INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE KIEROWCA MECHANIK kod 832201 Zakres tematyczny informacji 1) Zadania zawodowe oraz profil kompetencyjny 2) Sytuacja zawodu na rynku pracy 3) Prognozy dla rynku pracy-barometr Zawodów 4) Kształcenie i doskonalenie w zawodzie 5) Informacje dodatkowe 6) Możliwości i warunki zatrudnienia w zawodzie w krajach Unii Europejskiej ANEKS STATYSTYCZNY Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Bydgoszczy, Aktualizacja: Bydgoszcz, wrzesień 2018 r. 1
1) Zadania zawodowe oraz profil kompetencyjny Zawód kierowca mechanik (kod 832201) to jeden z 2455 zawodów ujętych w obowiązującej od 1 stycznia 2015 r. klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy(tekst jedn. Dz. U. z 2018, poz. 227). W poprzedniej klasyfikacji obowiązującej w okresie od 1 lipca 2010 r. do 31 grudnia 2014 r. zawód ten miał tą samą nazwę oraz kod. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie kierowca mechanik powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych 1 : 1) prowadzenia pojazdów samochodowych i zespołów pojazdów; 2) wykonywania prac związanych z przewozem drogowym rzeczy; 3) prowadzenia dokumentacji dotyczącej przewozu drogowego rzeczy; 4) wykonywania prac związanych z obsługą środków transportu drogowego; 5) oceniania stanu technicznego oraz naprawy środków transportu drogowego. PROFIL KOMPETENCYJNY 2 dla grupy Kierowcy i operatorzy pojazdów (grupa duża 3 83) Przykładowe zawody dla grupy Kierowcy i operatorzy pojazdów: maszynista, maszynista metra, dyżurny ruchu, operator pociągowy, kurier motocyklowy, kierowca mechanik, przewoźnik osób, taksówkarz, kierowca autobusu, kierowca samochodu ciężarowego, itp. Kompetencje to cechy/dyspozycje osoby, w zakresie wiedzy, umiejętności i postaw, pozwalające realizować zadania zawodowe na wymaganym poziomie/efekty. Kompetencje są obserwowalne i mierzalne dzięki temu, że przejawiają się w zachowaniu. Podlegają procesowi uczenia się, są dynamiczne, zmienne w czasie, rozwijają się w ramach zdobywanego doświadczenia. Pozwalają określić, w jakich zadaniach, na jakim stanowisku, przyszły pracownik będzie mógł efektywnie wykorzystać swój potencjał. Tempo ich rozwoju zależy od zmiennych zewnętrznych (otoczenia) oraz względnie trwałych dyspozycji (osobowość, inteligencja). 4 Są uniwersalne (transferowalne), wykorzystywane w różnych zadaniach i różnych obszarach funkcjonowania. Dla grupy Kierowcy i operatorzy pojazdów określono 4 kompetencje, tj.: Kompetencja 1 Elastyczność: dostosowywanie działania do zmieniających się okoliczności. Nadawanie konstruktywnych znaczeń różnorodnym sytuacjom zawodowym, pomimo niejednoznaczności napływających informacji, oraz efektywne działania, nawet w sytuacji nieprzewidzianych trudności. Łączenie informacji z różnych źródeł, dostrzeganie połączeń między danymi z dziedzin niezbędnych do dobrej pracy. Umiejętność znalezienia związków pomiędzy uprzednio niepowiązanymi pojęciami oraz tworzenie ogólnych planów działania pomimo braku kompletnych informacji. Kompetencja 2 Radzenie sobie ze stresem: podejmowanie właściwych decyzji w sytuacjach dużego stresu i presji czasu. Redukowanie wpływu emocji na efektywne działanie. Wyrażanie emocji w konstruktywny sposób oraz zdolność radzenia sobie z nagłymi, stresującymi sytuacjami, jak i ze stresem długotrwałym. Kompetencja 3 Podzielność uwagi: efektywne wykonywanie kilku czynności jednoczenie i zdolność do pracy w warunkach rozpraszających uwagę. 1 Źródło: http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20170000860 - podstawa programowa kształcenia w zawodzie kierowca mechanik 2 NBK Narzędzie do badania kompetencji. Podręcznik dla doradców zawodowych Warszawa 2014 r. 3 http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20170000860 - Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 31 marca 2017 r. w sprawie podstawy programowej dla zawodu kierowca mechanik 4 Jurek P., Analiza wybranych metod oceny kompetencji zawodowych, artykuł w książce pod red. A. Witkowski, T. Listwan, Kompetencje a sukces zarządzania organizacją, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2008 2
Kompetencja 4 Sprawność motoryczna: wykonywanie złożonych ruchów dokładnie, szybko i w zmiennych warunkach, w celu realizacji zadań. Na sprawność motoryczną wpływają: zdolności kondycyjne (siła, szybkość, moc, wytrzymałość, gibkość) oraz koordynacyjna (dostosowanie ruchu, różnicowanie ruchu, zdolności utrzymywania równowagi, szybkiej reakcji, orientacji, sprzężenia ruchów, rytmizacji). Zestaw kompetencji może się różnić od podanych wyżej kompetencji, w zależności od wymagań pracodawcy w konkretnym zawodzie i na konkretnym stanowisku. Zróżnicowane będzie również natężenie każdej z kompetencji. Kto i w jaki sposób może wiedzę o naszych kompetencjach można wykorzystać? Odpowiedź jest prosta My Sami oraz pracodawca. Coraz więcej pracodawców wykorzystuje analizę kompetencyjną w procesie rekrutacji. W niektórych firmach dodatkowo jest ona wykorzystywana podczas: okresowej oceny pracowników - jako narzędzie do oceny efektywności pracy; ustalania indywidualnych planów rozwoju - dostarcza informacji, jakie właściwości predysponują do np. awansów. Jest również źródłem informacji odnośnie obecnych i przyszłych potrzeb szkoleniowych. Jeśli stwierdzimy, że nie posiadamy dostatecznej wiedzy i umiejętności, które są wymagane przez pracodawców warto zatem zastanowić się nad skorzystaniem z różnych form działań rozwojowych (szkolenia, wsparcie innych, literatura, uczestniczenie w coachingu, itp.). 2) Sytuacja zawodu na rynku pracy 5 Uruchomienie procesu kształcenia w zawodzie Kierowca mechanik w ramach systemu oświaty wprowadzone zostało w listopadzie 2015r. Zatem kształcenie w zawodzie było możliwe od 2016 r. Urzędy pracy nie prowadziły w ewidencji osób do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki dla tego zawodu. W I pół. 2018 r. w powiatowych urzędach pracy województwa kujawsko-pomorskiego zarejestrowano 12 bezrobotnych z zawodem kierowca mechanik. W tym czasie zgłoszono 7 wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej dla tego zawodu. Na koniec tego okresu zarejestrowanych było 16 bezrobotnych. Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy wg zawodu kierowca mechanik w latach: 2013-2017 5 Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w województwie kujawsko-pomorskim w poszczególnych latach dostępny jest na stronie: http://wup.torun.pl/urzad/publikacje/publikacje-dotyczace-rynku-pracy/ 3
Niewielki wzrost nowych rejestracji odnotowano w 2017 r., zarejestrowało się wówczas 28 osób, tj o 3 osoby więcej niż rok wcześniej. W latach 2013-2016 wzrastała liczba wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej. Sytuacja w tym zakresie uległa zmianie w 2017 r., kiedy to pracodawcy głosili o 21 mniej miejsc pracy i aktywizacji zawodowej niż w 2016 r. Z uwagi na większą liczbę osób nowozarejestrowanych niż zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w latach 2013-2014 w skali całego województwa kujawsko pomorskiego zawód kierowca mechanik sklasyfikowano jako nadwyżkowy 6. Od 2015 r. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej wprowadziło nową metodologię prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych 7. Według tej metodologii zamiast wskaźnika intensywności nadwyżki/deficytu zawodów, dokonuje się wyboru zawodów deficytowych i nadwyżkowych na podstawie trzech wskaźników: wskaźnika dostępności ofert pracy, wskaźnika długotrwałego bezrobocia oraz wskaźnika płynności bezrobotnych. Wprowadzona zmiana spowodowała, że sytuacja znacznej części zawodów pozostaje nieokreślona nie przynależy do żadnej z grup, ponieważ żaden ze wskaźników nie osiągnął wymaganego poziomu. W latach: 2015,2016, 2017 i w I pół. 2018 r. zawód kierowca mechanik pozostaje w grupie zawodów nieokreślonych. 3) Prognozy dla rynku pracy-barometr Zawodów Z badania pt. Barometr zawodów 8, prognozującego zapotrzebowanie na zawody w województwie wynika, że zawód kierowca mechanik, ujęty w grupie barometrowej pod nazwą Zaopatrzeniowcy i dostawcy w 2018 r. został zaklasyfikowany w województwie do zawodów zrównoważonych. 6 Do 2015 r. podziału na zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe dokonuje się na podstawie wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) wyrażonego jako iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w badanym okresie, w danym zawodzie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w badanym okresie, w danym zawodzie. Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekracza wartość 1,1; zawody zrównoważone to te, dla których wartość wskaźnika mieści się w przedziale od 0,9 do 1,1; natomiast zawody nadwyżkowe to te, w których przypadku wskaźnik wynosi poniżej 0,9. 7 Wskaźnik dostępności ofert pracy: iloraz średniomiesięcznej liczby bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i średniomiesięcznej liczby wolnych miejsc pracy dostępnych w PUP i Internecie w danej grupie zawodów, w badanym okresie. Wskaźnik długotrwałego bezrobocia: iloraz liczby długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu. Wskaźnik płynności bezrobotnych: iloraz odpływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i napływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie. 8 Barometr zawodów jest prognozą zapotrzebowania na pracowników w 2017 r. Badanie zostało przeprowadzone na przełomie III i IV kwartału 2017 r. W przypadku wystąpienia nieprzewidzianych zdarzeń, sytuacja w niektórych zawodach może ulec zmianie. 4
W większości powiatów zawód ten sklasyfikowany jest jako zrównoważony. Największe szanse na zatrudnienie w tej grupie zawodów mają osoby w powiecie tucholskim. Mniejsze zapotrzebowanie na pracowników z kwalifikacjami dla tego zawodu jest w powiecie toruńskim (ziemskim). 4) Kształcenie i doskonalenie w zawodzie Podstawa prawna w kształceniu Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 marca 2017 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz.U. 2017 poz. 622 z późn. zm.) określa, że zawód kierowca mechanik w roku szkolnym 2017/2018 można zdobyć w trzyletniej szkole branżowej I stopnia, oraz na kwalifikacyjnych kursach zawodowych w zakresie kwalifikacji wyodrębnionych w zawodzie prowadzonych wyłącznie w formie stacjonarnej. W 2017 r. w województwie kujawsko-pomorskim kształciło się 85 uczniów w zawodzie kierowca mechanik. Kształcenie w tym zawodzie było możliwe od 2016 r., dlatego brak jest absolwentów kończących naukę w zawodzie kierowca mechanik. Według stanu na dzień 30 września 2017 r., w województwie kujawsko-pomorskim jest 7 szkół kształcących w zawodzie kierowca mechanik dla dzieci i y, jedna w placówce i szkole niepublicznej o uprawnieniach szkoły publicznej (Inowrocław) (źródło: dane z Systemu Informacji Oświatowej). 5) Informacje dodatkowe POMOCNE ADRESY http://wup.torun.pl strona Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Toruniu www.psz.praca.gov.pl Wortal Publicznych Służb Zatrudnienia zawiera szereg informacji dotyczących różnego rodzaju zawodów, w tym także zawodów informatycznych. Można znaleźć opisy zawodów (w zakładce Publikacje znajduje się np. Przewodnik po Zawodach), informacje o ofertach pracy w urzędach pracy, standardy kwalifikacyjne i inne. http://tujestpraca.eu Portal poświęcony zagadnieniom związanym z poszukiwaniem zatrudnienia, serwis prowadzony jest przez urzędy pracy województwa kujawsko-pomorskiego. KSIĄŻKI Bąk Jolanta Poznaję ciekawe zawody. Kierowca 2015 r. Poradnik kierowcy Wydawca: Infor Biznes Sp. z o.o. 2015 r. Haber Antoni Poradnik bezpiecznego kierowcy 2009 r. Prochowski Leon Mechanika ruchu 2016 r. E. A. Zogbaum Poradnik mechanika samochodowego 2000 r. Jerzy Wicher Bezpieczeństwo samochodów i ruchu drogowego 2012 r. Opracował: Adam Mickiewicz doradca zawodowy Akceptowała: Elżbieta Słowińska kierownik CIiPKZ w Bydgoszczy WUP w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Bydgoszczy. 5
6) Możliwości i warunki zatrudnienia w zawodzie w krajach Unii Europejskiej Kierowca mechanik 1. Dostęp do rynków pracy krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). W państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) swobodny przepływ pracowników jest prawem podstawowym pozwalającym obywatelom danego państwa EOG podjąć pracę w innym państwie należącym do EOG na tych samych warunkach jak obywatele wybranego państwa. Polacy, podejmujący legalną pracę w innym państwie EOG, mają takie same prawa i obowiązki jak pracownicy lokalni. 2. Informacja dla osób poszukujących pracy w zawodzie kierowca mechanik w krajach EOG: Osoba chcąca podjąć pracę jako kierowca mechanik w jednym z krajów EOG, powinna sprawdzić czy zawód ten nie jest w tym kraju regulowany, co wiąże się z oficjalnym uznaniem kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Każdy kraj EOG decyduje o uregulowaniu zawodu, dlatego też może się zdarzyć, że dany zawód jest regulowany w jednym kraju, podczas gdy w innych nie będzie regulowany. Aby sprawdzić, czy zawód kierowca mechanik jest regulowany należy skorzystać z wyszukiwarki na portalu Twoja Europa prowadzonym przez Komisję Europejską: http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/regprof/index.cfm?action=homepage Obecnie w 6 krajach EOG zawód kierowca mechanik jest regulowany, są to: Niemcy, Islandia, Włochy, Chorwacja, Słowacja i Austria. W przypadku braku informacji o danym zawodzie w powyższej wyszukiwarce lub w razie potrzeby uzyskania dodatkowych informacji, należy zgłosić się do jednego z punktów informacyjnych utworzonych w tym celu w każdym z krajów EOG (tzw. contact points): http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/contact/national_contact_points_en.htm 3. Zapotrzebowanie na osoby z zawodem kierowca mechanik wg Europejskiego Portalu Mobilności Zawodowej http://eures.europa.eu Z danych dostępnych na portalu EURES wynika, że dla osób z tym zawodem zgłoszonych zostało 27902 oferty pracy z 26 krajów EOG. Najwięcej ofert pracy dla kierowców mechaników znajduje się w Niemczech (15895 oferty), Francji (4273 ofert), Belgii (3153 ofert), Republice Czeskiej (964 ofert) Holandii (418 ofert) i Austrii (974 ofert) - dane wg stanu na dzień 04.04.2018 r. Kierowca mechanik powinien posiadać przynajmniej wykształcenie zasadnicze, preferowany kierunek samochodowy. Powinien również posiadać prawo jazdy minimum kategorii B. W świadczeniu usług przewozowych innymi rodzajami pojazdów niezbędne mogą okazać się dodatkowe badania lekarskie lub zaświadczenia o ukończeniu specjalistycznych kursów organizowanych przez przedsiębiorstwa, stowarzyszenia, ośrodki szkoleniowe i inne instytucje prowadzące szkolenia kierowców. W przypadku wykonywania pracy w firmach świadczących usługi w transporcie międzynarodowym niezbędna może być znajomość języka obcego. Ponadto zawód kierowcy mechanika jest zawodem, którego wykonywanie jest regulowane licznymi przepisami prawa krajowego i międzynarodowego. Ponadto przyszły mechanik powinien umieć posługiwać się narzędziami podstawowymi (jak klucze oczkowe, płaskie, nasadowe, wkrętaki, szczypce itp.) i specjalistycznymi przeznaczonymi tylko do określonych prac i operacji. Powinien stosować aparaturę pomiarową i diagnostyczną, a także specjalistyczne testery i oprogramowanie 6
do komputerowej diagnozy oraz programowania układów sterowania. Praca w tym zawodzie wymaga ostrości wzroku, sprawności manualnej, sprawności fizycznej, koordynacji wzrokoworuchowej i logicznego rozumowania. Obowiązkowym wymogiem będzie również doskonała znajomość języka kraju, w którym, zamierzamy podjąć pracę. Kierowca mechanik może podjąć pracę jako kierowca mechanik w firmach zajmujących się transportem samochodowym, jak również w warsztatach samochodowych do obsługi pojazdów samochodowych. Może prowadzić własną działalność gospodarczą świadcząc usługi transportowe. Przykładowe stawki płacy w zawodzie kierowca mechanik w wybranych krajach: Wielka Brytania 22 tyś. /rok. Opracował: Jacek Paśniewski pośrednik pracy, WUP w Toruniu, Wydział Pośrednictwa Pracy OZ WUP w Bydgoszczy 7
SPIS TABEL Tabela 1. Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy w zawodzie kierowca mechanik w latach: 2013-2017, Tabela 2. Liczba uczniów i absolwentów kształcących się w zawodzie kierowca mechanik w latach 2013-2017 Tabela 3. Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej bezrobotnych wg powiatów w zawodzie kierowca mechanik w latach: 2016-2017, Szkoły w woj. kujawsko-pomorskim kształcące w zawodzie kierowca mechanik 8
ANEKS Tabela 1. Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy w zawodzie kierowca mechanik w latach: 2013-2017 Wyszczególnienie Bezrobotni zarejestrowani w okresie ogółem Bezrobotni według stanu na koniec okresu Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki ogółem Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki na koniec okresu Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej ogółem Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej na koniec okresu 2017 28 19 0 0 37 1 2016 25 25 0 0 58 0 2015 33 25 - - 22 1 2014 36 25 - - 16 1 2013 52 35 - - 9 0 Tabela 2. Liczba uczniów i absolwentów kształcących się w zawodzie kierowca mechanik w latach 2013-2017 stan na 30 września Liczba uczniów Liczba absolwentów 2017 85 0 2016 51 0 2015 0 0 2014 0 0 2013 0 0 9
Tabela 3. Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej bezrobotnych wg powiatów w zawodzie kierowca mechanik w latach: 2016-2017 Powiaty Wolne miejsca pracy i aktywizacji zawodowej zgłoszone w 2016 r. ogółem w tym subsydiowane Wolne miejsca pracy i aktywizacji zawodowej zgłoszone w 2017 r. ogółem w tym subsydiowane Wzrost/ spadek wolnych miejsc pracy (-) w 2017 r. Województwo kujawskopomorskie 58 14 37 10-21 Bydgoszcz powiat grodzki 1 0 20 0 19 Bydgoszcz powiat ziemski 0 0 0 0 0 Grudziądz powiat grodzki 0 0 0 0 0 Grudziądz powiat ziemski 0 0 0 0 0 Toruń powiat grodzki 1 0 1 0 0 Toruń powiat ziemski 1 1 3 2 2 Włocławek powiat grodzki 0 0 0 0 0 Włocławek powiat ziemski 1 0 0 0-1 Aleksandrów kujawski 0 0 0 0 0 Brodnica 2 0 0 0-2 Chełmno 1 0 1 1 0 Golub - Dobrzyń 0 0 0 0 0 Inowrocław 5 4 2 1-3 Lipno 0 0 0 0 0 Mogilno 2 0 3 0 1 Nakło 35 0 1 0-34 Radziejów 0 0 2 2 2 Rypin 0 0 0 0 0 Sępólno Kraj. 0 0 0 0 0 Świecie 2 2 1 1-1 Tuchola 0 0 2 2 2 Wąbrzeźno 5 5 1 1-4 Żnin 2 2 0 0-2 10
Załącznik SZKOŁY KSZTAŁCĄCE W ZAWODZIE KIEROWCA MECHANIK SZKOŁY ZAWODOWE (wg SIO, stan na 2017.09.30 w.5) lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Typ szkoły Zasadnicza szkoła zawodowa Branżowa szkoła I stopnia Zasadnicza szkoła zawodowa Branżowa szkoła I stopnia Zasadnicza szkoła zawodowa Branżowa szkoła I stopnia Zasadnicza szkoła zawodowa Kategoria uczniów Publiczność Miejscowość Ulica niepubliczna o uprawnieniach szkoły publicznej Nr domu Telefon Inowrocław Laubitza 9 690665990 publiczna Włocławek Leśna 1A 542325813 publiczna Bielice 523155960 publiczna Bydgoszcz Powstańców Wielkopolskich 63 523423939 publiczna Gronowo 128 566784118 publiczna Toruń Grunwaldzka 25 B 566543220 publiczna Toruń Grunwaldzka 25 B 566543220 11