. Badaniami monitoringu były objęte wody powierzchniowe przepływające przez teren gminy poza jej granicami tj.: Pacynka - pon. Lesiowa (ujście do Mlecznej) Mleczna - Owadów (ujście do Radomki) Klasyfikacja stanu / potencjału ekologicznego i stanu chemicznego rzek w JCW - ocena za lata 2010-2012 r. 14 Stan / potencjał ekologiczny badanych wód był słaby na podstawie IV klasy elementów biologicznych. Stan chemiczny zaliczono do poniżej dobrego. 4.2.2. Wody podziemne Na terenie gminy Gózd nie był prowadzony monitoring wód podziemnych, ze względu na brak punktu pomiarowego. Główne zagrożenia i problemy: - dysproporcja pomiędzy długością sieci wodociągowej i kanalizacyjnej na obszarze gminy, - nieszczelne szamba, - niewłaściwe odprowadzanie ścieków: odprowadzanie ścieków do rowów przydrożnych, cieków wodnych, na pola itp., - stosowanie nawozów chemicznych, w miejscach gdzie wody gruntowe zalegają płytko pod powierzchnią, - niekorzystny wpływ ładunku zanieczyszczeń pochodzących ze spływów powierzchniowych. 4.3. Powietrze atmosferyczne Duży udział w zanieczyszczeniu powietrza atmosferycznego zwłaszcza w obrębie zwartej, istniejącej zabudowy ma spalanie węgla, emitowane głównie z palenisk domowych Ponadto źródłami zanieczyszczeń powietrza na terenie gminy Gózd są: 13 http://www.gios.gov.pl/chemizm_gleb/index.php?mod=pomiary&p=267 14 Monitoring rzek w latach 2010-2012. WIOŚ. 2013 16

procesy technologiczne i procesy energetycznego spalania paliw (na terenie gminy funkcjonują kotłownie komunalne), emisja komunikacyjna (ze względu na natężenie ruchu, pojazdy przemieszczające się drogami: drogą krajową nr 12 i wojewódzką nr 699 oraz drogami powiatowymi i gminnymi, które są podstawowym źródłem zanieczyszczenia powietrza), stwarza zagrożenie dla środowiska w pobliżu dróg o znacznym natężeniu ruchu kołowego. emisja niska (indywidualne gospodarstwa domowe ogrzewane są poprzez własne kotłownie węglowe lub piece), ma duży wpływ na stan czystości powietrza (benzo/a/piren, pył PM 2,5 i 10), która pochodzi z lokalnych kotłowni, palenisk indywidualnych. Lokalne systemy grzewcze i piece domowe praktycznie nie posiadają jakichkolwiek urządzeń ochrony powietrza. Wielkość emisji z tych źródeł jest trudna do oszacowania i wykazuje zmienność sezonową. Tabela 4. Wykaz obiektów mogących pogorszyć stan środowiska na terenie gminy Gózd Rodzaj obiektu Ilość Lokalizacja Droga krajowa 1 Nr 12 Droga wojewódzka 1 Nr 699 Oczyszczalnia ścieków 2 Gózd, Klwatka Królewska Stacje paliw płynnych i gazowych 4 Gózd Ośrodek zdrowia 1 Gózd Kotłownia 3 Źródło: UG Gózd Urząd Gminy w Goździe piec miałowy (moc 95 kw) Publiczna Szkoła Podstawowa w Kłonówku Kolonii piec miałowy (moc 95 KW) Publiczna Szkoła Podstawowa w Podgórze piec miałowy (moc 95 kw) Główne zagrożenia i problemy: - Zanieczyszczenia komunikacyjne związane ze wzrostem ruchu samochodowego - Lokalna uciążliwość niskiej emisji: indywidualne paleniska domowe wykorzystujące węgiel złej jakości. 4.4. Zasoby przyrodnicze Na terenie gminy Gózd znajduje się : Obszary Natura 2000 Obszar Specjalny Ochrony Ptaków (OSO) - Ostoja Kozienicka (kod obszaru PLB140013) Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk (SOO) - Puszcza Kozienicka (kod obszaru PLB140035) Kozienicki Park Krajobrazowy Pomniki przyrody szt. 2 Główne zagrożenia i problemy: - wypalanie łąk, - gospodarka leśna - zarastanie łąk i pastwisk w wyniku naturalnej sukcesji, - zmiany stosunków wodnych. 17

4.5. Hałas Na stan akustyczny środowiska ma wpływ wiele czynników, wśród których należy wyróżnić uwarunkowania wynikające z położenia gminy : wielkość zajmowanego obszaru, zaludnienie, stopnień urbanizacji oraz rozwoju szlaków komunikacyjnych. Na terenie gminy występują drogi : krajowa, wojewódzka, powiatowe i gminne. Znaczna część tych dróg przebiega przez tereny zabudowane, z których większość, to tereny o funkcji mieszkaniowej, wymagającej zapewnienia komfortu akustycznego. Sąsiedztwo wymienionych dróg, jakości stanu akustycznego środowiska powoduje, że obszary te należy sklasyfikować, jako miejsca potencjalnego zagrożenia hałasem komunikacyjnym - drogowym. Przeprowadzenie modernizacji nawierzchni przyczyni się do znacznego polepszenia klimatu akustycznego w obszarze gęstej zabudowy mieszkaniowej. Dalsze działania wyciszania hałasu komunikacyjnego powinny przebiegać w kierunku poprawy stanu technicznego dróg. Hałas emitowany przez przemysł, nie stanowi na terenie gminy dużej uciążliwości dla środowiska i ludzi. Możliwości izolowania oraz ograniczania tego typu hałasu powinno przyczynić się do poprawy klimatu akustycznego terenów przemysłowych. Główne zagrożenia i problemy: - niekorzystne zjawisko rozszerzania się obszarów zagrożonych hałasem samochodowym. 5. Cele ochrony środowiska uznane za priorytetowe na szczeblu międzynarodowym, krajowym i regionalnym oraz zakres i sposoby ich uwzględnienia w POŚ - identyfikacja, analiza i ocena Dla ustalenia celów projektu Programu Ochrony Środowiska dla gminy Gózd, wykorzystano wymienione już uprzednio trzy główne i uzupełniające się nawzajem dokumenty polityki krajowej (Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2016, Program Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego na lata 2007 2010 z uwzględnieniem perspektywy do 2014r. (aktualizacja) i Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2014). Polityka Ekologiczna Państwa zakłada, że zasadą stanowiącą nadrzędne kryterium rozwiązań strategicznych powinna być konstytucyjna zasada zrównoważonego rozwoju, którą należy stosować wraz z zasadami pomocniczymi i konkretyzującymi. Dlatego należy przyjąć, że: cele ochrony środowiska w gminie Gózd oraz zasady realizacji tych celów są w najwyższym stopniu zbieżne z odpowiadającymi im celami oraz zasadami polityki ekologicznej ustanowionymi na poziomie międzynarodowym i krajowym. Celem nadrzędnym polityki ekologicznej województwa mazowieckiego jest: Zapewnienie gospodarce regionu zdywersyfikowanego zaopatrzenia w energię przy zrównoważonym gospodarowaniu zasobami środowiska Strategia rozwoju województwa mazowieckiego do 2030 roku - kierunki działań wymiar terytorialny : Konkurencyjność Wspieranie rozwoju przemysłu ekologicznego i eko-innowacji Produkcja energii ze źródeł odnawialnych Spójność 18

Zapewnienie trwałego i zrównoważonego rozwoju oraz zachowanie wysokich walorów środowiska Dywersyfikacja źródeł energii i jej efektywne wykorzystanie Modernizacja i rozbudowa lokalnych sieci energetycznych oraz poprawa infrastruktury przesyłowej Przeciwdziałanie zagrożeniom naturalnym Poprawa jakości wód, odzysk/unieszkodliwianie odpadów, odnowa terenów skażonych oraz ograniczenie emisji zanieczyszczeń Radomski obszar strategicznej interwencji Radomski obszar strategicznej interwencji leży na południu województwa mazowieckiego i niemal w całości pokrywa się z radomskim obszarem statystycznym NTS 3. Od południa radomski OSI sąsiaduje z województwem świętokrzyskim, na terenie którego w pasie przygranicznym wyznaczono cztery obszary problemowe: obszar Aglomeracji Świętokrzyskiej, obszar o średnich warunkach rozwoju społeczno-gospodarczego, obszar Doliny Wisły oraz obszar strukturalnie słaby, nieposiadający atrakcyjnych czynników rozwoju. Misja Powiatu Radomskiego : POWIAT RADOMSKI TO OBSZAR ZRÓWNOWAZONEGO ROZWOJU, ZAPEWNIAJĄCY STAŁĄ POPRAWĘ, JAKOŚCI ŻYCIA MIESZKAŃCÓW, CHRONIĄCY ZASOBY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO I DZIEDZICTWA KULTUROWEGO, WSPIERAJĄCY DALSZY ROZWÓJ FUNKCJI OSADNICZEJ, GOSPODARCZEJ I TURYSTYCZNO- REKREACYJNEJ Cele strategiczne dla Powiatu Radomskiego Wzrost konkurencyjności gospodarki, zatrudnienia i przedsiębiorczości mieszkańców Rozwój usług społecznych oraz tworzenie społeczeństwa obywatelskiego i informacyjnego Cele operacyjne dla Powiatu Radomskiego: 1. Likwidacja niedoborów w sferze infrastruktury technicznej oraz ochrona środowiska przyrodniczego 2. Poprawa efektywności i specjalizacji sektora rolnego 3. Rozwój aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu 4. Rozwój infrastruktury turystycznej 5. Promocja walorów i zasobów powiatu 6. Podniesienie poziomu wykształcenia, wiedzy i umiejętności praktycznych mieszkańców 7. Poprawa stanu zdrowia mieszkańców oraz pomocy społecznej 8. Poprawa stanu bezpieczeństwa i porządku publicznego 9. Wspieranie działań na rzecz integracji i aktywizacji prospołecznej mieszkańców 10. Edukacja ekologiczna i promocja proekologicznego stylu życia mieszkańców 11. Upowszechnienie technologii informacyjnych i komunikacyjnych 12. Poprawa, jakości pracy Starostwa Powiatowego w Radomiu i powiatowych jednostek organizacyjnych Cele polityki ekologicznej dla Powiatu Radomskiego Cele strategiczne dla Powiatu Radomskiego w zakresie ochrony środowiska: Wzrost konkurencyjności gospodarki, zatrudnienia i przedsiębiorczości mieszkańców 19

Rozwój usług społecznych oraz tworzenie społeczeństwa obywatelskiego i informacyjnego Cele operacyjne dla Powiatu Radomskiego w zakresie ochrony środowiska: 1. Likwidacja niedoborów w sferze infrastruktury technicznej oraz ochrona środowiska przyrodniczego 2. Poprawa efektywności i specjalizacja sektora rolnego 3. Rozwój infrastruktury turystycznej 4. Promocja walorów i zasobów powiatu 5. Edukacja ekologiczna i promocja proekologicznego stylu życia mieszkańców Wśród najważniejszych kryteriów, branych pod uwagę przy formułowaniu priorytetów w skali gminy, należy wymienić: 1. Wymogi wynikające z ustawy "Prawo ochrony środowiska", ustawy o odpadach i ustawy "Prawo Wodne" oraz innych ustaw komplementarnych, 2. Zgodność z celami zawartymi w Polityce Ekologicznej Państwa, 3.Program Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy do 2014 r. (aktualizacja), 4. Strategię Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2030 (aktualizacja), 5. Strategię Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Radomskiego do 2020 roku 6. Strategię Rozwoju Gminy Gózd na lata 2008-2020 7. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego, 8. Skalę dysproporcji pomiędzy aktualnym stanem środowiska, a wymaganym przez prawo. Biorąc pod uwagę powyższe kryteria sformułowano następującą listę działań priorytetowych w następujących obszarach: Ochrona powietrza atmosferycznego Działania w zakresie poprawy jakości powietrza atmosferycznego na terenie gminy obejmują: przeciwdziałania niskiej emisji: zmniejszenia zapotrzebowania na energię termomodernizacji budynków, modernizacja źródeł ciepła modernizacji dróg na terenie gminy w celu zmniejszenia emisji spalin budowy tras rowerowych. Ochrona wód Działania w zakresie poprawy jakości wód na terenie gminy obejmują: racjonalizację gospodarki wodnej modernizację ujęć wody i rozbudowę sieci wodociągowych rozbudowę sieci kanalizacyjnej budowę i modernizację oczyszczalni ścieków budowę przydomowych oczyszczalni ścieków na obszarach o zabudowie rozproszonej melioracje podstawowe cieków wodnych i szczegółowe na terenie gruntów ornych. Ochrona powierzchni ziemi W zakresie ochrony powierzchni ziemi szczególne znaczenie w rozpatrywanym okresie zostało przypisane realizacji następujących zagadnień: 20

ochrony gleby przed erozją wietrzną i zakwaszaniem przeciwdziałania degradacji terenów rolnych, łąkowych i wodno - błotnych przez czynniki antropogeniczne ograniczania spływu zanieczyszczeń azotowych ze źródeł rolniczych zagospodarowania gleb w sposób, który odpowiada w pełni ich przyrodniczym walorom i klasie bonitacyjnej rekultywacji gleb zdegradowanych zmiany istniejących gospodarstw rolnych na potrzeby agroturystyki rozwój rolnictwa ekologicznego prowadzenie badań określających zanieczyszczenia gleb użytkowanych rolniczo. Gospodarka odpadami W zakresie gospodarki odpadami szczególne znaczenie w rozpatrywanym okresie zostało przypisane realizacji następujących zagadnień : objęcie wszystkich mieszkańców systemem odbierania oraz selektywnego zbierania odpadów komunalnych, w tym ulegających biodegradacji, utworzenie punktu selektywnego gromadzenia odpadów organizacja zbiórki odpadów niebezpiecznych eliminowanie powstawania dzikich wysypisk odpadów usuwanie wyrobów zawierających azbest. Ograniczenie hałasu i promieniowania elektromagnetycznego Realizacja głównych zadań w ograniczaniu hałasu powinna dotyczyć : podjęcia kroków do zmniejszenia tego zagrożenia tam, gdzie jest ono największe (np. poprzez ograniczenie prędkości) wymiany stolarki okiennej w budynkach podległych szczególnej ochronie modernizacji dróg (poprawa stanu nawierzchni). Do działań zaliczanych w ramach minimalizacji oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego niejonizującego na terenie gminy należy: wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów poświęconych ochronie przed polami elektromagnetycznymi z wyznaczeniem stref ograniczonego użytkowania m.in. wokół urządzeń elektroenergetycznych, radiokomunikacyjnych i radiolokacyjnych, gdzie jest rejestrowane przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych. Ochrona przyrody Działania w zakresie ochrony przyrody powinny obejmować: określenie obszarów predysponowanych do objęcia ochroną prawną realizację programu zalesień, ochrony zasobów leśnych (zwiększenie lesistości, utrzymanie wielofunkcyjności lasów i wzmożenie ich korzystnego oddziaływania na środowisko zwiększenie funkcji ochronnej, wodochronnej i klimatotwórczej) realizację ochrony istniejących zbiorników wodnych wykorzystania terenów o znaczących walorach przyrodniczych dla rozwoju agroturystyki ochronę terenów cennych przyrodniczo utrzymanie terenów zieleni przy drogach gminnych. 21

Edukacja ekologiczna Działania w zakresie edukacji ekologicznej powinny obejmować: rozwój terenowej infrastruktury edukacyjnej organizowanie konkursów, warsztatów, seminariów z zakresu wiedzy ekologicznej edukację ekologiczną mieszkańców w zakresie mozliwości oszczędzania energii edukację przyrodniczo leśną ze szczególnym uwzględnieniem zwiększenia świadomości społeczeństwa w zakresie potrzeb i właściwych metod ochrony przyrody upowszechnianie dobrej praktyki rolniczej i leśnej, zgodnych z zasadami rozwoju zrównoważonego prowadzenie akcji edukacyjnych uświadamiających o szkodliwości spalania odpadów i wypalaniu traw edukację i informację w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami komunalnymi popularyzację odnawialnych źródeł energii. Nadzwyczajne zagrożenia Podejmowanie działań w zakresie nadzwyczajnych zagrożeń powinno obejmować: eliminowanie lub zmniejszanie skutków dla środowiska z tytułu nadzwyczajnych zagrożeń. 6. Analiza i ocena potencjalnych oddziaływań na środowisko zadań ujętych w projekcie Programu ochrony środowiska gminy Gózd Po analizie projektu Programu Ochrony Środowiska dla gminy Gózd na podstawie listy działań priorytetowych zidentyfikowano rodzaje przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Wszystkie przedsięwzięcia charakteryzują się ograniczonym terytorialnie oddziaływaniem na środowisko, głównie lokalnym. Ich oddziaływanie będzie skutkowało poprawą stanu środowiska na danym terenie. W tabeli 5 przedstawiono listę przedsięwzięć priorytetowych gminy Gózd na lata 2014 2021 Tabela 5. Lista przedsięwzięć priorytetowych gminy Gózd na lata 2014 2021 L.p. Opis przedsięwzięcia Jednostka odpowiedzialna 1. Budowa/modernizacja dróg gminnych Małęczyn Grzmucin, Kłonów 2. Modernizacja oświetlenia ulicznego 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Realizacja obowiązku oszczędności energii przez jednostki sektora publicznego Wymiana istniejących kotłowni w budynkach użyteczności publicznej na ekologiczne Termodernizacja budynków jednostek organizacyjnych Gminy Modernizacja obiektów sieci energetycznych PGE: Kuczki - Kolonia Drożanki Gózd 3 Budowa/modernizacja sieci kanalizacyjnej : Drożanki, Podgóra, Lipiny, Kuczki, Wojsławice Budowa / modernizacja oczyszczalni ścieków Budowa systemu przyzagrodowych oczyszczalni ścieków na terenach pozbawionych kanalizacji PGE 10. Modernizacja stacji uzdatniania wody: Gózd, Małęczyn 11. Popularyzacja ograniczania wykorzystywania wód 22