GOSPODARKA ENERGETYCZNA W DOKUMENTACH STRATEGICZNYCH SAMORZĄDU WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO

GOSPODARKA ENERGETYCZNA W DOKUMENTACH STRATEGICZNYCH SAMORZĄDU WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO

W prezentacji omówiono zapisy odnoszące się do gospodarki energetycznej zawarte w następujących dokumentach uchwalonych przez Sejmik Województwa Pomorskiego lub przyjętych przez Zarząd Województwa: Strategia rozwoju województwa 2020, Plan zagospodarowania przestrzennego województwa Pomorskiego (dokument uchwalony oraz projekt aktualizacji), Regionalna strategia energetyki ze szczególnym uwzględnieniem źródeł odnawialnych, Regionalny program operacyjny na lata 2006 2013

SYNTETYCZNA OCENA STANU ISTNIEJĄCEGO I PLANOWANE INWESTYCJE 1. Gospodarkę energetyczną województwa tworzą systemy: zaopatrzenia w energię elektryczną, zaopatrzenia w energie cieplną, zaopatrzenia w gaz ziemny.

ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ Schemat systemu stan istniejący

Cechy systemu: Ok. 98 % wytwarzanej energii pochodzi ze spalania węgla, ok. 2 % z małych elektrowni wodnych (zawodowych i prywatnych), małych elektrowni wiatrowych i spalania biomasy. Stan sieci i urządzeń transformatorowo rozdzielczych wysokich napięć (400, 220 i 110 kv) jest zadowalający. Stan sieci i urządzeń rozdzielczych średniego (15 kv) i niskiego (0,4 kv) napięcia szczególnie na obszarach wiejskich jest niezadowalający i wymagają one gruntownej modernizacji. 100 % mieszkańców korzysta z energii elektrycznej. Po spadku jaki miał miejsce w latach dziewięćdziesiątych, w latach 2000 nych zuŝycie energii powoli rośnie w tempie ok. 4 % rocznie. Ok. 40 % zuŝywanej energii wytwarzanej jest w na terenie województwa w elektrociepłowniach zawodowych i przemysłowych, reszta jest kupowana przez dystrybutorów z systemu krajowego.

ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ Schemat systemu perspektywa

Planowane inwestycje linie elektroenergetyczne Modernizacja rozdzielni 400/110 kv śarnowiec Budowa rozdzielni 220 ( lub 400)/110kV Pelplin Modernizacja i rozbudowa rozdzielni Gdańsk I w celu wprowadzenia do niej napięcia 400 kv Modernizacja linii elektroenergetycznej 400 kvgdańsk Błonia Grudziądz Budowa linii elektroenergetycznej 400 kv śarnowiec Gdańsk I i śydowo Gdańsk I i Gdańsk Błonia Budowa linii 110 kv: Czersk Brusy, Gdańsk Błonia Orunia Pruszcz, śarnowiec Sierakowice, Chylonia Dębogórze Reda, śarnowiec Gdynia Zachód, Gdańsk Zaspa Brętowo Kokoszki, Pruszcz Pruszcz Południe Pszczółki Miłobądz, Chełm Śródmieście, Pelplin Starogard, Pelplin Subkowy, Pelplin Lignowy, Pelplin Malbork, Pelplin Gniew Grudziądz, Majewo Skórcz.

ZAOPATRZENIE W GAZ ZIEMNY Schemat systemu stan istniejący

Cechy systemu: Gaz ziemny dostarczany jest z systemu krajowego gazociągiem tranzytowym wysokiego ciśnienia (jedna nitka) oraz z lokalnej kopalni na terenie gminy Krokowa i z platformy wiertniczej zlokalizowanej na Bałtyku. W ciągu ostatnich pięciu lat zuŝycie gazu wzrosło o ok.14 %. Z gazu korzysta ok. 57 % mieszkańców województwa, w miastach ok. 82 %, na wsi tylko ok. 5 %. ZuŜycie gazu do ogrzewania stanowi ok. 65 % ogólnego zapotrzebowania. W miastach stan funkcjonowania systemu jest całkowicie zadowalający. Na obszarach wiejskich wskaźnik dostępności jest wielokrotnie niŝszy. JednakŜe rozwój gazownictwa od kilku lat ma charakter komercyjny i uwarunkowany jest przede wszystkim ekonomiczną opłacalnością inwestycji. Na obszarach wiejskich gdzie konieczne są realizacje długich rurociągów przy stosunkowo niewielkiej liczbie odbiorców i niskiej ich koncentracji, rozwój gazownictwa jest nieopłacalny.

ZAOPATRZENIE W GAZ ZIEMNY Schemat systemu perspektywa

Planowane inwestycje - Gazociągi wysokiego ciśnienia Włocławek Gdynia Wiczlino dokończenie budowy, inwestycja warunkująca bezpieczeństwo energetyczne województwa Koszalin Gdynia Wiczlino.. Przesył gazu z kierunku Niemiec Iława Dzierzgoń.. Zaopatrzenie w gaz wschodniej częś ęści województwa Bytów Słupsk. Poprawa warunków w zasilania Słupska S i Ustki Pszczółki Elektrociepłownia ownia Gdańsk. Ograniczenie spalania węgla w EC i drugostronne zasilanie Gdańska

ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ CIEPLNĄ Schemat systemu

Cechy systemu: System zaopatrzenia w ciepło tworzą: 1. Elektrociepłownie: EC II w Gdańsku i EC - III w Gdyni, w których wytwarzane jest ciepło i energia elektryczna w technologii skojarzonej. 2. Dwa źródła wytwarzające ciepło w tzw. kogeneracji polegającej na spalaniu gazu ziemnego w turbinach gazowych sprzęŝonych z generatorami energii elektrycznej i odzyskiwaniu energii cieplnej ze spalin. 3. Kotłownie rejonowe produkujące tylko energię cieplna przesyłaną do odbiorców za pomocą sieci ciepłowniczych układy takie funkcjonują w ok. 60 % miast. 4. Przemysłowe źródła ciepła (kotłownie i elektrociepłownie) 5. Kotłownie lokalne zaopatrujące pojedyncze budynki ok. 2300 obiektów. 6. Indywidualne urządzenia zaopatrujące w ciepło poszczególne mieszkania. Funkcjonują one we wszystkich miastach i gminach województwa. Szacuje się, Ŝe jest ok. 135 tys. takich źródeł na terenach wiejskich oraz ok. 45 tys. w miastach.

Zapotrzebowanie na ciepło o w 2004 r. określono w wielkości: Moc - Q 6340 MW Energia - Q 79500 TJ Udział energii ze źródeł odnawialnych wynosi ok. 10 %, decyduje o nim spalanie odpadów w drewna elektrociepłowni owni fabryki papieru w Kwidzynie. 18% 6% 11% 65% Budownictwo mieszkaniowe Obiekty uŝyteczności publicznej Usługi i rzemiosło Przemysł

Struktura zuŝycia paliw 11% 6% 9% 12% 62% Węgiel Gaz ziemny Olej Biomasa Energia elektryczna

Podstawowe problemy (1) Oddzielenie od siebie (brak konwergencji) systemów w elektroenergetyki, gazownictwa i ciepłownictwa powoduje brak myślenia o zintegrowanym i zrównowa wnowaŝonym onym rozwoju gospodarki energetycznej. Brakuje teŝ instytucji i płaszczyzn p do takiego myślenia. Stan bezpieczeństwa energetycznego województwa nie jest zadowalający. Dotyczy to zwłaszcza zaopatrzenia w energię elektryczną i gaz. System dystrybucji energii elektrycznej w zakresie sieci rozdzielczych, w szczególno lności na obszarach wiejskich, wymaga gruntownej modernizacji. Pomimo nienajlepszej kondycji finansowej przedsiębiorstw ciepłowniczych w miastach, w których występuj pują scentralizowane źródła a ciepła, stan węzłów w w cieplnych i sieci systematycznie się poprawia, takŝe e w zakresie urządze dzeń regulacyjnych i pomiarowych. W gorszym stanie znajdują się źródła a ciepła, które spalają węgiel w kotłach wymagających gruntownych modernizacji

Podstawowe problemy (2) W strukturze paliw dominuje węgiel, spalany głównie w urządzeniach o niskiej sprawności. Wpływa to niekorzystnie na stan czystości powietrza (tzw. niska emisja ) i zdecydowanie obniŝa efektywność pozyskiwania energii. Wydatki, jakie ponoszą mieszkańcy województwa na energię są bardzo wysokie - ok. 2500 euro rocznie na gospodarstwo domowe. JednakŜe niewłaściwe alokacje wydawanych pieniędzy powodują, Ŝe społeczności lokalne nie mają z tego Ŝadnych wtórnych korzyści. Z punktu widzenia zasad prawnych, istnieją daleko idące moŝliwości zmian strukturalnych w gospodarce energetycznej, a w Prawie energetycznym nałoŝony jest na organy samorządu obowiązek prowadzenia polityki energetycznej. Obowiązek ten jest realizowany w znikomym stopniu. Pomimo deklarowanych procesów demonopolizacji i deregulacji, poziom monopolizacji nie ulega zmniejszeniu, a sytuacja w obszarze kształtowania cen i taryf na poszczególne nośniki energii świadczy jednoznacznie o wykorzystaniu przez przedsiębiorstwa energetyki siły rynkowej a nawet pozycji monopolistycznych.

STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA Uchwalona przez Sejmik Województwa Pomorskiego w lipcu 2005 roku Priorytet III. DOSTĘPNOŚĆ Cel strategiczny 2 Poprawa funkcjonowania systemów infrastruktury technicznej i teleinformatycznej w 6 i 7 kierunku działań przewiduje: 6. Poprawa stanu infrastruktury energetycznej i usprawnienie systemu zaopatrzenia w energię, zwiększenie dostępności do zróŝnicowanych nośników energii oraz efektywności jej wykorzystania. 7. Poprawa stanu bezpieczeństwa i pełniejsze wykorzystanie potencjału energetycznego regionu, m.in. poprzez wspieranie wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz tworzenie lokalnych rynków paliw i energii.

PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO z 2002 r Cele polityki przestrzennej: 1. Zapewnienie nieprzerwanej produkcji i dostaw energii w ilościach niezbędnych do zaspokojenia potrzeb. 2. Zapewnienie moŝliwości swobodnego wyboru przez uŝytkowników róŝnych nośników energii, z wyraźną jednak preferencją paliw przyjaznych dla środowiska tak z uwagi na emisję zanieczyszczeń do atmosfery, jak i powstawanie odpadów paleniskowych 3. Stworzenie warunków umoŝliwiających całkowitą eliminacje paliw stałych w niskosprawnych kotłowniach lokalnych i indywidualnych 4. Uzyskanie moŝliwie najwyŝszego poziomu ekonomiki wytwarzania i przesyłu energii, pozwalającego na proste odniesienie do kosztów odbioru energii przez uŝytkowników 5. Wykorzystanie w systemach sieci ciepła scentralizowanego rezerw tych systemów 6. Wprowadzenie do realizacji programów termomodernizacyjnych budynków mieszkalnych.

Projekt aktualizacji planu zagospodarowania przestrzennego województwa przewiduje: Cele polityki przestrzennej: Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego i ekologicznego oraz niezawodności dostaw. Bezpieczeństwo energetyczne jest to stan gospodarki umoŝliwiający pokrycie bieŝącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energię, w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony, przy minimalizacji kosztów uŝytkowania energii i negatywnego oddziaływania sektora energii na środowisko i warunki Ŝycia społeczeństwa. Bezpieczeństwo ekologiczne jest to stan, w którym zmniejsza się presja wszystkich sektorów gospodarki, w tym sektora energetyki, na środowisko w celu utrzymywania, na co najmniej obecnym poziomie, róŝnorodności biologicznej, skuteczną ochronę zdrowia i Ŝycia ludzi oraz zachowanie walorów przyrodniczych i krajobrazowych, a takŝe zapewnienia efektywnego wywiązywania się z międzynarodowych zobowiązań Polski w dziedzinie ochrony środowiska. Niezawodność dostaw to zaspokojenie oczekiwania odbiorców, na wytwarzanie w źródłach i ciągłe otrzymywanie - za sprawą niezawodnych systemów sieciowych lub działających na rynku konkurencyjnym pośredników dostawy energii lub paliw odpowiedniego rodzaju i w wymaganej jakości, realizowane poprzez dywersyfikację kierunków dostaw oraz rodzajów nośników energii pozwalających na ich wzajemną substytucję Ustala się, Ŝe cele te będą osiągane poprzez dąŝenie do stworzenia modelu zrównowaŝonej i zintegrowanej gospodarki energetycznej.

Model ten ma charakter uniwersalny i powinien być dostosowywany do specyficznych uwarunkowań poszczególnych gmin poprzez wybór elementów najbardziej dla nich właściwych, jednakŝe zawsze z zachowanie idei jego konstrukcji, a w szczególności: zapewnienie dostępu i swobodny wybór przez uŝytkowników nośników energii zgodnie z ich potrzebami i moŝliwościami ekonomicznymi, z preferencją źródeł paliw przyjaznych dla środowiska, tak z uwagi na emisję zanieczyszczeń do atmosfery, jak i powstawanie odpadów paleniskowych; zapewnienie 100 % odbiorców dostęp do energii elektrycznej o parametrach spełniających wymogi prawne w stopniu zapewniającym bezpieczeństwo zasilania; rozwój energetyki odnawialnej, generacji rozproszonej i kogeneracji; wykorzystanie rezerw w istniejących systemach scentralizowanego i skojarzonego wytwarzania i przesyłu energii, rozbudowa i modernizacja tych systemów oraz budowa nowych.

Ustala się kierunki polityki energetycznej, które w ujęciu i zróŝnicowaniu przestrzennym zestawiono w tabeli. Podział województwa pomorskiego na pięć rejonów obejmujących grupy powiatów ilustruje następny slajd. Wskaźniki Rejony energetyczne ObniŜenie zapotrzebowania na ciepło w województwie, poprzez realizację programów termomodernizacyjnych budynków mieszkalnych, usługowych i uŝyteczności publicznej ObniŜenie udziału węgla w bilansie paliw w województwie Zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii (OZE) w zaspokojeniu ogólnego zapotrzebowania na ciepło w województwie do wartości Województwo 23 % 48 % 6 % Zachodni 22 % 54 % 19 % Północno - centralny 18 % 39 % Wschodni 17 % 53 % Południowy 21 % 40 % Trójmiasto 17 % 50 % 26 % (w gminach wiejskich do 44 %, w gminach miejskich do 10 %); 28 % (w gminach wiejskich do 47 %, w gminach miejskich do 10 %) 31 % (w gminach wiejskich do 50 %, w gminach miejskich do 10 %) 26 % (w gminach wiejskich do 42 %, w gminach miejskich do 10 %

Zasady polityki przestrzennej Ustala się następuj pujące zasady polityki przestrzennej. W ZałoŜeniach do planu zaopatrzenia w gaz, energię elektryczną i paliwa gazowe, powinno się w szczególności uwzględniać bezpieczeństwo energetyczne i ekologiczne w skali lokalnej oraz niezawodność dostaw, poprzez przewidywanie: wzrostu udziału energii ze źródeł odnawialnych zgodnie z celami Planu, zastępowanie węgla kamiennego biomasą w urządzeniach grzewczych małej mocy i niskiej sprawności, rozwoju rozproszonych źródeł energii cieplnej, w tym pracujących skojarzeniu oraz elektrycznej i gazu, utrzymanie i rozwój systemów sieciowej dystrybucji ciepła; ZałoŜenia sporządza się lub aktualizuje równolegle z opracowywaniem lub aktualizacją Studiów. W ZałoŜeniach naleŝy uwzględnić - w odniesieniu przestrzennym - ustalenia zawarte w aktualnych Studiach. ZałoŜenia tracą swoja aktualność, jeŝeli: Studium w oparciu, o które zostały wykonane wymaga aktualizacji, następuje wzrost bilansu energetycznego gminy o co najmniej 10 % lub została dokonana korekta polityki energetycznej państwa (taka jak np. w styczniu 2005 r.)

REGIONALNA STRATEGIA ENERGETYKI ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH Uchwalona przez Sejmiku Woj. Pomorskiego w październiku 2006 r. Cel Strategii: Redukcja uzaleŝnienia od tradycyjnych źródeł energii poprzez zwiększenie udziału produkcji energii ze źródeł odnawialnych do poziomu, co najmniej 19 % w 2025 r.

Wizja gospodarki energetycznej województwa Energetyka województwa pomorskiego zapewnia bezpieczeństwo energetyczne regionu, konkurencję produkcji i przesyłu u energii, niezawodne dostawy taniej energii maksymalnie wykorzystując c lokalne zasoby paliw, spełnia wymogi ochrony środowiska oraz nasze zobowiązania zania międzynarodowe Realizacja tej wizji będzie następowała min. poprzez: - poprawę infrastruktury energetyki oraz wdraŝaniem nowych technologii, - zwiększenie efektywności wykorzystania energii oraz poprawę zaopatrzenia społeczności lokalnych w oparciu o istniejące źródła taniej energii przy zachowaniu dostępu do pozostałych nośników energii, - zdecydowane zwiększenie wykorzystania wysokiego potencjału energetycznego odnawialnych zasobów energii, - szeroki rozwój energetyki w oparciu o przyjazne dla środowiska nośniki energii zapobiegające dalszej jego degradacji, - podejmowanie działań na rzecz przebudowy dotychczasowej mentalności oraz budowy postaw proekologicznych.

REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY NA LATA 2007 13 Oś priorytetowa 5 -Środowisko i energetyka przyjazna środowisku W kierunkach wsparcia przewidziano min: Tworzeniu warunków dla upowszechniania produkcji i wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. Realizowane będą przedsięwzięcia ukierunkowane na wykorzystanie źródeł odnawialnych (wiatr, biomasa, energia słoneczna, geotermalna, energia wody płynącej) do produkcji energii elektrycznej lub ciepła. Projekty powinny koncentrować się na budowie, rozbudowie lub przebudowie jednostek wytwarzania oraz infrastruktury niezbędnej do dystrybucji energii pozyskiwanej ze źródeł odnawialnych, a takŝe zakupie urządzeń niezbędnych do produkcji energii Realizację inwestycji mających na celu zwiększenie efektywności wytwarzania energii oraz na zmniejszeniu strat przy jej dystrybucji. Będzie ono ukierunkowane równieŝ na ograniczenie emisji zanieczyszczeń gazowych i py owych związanych z wytwarzaniem energii cieplnej, zwłaszcza na obszarach objętych naprawczymi programami ochrony powietrza.

DZIĘKUJ KUJĘ ZA UWAGĘ! mgr inŝ. Ryszard Musiał Główny specjalista w zakresie infrastruktury technicznej Departament Rozwoju Regionalnego i Przestrzennego Urzędu Marszałkowskiego w Gdańsku