PRZEPISY BHP I ZAGROŻENIA GÓRNICZE 1. Zagrożenia górnicze a. Zagrożenie wodne Zagrożenie to oznacza możliwość wdarcia się lub niekontrolowanego dopływu wody albo wody z luźnym materiałem do wyrobisk górniczych, która może dostać się do nich ze zbiorników i cieków powierzchniowych, ze zbiorników podziemnych, z warstw wodonośnych, szczelin i uskoków. Wypływ wody do wyrobisk może być gwałtowny lub powolny. W czasie przepływów woda unosi ze sobą wszystkie przedmioty znajdujące się w drodze jej przepływu. Woda w czasie przepływu powoduje ługowanie i naruszanie struktury złoża, podmywa ociosy i niszczy obudowy wyrobisk, powoduje liczne zawały, a tym samym zaburzenia w wentylacji kopalni. Wprawdzie złoże wielickie otoczone jest warstwami wodoszczelnymi, ale przez tak długi okres eksploatacji w niektórych miejscach kopalni górnicy naruszyli te warstwy, które powodują wypływ wody do kopalni. Wszystkie te wycieki są pod ścisłą kontrolą i dlatego obecnie nie ma w kopalni bezkarnego i niekontrolowanego wycieku do kopalni. Wody te są zbierane w specjalnych zbiornikach, a następnie pompowane na powierzchnię, gdzie większość z nich poddawana jest utylizacji gdyż z uwagi na ochronę środowiska nie można je wypuszczać do potoków. Utylizacja wód odbywa się na warzelni i jest to produkcja wymuszona, gdyż w tej kopalni nie ma już normalnej eksploatacji soli. Całe złoże kopalni zostało zaliczone na podstawie decyzji OUG w Krakowie do I-go stopnia zagrożenia wodnego z rejonami II i III stopnia zagrożenia. Do III stopnia zagrożenia wodnego zalicza się: - partię złoża o szerokości 25 m przyległą do całej je północnej powierzchni granicznej od I do IX poziomu kopalni, - partię złoża zlokalizowaną w otoczeniu podziemnych zbiorników wodnych: Nr 1 /poz. IX, Nr 3 /poz. V, Nr 4.poz. VI/ oraz komór: Z-32, Z-28, Z-26 wyługowanych między poziomami V i VI - partię złoża zlokalizowanego w otoczeniu komory Fornalska 2. Do II-ego stopnia zagrożenia wodnego zalicza się pole Sułków.
2 Do I- go stopnia zagrożenia wodnego pozostałą część kopalni. Na podstawie danych zebranych w rejestrze wycieków można stwierdzić, iż: - zdecydowana większość wycieków kopalnianych grupuje się w pobliżu północnej granicy złoża i górnej jej części, - przy północnej granicy złoża występowały dotychczas wszystkie znacznych rozmiarów zjawiska wdarcia się wód do kopalni. Wielkość wypływu wód do kopalni szacuje się około 450 l/min. Zabiegi związane z opanowaniem lub ograniczeniem tego zagrożenia ze strony zawodnionego górotworu polegają na doszczelnieniu górotworu w tej strefie poprzez wykonanie otworów drenażowych i wprowadzeniu w pustki i kawerny iniekcji /masy powodującej doszczelnienie górotworu i stworzenie bariery ochronnej dla kopalni/. b. Zagrożenie zawałowe Zawałem w sensie zagrożenia nazywa się nagłe, nie wywołane robotami górniczymi przemieszczenie się skał do wyrobiska ze stropu lub ociosów, powodujące utratę jego pierwotnej drożności. Skutki zawałów spowodować mogą uwięzienie ludzi pod gruzowiskiem skał, odcięcie ludzi od wyrobisk czynnych, zniszczenie urządzeń transportowych, energetycznych i obudowy oraz spowodować zaburzenia w sieci wentylacyjnej kopalni i w odwadnianiu. Każde wydrążone w dole kopalni wyrobiska górnicze naruszają pierwotny stan panujący w górotworze. Wskutek tego wokół wyrobiska powstają strefy naprężeń, które dążą do zaciśnięcia tego wyrobiska. Szczególnie zawałem zagrożone są komory, wokół których panują wzmożone naprężenia górotworu. W Kopalni Soli Wieliczka zagrożenie zawałowe stanowi problem zarówno w związku z koniecznością zachowania zabytkowych wyrobisk jak i z uwagi na ochronę powierzchni. Zdecydowaną większość pustek w górotworze stanowią wyrobiska komorowe przy czym z ogólnej liczby 2330 komór około 2/3 to wyrobiska w stanie zawałowym. Zawały wyrobisk stwarzają zagrożenie: - przedarcia się wód otaczających złoże do wyrobisk, co stanowi największe zagrożenie dla kopalni, - dla powierzchni /w przypadku komór wysokich i płytko zalegających/, - dla stateczności wyrobisk znajdujących się powyżej komór zawałowych. Pod wpływem nacisku górotworu w początkowym okresie zaciskania występują odkształcenia plastyczne. Po przekroczeniu granicy plastyczności skał otaczających wyrobiska, następuje
3 odkształcenie ciągłe, powodujące spękanie calizny i odpadanie mas skalnych do wyrobisk. Miejsca szczególnie niebezpieczne pod wpływem zagrożenia zawałowego wydzielone są tamami, płotkami, obudowami organowymi i oznaczone tablicami informacyjnymi Wstęp wzbroniony. Miejsca w których przebywają turyści nie są bezpośrednio narażone na to zagrożenie. Są dokładnie zabezpieczone i prowadzi się w nich ścisłą kontrolę przez osoby dozoru. Skutecznymi sposobami zwalczania i likwidacji zagrożenia zawałowego są: - górnicze zabezpieczenia wyrobisk zabytkowych oraz pełniących w kopalni funkcje komunikacyjne, wentylacyjne i odwadniające itp. poprzez wykonywanie obudów drewnianych, budowy kasztów, obudów organowych, obudowy kotwiowej - likwidacja wyrobisk będących w stanie zawałowym przez ich podsadzenie piaskiem /w przypadku zbędnych pustek poeksploatacyjnych. c. zagrożenia gazowe Gazy mogące pojawić się w wyrobiskach podziemnych pochodzą z następujących źródeł: - desorpcji czyli wydzielania się ich ze złoża, - z powietrza atmosferycznego, - proces gnicia i butwienia substancji organicznych, - roboty strzałowe oraz inne procesy technologiczne, - pożary podziemne, - oddychanie ludzi. - Z wód wpływających do wyrobisk kopalni Czynnikiem, który może powodować zwiększenie zagrożenia gazowego w wyrobiskach górniczych jest zniżka barometryczna. W wyniku tej zniżki może następować wypływ gazów /CH4, CO2/ z górotworu, zrobów kopalnianych czy starych nieprzewietrzanych wyrobisk do czynnych wyrobisk i w konsekwencji powodować zagrożenie dla osób przebywających w takich wyrobiskach. Gaz metan CH4 Metan jest gazem bezbarwnym, bez zapachu i bez smaku. Jest gazem znacznie lżejszym od powietrza. Przy bezruchu powietrza w wyrobisku gromadzi się w jego górnych częściach. Metan jest gazem obojętnym dla procesu oddychania. Jest gazem palnym, a więc wybuchowym. Metan bardzo często stanowi podstawową część gazów kopalnianych, a jego obecność w górotworze jest wynikiem zwęglania materiału roślinnego w warunkach wysokiego ciśnienia i temperatury. W górotworze metan występuje w stanie swobodnym oraz w stanie sorbcyjnym czyli związanym z węglem. Metan w postaci
4 swobodnej znajduje się w zasadzie w porach, szczelinach i innych pustkach pokładów i skał otaczających. Ogólnie można stwierdzić, że do wyrobisk górniczych metan wydziela się z odkrytych płaszczyzn pokładów i skał otaczających i przestrzeni wybranych. Metan jest obojętny dla organizmu ludzkiego. Jednak jego obecność w wyrobiskach podziemnych może spowodować wypchnięcie powietrza zwłaszcza pod stropem i powstanie atmosfery ubogiej w tlen lub pozbawionej tlenu. Atmosfera taka stanowi bardzo duże zagrożenie dla zdrowia i życia ludzkiego, ponieważ obniżenie stężenia tlenu w powietrzu poniżej wartości krytycznej powoduje utratę przytomności w stosunkowo krótkim czasie. Dopuszczalna zawartość metanu w wyrobiskach górniczych wynosi do 2 % w normalnych warunkach. Przy pracach strzałowych, spawalniczych, wiertniczych do 0,5 %. Spośród gazów palnych mogących występować w powietrzu kopalnianym największe zagrożenie wybuchowe stanowi metan. W różnych mieszaninach z powietrzem wybucha, gdy jego zawartość wynosi od 5 % - 15 %, przy czym wybuch może nastąpić gdy w powietrzu kopalnianym jest wystarczająca ilość tlenu /co najmniej 12 %/. Poza tym przedziałem metan jako gaz palny spala się nie wybuchowo. Najsilniejszy wybuch następuje przy stężeniu metanu w powietrzu wynoszącym 9,5 %. Temperatura zapłonu wynosi 650 0 C a temperatura wybuchu 1500 0 C. Natomiast przy wybuchu metanu o stężeniu 9,5 % temperatura może osiągnąć wartość 2650 0 C, a maksymalne ciśnienie wybuchu 650 Pa, przy czym wybuch metanu ma charakter reakcji łańcuchowej. W naszej kopalni pojawienie się metanu notowano w okresie intensywnie prowadzonej eksploatacji złoża. Metan najczęściej przedostawał się do wyrobisk drogą powolnego odgazowania z naruszonej, w wyniku robót górniczych, wiertniczych oraz w wyniku ruchów górotworu. Metan występuje zarówno w samym złożu jak i w skałach otaczających a jego nagromadzenia prawdopodobnie miały związek z zaburzeniami tektonicznymi. Za najbardziej gazonośną uważa się południową część złoża, chociaż przypadki pojawianie się metanu notowano również w innych jego częściach. Uwalnianie się metanu z calizny notowano najczęściej podczas eksploatacji złoża metodą mokrą /ługowania/. OUG w Krakowie zaliczył K.S. Wieliczka do pierwszej kategorii zagrożenia metanowego decyzją z dnia 10.12.1971 r. wydzielając z wyrobisk kopalni następujące rejony jako niemetanowe: - Rejon Centralny przewietrzania /Trasa Turystyczna, Muzeum, Sanatorium/ - w rejonie zachodnim przewietrzania niemetanowym jest szyb wydechowy Kinga wraz z przyległymi do tego szybu wyrobiskami od poz. I do VIII oraz wyrobiska łączące trasę turystyczną z tym szybem od poz. I do III /drogi ucieczkowe/. Decyzja Dyrektora OUG z 1997 r.
5 - w rejonie wschodnim przewietrzania niemetanowym jest szyb wdechowy Regis wraz z przyległymi do niego wyrobiskami poz. III /komora Jeziora Wessel, Poprzecznia Wałczyn, komora Gotchwałd, komora Grzegorz/. Przejścia ze strefy niemetanowej w metanową oznakowane są tablicami Uwaga pole metanowe/ na tamach wentylacyjnych. Decyzja Dyrektora OUG z 1997 r. Dwutlenek węgla CO2 CO2 w złożu powstaje wraz z metanem w procesie karbonizacji podczas rozkładu substancji organicznych bez dostępu tlenu. Głównymi źródłami powstawania dwutlenku węgla w kopalni są procesy utleniania, wydzielania ze skał. Może być rozpuszczony w wodzie i wydzielić się przy ruchu wody. Ponadto dwutlenek węgla powstaje w czasie wykonywania robót strzałowych, podczas pożarów podziemnych, oddychania ludzi, wybuchu metanu. CO2 może dopływać do podziemi kopalni z powierzchni szybem wdechowym w przypadku pożaru obiektu zlokalizowanego blisko tego szybu. Dwutlenek węgla jest gazem bezbarwnym, bez zapachu i bez smaku. Jest to gaz niepalny i nie wybuchowy, duszący. CO2 trudno miesza się z powietrzem, a ponieważ jest znacznie cięższy od powietrza dlatego przy braku ruchu powietrza w wyrobisku zbiera się w jego najniższych częściach. Przeważnie w wyrobiskach podpoziomowych takich jak szybiki, komory ługownicze, rząpia. Dwutlenek węgla powstaje też w procesie oddychania, spełnia zadanie regulatora tego oddychania oraz krążenia krwi. Jednak wzrost stężenia CO2 w powietrzu wdychanym do 5 % powoduje podwojenie wentylacji płuc. Wzrasta zarówno częstość oddechów, jak i ich głębokość. Po przekroczeniu zawartości 8 % CO2 w powietrzu następuje wyłączenie komórek ośrodka oddechowego, wentylacja stopniowo się zmniejsza i w konsekwencji dochodzi do uduszenia. Wśród wyrobisk naszej kopalni jest wiele takich wyrobisk górniczych, gdzie nie ma dostatecznej wentylacji lub wyrobiska są świadomie nieprzewietrzane. W wyrobiskach takich może powstać atmosfera nie nadająca się do oddychania, głównie z powodu podwyższonej zawartości CO2. Dwutlenek węgla może wypływać z wodami wpływającymi do kopalni lub ze szczelin górotworu, jest też wydychany przez ludzi, a wzrost jego zawartości powoduje obniżenie zawartości tlenu. Przepisy wymagają aby w powietrzu kopalnianym CO2 nie przekraczał 1 %, a tlenu nie było mniej niż 19 %. Osiąga się to poprzez odpowiednią wentylację wyrobisk górniczych. Wyrobiska nieczynne wentylacyjnie są otamowane, zakrzyżowane i oznakowane tablicami zakazującymi wstępu. Próba wejścia do takich wyrobisk może zakończyć się uduszeniem. Zatem istnieje zakaz wchodzenia do wyrobisk zakrzyżowanych oznakowanych tablicami zakazującymi wstępu, a już szczególnie niebezpieczne jest niszczenie tam deskowych celem wejścia za nie.
6 CO2 stwarza zagrożenie wystąpienia atmosfery, w której zawartość tlenu może być mniejsza niż dopuszczalna przepisami /19 % obj./. Z tego powodu najczęściej stosuje się pośrednią metodę wykrywania CO2 polegającą na kontroli zawartości tlenu w atmosferze. W związku z zaprzestaniem eksploatacji, a w szczególności brakiem urabiania calizny metodą ługowania wodą, można uważać, że zagrożenie CO2 ulega zmniejszeniu. Siarkowodór H2S Występowanie tego gazu w wyrobiskach naszej kopalni jest śladowe. Wydziela się on w czasie gnicia substancji organicznych oraz przy rozkładzie ciał zawierających siarkę. Siarkowodór jest gazem silnie trującym, cięższym od powietrza. Jest gazem palnym a więc i wybuchowym. Dopuszczalna zawartość tego gazu w atmosferze kopalnianej nie powinna przekraczać 0,0007 %. Szkodliwe oddziaływanie na organizm ludzki polega na drażniącym działaniu na błony śluzowe, zatruwaniu krwi podobnie jak tlenek węgla. Siarkowodór bardzo łatwo rozpuszcza się w wodzie, ale tworzy z nią związek nietrwały. Wzburzenie takiej wody może spowodować gwałtowne wydzielanie się tego gazu. Gaz ten jest bezbarwny, o przykrym zapachu zepsutych jaj. Tlenki azotu NO, NO2 Gazy te powstają podczas prac strzałowych przy użyciu materiałów wybuchowych. Tlenki azotu w zależności od temperatury mają barwę od żółtej do brunatnej oraz charakteryzują się gryzącym zapachem. W przypadku zetknięcia się tlenków azotu z wydzieliną błon śluzowych tworzy się kwas azotowy, który uszkadza bądź niszczy pęcherzyki płucne, błony śluzowe oskrzeli i tchawicy. Objawy zatrucia tlenkami azotu zwykle występują dopiero po pewnym czasie. W czasie oddychania powietrzem zawierającym niebezpieczne stężenie tlenków azotu nie zauważa się groźniejszych objawów oprócz kaszlu i podrażnienia błon śluzowych oczu, nosa i ust. Dopiero po pewnym czasie zaczynają pojawiać się takie objawy jak: duszność, wymioty i sinica oraz kaszel z wykrztuszeniem. Dopuszczalne stężenie tlenków azotu w powietrzu kopalnianym wynosi 0,00026 %. Gazy te, podobnie jak siarkowodór, w atmosferze naszej kopalni mogą występować śladowo ponieważ prace strzałowe w naszej kopalni są wykonywane sporadycznie. Tlenek węgla CO Gaz bezbarwny, bez zapachu i smaku. Jest nieco lżejszy od powietrza. CO jest gazem palnym, a więc i wybuchowym. Jest to gaz bardzo silnie trujący. Właściwości trujące tlenku węgla polegają na tym, że ma on zdolność łatwego i szybkiego łączenia się z hemoglobiną krwi. Przez połączenie tlenku węgla
7 z hemoglobiną, które następuje około 300 razy łatwiej i szybciej niż łączenie się hemoglobiny z tlenem, krew zostaje zamieniona w karboksyhemoglobinę niezdolną już do wchłonięcia tlenu. Powoduje to początkowo obniżenie sprawności organizmu, a w miarę wzrostu karboksyhemoglobiny może spowodować śmierć człowieka. Objawami zatrucia są: uczucie ucisku i bóle głowy oraz tętnienie w skroniach. Stopień zatrucia organizmu zależy zarówno od stężenie tlenku węgla w powietrzu, jak i od czasu przebywania w tym powietrzu. Przepisy górnicze dopuszczają stężenie CO w powietrzu w ilości do 0,0026 %, Tlenek węgla powstaje przy niecałkowitym spalaniu substancji zawierających węgiel. d. zagrożenie pożarowe Pożary podziemne stanowią duże zagrożenie dla kopalń głębinowych. Tworzące się podczas pożaru gazy, często o wysokiej temperaturze, zawierają trujące i duszące składniki, a ich dość łatwe rozprzestrzenianie się w wyrobiskach podziemnych stwarza bezpośrednie zagrożenie dla ludzi przebywających w tych wyrobiskach. Szczególnie dużym zagrożeniem dla ludzi przebywających w wyrobiskach kopalni są pożary powstające w wyrobiskach z prądami powietrza świeżego. Pożary te rozwijają się bardzo szybko, zadymiając wyrobiska znajdujące się na drodze do szybu wentylacyjnego. Do takich pożarów zalicza się: pożary w szybach wdechowych i ich podszybiach. W górnictwie podziemnym wyróżnia się pożary: egzogeniczne, tj. pożary powstałe z przyczyn zewnętrznych endogeniczne, tj. pożary powstałe wskutek samozapalenia się węgla lub rud W Kopalni Soli Wieliczka nie występuje zagrożenie ze strony pożarów endogenicznych z uwagi na charakter kopalni. Istnieje natomiast zagrożenie pożarami egzogenicznymi, które mogą zaistnieć w naszej kopalni. Ze względu na przyczyny powstania pożaru egzogeniczne dzieli się na pożary: - wywołane otwartym ogniem, - powstałe wskutek wadliwego działania urządzeń elektrycznych lub mechanicznych, - wywołane wybuchami gazów, - powstałe wskutek prowadzonych robót strzałowych. Pożary egzogeniczne w zasadzie mogą powstać w różnych miejscach kopalni. Pożary takie zwykle pojawiają się nagle, bez dłużej trwających oznak ostrzegawczych, a przy tym rozwijają się gwałtownie
8 z wydzielaniem się dużych ilości gazów i dymów utrudniających akcję ratowniczą. Szczególnie groźnym jest tlenek węgla, który wchodzi w skład dymów, a jest to gaz silnie trujący. Niespodziewane powstanie pożaru i gwałtowny jego rozwój może zaskoczyć ludzi przebywających w wyrobiskach, a duże ilości dymów zdezorientować ludzi i utrudnić ucieczkę. W związku z występowaniem zagrożenia metanowego i pożarowego w naszej kopalni istnieje bezwzględny zakaz używania otwartego ognia. Profilaktyka przeciwpożarowa w naszej kopalni obejmuje: - stosowanie urządzeń elektrycznych o konstrukcji zapewniającej bezpieczną pracę w pomieszczeniach o zagrożeniu metanowym, - kontrolę urządzeń zabezpieczających przed powstaniem pożaru w sieci elektrycznej kopalni, - zabezpieczenie obudowy drewnianej wyrobisk przed pożarem przez torkretowanie lub nasycanie solanką, - kontrolę wyrobisk przez dozór, - szkolenie osób pracujących w wyrobiskach górniczych, - utrzymywanie kopalnianej drużyny ratowniczej, - utrzymywanie poziomowych składów przeciwpożarowych, - utrzymywanie rurociągów przeciwpożarowych w rejonie trasy turystycznej, muzeum i obiektów sanatoryjnych, - rozmieszczenie w miejscach zagrożonych pożarem odpowiedniej ilości sprzętu gaśniczego i jego systematyczne kontrolowanie, - utrzymywanie dróg ucieczkowych oraz zapoznanie osób pracujących w wyrobiskach kopalni z drogami ucieczkowymi, - utrzymywanie systemu kontroli parametrów bezpieczeństwa, którego jednym z elementów jest system wykrywania pożaru w wyrobiskach podziemnych, - posiadanie tam bezpieczeństwa, Ponadto w znacznej części podziemnych wyrobisk zakładu prowadzone są rurociągi wód zasolonych, które mogą być użyte do gaszenia pożaru.
9 2. Środki gaśnicze i sprzęt przeciwpożarowy Do podstawowych środków gaśniczych stosowanych w aktywnym zwalczaniu pożarów w naszej Kopalni stosuje się: wodę, piasek, urobek solny, proszki, roztwór wodny, roztwór gaśniczy Środki te charakteryzują się skutecznością w gaszeniu pożarów. Aktywne gaszenie pożaru polega na użyciu odpowiedniego środka gaśniczego, który uniemożliwi dopływ powietrza do palącego się materiału lub obniży temperaturę ogniska pożaru. Środki gaśnicze przeznaczone do aktywnego gaszenia pożarów znajdują się w wyrobiskach górniczych i komorach p.pożarowych. Spośród wszystkich stosowanych w kopalni środków gaśniczych największą skuteczność w gaszeniu pożaru ma woda. Woda jako środek gaśniczy ma dobre właściwości fizyczno-chemiczne przejmowania ciepła, wpływa w najdrobniejsze szczeliny, a pary wody utrudniają dostęp tlenu do środowiska spalania. Mimo tych zalet woda nie może być stosowana do szeregu pożarów. a to do: - gaszenia urządzeń elektrycznych pod napięciem, - gaszenia ciał stałych, które w reakcji z wodą powodują powstawanie gazów palnych /karbid, sód, potas/ - gaszenia w muzeach, bibliotekach - gaszenia cieczy palnych oraz ciał stałych które przy niewielkich temperaturach plusowych przechodzą w stan ciekły jak woda, parafina, lepik itp. Wodę jako środek gaśniczy można stosować wyłącznie do pożarów ciał stałych pochodzenia organicznego. Podręczny sprzęt gaśniczy jest to sprzęt przeznaczony do gaszenia niewielkich pożarów, szczególnie w początkowej ich fazie, gdy można podejść do ogniska pożaru na niewielką odległość. Do podręcznego sprzętu gaśniczego zalicza się: - gaśnice wszelkiego typu - inne materiały gaśnicze dostępne i możliwe do wykorzystania przy gaszeniu pożarów, np. piasek, pył kamienny, woda itp. - koce gaśnicze Podręczny sprzęt gaśniczy rozmieszczony jest w miejscach szczególnie zagrożonych pożarem.
10 W naszej kopalni stosowane są: - gaśnice roztworu wodnego - gaśnice proszkowe - gaśnice roztworu gaśniczego Symbolika stosowana do oznaczania gaśnic informuje o grupach pożarowych materiałów palnych, które można gasić danym środkiem gaśniczym: A ciała stałe pochodzenia organicznego /węgiel, słoma, siano itp./. B ciecze palne oraz ciała stałe, które przy niewielkich temperaturach plusowych przechodzą w stan ciekły /wosk, parafina, lepik itp./ C gazy palne D metale palne /magnez, sód, potas, sproszkowane aluminium/. Powyższa symbolika dotyczy sprzętu aktualnie produkowanego. Obecnie nie stosuje się indeksu E, dotyczącego dopuszczenia środka gaśniczego do stosowania w obrębie urządzeń elektrycznych pod napięciem lub wobec samych tych urządzeń. W zamian stosuje się zapis określający, że dana gaśnica może być stosowana do tego celu. Podaje się również dla gaśnic dopuszczonych do gaszenia urządzeń elektrycznych pod napięciem wartość dopuszczalną tego napięcia oraz bezpieczną odległość używającego gaśnicę od tych urządzeń. Gaśnica wodnego roztworu posiada zbiornik wypełniony środkiem gaśniczym /pianotwórczym/, zawór dźwigniowy szybko otwieralny oraz monometr wskazujący ciśnienie ładunku /środka gaśniczego/ i wąż z prądownicą. Gaśnice roztworu wodnego przeznaczone są podobnie jak gaśnice pianowe do gaszenia grupy A i B. Uruchomienie gaśnicy polega na: - wyjęciu zawleczki zabezpieczającej dźwignię zaworu, - skierowaniu prądownicy w kierunku palącego się materiału - dociśnięciu dźwigni zaworu do uchwytu,
11 Gaśnica proszkowa składa się ze zbiornika stalowego, który zawiera substancję proszkową wyrzucaną na zewnątrz za pomocą sprężonego dwutlenku węgla. Gaśnica ta wyposażona jest w wąż z prądownicą. W przypadku potrzeby użycia gaśnicy proszkowej należy przenieść ją jak najbliżej ogniska pożaru, wyjąć zawleczkę zabezpieczającą dźwignię zaworu i docisnąć dźwignię zaworu do uchwytu jednocześnie kierując prądownicę na palący się materiał. Proszek przy zetknięciu z ogniem topi się i pokrywa palące przedmioty cienką warstwą izolującą chroniąc je w ten sposób od dopływu powietrza. Gaśnica proszkowa przeznaczona jest do gaszenia pożarów grupy BC lub ABC w zależności od stosowanego proszku. Gaszenie urządzeń elektrycznych pod napięciem jest dopuszczalne tylko przy zachowaniu warunków podanych na każdej gaśnicy. Gaśnica roztworu gaśniczego - posiada zbiornik wypełniony środkiem gaśniczym /pianotwórczym/, zawór dźwigniowy szybko otwieralny oraz monometr wskazujący ciśnienie ładunku /środka gaśniczego/ i wąż z prądownicą. Gaśnice roztworu gaśniczego przeznaczone są do gaszenia pożarów grupy A i B oraz urządzeń elektrycznych pod napięciem do 1000 Volt.. Uruchomienie gaśnicy polega na: - wyjęciu zawleczki zabezpieczającej dźwignię zaworu - skierowaniu prądownicy w kierunku palącego się materiału. - dociśnięciu dźwigni zaworu do uchwytu,