ZAK AD FIZYKI I TECHNOLOGII STRUKTUR NISKOWYMIAROWYCH

Podobne dokumenty
ZAKŁAD FIZYKI I TECHNOLOGII STRUKTUR NISKOWYMIAROWYCH

ZAKŁAD FIZYKI I TECHNOLOGII STRUKTUR NISKOWYMIAROWYCH

PL B1. POLITECHNIKA ŁÓDZKA, Łódź, PL BUP 09/06. ROBERT P. SARZAŁA, Łódź, PL WŁODZIMIERZ NAKWASKI, Łódź, PL MICHAŁ WASIAK, Łódź, PL

1. Projekty badawcze realizowane w 2012 r.

Fizyka Laserów wykład 10. Czesław Radzewicz

Centrum Materiałów Zaawansowanych i Nanotechnologii

Sensory optyczne w motoryzacji

ZAKŁAD FOTONIKI. 1. Projekty realizowane w 2010 r.

1. Projekty badawcze realizowane w 2011 r.

PL B1. POLITECHNIKA ŁÓDZKA, Łódź, PL BUP 19/11. ROBERT P. SARZAŁA, Łódź, PL WŁODZIMIERZ NAKWASKI, Kalonka, PL

Ćwiczenie: "Ruch harmoniczny i fale"

1. Projekty badawcze realizowane w 2014 r.

ZAKŁAD FIZYKI I TECHNOLOGII STRUKTUR NISKOWYMIAROWYCH

Jak TO działa? Co to są półprzewodniki? TRENDY: Prawo Moore a. Google: Jacek Szczytko Login: student Hasło: *******

LASERY I ICH ZASTOSOWANIE

WARSZAWA LIX Zeszyt 257

40. Międzynarodowa Olimpiada Fizyczna Meksyk, lipca 2009 r. ZADANIE TEORETYCZNE 2 CHŁODZENIE LASEROWE I MELASA OPTYCZNA

Gruntowy wymiennik ciepła PROVENT- GEO

VII KONFERENCJA NAUKOWA TECHNOLOGIA ELEKTRONOWA ELTE 2000 POLANICA ZDRÓJ,

PL B1. INSTYTUT TECHNOLOGII ELEKTRONOWEJ, Warszawa, PL INSTYTUT TECHNOLOGII MATERIAŁÓW ELEKTRONICZNYCH, Warszawa, PL

Proste struktury krystaliczne

Załącznik nr 1. Projekty struktur falowodowych

UMO-2011/01/B/ST7/06234

PL B1. Układ impulsowego wzmacniacza światłowodowego domieszkowanego jonami erbu z zabezpieczaniem laserowych diod pompujących

Lekcja 173, 174. Temat: Silniki indukcyjne i pierścieniowe.

Wysokowydajne falowodowe źródło skorelowanych par fotonów

ZAKŁAD FIZYKI I TECHNOLOGII STRUKTUR NISKOWYMIAROWYCH

LABORATORIUM PRZYRZĄDÓW PÓŁPRZEWODNIKOWYCH

Rezonatory ze zwierciadłem Bragga

Charakteryzacja właściwości elektronowych i optycznych struktur AlGaN GaN Dagmara Pundyk

Udoskonalona wentylacja komory suszenia

Badanie przenikalności elektrycznej i tangensa kąta stratności metodami mikrofalowymi

Poprawa charakterystyk promieniowania diod laserowych dużej mocy poprzez zastosowanie struktur periodycznych w płaszczyźnie złącza

wstrzykiwanie "dodatkowych" nośników w przyłożonym polu elektrycznym => wzrost gęstości nośników (n)

NACZYNIE WZBIORCZE INSTRUKCJA OBSŁUGI INSTRUKCJA INSTALOWANIA

SPEKTROSKOPIA LASEROWA

Badanie uporządkowania magnetycznego w ultracienkich warstwach kobaltu w pobliżu reorientacji spinowej.

PREFABRYKOWANE STUDNIE OPUSZCZANE Z ŻELBETU ŚREDNICACH NOMINALNYCH DN1500, DN2000, DN2500, DN3200 wg EN 1917 i DIN V

Oprawa LED INLENE Do zastosowañ w przemyœle

+ + Struktura cia³a sta³ego. Kryszta³y jonowe. Kryszta³y atomowe. struktura krystaliczna. struktura amorficzna

Wytwarzanie niskowymiarowych struktur półprzewodnikowych

SEKCJA I: ZAMAWIAJĄCY SEKCJA II: PRZEDMIOT ZAMÓWIENIA. Zamieszczanie ogłoszenia: obowiązkowe. Ogłoszenie dotyczy: zamówienia publicznego.

Materiały fotoniczne

Przetwornica napiêcia sta³ego DC2A (2A max)

Opracowanie nowych koncepcji emiterów azotkowych ( nm) w celu ich wykorzystania w sensorach chemicznych, biologicznych i medycznych.

HAŚKO I SOLIŃSKA SPÓŁKA PARTNERSKA ADWOKATÓW ul. Nowa 2a lok. 15, Wrocław tel. (71) fax (71) kancelaria@mhbs.

Wykład 12 V = 4 km/s E 0 =.08 e V e = = 1 Å

Spis treœci. Wstêp... 9

Politechnika Wrocławska Wydział Podstawowych Problemów Techniki

Lasery półprzewodnikowe. przewodnikowe. Bernard Ziętek

ZAKŁAD FIZYKI I TECHNOLOGII STRUKTUR NISKOWYMIAROWYCH

Od redakcji. Symbolem oznaczono zadania wykraczające poza zakres materiału omówionego w podręczniku Fizyka z plusem cz. 2.

ANALOGOWE UKŁADY SCALONE

Mody poprzeczne w azotkowym laserze typu VCSEL

1. Wstêp... 9 Literatura... 13

PODNOŚNIK KANAŁOWY WWKR 2

Badanie pól elektrycznych w azotkach metodami optycznymi

ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ÂRODOWISKA 1) z dnia 19 listopada 2008 r.

Agrofi k zy a Wyk Wy ł k ad V Marek Kasprowicz

1. Wstêp Charakterystyka linii napowietrznych... 20

6. Emisja światła, diody LED i lasery polprzewodnikowe

SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA DLA PRZETARGU NIEOGRANICZONEGO CZĘŚĆ II OFERTA PRZETARGOWA

NAJWAŻNIEJSZE ZALETY LAMP DIODOWYCH

PL B1. INSTYTUT TECHNOLOGII ELEKTRONOWEJ, Warszawa, PL INSTYTUT FIZYKI POLSKIEJ AKADEMII NAUK, Warszawa, PL

Badanie bezszczotkowego silnika prądu stałego z magnesami trwałymi (BLDCM)

Wydział Elektrotechniki, Elektroniki, Informatyki i Automatyki Katedra Przyrządów Półprzewodnikowych i Optoelektronicznych.

jednoeksponencjalny (homogeniczny) wieloeksponencjalny (heterogeniczny) Schemat aparatury do zliczania pojedynczych fotonów skorelowanych czasowo.

LABORATORIUM TECHNOLOGII NAPRAW WERYFIKACJA TULEJI CYLINDROWYCH SILNIKA SPALINOWEGO

1. Wstęp. Małgorzata Możdżonek 1, Jarosław Gaca 1, Marek Wesołowski 1

ZAPYTANIE OFERTOWE. Tłumaczenie pisemne dokumentacji rejestracyjnej ZAPYTANIE OFERTOWE

LABORATORIUM OPTOELEKTRONIKI

PL B1. PRZEMYSŁOWY INSTYTUT MOTORYZACJI, Warszawa, PL BUP 11/09

Zakupy poniżej euro Zamówienia w procedurze krajowej i unijnej

WZORU UŻYTKOWEGO EGZEMPLARZ ARCHIWALNY. d2)opis OCHRONNY. (19) PL (n) Centralny Instytut Ochrony Pracy, Warszawa, PL

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W PILE INSTYTUT POLITECHNICZNY. Zakład Budowy i Eksploatacji Maszyn PRACOWNIA TERMODYNAMIKI TECHNICZNEJ INSTRUKCJA

KONKURS PRZEDMIOTOWY Z FIZYKI dla uczniów gimnazjów województwa lubuskiego 23 marca 2012 r. zawody III stopnia (finałowe)

ZASTOSOWANIE LASERÓW W HOLOGRAFII

AUTOREFERAT OPTOELEKTRONICZNYCH. HI. Naprężone struktury InGaAs/GaAs i AlAs/GaAs z uwzględnieniem niskotemperaturowych struktur LT-InGaAs/GaAs.

I B. EFEKT FOTOWOLTAICZNY. BATERIA SŁONECZNA

Przykłady oszczędności energii w aplikacjach napędowych

SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI XXXII BADAŃ BIEGŁOŚCI I BADAŃ PORÓWNAWCZYCH HAŁASU W ŚRODOWISKU Warszawa kwiecień 2012r.

OGŁOSZENIE O DIALOGU TECHNICZNYM

TAJEMNICA BANKOWA I OCHRONA DANYCH OSOBOWYCH W PRAKTYCE BANKOWEJ

Projekt Studenckiego Koła Naukowego CREO BUDOWA GENERATORA WODORU

Automatyzacja pakowania

Optyka kwantowa wprowadzenie. Początki modelu fotonowego Detekcja pojedynczych fotonów Podstawowe zagadnienia optyki kwantowej

Projektowanie procesów logistycznych w systemach wytwarzania

ZAPYTANIE OFERTOWE W SPRAWIE ZAMÓWIENIA NA DOSTAWĘ DWÓCH SPEKTROFOTOMETRÓW

OGŁOSZENIE O ZAMÓWIENIU DOSTAWY

Centrum Materiałów Zaawansowanych i Nanotechnologii

Przedmowa Czêœæ pierwsza. Podstawy frontalnych automatów komórkowych... 11

Laboratorium z Konwersji Energii. Ogniwo fotowoltaiczne

Projekt MES. Wykonali: Lidia Orkowska Mateusz Wróbel Adam Wysocki WBMIZ, MIBM, IMe

KRAJOWY REJESTR SĄDOWY. Stan na dzień godz. 11:24:08 Numer KRS:

Grafen materiał XXI wieku!?

Wyznaczanie współczynnika sprężystości sprężyn i ich układów

Nowe głowice Hunter - DSP 700

Część V SIWZ Wzory formularzy. Spis formularzy

Firma NUKON jeden z czo³owych producentów wycinarek laserowych typu fiber. Wieloletnie doœwiadczenie w dziedzinie produkcji urz¹dzeñ do ciêcia stali

Transkrypt:

ZAK AD FIZYKI I TECHNOLOGII STRUKTUR NISKOWYMIAROWYCH Kierownik: prof. dr hab. Maciej BUGAJSKI e-mail: bugajski@ite.waw.pl tel. (0-22) 548 79 32, fax 548 79 25 Zespó³: prof. dr hab. in. Bohdan Mroziewicz, dr hab. Kazimierz Regiñski, doc. dr hab. Jan Muszalski, dr in. Agata Jasik, dr Janusz Kaniewski, dr in. Kamil Kosiel, dr Ewa Papis-Polakowska, dr in. Dorota Pierœciñska, dr Iwona Sankowska, dr in. Micha³ Szymañski, mgr Krzysztof Hejduk, mgr in. Piotr Karbownik, mgr in. Emil Kowalczyk, mgr in. Justyna Kubacka-Traczyk, mgr in. Leszek Ornoch, mgr in. Kamil Pierœciñski, mgr in. Emilia Pruszyñska-Karbownik, mgr in. Anna Szerling, mgr in. Anna Wójcik-Jedliñska 1. Projekty badawcze realizowane w 2008 r. W 2008 r. w Zak³adzie Fizyki i Technologii Struktur Niskowymiarowych realizowano nastêpuj¹ce projekty: Fotonika podczerwieni. Badania nad strukturami emiterów promieniowania w obszarze bliskiej i œredniej podczerwieni, wytwarzanych ze zwi¹zków pó³przewodnikowych III-V (projekt statutowy nr 1.01.047); Zaawansowana fotodioda lawinowa InGaAs/InAlAs/InP zintegrowana z monolityczn¹ mikrosoczewk¹ (projekt badawczy nr 2.01.121, 3T11B06230); Dynamika procesów optyczno-termicznych w laserach pó³przewodnikowych (projekt badawczy nr 2.01.122, 3T 11B 041 30); Badania nad technologi¹ wytwarzania krawêdziowych laserów pó³przewodnikowych na pasmo 980 nm i wp³ywem defektów w strukturach epitaksjalnych na uzysk i koñcowe parametry przyrz¹dów (projekt badawczy nr 2.01.123, 3T11B 028 30); Kwantowe lasery kaskadowe z InAlGaAs: projektowanie i technologia epitaksji MBE heterostruktur modu³ów obszarów aktywnych (projekt badawczy nr 2.01.120, 3 T11B06330); Badanie w³aœciwoœci optycznych nanostruktur fotonicznych metod¹ mikrofotoluminescencji (projekt nr 2.01.128, N515 003 31/0302); Spektroskopia optyczna struktur laserów kaskadowych (projekt badawczy nr 2.01.130, N515 013 32/0847);

2 Sprawozdanie z dzia³alnoœci ITE w 2008 r. Laserowe Ÿród³o promieniowania podczerwonego VERTIGO (projekt badawczy finansowany przez UE, nr 5.01.037, 138/6.PR UE/2007/7); Termografia odbiciowa laserów pó³przewodnikowych i linijek laserów du ej mocy (projekt badawczy nr N515 416034); Zaawansowane technologie dla pó³przewodnikowej optoelektroniki podczerwieni (PBZ 3.01.015, PBZ-MNiSW-02/I/2007). Zak³ad œwiadczy³ równie us³ugi naukowo-badawcze: wykonanie procesu osadzania azotku krzemu na p³ytkach InP metod¹ PECVD (nr 6.01.595); opracowanie technologii wygrzewania Zn do InSb oraz opracowanie technologii nak³adania na p³ytki szafirowe metalizacji CrAu technik¹ lift off (nr 6.01.603); wykonanie metalizacji Cr/Au i fotolitografii na p³ytkach szafirowych (nr 7.01.156); wykonanie metalizacji CrAu na p³ytkach kwarcowych (7.01.159). 2. Najwa niejsze osi¹gniêcia naukowo-badawcze W Zak³adzie prowadzone s¹ prace nad strukturami niskowymiarowymi ze zwi¹zków pó³przewodnikowych III-V i przyrz¹dami optoelektronicznymi wytwarzanymi z tych struktur. Nowoczesne przyrz¹dy pó³przewodnikowe s¹ wykonywane metod¹ epitaksji z wi¹zek molekularnych MBE (Molecular Beam Epitaxy) w reaktorach RIBER 32P i RIBER Compact 21T. Typowymi materia³ami wytwarzanymi t¹ metod¹ s¹ takie zwi¹zki podwójne, jak GaAs, AlAs, InAs oraz ich zwi¹zki potrójne InGaAs, AlGaAs i poczwórne InGaAlAs. W 2008 r. prace badawcze koncentrowa³y siê nowych typach laserów pó³przewodnikowych, pompowanych optycznie laserach du ej mocy (VECSEL) i kaskadowych emiterach promieniowania bliskiej i œredniej podczerwieni. W dziedzinie laserów VECSEL osi¹gniêto znaczny postêp w stosunku do roku ubieg³ego. Uzyskano akcjê laserow¹ w strukturach GaAs/InGaAs i strukturach antymonkowych wytwarzanych technologi¹ MBE w ITE i Fraunhofer Institut für Angewandte Festkörperphysik we Fryburgu. Rozwiniêto metody charakteryzacji laserów krawêdziowych, m. in. uruchomiono uk³ady pomiarowe do badania wzmocnienia w strukturach i pomiaru wspó³czynników odbicia zwierciade³. Kolejn¹, wa n¹ grupê tematyczn¹ stanowi³y prace nad kwantowymi laserami kaskadowymi. Kwantowe lasery kaskadowe stanowi¹ now¹ klasê unipolarnych laserów pó³przewodnikowych, których dzia³anie jest oparte na przejœciach wewn¹trzpasmowych. W odró nieniu od klasycznych laserów pó³przewodnikowych, wykorzystuj¹cych przejœcia miêdzypasmowe, d³ugoœæ fali emitowanego przez nie promieniowania praktycznie nie zale y od materia³u, z którego s¹ wykonane, lecz jedynie od geometrii jam kwantowych stanowi¹cych ich obszar czynny. Pozwala to na pokrycie szerokiego spektrum d³ugoœci fal od bliskiej poprzez œredni¹ do dalekiej podczerwieni za pomoc¹ struktur wytwarzanych na bazie GaAs i InP, materia³ów,

Zak³ad Fizyki i Technologii Struktur Niskowymiarowych 3 których technologia jest doskonale opanowana. Kaskadowa natura generacji promieniowania pozwala na powielanie fotonów i umo liwia uzyskiwanie mocy przekraczaj¹cych te, które s¹ generowane w laserach bipolarnych. Lasery kaskadowe s¹ idealnym Ÿród³em promieniowania w uk³adach detekcji zanieczyszczeñ gazowych, spektroskopii molekularnej i systemach telekomunikacji w swobodnej przestrzeni. Mo na równie myœleæ o ich zastosowaniach w medycynie do wczesnego wykrywania ska eñ i substancji biologicznych. Prowadzone prace koncentrowa³y siê na opracowaniu metod analizy teoretycznej i projektowania laserów oraz opracowaniu podstawowych elementów technologii wytwarzania struktur z wykorzystaniem metody MBE. Jednoczeœnie prowadzono prace nad metodami charakteryzacji rentgenowskiej struktur laserów kaskadowych. Istotny postêp zosta³ osi¹gniêty w dziedzinie metod teoretycznych i technik eksperymentalnych badania w³aœciwoœci cieplnych laserów ró nych typów. 2.1. Lasery o emisji powierzchniowej typu VECSEL Lasery typu VECSEL nale ¹ do grupy laserów emituj¹cych powierzchniowo z rezonatorem poprzecznym. Typowa struktura lasera VECSEL sk³ada siê z 50 100 warstw o ró nych sk³adach chemicznych i gruboœciach: od pojedynczych nanometrów (1 nm w przypadku zwi¹zków pó³przewodnikowych A III B V do ok. 3 monowarstw atomowych) do kilkudziesiêciu nanometrów. Schemat struktury pó³przewodnikowego lasera typu VECSEL jest przedstawiony na rys. 1. Rys. 1. Schemat struktury lasera VECSEL (a), rozk³ad amplitudy fali pompuj¹cej w strukturze (b) Struktura sk³ada siê z lustra Bragga, obszaru aktywnego oraz warstwy pe³ni¹cej rolê bariery dla noœników i zarazem przezroczystej dla projektowanej d³ugoœci fali. Lasery VECSEL pracuj¹ce w bliskiej podczerwieni najczêœciej maj¹ zwierciad³a zbudowane z kilkudziesiêciu par warstw Al(Ga)As/GaAs. Zwierciad³o takie charakteryzuje siê bardzo wysokim wspó³czynnikiem odbicia, wynosz¹cym ok. 99,9%. Obszar czynny sk³ada siê z kilku b¹dÿ kilkunastu studni kwantowych, najczêœciej wykonanych z InGaAs, usytuowanych w strza³kach fali stoj¹cej, wytwarzanej przez laser pompuj¹cy. Zapewnia to maksymalne sprzê enie pompy z przejœciami ekscy-

4 Sprawozdanie z dzia³alnoœci ITE w 2008 r. tonowymi w jamach kwantowych, co prowadzi do optymalnego wykorzystania mocy wi¹zki pompuj¹cej. Schematycznie zosta³o to zilustrowane na rys. 1b. Obecnie stosowane s¹ trzy sposoby monta u struktur lasera VECSEL (rys. 2). Pierwszy sposób polega na montowaniu struktury na kostce miedzianej, zespolonej z ch³odziark¹ Peltiera. Drugim sposobem jest mocowanie do powierzchni struktury kryszta³u maj¹cego du y wspó³czynnik przewodnoœci cieplnej, jak np. diament b¹dÿ wêglik krzemu SiC, za pomoc¹ si³ kapilarnych wody (liquid capilary bonding). Rys. 2. Sposoby monta u struktur lasera VECSEL w uk³adach ch³odz¹cych Efektywnoœæ tego uk³adu jest uzale niona od jakoœci powierzchni swobodnej struktury i jakoœci obróbki montowanego kryszta³u. Trzecim, najbardziej efektywnym sposobem odprowadzania ciep³a jest odwrotna konstrukcja lasera w po³¹czeniu z usuniêciem pod³o a. Odwrotna konstrukcja oznacza krystalizacjê na pod³o u najpierw obszaru aktywnego, a nastêpnie zwierciad³a Bragga. Wówczas struktura od strony DBR jest montowana do kostki miedzianej, a pod³o e usuwane, najczêœciej chemicznie. Technologia epitaksji z wi¹zek molekularnych jest kluczowym zagadnieniem w badaniach nad laserami. Precyzja prowadzenia procesów wzrostu, stabilnoœæ urz¹dzenia, powtarzalnoœæ to warunki niezbêdne do pozytywnego przeprowadzenia badañ. Procesy technologiczne laserów prowadzono na dwóch urz¹dzeniach firmy Riber. Do charakteryzacji w³aœciwoœci reflektorów Bragga u yto spektroskopii odbiciowej (R) i wysokorozdzielczej dyfraktometrii rentgenowskiej HR XRD. Przyk³adowe wyniki s¹ przedstawione na rys. 3. Obszar czynny lasera sk³ada siê z wielu jam kwantowych, hodowanych w temperaturze 530 o C. Warstwy te by³y charakteryzowane przy zastosowaniu fotoluminescencji PL i dyfrakcji rentgenowskiej (rys. 4). Akcja laserowa w strukturze jest mo liwa wtedy, gdy d³ugoœæ fali MQW jest równa d³ugoœci fali rezonansowej we wnêce. Dlatego struktury s¹ projektowane i wykonywane tak, aby by³y uwzglêdnione warunki termiczne towarzysz¹ce akcji laserowej. Struktura pompowana optycznie grzeje siê. Na skutek wzrostu temperatury zmniejsza siê przerwa energetyczna materia³ów pó³przewodnikowych, co powoduje

Zak³ad Fizyki i Technologii Struktur Niskowymiarowych 5 Rys. 3. Zwierciad³o Bragga. Profil wspó³czynnika odbicia (a) oraz dyfrakcji rentgenowskiej (b). Pomiar wykonano w ITME. a) b) Rys. 4. Widmo PL (a) i dyfrakcji rentgenowskiej (b). Pomiar wykonano w ITME. a) b) Rys. 5. Profile wspó³czynnika odbicia zmierzone w strukturze VECSEL-a w funkcji temperatury (a) i graficzna interpretacja zale noœci temperaturowej d³ugoœci fali z MQW (kwadraty) i rezonansu wnêki (kó³ka) (b) zwiêkszanie siê d³ugoœci fali. W celu w³aœciwego uwzglêdnienia tego przesuniêcia konieczne jest wykonywanie pomiarów w funkcji temperatury (rys. 5). Obecnie struktury laserowe typu VECSEL s¹ wytwarzane pod k¹tem pracy w trybie impulsowym, jak i na fali ci¹g³ej (rys. 6). D³ugoœæ fali laseruj¹cego VECSEL-a wynosi ok. 980 nm. Jako Ÿród³o promieniowania pompuj¹cego stosowany jest laser o emisji fali d³ugoœci ok. 800 nm.

6 Sprawozdanie z dzia³alnoœci ITE w 2008 r. a) b) Rys. 6. Przebiegi czasowe dla VECSEL-a (bez heatspreadera) dla ró nych ró nych temperatur ch³odnicy i ró nych czasów trwania impulsu impulsu pompuj¹cego: a) 5 ms, b) 8,6 ms Rys. 7. Mapy termoodbicia struktury VECSEL z heatspreaderem SiC dla mocy pompy 0,3 W i 1 W Rys. 8. Porównanie przyrostów temperatur dla badanych struktur lasera VECSEL W celu zapewnienia optymalnych warunków pracy laserów nale y stosowaæ wydajne metody ch³odzenia. Z tego powodu przeprowadzono intensywne prace nad rozp³ywem ciep³a w strukturach laserowych typu VECSEL. Mapy termoodbicia dla konstrukcji przyrz¹du z heatspreaderem s¹ przedstawione na rys. 7. Maksymalny przyrost temperatury dla mocy pompy 1 W wynosi 82 o. Porównanie przyrostów temperatur dla dwóch badanych struktur (z SiC oraz bez SiC) przedstawiono na rys. 8. Mo na zaobserwowaæ, e maksymalne przyrosty temperatur rosn¹ liniowo z moc¹ pompy. Wprowadzenie warstwy heatspreadera SiC obni a znacz¹co przyrost temperatury na powierzchni struktury lasera VECSEL. 2.2. Kwantowe lasery kaskadowe Prace dotycz¹ce laserów kaskadowych QCL obejmowa³y wiele bardzo ró norodnych zagadnieñ takich, jak: projektowanie struktur, technologia cienkich warstw epitaksjalnych i struktur, charakteryzacja materia³ów i struktur oraz zagadnienia processingu przyrz¹dów.

Zak³ad Fizyki i Technologii Struktur Niskowymiarowych 7 Rys. 9. Wynik modelowania struktury pasmowej struktury QCL45% dla polaryzacji elektrycznej odpowiadaj¹cej polu 48 kv/cm GaAs:Si 1.0 m 18 n = 6.0x10 GaAs:Si 3.5 m 18 n = 4.0x10 Active region 1.62 m (45nm x 36) AR = 36 x this segment: GaAs:Si 3.5 m 16 n = 4.0x10 GaAs:Si 1.0 m 18 n = 6.0x10 GaAs:Si 1.0 m 18 n = 2.0x10 GaAs:Si 450 m 18 n = 2.0x10 GaAs AlGaAsx(Al)=45% Active Region (AR) substrat 2.8 - underline means SI doped 2.8nm 1.1nm 5.4nm 1.1nm 1.9nm 4.6nm 3.0nm 2.6nm 3.0nm 2.0nm 2.8nm 1.8nm Problematyka projektowania struktur QCL wi¹za³a siê z opracowaniem modelu fizycznego oraz programu komputerowego pozwalaj¹cego na modelowanie stanów kwantowo-mechanicznych i zwi¹zanych z nimi poziomów energetycznych w funkcji konstrukcji obszaru aktywnego. Program ten opracowano w oparciu o rozwi¹zanie równania Schrödingera, z uwzglêdnieniem zale noœci masy efektywnej od po³o enia metod¹ ró nic skoñczonych. Program jest stosowany do projektowania QCL emituj¹cego falê o okreœlonej d³ugoœci. Przyk³adowe wyniki symulacji przedstawiono na rys. 9. Schemat obszaru aktywnego AR, bêd¹cego fragmentem struktury lasera kaskadowego QCL45%, jest pokazany na rys. 10. Obszar ten stanowi sekwencjê 36 periodów (modu³ów) wykonanych ze sprzê onych kwantowych studni potencja³u Al 0,45 Ga 0,55 As/GaAs. Ka dy z nich jest zbudowany z obszaru emitera sk³adaj¹cego siê z trzech studni i obszaru iniektora. Warstwy modu³u s¹ niedomieszkowane. Jedynie cztery warstwy iniektora (dwie s¹siaduj¹ce pary bariera-studnia) s¹ domieszkowane, n =4 10 11 cm 2 na jeden period. Struktura QCL45% jest zaopatrzona w falowód plazmonowy z GaAs domieszkowanego Si, zapewniaj¹cy planarne ograniczenie promieniowania. Struktury wykonano metod¹ epitaksji z wi¹zek molekularnych MBE w urz¹dzeniu Riber Compact 21T. Analizê warstw i struktur przeprowadzano przy u yciu ró norodnych metod badawczych takich, jak efekt Halla, wysokorozdzielcza dyfraktometria rentgenowska (HRXRD), mikroskopia elektronowa (SEM i TEM), fotoluminescencja (PL), fotoodbicie (PR). W okreœlenia gruboœci i sk³adu warstw prowadzono analizê teoretyczn¹ krzywych dyfrakcyjnych, zmierzonych dwukrystalicznym spektrometrem rentgenowskim firmy PANalytical. Do symulacji refleksów symetrycznych (002) i (004) zastosowano dynamiczn¹ teoriê dyfrakcyjn¹. Dziêki temu by³a mo liwa ekstrakcja parametrów konstrukcji struktur periodycznych. Metodê HRXRD nale y uznaæ za kluczow¹ technikê badawcz¹, której stosowanie jest niezbêdne podczas opracowywania tech- 4.8nm 3.0nm 1.7nm GaAs 3.4nm AlGaAs 2.8nm Sheet concentr. n=3.8x10 11 =45nm Rys. 10. Schematyczny uk³ad warstw konstrukcji QCL45%

8 Sprawozdanie z dzia³alnoœci ITE w 2008 r. Rys. 11. Porównanie rentgenowskich krzywych dyfrakcyjnych dla struktury typu QCL45%: zarejestrowanej i bêd¹cej wynikiem symulacji dla konstrukcji nominalnej Rys. 12. Charakterystyki I-V dla struktur typu QCL45% ró ni¹cych siê poziomem domieszkowania nologii laserów kaskadowych. Przyk³adowe wyniki uzyskane przy u yciu tej techniki przedstawiono na rys. 11. W celu otrzymania dodatkowych informacji o strukturze QCL45% badano charakterystyki pr¹dowo-napiêciowych (I-V) w temperaturze 77 K (rys. 12). 3. Wspó³praca miêdzynarodowa W 2008 r. Zak³ad wspó³pracowa³ z nastêpuj¹cymi oœrodkami zagranicznymi: Tyndall National Institute, Cork, Irlandia; University of Nottingham, Wielka Brytania; Fraunhofer Institut für Angewandte Festkörperphysik, Fryburg, Niemcy; Max-Born Institut, Berlin, Niemcy. 4. Uzyskane stopnie naukowe Dr Emil Kowalczyk Dynamika procesów optyczno-termicznych w laserach pó³przewodnikowych (praca doktorska, promotor prof. dr hab. B. Mroziewicz); Dr Anna Szerling Technologia wytwarzania krawêdziowych laserów pó³przewodnikowych du ej mocy na pasmo 980 nm (praca doktorska, promotor dr hab. Kazimierz Regiñski); Mgr Anna Barañska Technologia epitaksji z wi¹zek molekularnych MBE i procesy wytwarzania kwantowych laserów kaskadowych z GaAs/AlGaAs (praca magisterska, opiekun prof. dr hab. Maciej Bugajski).

Zak³ad Fizyki i Technologii Struktur Niskowymiarowych 9 Publikacje 2008 [P1] CZERWIÑSKI A., P USKA M., RATAJCZAK J., SZERLING A., K TCKI J.: Dependence of Cathodoluminescence on Layer Resistance Applied for Measurement of Thin Layer Sheet-Resistance. J. Microsc. (w druku). [P2] CZERWIÑSKI A., P USKA M., RATAJCZAK J., SZERLING A., K TCKI J.: Impact of Resistance on Cathodoluminescence and Its Application for Layer Sheet-Resistance Measurements. Appl. Phys. Lett. 2008 vol. 93 s. 041109-1-3. [P3] JASIK A., GACA J., WÓJCIK M., MUSZALSKI J., PIERŒCIÑSKI K., MAZUR K., KOSMALA M., BUGAJSKI M.: Characterization of (Al)GaAs/AlAs Distributed Bragg Mirrors Grown by MBE and LP MOVPE Techniques. J. Cryst. Growth 2008 vol. 310 s. 4094 4101. [P4] JASIK A., WNUK A., WÓJCIK-JEDLIÑSKA A., JAKIE A R., MUSZALSKI J., STRUPIÑSKI W., BUGAJSKI M.: The Influence of the Growth Temperature and Interruption Time on the Crystal Quality of InGaAs/GaAs QW Structures Grown by MBE and MOCVD Methods. J. Cryst. Growth 2008 nr 310 s. 2785. [P5] KANIEWSKI J., MUSZALSKI J., PIOTROWSKI J.: Advanced InGaAs/InAlAs/InP Avalanche Photodiodes for High-Speed Detection of 1.55 m Infrared Radiation. Novel Focal Plane Technologies, Infrared Spaceborne Remote Sensing and Instrumentation XVI. Proc. of SPIE 2008 t. 7082 s. 7082F. [P6] KOSIEL K.: MBE-Technology for Nanoelectronics. Vacuum 2008 vol. 82 nr 10 s. 951 955. [P7] KOSIEL K., KUBACKA-TRACZYK J., KARBOWNIK P., SZERLING A., MUSZALSKI J., BUGAJSKI M., ROMANOWSKI P., GACA J., WÓJCIK M.: Molecular-Beam Epitaxy Growth and Characterization of Mid-Infrared Quantum Cascade Laser Structures. Microelectron. J. (w druku). [P8] ASZCZ A., CZERWIÑSKI A., RATAJCZAK J., SZERLING A., PHILLIPP F., VAN AKEN P. A., K TCKI J.: Transmission Electron Microscopy Characterisation of Au/Pt/Ti/Pt Ohmic Contacts for High Power GaAs/InGaAs Semiconductor Lasers. J. Microsc. (w druku). [P9] ASZCZ A., RATAJCZAK J., CZERWIÑSKI A., KOSIEL K., KUBACKA-TRACZYK J., MUSZALSKI J., BUGAJSKI M., K TCKI J.: Electron Microscopy of GaAs/AlGaAs Quantum Cascade Laser. Proc. of 14th Europ. Microscopy Congr. Aachen, Niemcy, 1 5.09.2008, vol. 2 s. 61 62. [P10] MISIUK A., VANDYSHEV E. N., ZHURAVLEV K. S., WONG H., HEJDUK K., ANTONOVA I. V., PRUJSZCZYK M.: Properties of PECVD Silicon Oxynitride Films Annealed under Enhanced Hydrostatic Pressure. J. Vacuum Sci. Technol. B (w druku). [P11] MROZIEWICZ B.: External Cavity Wavelength Tunable Semiconductor Lasers a Review. Opto-Electron. Rev. 2008 vol. 16 nr 4 s. 347 366. [P12] MUSZALSKI J.: Optoelectronic Devices Employing One Dimensional Photonic Structures. Acta Phys. Pol. A 2008 vol. 114 nr 5 s. 983 1000. [P13] MUSZALSKI J., KANIEWSKI J.: Low Dark Current InGaAs/InAlAs/InP Avalanche Photodiode. J. Phys.: Conf. Series (w druku). [P14] PIERŒCIÑSKI K., PIERŒCIÑSKA D., BUGAJSKI M., MANZ C., RATTUNDE M.: Measurements and Simulation of Thermal Properties of Optically Pumped Antimonide VECSELs. IEEE Proc. of the 15th Int. Conf. Mixed Design of Integrated Circuits and Systems MIXDES 2008 (ICMDIC15). Poznañ, 19 21.06.2008 (w druku). [P15] PIERŒCIÑSKI K., PIERŒCIÑSKA D., BUGAJSKI M., MANZ C., RATTUNDE M.: Investigation of Thermal Management in Optically Pumped, Antimonide VECSELs. Microelectron. (w druku).

10 Sprawozdanie z dzia³alnoœci ITE w 2008 r. [P16] REGIÑSKI K., JASIK A., KOSMALA M., KARBOWNIK P., WNUK P.: Semiconductor Saturable Absorbers of Laser Radiation for the Wavelength of 808nm Grown by MBE: Choice of Growth Conditions. Vacuum 2008 vol. 82 s. 947. [P17] REGIÑSKI K., REGIÑSKA T.: Light Propagation in Solids as an Inverse Problem for the Helmholtz Equation. J. Computat. Phys. (w druku). [P18] RZEPIEJEWSKA-MA YSKA K., MOOK W., PARLIÑSKA-WOJTAN M., HEJDUK K., MICHLER J.: In_situ SEM Indentation Studies on Multilayer Nitride Films: Methodology and Deformation Mechanisms. J. Mater. Res. (w druku). [P19] SZERLING A., KARBOWNIK P., ASZCZ A., KOSIEL K., BUGAJSKI M.: Low Resistance p-type Ohmic Contacts for High Power InGaAs/GaAs - 980 nm cw Semiconductor Lasers. Vacuum 2008 vol. 82 s. 977 981. [P20] WOLKENBERG A., PRZES AWSKI T.: Charge Transport Diagnosis by: I-V (Resistivity), Screening and Debye Length, Mean Free Path, Mott Effect and Bohr Radius in InAs, In 0.53 Ga 0.47 As and GaAs MBE Epitaxial Layers. Appl. Surface Sci. 2008 vol. 254 nr 21 s. 6736 6741. [P21] WOLKENBERG A., PRZES AWSKI T.: Wp³yw pola magnetycznego na transport ³adunków w warstwach In x Ga 1-x As (0 x 1 otrzymywanych technologi¹ MBE. Elektronika 2008 nr 2 s. 72 74. [P22] WÓJCIK-JEDLIÑSKA A., UKOWSKI M., MUSZALSKI J., BUGAJSKI M.: Angular and Temperature Tuning of Emission from Vertical-External-Cavity Surface-Emitting Lasers (VECSELs). Acta Phys. Pol. A 2008 vol. 114 nr 5 s. 1341 1347. [P23] WÓJCIK-JEDLIÑSKA A., MUSZALSKI J., BUGAJSKI M.: Mikrofotoluminescencyjne badanie w³asnoœci optycznych obszaru aktywnego laserów VECSEL. J. Phys.: Condens. Matter (w druku). Konferencje 2008 [K1] BARAÑSKA A., PAPIS E., SZERLING A., KARBOWNIK P., WÓJCIK-JEDLIÑSKA A., KOSIEL K., KUBACKA-TRACZYK J., BUGAJSKI M., RZODKIEWICZ W., WAWRO A., SZADE J.: Complementary Study pf (100) GaAs Surface Ion Etching Treatment for Application in Quantum Cascade Lasers. Semiconductor Laser Workshop (SELAWO08). Kazimierz Dolny, 1 2.12.2008 (kom.). [K2] CZERWIÑSKI A., P USKA M., RATAJCZAK J., SZERLING A., K TCKI J.: Dependence of Cathodoluminescence on Layer Resistance Applied for Measurement of Thin Layer Sheet-Resistance. XIII Int. Conf. on Electron Microscopy (ICEM2008). Zakopane, 8 11.06.2008 (plakat). [K3] GACA J., GRONKOWSKI J., JASIK A., TOKARCZYK M., WÓJCIK M.: Determination of the Latheral Inhomogenity of the Chemical Composition Profile of AlAs/GaAs Distribted Bragg Reflectors Grown by MBE on GaAs (100) Substrate. 9th Int. School a. Symp. on Synchrotron Radiation in Natural Science ISSRNS 2008 (ISSRNS9). Kielce, 15 20.06.2008 (plakat). [K4] HOPKINS J. M., PIERŒCIÑSKI K., PIERŒCIÑSKA D., KEMP A. J., SCHULZ N., RATTUNDE M., WAGNER J., BUGAJSKI M., BURNS D.: Measurement and Modeling of Temperature in Mid-IR Semiconductor Disk Lasers. 9 Int. Conf. on Mid-Infrared Optoelectronics: Materials and Devices (ICMIOMD9). Fryburg, Niemcy, 7 11.09.2008 (plakat). [K5] JANUS P., DOMAÑSKI K., GRABIEC P., BIENIEK T., MROCZYÑSKI R., PIERŒCIÑSKA D., GOTSZALK T.: Active MEMS Structure for Characterization and Calibration of Scanning Thermal Microscopy Probes. 34th Int. Conf. on Micro and Nano Engineering (ICMNE34). Ateny, Grecja, 15 19.09.2008 (kom.). [K6] JASIK A., MUSZALSKI J., GACA J., PIERŒCIÑSKI K., WÓJCIK M., MAZUR K., BUGAJSKI M.: (Al)GaAs/AlAs DBR Heterostructures-Growth and Characterisation. Semiconductor Laser Workshop (SELAWO08). Kazimierz Dolny, 1 2.12.2008 (ref.).

Zak³ad Fizyki i Technologii Struktur Niskowymiarowych 11 [K7] KANIEWSKI J., MUSZALSKI J., PIOTROWSKI J.: Advanced InGaAs/InAlAs/InP Avalanche Photodiodes for High-Speed Detection of 1.55 m Infrared Radiation. Infrared Spaceborne Remote Sensing and Instrumentation XVI, SPIE Optics + Photonics 2008 (SPIEOP08). San Diego, USA, 10 14.08.2008 (kom.). [K8] KARBOWNIK P., BARAÑSKA A., SZERLING A., PAPIS E., WÓJCIK-JEDLIÑSKA A., KOSIEL K., KUBACKA-TRACZYK J., BUGAJSKI M., RZODKIEWICZ W., WAWRO A., SZADE J.: Improvement of n-type Ohmic Contact Resistance for GaAs/AlGaAs Quantum Cascade Lasers by Optimisation of Surface Pretreatment. Semiconductor Laser Workshop (SELAWO08). Kazimierz Dolny, 1 2.12.2008 (kom.). [K9] KOSIEL K., BUGAJSKI M., KUBACKA-TRACZYK J., SZERLING A., KARBOWNIK P., MUSZALSKI J., ROMANOWSKI P.: MBE Growth for QCLs. Semiconductor Laser Workshop (SELAWO08). Kazimierz Dolny, 1 2.12.2008 (ref.). [K10] KOSIEL K., KUBACKA-TRACZYK J., KARBOWNIK P., SZERLING A., MUSZALSKI J., BUGAJSKI M., ROMANOWSKI P., GACA J., WÓJCIK M.: Molecular-Beam Epitaxy Growth and Characterization of Mid-Infrared Quantum Cascade Laser Structures. Workshop on Recent Advances of Low Dimensional Structures and Devices (WRALDSD). Nottingham, Wielka Brytania, 7 9.04.2008 (plakat). [K11] ASZCZ A., CZERWIÑSKI A., RATAJCZAK J., SZERLING A., PHILLIPP F., VAN AKEN P. A., K TCKI J.: Transmission Electron Microscopy Characterisation of Au/Pt/Ti/Pt Ohmic Contacts for High Power GaAs/InGaAs Semiconductor Lasers. XIII Int. Conf. on Electron Microscopy (ICEM2008). Zakopane, 8 11.06.2008 (plakat). [K12] ASZCZ A., RATAJCZAK J., CZERWIÑSKI A., KOSIEL K., KUBACKA-TRACZYK J., MUSZALSKI J., BUGAJSKI M., K TCKI J.: Electron Microscopy of GaAs/AlGaAs Quantum Cascade Laser. 14th Europ. Microscopy Congr. Aachen, Niemcy, 1 5.09.2008 (plakat). [K13] MISIUK A., VANDYSHEV E. N., WONG H., ZHURAVLEV K. S., HEJDUK K., ANTONOVA I. V., PRUJSZCZYK M.: Properties of PECVD Silicon Oxynitride Films Annealed under Enhanced Hydrostatic Pressure. 15th Workshop on Dielectrics and Microelectronics (WODIM15). Bad Saarow/Berlin, Niemcy, 23 25.06.2008 (plakat). [K14] MUSZALSKI J.: Optoelectronic Devices Employing One Dimensional Photonic Structures. XXXVII Int. School on the Physics of Semiconducting Compounds (ISPSC-37). Jaszowiec, 7 13.06.2008 (ref. zapr.). [K15] MUSZALSKI J., KANIEWSKI J.: Fotodiody lawinowe z InGaAs/InAlAs/Inp o ma³ym pr¹dzie ciemnym. II Kraj. Konf. Nanotechnologii NANO 2008(NANO2008). Kraków, 25 28.06.2008 (plakat). [K16] OCHALSKI T. J., DE BURCA A., HUYET G., LYYTIKAINEN J., GUINA M., PESSA M., JASIK A., MUSZALSKI J., BUGAJSKI M.: Passivly Modelocked Bi-Directional Vertical External Ring Cavity Surface Emitting Laser. Conf. on Lasers and Electro-Optics (CLEO). San Jose, California, USA, 4 9.05.2008 (kom.). [K17] PIERŒCIÑSKA D., PIERŒCIÑSKI K., BUGAJSKI M., BIENIEK T., JANCZYK G.: Thermoreflectance Study of Semiconductor Devices (Part III). 8th ecubes Meet. Graz, Austria, 2 3.04.2008 (ref. zapr.). [K18] PIERŒCIÑSKA D., PIERŒCIÑSKI K., BUGAJSKI M.Analysis of Thermal Processes in the High Power Optoelectronic Devices by Modulation Spectroscopy Techniques. 3rd Int. Workshop on Modulation Spectroscopy of Semiconductor Structures (IWMSSS08). Wroc³aw, 2 5.07.2008 (ref.). [K19] PIERŒCIÑSKI K., JASIK A., BUGAJSKI M.: Photoreflectance Investigation of Semiconductor Saturable Absorber Mirrors. 3rd Int. Workshop on Modulation Spectroscopy of Semiconductor Structures (IWMSSS08). Wroc³aw, 2 5.07.2008 (ref.).

12 Sprawozdanie z dzia³alnoœci ITE w 2008 r. [K20] PIERŒCIÑSKI K., PIERŒCIÑSKA D., BUGAJSKI M.: Temperature Mapping of Antimonide-Based OPSDLs. EU Project - Vertigo Meet. (EUPRVEM). Katlenburg, Niemcy, 20 21.10.2008 (ref.). [K21] PIERŒCIÑSKI K., PIERŒCIÑSKA D., BUGAJSKI M.: Temperature Mapping of Antimonide-Based OPSDLs. EU Project - Vertigo Meet. (EUPRVEM). Glasgow, Wielka Brytania, 22 23.04.2008 (ref.). [K22] PIERŒCIÑSKI K., PIERŒCIÑSKA D., BUGAJSKI M.: Temperature: Thermal Measurements/ Heatspreades/FEA Modelling. V(E)CSEL Day Workshop - COM/DTU Photonics (VECSEL). Kopenhaga, Dania, 21 21.05.2008 (ref.). [K23] PIERŒCIÑSKI K., PIERŒCIÑSKA D., BUGAJSKI M.: Analysis of Thermal Processes in the High Power Optoelectronic Devices by Modulation Spectroscopy Techniques. 3rd Int. Workshop on Modulation Spectroscopy of Semiconductor Structures (IWMSSS08). Wroc³aw, 2 5.07.2008 (ref. zapr.). [K24] PIERŒCIÑSKI K., PIERŒCIÑSKA D., BUGAJSKI M., MANZ C., RATTUNDE M.: Measurements and Simulation of Thermal Properties of Optically Pumped Antimonide VECSELs. 15th Int. Conf. Mixed Design of Integrated Circuits and Systems MIXDES 2008 (ICMDIC15). Poznañ, 19 21.06.2008 (ref.). [K25] PIERŒCIÑSKI K., PIERŒCIÑSKA D., BUGAJSKI M., MANZ C., RATTUNDE M., BURNS D., HOPKINS J. M.: Temperature Mapping in 2.x m VECSELs. Semiconductor Laser Workshop (SELAWO08). Kazimierz Dolny, 1 2.12.2008 (ref.). [K26] PRUSZYÑSKA-KARBOWNIK E., KARBOWNIK P., MrOZIEWICZ B.: Facet Reflectivity Measurements of AR-Coated Laser Diodes. Semiconductor Laser Workshop (SELAWO08). Kazimierz Dolny, 1 2.12.2008 (ref.). [K27] RZEPIEJEWSKA-MA YSKA K., HEJDUK K., KORTE S., CLEGG W., MICHLER J.: Deformation Mechanisms in TiN/NbN Multilayer Thin Films. EMRS Fall Meet. (EMRS08F). Warszawa, 15 19.09.2008 (plakat). [K28] SZYMAÑSKI M.: Modelling of Thermal Phenomena in Semiconductor Lasers-Analytical Methods. Semiconductor Laser Workshop (SELAWO08), Kazimierz Dolny, 1 2.12.2008 (ref. zapr.). [K29] WÓJCIK-JEDLIÑSKA A., UKOWSKI M., MUSZALSKI J., BUGAJSKI M.: Angular and Temperature Tuning of Emission from Vertical-External-Cavity Surface-Emitting Lasers (VECSELs). XXXVII Int. School on the Physics of Semiconducting Compounds (ISPSC-37). Jaszowiec, 7 13.06.2008 (plakat). [K30] WÓJCIK-JEDLIÑSKA A., MUSZALSKI J., BUGAJSKI M.: Mikrofotoluminescencyjne badanie w³asnoœci optycznych obszaru aktywnego laserów VECSEL. II Kraj. Konf. Nanotechnologii NANO 2008 (NANO2008). Kraków, 25 28.06.2008 (kom.). Patenty i zg³oszenia patentowe 2008 [PA1] ADAMCZEWSKA J., B K-MISIUK J., DOMAGA A J., KANIEWSKI J., MISIUK A., PRUJSZCZYK M., REGIÑSKI K.: Sposób modyfikacji naprê eñ w strukturach pó³przewodnikowych. Pat. RP nr 200102. [PA2] MROZIEWICZ B.: Laser pó³przewodnikowy ECL. Zg³. pat. nr P386745 z dn. 9.12.2008.