Program realizacji wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego w Szkole Podstawowej nr 18 im. Ignacego Krasickiego w Sosnowcu w roku szkolnym 2018/2019
Wstęp Program wewnątrzszkolnego system doradztwa zawodowego w Szkole Podstawowej nr 18 im. Ignacego Krasickiego w Sosnowcu został opracowany przez zespół powołany przez dyrektora szkoły na posiedzeniu Rady Pedagogicznej w sierpniu 2018 roku. W skład zespołu wchodzi doradca zawodowy - Michał Waśniewski, pedagog szkolny - Joanna Kawala, nauczyciel techniki - Dorota Radosz, nauczyciele wychowawcy Dorota Surowiecka, Wioletta Sosińska, Ilona Gregorczyk, Monika Dowchań Wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego w Szkole Podstawowej nr 18 im. Ignacego Krasickiego w Sosnowcu na rok szkolnym 2018/2019 został opracowany na podstawie wzorcowego rozwiązania organizacyjnego funkcjonowania wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego (WSDZ) dla szkoły podstawowej. Z uwzględnieniem Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 16 sierpnia 2018r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. z 2018, poz. 1675). Rozwiązanie to zostało opublikowane przez Ośrodek Rozwoju Edukacji w Warszawie na zasadach wolnej licencji Creative Commons Użycie Niekomercyjne 3.0 Polska (CC-BY-NC). Autorami opracowania są: Alina Dziurkowska, Małgorzata Skoryna, Edyta Załoga. Redakcja merytoryczna: Katarzyna Druczak, Anna Pregler. Redakcja językowa i korekta: Karolina Strugińska. Autorzy dokumentu przyjęli, że wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego obejmuje celowe, uporządkowane i wzajemnie powiązane działania związane z doradztwem zawodowym podejmowane przez szkołę, podlegające wewnętrznej ewaluacji. Dla działań tych zaplanowanych na rok szkolny 2018/2019 zostają określeni adresaci, realizatorzy oraz partnerzy. Wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego w Szkole Podstawowej nr 18 im. Ignacego Krasickiego w Sosnowcu może być zmieniany, weryfikowany i aktualizowany w porozumieniu z dyrektorem szkoły. Zależnie od koncepcji pracy szkoły zakresy czynności dla poszczególnych osób angażujących się w realizowanie WSDZ w szkole mogą ulegać modyfikacjom.
1. Podstawy prawne dotyczące realizacji doradztwa zawodowego w szkole Prowadzenie działań związanych z doradztwem zawodowym w przedszkolach, szkołach i placówkach regulują: Ustawa z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty, w której zapisano, że system oświaty zapewnia przygotowanie uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia oraz Ustawa Prawo oświatowe z dnia 14 grudnia 2016 r., wymieniając zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego oraz zajęcia prowadzone w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej jako jedne z podstawowych form działalności dydaktyczno wychowawczej szkoły. Szczegółowe regulacje wprowadzają rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej, m.in. w sprawie doradztwa zawodowego, w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół oraz w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. 2. Zakres realizacji zadań orientacji zawodowej i doradztwa zawodowego w Szkole Podstawowej nr 18 w Sosnowcu Szkoła Podstawowa nr 18 w Sosnowcu realizuje zadania doradztwo zawodowe przez prowadzenie zaplanowanych i systematycznych działań mających na celu wspieranie uczniów i w procesie podejmowania świadomych decyzji edukacyjnych i zawodowych. Doradztwo zawodowe jest realizowane w klasach I-VI na obowiązkowych zajęciach edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego. Działania w zakresie doradztwa zawodowego w klasach I-VI szkoły podstawowej obejmują orientację zawodową, która ma na celu zapoznanie uczniów z wybranymi zawodami, kształtowanie pozytywnych postaw wobec pracy i edukacji oraz pobudzanie, rozpoznawanie i rozwijanie ich zainteresowań i uzdolnień. W klasach VII i VIII realizacja zadań doradztwa zawodowego odbywa się na obowiązkowych zajęciach edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego oraz na zajęciach z zakresu doradztwa zawodowego. Działania w zakresie doradztwa zawodowego w klasach VII i VIII szkoły podstawowej mają na celu wspieranie uczniów w procesie przygotowania ich do świadomego i samodzielnego wyboru kolejnego etapu kształcenia i zawodu, z uwzględnieniem ich zainteresowań, uzdolnień i predyspozycji zawodowych oraz informacji na temat systemu edukacji i rynku pracy. Działania związane z doradztwem zawodowym realizowane są na zajęciach związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu prowadzonych w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej, na zajęciach z nauczycielem wychowawcą opiekującym się klasą oraz w ramach wizyt zawodoznawczych, które mają na celu poznanie przez dzieci i uczniów środowiska pracy w wybranych zawodach, organizowanych u pracodawców, w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe i innych. 3. Sposób realizacji zadań doradztwa zawodowego w Szkole Podstawowej nr 18 w Sosnowcu 3.1 Doradztwo zawodowe na zajęciach na obowiązkowych zajęciach edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego w klasach I-VIII realizują nauczyciele prowadzący te zajęcia.
3.2 Zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego w kl. VII-VIII prowadzi doradca zawodowy posiadający kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela doradcy zawodowego. Do zadań doradcy zawodowego należy w szczególności: systematyczne diagnozowanie zapotrzebowania uczniów na działania związane z realizacją doradztwa zawodowego; prowadzenie zajęć z zakresu doradztwa zawodowego; opracowywanie we współpracy z innymi nauczycielami, w tym nauczycielami wychowawcami opiekującymi się oddziałami, pedagogiem, programu realizacji wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego oraz koordynacja jego realizacji; wspieranie nauczycieli, w tym nauczycieli wychowawców opiekujących się oddziałami, psychologów lub pedagogów, w zakresie realizacji działań określonych w programie; koordynowanie działalności informacyjno-doradczej realizowanej przez szkołę, w tym gromadzenie, aktualizacja i udostępnianie informacji edukacyjnych i zawodowych właściwych dla danego poziomu kształcenia; 3.3 Realizacja zadań w ramach pomocy psychologiczno - pedagogicznej. doradztwo zawodowe na zajęciach w ramach pomocy psychologiczno - pedagogicznej realizują: doradca zawodowy, pedagog szkolny i inni nauczyciele, prowadzący te zajęcia. przy organizacji i realizacji doradztwa zawodowego szkoła może współpracować w szczególności z pracodawcami, Centrami Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego, Centrum Doskonalenia Nauczycieli, szkołami prowadzącymi kształcenie zawodowe i ogólnokształcące, Poradniami Psychologiczno-Pedagogicznymi lub instytucjami rynku pracy. 4. Metody i techniki pracy zajęcia aktywizujące uczniów do samodzielnego wyboru zawodu prowadzone z całymi zespołami (warsztaty, lekcje zawodoznawcze), udzielanie informacji w zakresie wyboru kierunku dalszego kształcenia zawodu i planowania dalszej kariery zawodowej, udzielanie indywidualnych porad i konsultacji dla uczniów, rodziców i nauczycieli, udział w Festiwalu Zawodów i innych inicjatywach organizowanych przez szkoły ponadpodstawowe informatory o zawodach, kąciki informacji o szkołach, organizowanie wycieczek do zakładów pracy i instytucji kształcących, organizacja spotkań zawodoznawczych, obserwacja zajęć praktycznych w szkołach ponadpodstawowych, konkursy zawodoznawcze, prezentacje wizualne, filmy, gry komputerowe, prezentacje multimedialne, praca z komputerem śledzenie danych statystycznych, korzystanie z zasobów Krajowego Ośrodka Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej
ankiety, kwestionariusze, spotkania informacyjne dla rodziców 5. Podmioty, z którymi Szkoła Podstawowa nr 18 współpracuje przy realizacji działań związanych z doradztwem zawodowym Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Sosnowcu, ul. Kilińskiego 25 Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Sosnowcu, ul. Grota Roweckiego Zespół Szkół Elektronicznych i Informatycznych w Sosnowcu, ul. Jagiellońska 13 Sosnowieckie Licea Ogólnokształcące Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Sosnowcu Kuratorium Oświaty w Katowicach Regionalny Ośrodek Metodyczno-Edukacyjny Metis w Katowicach Centrum Doskonalenia Nauczycieli Pracodawcy 6. Treści programowe z zakresu doradztwa zawodowego realizowane w Szkole Podstawowej nr 18 w Sosnowcu 6.1 Treści programowe z zakresu doradztwa zawodowego dla klas I-III A. POZNANIE SIEBIE opisuje swoje zainteresowania i określa, w jaki sposób może je rozwijać; prezentuje swoje zainteresowania wobec innych osób; podaje przykłady różnorodnych zainteresowań ludzi; podaje przykłady swoich mocnych stron w różnych obszarach; podejmuje działania w sytuacjach zadaniowych i opisuje, co z nich wyniknęło dla niego i dla innych. B. ŚWIAT ZAWODÓW I RYNEK PRACY odgrywa różne role zawodowe w zabawie; podaje nazwy zawodów wykonywanych przez osoby w bliższym i dalszym otoczeniu oraz opisuje podstawową specyfikę pracy w wybranych zawodach; opisuje, czym jest praca i omawia jej znaczenie w życiu człowieka na wybranych przykładach; omawia znaczenie zaangażowania różnych zawodów w kształt otoczenia, w którym funkcjonuje; opisuje rolę zdolności i zainteresowań w wykonywaniu danego zawodu; posługuje się przyborami i narzędziami zgodnie z ich przeznaczeniem oraz w sposób twórczy i niekonwencjonalny. C. RYNEK EDUKACYJNY I UCZENIE SIĘ PRZEZ CAŁE ŻYCIE
uzasadnia potrzebę uczenia się i zdobywania nowych umiejętności; wskazuje treści, których lubi się uczyć; wymienia różne źródła wiedzy i podejmuje próby korzystania z nich. D. PLANOWANIE WŁASNEGO ROZWOJU I PODEJMOWANIE DECYZJI EDUKACYJNO- ZAWODOWYCH opowiada, kim chciałby zostać i co chciałby robić; planuje swoje działania lub działania gmpy, wskazując na podstawowe czynności i zadania niezbędne do realizacji celu; próbuje samodzielnie podejmować decyzje w sprawach związanych bezpośrednio z jego osobą. 6.2 Treści programowe z zakresu doradztwa zawodowego dla klas IV-VI A. POZNAWANIE WŁASNYCH ZASOBÓW określa własne zainteresowania i uzdolnienia oraz kompetencje; wskazuje swoje mocne strony oraz możliwości ich wykorzystania w różnych dziedzinach życia; podejmuje działania w sytuacjach zadaniowych i ocenia swoje działania, formułując wnioski na przyszłość; prezentuje swoje zainteresowania i uzdolnienia wobec innych osób z zamiarem zaciekawienia odbiorców. B. ŚWIAT ZAWODÓW I RYNEK PRACY wymienia różne grupy zawodów i podaje przykłady zawodów charakterystycznych dla poszczególnych grup, opisuje różne ścieżki ich uzyskiwania oraz podstawową specyfikę pracy w zawodach; opisuje, czym jest praca i jakie ma znaczenie w życiu człowieka; podaje czynniki wpływające na wybory zawodowe; posługuje się przyborami i narzędziami zgodnie z ich przeznaczeniem oraz w sposób twórczy i niekonwencjonalny; wyjaśnia rolę pieniądza we współczesnym świecie i jego związek z pracą. C. RYNEK EDUKACYJNY I UCZENIE SIĘ PRZEZ CAŁE ŻYCIE wskazuje różne sposoby zdobywania wiedzy, korzystając ze znanych mu przykładów, oraz omawia swój indywidualny sposób nauki;
wskazuje przedmioty szkolne, których lubi się uczyć; samodzielnie dociera do informacji i korzysta z różnych źródeł wiedzy. D. PLANOWANIE WŁASNEGO ROZWOJU I PODEJMOWANIE DECYZJI EDUKACYJNO- ZAWODOWYCH opowiada o swoich planach edukacyjno-zawodowych; planuje swoje działania lub działania grupy, wskazując szczegółowe czynności i zadania niezbędne do realizacji celu; próbuje samodzielnie podejmować decyzje w sprawach związanych bezpośrednio lub pośrednio z jego osobą 6.3 Treści programowe z zakresu doradztwa zawodowego dla klas VII-VIII A. POZNAWANIE WŁASNYCH ZASOBÓW określa wpływ stanu zdrowia na wykonywanie zadań zawodowych; rozpoznaje własne zasoby (zainteresowania, zdolności, uzdolnienia, kompetencje, predyspozycje zawodowe); dokonuje syntezy przydatnych w planowaniu ścieżki edukacyjno-zawodowej informacji o sobie wynikających z autoanalizy, ocen innych osób oraz innych źródeł; rozpoznaje własne ograniczenia jako wyzwania w odniesieniu do planów edukacyjnozawodowych; rozpoznaje swoje możliwości i ograniczenia w zakresie wykonywania zadań zawodowych i uwzględnia je w planowaniu ścieżki edukacyjno-zawodowej; określa aspiracje i potrzeby w zakresie własnego rozwoju i możliwe sposoby ich realizacji; określa własną hierarchię wartości i potrzeb. B. ŚWIAT ZAWODÓW I RYNEK PRACY wyszukuje i analizuje informacje na temat zawodów oraz charakteryzuje wybrane zawody, uwzględniając kwalifikacje wyodrębnione w zawodach oraz możliwości ich uzyskiwania; porównuje własne zasoby i preferencje z wymaganiami rynku pracy i oczekiwaniami pracodawców; wyjaśnia zjawiska i trendy zachodzące na współczesnym rynku pracy, z uwzględnieniem regionalnego i lokalnego rynku pracy; uzasadnia znaczenie pracy w życiu człowieka; analizuje znaczenie i możliwości doświadczania pracy; wskazuje wartości związane z pracą i etyką zawodową; dokonuje autoprezentacji.
C. RYNEK EDUKACYJNY I UCZENIE SIĘ PRZEZ CAŁE ŻYCIE analizuje oferty szkół ponadpodstawowych i szkół wyższych pod względem możliwości dalszego kształcenia, korzystając z dostępnych źródeł informacji; analizuje kryteria rekrutacyjne do wybranych szkół w kontekście rozpoznania własnych zasobów; charakteryzuje strukturę systemu edukacji formalnej oraz możliwości edukacji pozaformalnej i nieformalnej; określa znaczenie uczenia się przez całe życie. D. PLANOWANIE WŁASNEGO ROZWOJU I PODEJMOWANIE DECYZJI EDUKACYJNO- ZAWODOWYCH dokonuje wyboru dalszej ścieżki edukacyjno-zawodowej samodzielnie lub przy wsparciu doradczym; określa cele i plany edukacyjno-zawodowe, uwzględniając własne zasoby; identyfikuje osoby i instytucje wspomagające planowanie ścieżki edukacyjnozawodowej i wyjaśnia, w jakich sytuacjach korzystać z ich pomocy; planuje ścieżkę edukacyjno-zawodową, uwzględniając konsekwencje podjętych wyborów 7. Monitoring i ewaluacja wewnętrzna WSDZ Wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego jest monitorowany Za monitoring odpowiada bezpośrednio doradca zawodowy. Monitoring stanowi podstawę do okresowej ewaluacji i koniecznych modyfikacji WSDZ. Ewaluacja przeprowadzana jest co roku. Rada pedagogiczna, rodzice uczniów są informowani o realizacji doradztwa zawodowego w szkole. Działanie to ma charakter informacyjny, a także promujący szkołę i pracę doradcy zawodowego oraz osób zaangażowanych w zadania z doradztwa zawodowego.