SKUTKI IMPLEMENTACJI ROZPORZĄDZENIA NAWOZOWEGO JACEK CHRZĄSTEK STRABAG UMWELTTECHNIK GMBH INŻYNIERIA I BUDOWA INSTALACJI OCHRONY ŚRODOWISKA

SKUTKI IMPLEMENTACJI ROZPORZĄDZENIA NAWOZOWEGO JACEK CHRZĄSTEK STRABAG UMWELTTECHNIK GMBH INŻYNIERIA I BUDOWA INSTALACJI OCHRONY ŚRODOWISKA

STRABAG UMWELTTECHNIK GMBH KOMPETENTNY PARTNER W PRZETWARZANIU FRAKCJI BIODEGRADOWALNEJ Ponad 70 inżynierów procesowych i technologów z prawie czterdziestoletnim stażem w zakresie technologii kompostowania i fermentacji odpadów (Zell am See 978) Biura w Niemczech (Drezno), Polsce, Austrii, Francji, Rumunii, Obszar działania: cały świat, ze szczególnym uwzględnieniem Europy Środkowej Zakres działania: od Konsultanta do Generalnego Wykonawcy Core Business: projektowanie, dostawa i rozruch technologii na miarę Oferowane technologie: Kompostowanie od membranowych do komorowych z automatycznym za i rozładunkiem Sucha fermentacja Mokra fermentacja Wzbogacanie biogazu metody adsorbcji Zespół w Polsce 7 osób ze wsparciem polskich struktur koncernu Strabag Zakończone inwestycje: MBP Tychy jako Generalny Wykonawca i dostawca technologii fermentacji i kompostowania (204), MBP Stalowa Wola Dostawca Technologii fermentacji (205), MBP Kielce- Dostawca Technologii fermentacji (206), : 3 zakłady MBP w centralnej Polsce - Dostawca Technologii kompostowania (206) Seite 2

STRABAG UMWELTTECHNIK GMBH Obiekty referencyjne w Polsce i bezpośrednim sąsiedztwie Kompostownie Instalacje fermentacji Biogazownie rolnicze Seite 3

BIOODPADY BOOM NA INSTALACJE FERMENTACJI W EUROPIE Rynek europejski z punktu widzenia wiodącego dostawcy technologii: - Ostatnie lata Polska Słowenia, Włochy - Strabag Umwelttechnik pozyskał w ciągu ostatnich 5 miesięcy ponad 2 kontraktów na budowę instalacji fermentacji w Europie Francja, Belgia Holandia, Hiszpania, Włochy - Kilkanaście kontraktów w przygotowaniu - Klienci przedsiębiorstwa komunalne i prywatne - Rozbudowa istniejących instalacji fermentacji, budowa modułu fermentacji przy istniejących kompostowniach i zakładach zagospodarowania odpadów - Materiał do fermentacji - BIOODPADY - Zagospodarowanie biogazu wzbogacanie do parametrów gazu ziemnego i napęd pojazdów Co jest przyczyną boomu? - Konsekwencja we wdrażaniu i realizacji Polityki EU w zakresie GOZ - Wprowadzane zmiany na rynku nawozów - Zmiany w zakresie BAT - Konieczność rozbudowy ze względu na wzrost strumieni BIO - Pozytywne doświadczenia z fermentacją niskie ryzyko inwestycyjne - Opłacalność

BIOODPAD - DEFINICJE DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2008/98/WE Z DNIA 9 LISTOPADA 2008 R. W SPRAWIE ODPADÓW ORAZ UCHYLAJĄCA NIEKTÓRE DYREKTYWY: bioodpady oznaczają ulegające biodegradacji odpady ogrodowe i parkowe, odpady spożywcze i kuchenne z gospodarstw domowych, restauracji, placówek zbiorowego żywienia i handlu detalicznego i porównywalne odpady z zakładów przetwórstwa spożywczego; USTAWA Z DNIA 4 GRUDNIA 202 R. O ODPADACH ART. 3.. ILEKROĆ W USTAWIE JEST MOWA O: ) bioodpadach rozumie się przez to ulegające biodegradacji odpady z ogrodów i parków, odpady spożywcze i kuchenne z gospodarstw domowych, gastronomii, zakładów zbiorowego żywienia, jednostek handlu detalicznego, a także porównywalne odpady z zakładów produkujących lub wprowadzających do obrotu żywność; USTAWA Z DNIA 3 WRZEŚNIA 996 R. O UTRZYMANIU CZYSTOŚCI I PORZĄDKU W GMINACH Art. 3. 2. Gminy zapewniają czystość i porządek na swoim terenie i tworzą warunki niezbędne do ich utrzymania, a w szczególności: 5)ustanawiają selektywne zbieranie odpadów komunalnych obejmujące co najmniej następujące frakcje odpadów: papieru, metalu, tworzywa sztucznego, szkła i opakowań wielomateriałowych oraz odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, w tym odpadów opakowaniowych ulegających biodegradacji; ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA Z DNIA 29 GRUDNIA 206 R. W SPRAWIE SZCZEGÓŁOWEGO SPOSOBU SELEKTYWNEGO ZBIERANIA WYBRANYCH FRAKCJI ODPADÓW 3. Selektywnie zbiera się: 5) odpady ulegające biodegradacji, ze szczególnym uwzględnieniem bioodpadów. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA) Z DNIA 9 GRUDNIA 204 R. W SPRAWIE KATALOGU ODPADÓW 20 0 08 Odpady kuchenne ulegające biodegradacji 20 0 25 Oleje i tłuszcze jadalne 20 0 26* Oleje i tłuszcze inne niż wymienione w 20 0 25 20 02 0 Odpady ulegające biodegradacji - Odpady z ogrodów i parków (w tym z cmentarzy) 20 03 02 Odpady z targowisk 02 Odpady z rolnictwa, ogrodnictwa, upraw hydroponicznych, rybołówstwa, leśnictwa, łowiectwa oraz przetwórstwa żywności? Seite 5

CIRCULAR ECONOMY Zmienione wnioski legislacyjne dotyczące odpadów: Wspólny cel UE - recykling 65% odpadów komunalnych do roku 2030; Wspólny cel UE - recykling 75% odpadów opakowaniowych do 2030 roku; Wiążący cel składowiska odpadów: zmniejszyć ilość składowanych odpadów komunalnych do maksymalnie 0% do 2030 roku; Zakaz składowania odpadów selektywnie zbieranych; Promocja instrumentów ekonomicznych zniechęcających do składowania; Uproszczone i udoskonalone definicje i zharmonizowane metody obliczania współczynnika recyklingu w całej UE; Konkretne działania w celu promowania ponownego użycia i stymulujące symbiozę przemysłową przekształcenie produktów ubocznych z jednej branży w surowiec dla innych branż przemysłu; Bodźce ekonomiczne dla producentów do wprowadzania na rynek bardziej ekologicznych produktów i wsparcie dla systemów i odzysku i recyklingu (np opakowań, akumulatorów, urządzeń elektrycznych i elektronicznych, pojazdów). Seite 6

CIRCULAR ECONOMY - Wniosek z 2.2.205 - DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY zmieniająca dyrektywę 2008/98/WE w sprawie odpadów 3) art. 22 otrzymuje brzmienie: Państwa członkowskie zapewniają selektywne zbieranie bioodpadów, jeżeli jest to wykonalne z punktu widzenia technicznego, ekonomicznego i środowiskowego oraz właściwe w celu spełnienia odpowiednich norm jakości dla kompostu i osiągnięcia celów określonych w art. ust. 2 lit. a), c) i d) oraz art. ust. 3. Państwa członkowskie podejmują środki, w stosownych przypadkach i zgodnie z art. 4 i 3, zachęcające do: a) recyklingu, w tym kompostowania i uzyskiwania z bioodpadów sfermentowanej biomasy; b) przetwarzania bioodpadów w sposób, który zapewnia wysoki poziom ochrony środowiska; c) stosowania bezpiecznych dla środowiska materiałów wyprodukowanych z bioodpadów. ; Art...Ust 2 a) do 2020 roku przygotowanie do ponownego wykorzystania i recyklingu materiałów odpadowych zostanie zwiększone wagowo do minimum 50 %; c) do 2025 r. przygotowanie do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych zostanie zwiększone wagowo do co najmniej 60 %; d) do 2030 r. przygotowanie do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych zostanie zwiększone wagowo do co najmniej 65 %. ; Art..Ust 3 Metody obliczeń i derogacje Art.. 4 Hierarchia postępowania z odpadami Art.3 Ochrona zdrowia ludzkiego i środowiska Seite 7

CIRCULAR ECONOMY Komunikat Komisji z 26.0.207 Rola energii z odpadów w Circular Economy; - wyjaśnia położenia różnych procesów przetwarzania różnych odpadów w energię w hierarchii postępowania z odpadami i konsekwencje jakie niesie to dla publicznego wsparcia finansowego (rozdział 2); - zawiera wytyczne dla państw członkowskich na temat sposobów lepszego wykorzystania instrumentów ekonomicznych oraz zdolności planowania w celu uniknięcia lub rozwiązania potencjalnych nadwyżek mocy spalania odpadów (rozdział 3); - identyfikuje technologie i procesy, które posiadają obecnie największy potencjał do optymalizacji produkcji energii i recyklingu, z uwzględnieniem oczekiwanych zmian w strumieniach odpadów do produkcji energii z odpadów (rozdział 4).

CIRCULAR ECONOMY Zarówno Dyrektywa odpadowa jak i Ustawa o odpadach wymaga stosowania zarówno w polityce jak i pragmatyce postępowania z odpadami stosowania 5 stopniowej hierarchii 2.Hierarchia postępowania z odpadami energia z odpadów. zapobieganie 2. przygotowywanie do ponownego użycia 3. recykling Fermentacja Metanowa z wykorzystaniem nawozowym pofermentatu Wysokowydajne spalanie i współspalanie odpadów 4. inne metody odzysku np. odzysk energii Fermentacja Metanowa odpadów wydzielonych z OKZ Spalanie i współspalanie odpadów z ograniczonym wykorzystaniem energii Spalanie gazu składowiskowego 5. unieszkodliwianie Seite 9 Mg bio = 2Mg CO 2 eq

CIRCULAR ECONOMY Komunikat Komisji z 26.0.207 3. Surowce do procesów: - Fermentacja metanowa z recyklingiem nawozowym preferowana w zagospodarowaniu frakcji biodegradowalnej - Wykorzystanie biometanu w kogeneracji, napędzie pojazdów i zasilaniu sieci gazowej - Zmiana regulacji w zakresie nawozów - Przy inwestycjach spalarniowych uwzględnienie nie tylko potencjału cementowni ale również energetyki i instalacji w krajach sąsiednich - Spalanie odpadów zmieszanych stopniowy zanik na skutek wprowadzania selektywnej zbiórki i sukcesywnego zmniejszania strumienia odpadów zmieszanych - Spalanie odpadów resztkowych unikanie przewymiarowania instalacji, a w krajach o wysokim udziale spalania: zwiększanie podatków od spalania, przekierowanie wsparcia na procesy leżące wyżej w hierarchii, moratoria na nowe urządzenia i wyłączanie mniej wydajnych - Lubljana (Zielona Stolica Europy) - od 20 wskaźnik selektywnej zbiórki wzrósł do 60%

CIRCULAR ECONOMY Komunikat Komisji z 26.0.207 4 Najlepsze procesy i technologie dla podniesienia efektywności energetycznej Współspalanie odpadów w energetyce: gazyfikacja SRF i współspalanie powstałego syngazu dla zastąpienia paliw kopalnych w produkcji energii elektrycznej i cieplnej; Współspalanie w produkcji cementu i wapna: odzysk ciepła resztkowego z pieców obrotowych i wykorzystanie do produkcji energii elektrycznej; Spalanie odpadów w dedykowanych instalacjach: zastosowanie przegrzewaczy, wykorzystanie energii zawartej w gazach spalinowych, zastosowanie pomp ciepła, dostarczanie wody lodowej dla sieci centralnego chłodzenia, rozprowadzanie ciepła z odpadów poprzez sieci ciepłownicze niskotemperaturowe. Fermentacja metanowa: wzbogacenie biogazu do biometanu dla dalszej dystrybucji i użytkowania (np. iniekcja do sieci, napęd pojazdów). W procesach fermentacji metanowej ważne jest zapobieżenie wyciekom metanu z instalacji biogazowej, spowodowanych złym projektowaniem lub eksploatacją, co w konsekwencji może prowadzić do zniwelowania korzyści środowiskowych.

ROLA ENERGII Z ODPADÓW W CIRCULAR ECONOMY KOŁA ZAMACHOWE Komunikat Komisji z 26.0.207 3. Surowce do procesów: - Fermentacja metanowa z recyklingiem nawozowym preferowana w zagospodarowaniu frakcji biodegradowalnej - Wykorzystanie biometanu w kogeneracji, napędzie pojazdów i zasilaniu sieci gazowej - Zmiana regulacji w zakresie nawozów w celu ułatwienia ich wprowadzania na rynek UE

CIRCULAR ECONOMY KONKLUZJE Nie da się osiągnąć celów Gospodarki o Obiegu Zamkniętym i Poziomów Recyklingu bez recyklingu nawozowego bioodpadów! Rynek nawozów z odpadów będzie wspierany i rozbudowywany w oparciu o spójne, przejrzyste i jednolite europejskie uregulowania prawne Regulacje dotyczyć będą wszystkich etapów powstawania produktu nawozowego od zbiórki przez przetwarzanie do wprowadzania na rynek Wprowadzane są na poziomie UE i krajowym instrumenty finansowe i prawne wspierające recykling nawozowy na niekorzyść składowania i spalania

CIRCULAR ECONOMY - Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady określającego zasady udostępniania na rynku produktów nawozowych z oznakowaniem CE przeznaczonych do odżywiania roślin i zmieniającego rozporządzenia (WE) nr 069/2009 i (WE) nr 07/2009 (wniosek) Wniosek poddano głosowaniu po wniesieniu poprawek w dniu 24.0.207 i Sprawa została odesłana do komisji właściwej w celu przeprowadzenia negocjacji międzyinstytucjonalnych Wniosek uznano za jeden z najważniejszych wniosków legislacyjnych w ramach planu działania dotyczącego gospodarki o obiegu zamkniętym. Celem wniosku jest rozwiązanie istotnych problemów występujących na rynku produktów nawozowych pochodzących z recyklingu bioodpadów, Rozwiązanie pomoże w realizacji następujących celów gospodarki o obiegu zamkniętym: podniesienie wartości surowców wtórnych, co umożliwiłoby lepsze wykorzystanie surowców i przekształciło problemy wynikające z eutrofizacji i gospodarowania odpadami w szanse gospodarcze dla podmiotów publicznych i prywatnych; zwiększenie efektywności gospodarowania zasobami oraz zmniejszenie zależności od przywozu surowców niezbędnych dla rolnictwa europejskiego, zwłaszcza fosforu; pobudzenie innowacji i inwestycji w gospodarkę o obiegu zamkniętym, a tym samym tworzenie miejsc pracy w UE; zmniejszenie obecnego nacisku na sektor nawozów, aby zmniejszył emisje CO2 w ramach systemu handlu przydziałami emisji, dzięki możliwości produkcji nawozów z mniej emisyjnych surowców. wzrost produkcji innowacyjnych nawozów i handel nimi Seite 4

CIRCULAR ECONOMY - Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady określającego zasady udostępniania na rynku produktów nawozowych z oznakowaniem CE przeznaczonych do odżywiania roślin i zmieniającego rozporządzenia (WE) nr 069/2009 i (WE) nr 07/2009 (wniosek) () Warunki udostępniania nawozów na rynku wewnętrznym zostały częściowo zharmonizowane rozporządzeniem (WE) nr 2003/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady5, które obejmuje prawie wyłącznie nawozy z materiałów wydobytych z ziemi lub nawozy z wytworzonych chemicznie materiałów mineralnych. Ponadto w nawożeniu należy stosować materiały pochodzące z recyklingu lub materiały organiczne. Aby zachęcić do dalszego wykorzystywania takich materiałów, należy ustanowić zharmonizowane warunki udostępniania nawozów z materiałów pochodzących z recyklingu lub materiałów organicznych na całym rynku wewnętrznym. Propagowanie stosowania na szerszą skalę składników pokarmowych pochodzących z recyklingu pomogłoby w dalszym rozwoju gospodarki o obiegu zamkniętym i umożliwiłoby bardziej zasobooszczędne ogólne stosowanie składników pokarmowych, a jednocześnie zmniejszyłoby uzależnienie UE od składników pokarmowych z państw trzecich. Należy zatem rozszerzyć zakres harmonizacji, aby objąć nią materiały pochodzące z recyklingu i materiały organiczne. Seite 5

CIRCULAR ECONOMY - Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady określającego zasady udostępniania na rynku produktów nawozowych z oznakowaniem CE przeznaczonych do odżywiania roślin i zmieniającego rozporządzenia (WE) nr 069/2009 i (WE) nr 07/2009 (wniosek) Produkt nawozowy z oznakowaniem CE musi: a) spełniać wymagania określone w załączniku I dla odpowiedniej kategorii funkcji produktu; b) spełniać wymagania określone w załączniku II dla odpowiedniej(-nich) kategorii materiału wyjściowego; c) być oznakowany zgodnie z wymaganiami dotyczącymi oznakowania określonymi w załączniku III. Seite 6

CIRCULAR ECONOMY - Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady określającego zasady udostępniania na rynku produktów nawozowych z oznakowaniem CE przeznaczonych do odżywiania roślin i zmieniającego rozporządzenia (WE) nr 069/2009 i (WE) nr 07/2009 (wniosek) Załącznik I OKREŚLENIE KATEGORII PRODUKTÓW WEDŁUG ICH FUNKCJI. Nawóz A. Nawóz organiczny B. Nawóz organiczno-mineralny C. Nawóz nieorganiczny 2. Środek wapnujący 3. Polepszacz gleby 4. Podłoże do upraw 5. Dodatek do nawozów 6. Biostymulator 7. Produkt nawozowy mieszany Seite 7

CIRCULAR ECONOMY ROZPORZĄDZENIE NAWOZOWE Kategoria Produktu PFC : NAWÓZ () Nawóz to produkt nawozowy z oznakowaniem CE, przeznaczony do dostarczania roślinom składników pokarmowych. PFC (A): Nawóz organiczny. Nawóz organiczny zawiera: Węgiel organiczny (C) oraz składniki pokarmowe wyłącznie pochodzenia biologicznego, takie jak torf, w tym leonardyt, lignit oraz otrzymane z nich substancje, ale z wyłączeniem innych materiałów skamieniałych lub zawartych w formacjach geologicznych. 2. W produkcie nawozowym z oznakowaniem CE nie mogą występować zanieczyszczenia w ilościach większych niż: kadm (Cd),5,0 mg/kg suchej masy, chrom sześciowartościowy (Cr VI) 2 mg/kg suchej masy, rtęć (Hg) mg/kg suchej masy, nikiel (Ni) 50 mg/kg suchej masy, ołów (Pb) 20 mg/kg suchej masy oraz biuret (C 2 H 5 N 3 O 2 ) 2 g/kg suchej masy. poniżej progu wykrywalności 3. W 25 g próbki produktu nawozowego z oznakowaniem CE nie mogą być obecne pałeczki Salmonella spp. 4. Żadna z dwóch następujących rodzajów bakterii nie może być w stężeniu większym niż 000 jtk/g świeżej masy: (a) Escherichia coli lub (b) Enterococaceae. Należy to wykazać poprzez pomiar obecności co najmniej jednej z tych dwóch rodzajów bakterii. Seite 8

CIRCULAR ECONOMY ROZPORZĄDZENIE NAWOZOWE Kategoria Produktu PFC : NAWÓZ (2) Seite 9

CIRCULAR ECONOMY ROZPORZĄDZENIE NAWOZOWE Kategoria Produktu PFC : NAWÓZ PFC (A): Nawóz organiczny PFC (A)(I): Stały nawóz organiczny. Stały nawóz organiczny zawiera co najmniej 40 % (m/m) suchej masy i zawiera przynajmniej jeden z następujących deklarowanych składników pokarmowych: azot (N), pentatlenek difosforu (P2O5) lub tlenek dipotasu (K2O).. 2. Produkt nawozowy z oznakowaniem CE zawiera przynajmniej jeden z następujących deklarowanych składników pokarmowych w podanej minimalnej ilości: 2,5 % (m/m) całkowitego azotu (N), 2 % (m/m) całkowitego pięciotlenku fosforu (P2O5) lub 2 % (m/m) całkowitego tlenku potasu (K2O). 2a. Jeżeli produkt nawozowy z oznakowaniem CE zawiera więcej niż jeden składnik pokarmowy, produkt musi zawierać podstawowe deklarowane składniki pokarmowe w niżej podanej minimalnej ilości: 2,5 % (m/m) całkowitego azotu (N) lub 2 % (m/m) całkowitego pentatlenku difosforu (P2O5), lub 2 % (m/m) całkowitego tlenku dipotasu (K2O) oraz 6,5 % (m/m) całkowitej sumy składników pokarmowych. 3. Węgiel organiczny (C) jest obecny w produkcie nawozowym z oznakowaniem CE w co najmniej 5 % (m/m). Seite 20

CIRCULAR ECONOMY ROZPORZĄDZENIE NAWOZOWE Kategoria Produktu PFC : NAWÓZ PFC (A): Nawóz organiczny PFC (A)(II): Płynny nawóz organiczny. Płynny nawóz organiczny zawiera mniej niż 40 % suchej masy i zawiera przynajmniej jeden z następujących deklarowanych składników pokarmowych: azot (N), pentatlenek difosforu (P2O5) lub tlenek dipotasu (K2O). a. Produkt nawozowy z oznakowaniem CE zawiera przynajmniej jeden z następujących deklarowanych składników pokarmowych: azot (N), pentatlenek difosforu (P2O5) lub tlenek dipotasu (K2O).. 2. Produkt nawozowy z oznakowaniem CE zawiera przynajmniej jeden z następujących podstawowych deklarowanych składników pokarmowych w podanej minimalnej ilości: 2 % % (m/m) całkowitego azotu (N), % 2% (m/m) całkowitego pięciotlenku fosforu (P2O5) lub 2 % % (m/m) całkowitego tlenku potasu (K2O). 6,5 % (m/m) całkowitej sumy składników pokarmowych. 2a. Jeżeli produkt nawozowy z oznakowaniem CE zawiera więcej niż jeden składnik pokarmowy, produkt musi zawierać podstawowe deklarowane składniki pokarmowe w niżej podanej minimalnej ilości: 2 % (m/m) całkowitego azotu (N) lub % (m/m) całkowitego pentatlenku difosforu (P2O5), lub 2 % (m/m) całkowitego tlenku dipotasu (K2O) oraz 5 % (m/m) całkowitej sumy podstawowych składników pokarmowych. 3. Węgiel organiczny (C) jest obecny w produkcie nawozowym z oznakowaniem CE w co najmniej 5 % (m/m). Seite 2

CIRCULAR ECONOMY ROZPORZĄDZENIE NAWOZOWE Kategoria Produktu PFC 3: POLEPSZACZ GLEBY () Polepszacz gleby to produkt nawozowy z oznakowaniem CE przeznaczony do dodawania do gleby w celu zachowania, poprawy lub ochrony właściwości fizycznych lub chemicznych, struktury lub aktywności biologicznej gleby. PFC 3(A): Organiczny polepszacz gleby. Organiczny polepszacz gleby składa się wyłącznie z materiału pochodzenia biologicznego, w tym torfu, leonardytu i lignitu oraz otrzymanych z nich substancji humusowych, lecz z wyłączeniem innych materiałów skamieniałych lub zawartych w formacjach geologicznych a. Produkt nawozowy z oznakowaniem CE zawiera co najmniej 5 % materiału pochodzenia biologicznego. 2. W produkcie nawozowym z oznakowaniem CE nie mogą występować zanieczyszczenia w ilościach większych niż: kadm (Cd) 3 mg/kg suchej masy, chrom sześciowartościowy (Cr VI) 2 mg/kg suchej masy, rtęć (Hg) mg/kg suchej masy, nikiel (Ni) 50 mg/kg suchej masy oraz ołów (Pb) 20 mg/kg suchej masy. 3. Jeżeli produkt nawozowy zawiera produkt uboczny pochodzenia zwierzęcego : a) W 25 g próbki nie mogą być obecne pałeczki Salmonella spp. b) Żadna z dwóch następujących rodzajów bakterii nie może być obecna w stężeniu większym niż 000 jtk/g świeżej masy: Escherichia coli lub Enterococaceae. 4. Organiczny polepszacz gleby zawiera co najmniej 40 % lub więcej suchej masy. 5. Węgiel organiczny (C) jest obecny w co najmniej 7,5 % (m/m). Seite 22

CIRCULAR ECONOMY ROZPORZĄDZENIE NAWOZOWE Kategoria Produktu PFC 3: POLEPSZACZ GLEBY (2) Polepszacz gleby to produkt nawozowy z oznakowaniem CE przeznaczony do dodawania do gleby w celu zachowania, poprawy lub ochrony właściwości fizycznych lub chemicznych, struktury lub aktywności biologicznej gleby. PFC 3(A): Organiczny polepszacz gleby 3. Jeżeli produkt nawozowy zawiera produkt uboczny pochodzenia zwierzęcego : 4. Organiczny polepszacz gleby zawiera co najmniej 40 % lub więcej suchej masy. 5. Węgiel organiczny (C) jest obecny w co najmniej 7,5 % (m/m). Seite 23

CIRCULAR ECONOMY ROZPORZĄDZENIE NAWOZOWE CMC : Pierwotne surowce i mieszaniny ZAŁĄCZNIK II Kategorie materiałów składowych CMC 2: Nieprzetworzone lub mechanicznie przetworzone rośliny, części roślin lub wyciągi z roślin CMC 3: Kompost CMC 4: Produkt pofermentacyjny roślin energetycznych CMC 5: Produkt pofermentacyjny inny niż produkt pofermentacyjny roślin energetycznych CMC 6: Produkty uboczne przemysłu spożywczego CMC 7: Mikroorganizmy CMC 8: Dodatki do nawozów CMC 9: Polimerowe składniki pokarmowe CMC 0: Polimery inne niż polimerowe składniki pokarmowe CMC : Niektóre produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego Seite 24

CIRCULAR ECONOMY ROZPORZĄDZENIE NAWOZOWE Materiał składowy CMC 3: Kompost (). Produkt nawozowy przeznaczony do odżywiania roślin może zawierać kompost płynny lub niepłynny wyciąg mikrobiologiczny lub niemikrobiologiczny wytworzony z kompostu otrzymany w wyniku kompostowania tlenowego oraz ewentualnego namnożenia naturalnie występujących drobnoustrojów wyłącznie co najmniej jednego z następujących materiałów wsadowych: (a) bioodpadów z selektywnej zbiórki bioodpadów u źródła; (b) produktów pochodzących z produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, o których mowa w art. 32 rozporządzenia (WE) nr 069/2009 i które osiągnęły punkt końcowy łańcucha produkcyjnego zgodnie z art. 5 tego rozporządzenia; (c) żywych lub martwych organizmów lub ich części, które są nieprzetworzone lub przetworzone jedynie ręcznie, mechanicznie lub z wykorzystaniem siły grawitacji, poprzez rozpuszczanie w wodzie, flotację, ekstrakcję za pomocą wody, oprócz: frakcji organicznej zmieszanych odpadów komunalnych z gospodarstw domowych, oddzielonych w procesie mechanicznym, fizykochemicznym, biologicznym lub ręcznie, osadów ściekowych, przemysłowych (oprócz niejadalnych pozostałości żywności, paszy i pozostałości upraw do produkcji biopaliw) lub z pogłębiania oraz produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego kategorii zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 069/2009; Seite 25

CIRCULAR ECONOMY ROZPORZĄDZENIE NAWOZOWE Materiał składowy CMC 3: Kompost (2) (d) dodatków do kompostowania niezbędnych do poprawy wydajności lub efektywności środowiskowej procesu kompostowania, (e) wszelkich materiałów wymienionych w lit. a) d), które były wcześniej kompostowane lub poddane fermentacji oraz zawierają nie więcej niż 6 mg/kg suchej masy WWA6 ea) nieprzetworzonych i mechanicznie przetworzonych pozostałości z przemysłu spożywczego, z wyjątkiem sektorów wykorzystujących produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 069/2009. eb) materiałów zgodnych z CMC 2, CMC 3, CMC 4, CMC 5, CMC 6 i CMC. Seite 26

CIRCULAR ECONOMY ROZPORZĄDZENIE NAWOZOWE Materiał składowy CMC 3: Kompost (3) 2. Kompostowanie odbywa się w zakładzie, w którym linie produkcyjne do przetwarzania materiałów wsadowych, o których mowa w ust. powyżej, są wyraźnie oddzielone od linii produkcyjnych do przetwarzania materiałów wsadowych innych niż te, o których mowa w ust., oraz w którym unika się fizycznej styczności między materiałami wsadowymi i wyjściowymi, także podczas przechowywania. 3. Kompostowanie tlenowe stanowi kontrolowany rozkład materiałów biodegradowalnych, który ma głównie charakter tlenowy i który w wyniku biologicznie wytwarzanego ciepła umożliwia powstawanie temperatur odpowiednich dla bakterii termofilnych. Wszystkie części każdej partii są regularnie i dokładnie wzruszane w celu zapewnienia prawidłowych warunków sanitarnych i jednorodności materiału. Podczas procesu kompostowania wszystkie części każdej partii charakteryzują się jednym z następujących profili temperatury w czasie: 65 C lub więcej przez przynajmniej 5 dni, 60 C lub więcej przez przynajmniej 7 dni lub 55 C lub więcej przez przynajmniej 4 dni. Seite 27

CIRCULAR ECONOMY ROZPORZĄDZENIE NAWOZOWE Materiał składowy CMC 3: Kompost (4) 4. Kompost zawiera: (a) nie więcej niż 6 mg/kg suchej masy WWA 6 oraz (b) nie więcej niż 5 g/kg suchej masy makroskopowych zanieczyszczeń w postaci szkła, metalu i tworzyw sztucznych większych niż 2 mm. 5. Po 5 latach od dnia publikacji Rozporządzenia kompost zawiera nie więcej niż 2,5 g/kg suchej masy makroskopowych zanieczyszczeń w postaci tworzyw sztucznych większych niż 2 mm. Po 8 latach od dnia publikacji Rozporządzenia dopuszczalna wartość 2,5 g/kg suchej masy zostanie ponownie oceniona w celu uwzględnienia postępów poczynionych w odniesieniu do selektywnego zbierania odpadów organicznych. 6. Kompost spełnia przynajmniej jedno z poniższych kryteriów stabilności: (a) Współczynnik pobierania tlenu: Definicja: wskaźnik stopnia rozkładu biodegradowalnej substancji organicznej w określonym czasie. Metoda ta nie jest odpowiednia dla materiału o zawartości cząstek > 0 mm powyżej 20 %, kryterium: maksymalnie 25 50 mmol O2/kg substancji organicznych/h; lub (b) Współczynnik samonagrzewania się: Definicja: maksymalna temperatura osiągana przez kompost w standardowych warunkach jako wskaźnik stanu jego tlenowej aktywności biologicznej, kryterium: Minimalny wskaźnik dojrzałości kompostu III (Rottegrad III). Seite 28

CIRCULAR ECONOMY ROZPORZĄDZENIE NAWOZOWE Materiał składowy CMC 5: PRODUKT POFERMENTACYJNY INNY NIŻ PRODUKT POFERMENTACYJNY ROŚLIN ENERGETYCZNYCH (). Produkt nawozowy z oznakowaniem CE może zawierać produkt pofermentacyjny otrzymany w wyniku fermentacji beztlenowej co najmniej jednego z wyłącznie następujących materiałów wsadowych: (a) bioodpadów w rozumieniu dyrektywy 2008/98/WE z oddzielnej zbiórki bioodpadów u źródła; (b) produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego kategorii 2 i 3 zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 069/2009; (c) żywych lub martwych organizmów lub ich części, które są nieprzetworzone lub przetworzone jedynie ręcznie, mechanicznie lub z wykorzystaniem siły grawitacji, poprzez rozpuszczanie w wodzie, flotację, ekstrakcję z wykorzystaniem wody, destylację parą wodną lub ogrzewanie jedynie w celu usunięcia wody, lub które są w jakikolwiek sposób ekstrahowane z powietrza, oprócz: frakcji organicznej zmieszanych odpadów komunalnych z gospodarstw domowych, oddzielonych w procesie mechanicznym, fizykochemicznym, biologicznym lub ręcznie, osadów ściekowych, przemysłowych innych niż wymienione w lit. ea), lub z pogłębiania oraz, produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego kategorii Seite 29

CIRCULAR ECONOMY ROZPORZĄDZENIE NAWOZOWE Materiał składowy CMC 5: PRODUKT POFERMENTACYJNY INNY NIŻ PRODUKT POFERMENTACYJNY ROŚLIN ENERGETYCZNYCH (2) (d) dodatków do fermentacji niezbędnych do poprawy wydajności lub efektywności w ilości do 5 % całkowitej masy materiałów wsadowych; lub (e) wszelkich materiałów wymienionych w lit. a) d), bez aflatoksyn które były wcześniej kompostowane lub poddane fermentacji oraz zawierają nie więcej niż 6 mg/kg suchej masy WWA64. ea) nieprzetworzonych i mechanicznie przetworzonych pozostałości z przemysłu spożywczego, z wyjątkiem sektorów wykorzystujących produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 069/2009. eb) materiałów zgodnych z CMC 2, CMC 3, CMC 4, CMC 5, CMC 6 i CMC. 2. Fermentacja beztlenowa odbywa się w zakładzie: w którym linie produkcyjne do przetwarzania materiałów wsadowych, o których mowa w ust. powyżej, są wyraźnie oddzielone od linii produkcyjnych do przetwarzania materiałów wsadowych innych niż te, o których mowa w pkt, oraz w którym unika się fizycznej styczności między materiałami wsadowymi i wyjściowymi, także podczas przechowywania. 3. Fermentacja beztlenowa obejmuje kontrolowany rozkład materiałów biodegradowalnych, który ma głównie charakter beztlenowy i odbywa się w temperaturach odpowiednich dla bakterii mezofilnych lub termofilnych. Wszystkie części każdej partii są regularnie i dokładnie wzruszane w celu zapewnienia prawidłowych warunków sanitarnych i jednorodności materiału. Seite 30

CIRCULAR ECONOMY ROZPORZĄDZENIE NAWOZOWE Materiał składowy CMC 5: PRODUKT POFERMENTACYJNY INNY NIŻ PRODUKT POFERMENTACYJNY ROŚLIN ENERGETYCZNYCH (3) Podczas procesu fermentacji wszystkie części każdej partii charakteryzują się jednym z następujących profili temperatury w czasie: (a) termofilna fermentacja beztlenowa w temperaturze 55 C przez co najmniej 24 godziny i hydrauliczny czas retencji wynoszący co najmniej 20 dni; po których następuje analiza w celu weryfikacji, czy proces fermentacji doprowadził do zniszczenia czynników chorobotwórczych; (b) termofilna fermentacja beztlenowa w temperaturze 55 C oraz proces przetwarzania obejmujący etap pasteryzacji (70 C godz) (c) termofilna fermentacja beztlenowa w temperaturze 55 C, a następnie kompostowanie w temp. 65 C lub więcej przez przynajmniej 5 dni, 60 C lub więcej przez przynajmniej 7 dni lub 55 C lub więcej przez przynajmniej 4 dni. Seite 3

CIRCULAR ECONOMY ROZPORZĄDZENIE NAWOZOWE Materiał składowy CMC 5: PRODUKT POFERMENTACYJNY INNY NIŻ PRODUKT POFERMENTACYJNY ROŚLIN ENERGETYCZNYCH (4) Podczas procesu fermentacji wszystkie części każdej partii charakteryzują się jednym z następujących profili temperatury w czasie: (d) mezofilna fermentacja beztlenowa w temperaturze 37 40 C oraz proces przetwarzania obejmujący etap pasteryzacji (70 C godz.) zgodnie z opisem w rozdziale I sekcja ust. załącznika V do rozporządzenia (UE) nr 42/20; a) maksymalna wielkość cząstek przed wprowadzeniem ich do urządzenia: 2 mm; b) minimalna temperatura całego materiału w urządzeniu: 70 C; oraz c) minimalny czas obróbki w urządzeniu bez przerw: 60 minut ; lub (e) mezofilna fermentacja beztlenowa w temperaturze 37 40 C, a następnie kompostowanie w temp. 65 C lub więcej przez przynajmniej 5 dni, 60 C lub więcej przez przynajmniej 7 dni lub 55 C lub więcej przez przynajmniej 4 dni.; Seite 32

CIRCULAR ECONOMY ROZPORZĄDZENIE NAWOZOWE Materiał składowy CMC 5: PRODUKT POFERMENTACYJNY INNY NIŻ PRODUKT POFERMENTACYJNY ROŚLIN ENERGETYCZNYCH (5) 4. Ani stała, ani płynna część produktu pofermentacyjnego nie zawiera więcej niż 6 mg/kg suchej masy WWA6. 5. Produkt pofermentacyjny zawiera nie więcej niż 5 g/kg suchej masy makroskopowych zanieczyszczeń w postaci szkła, metalu i tworzyw sztucznych większych niż 2 mm. 6. Po 5 latach od daty publikacji Rozporządzenia produkt pofermentacyjny zawiera nie więcej niż 2,5 g/kg suchej masy makroskopowych zanieczyszczeń w postaci tworzyw sztucznych większych niż 2 mm. Po 8 latach od wejście w życie Rozporządzenia dopuszczalna wartość 2,5 g/kg suchej masy zostanie ponownie oceniona w celu uwzględnienia postępów poczynionych w odniesieniu do selektywnego zbierania odpadów organicznych. 7. Zarówno stała, jak i płynna część produktu pofermentacyjnego spełnia co najmniej jedno z poniższych kryteriów stabilności: (a) Współczynnik pobierania tlenu: Definicja: wskaźnik stopnia rozkładu biodegradowalnej substancji organicznej w określonym czasie. Metoda ta nie jest odpowiednia dla materiału o zawartości cząstek > 0 mm przekraczających 20 %, kryterium: maksymalnie 50 mmol O2/kg substancji organicznych/h; lub (b) Potencjał resztkowego biogazu: Definicja: wskaźnik gazu uwolnionego z produktu pofermentacyjnego w ciągu 28 dni mierzony w odniesieniu do lotnych substancji stałych zawartych w próbce. Badanie przeprowadza się trzykrotnie, a średni wynik jest wykorzystywany w celu wykazania zgodności z wymogiem. Lotne substancje stałe to substancje stałe w próbce materiału stanowiącej stratę podczas prażenia suchych substancji stałych w temperaturze 550 C. kryterium: maksymalnie 0,45 l biogazu/g lotnych substancji stałych. Seite 33

HIGIENIZACJA I HYDRAULICZNY CZAS RETENCJI - METODY OZNACZANIA TEMPERATURĘ PROCESU (55 C PRZEZ 24H) KONTROLUJE SIĘ ZA POMOCĄ CIĄGŁEGO POMIARU W KOMORZE FERMENTACYJNEJ Z REJESTRACJĄ HYDRAULICZNY CZAS RETENCJI (20 DNI) OKREŚLA SIĘ W OPARCIU O POMIAR RZECZYWISTEGO CZASU PRZEPŁYWU MATERIAŁU ZNACZNIKOWEGO (50 KG LIOH*H2O) WPROWADZANEGO DO KOMORY FERMENTACYJNEJ I POMIAR NA WYPŁYWIE EFEKT HIGIENIZACJI OKREŚLA SIĘ POPRZEZ UMIESZCZENIE W KOMORZE FERMENTACYJNEJ PRÓBEK MATERIAŁU BIOLOGICZNEGO: - bakterii wskaźnikowych - Salmonella Senftenberg W775, patogenów pierwotniaków - Plasmodiophora brassicae (kiła kapusty) nasion pomidorów A NASTĘPNIE PODDANIE ICH BADANIOM LABORATORYJNYM NA OBECNOŚĆ FORM ŻYWYCH I PRZETRWALNIKOWYCH (2 X W ROKU) Seite 34

PUNKTY OPRÓBOWANIA DLA HIGIENIZACJI Seite 35

POMIAR HYDRAULICZNEGO CZASU RETENCJI BioAbfV 202 Page 36

KONTROLA TEMPERATURY Seite 37

6. Próbki zgodnie BioAbfV 202 Próbnik performowany z materiałem biologicznym (Salmonella senftenberg W775, Plasmodiophora brassicae, nasiona pomidorów) o średnicy około 50 mm umieszcza się w 4 króccach pomiarowych zgodnie z kierunkiem przepływu w komorze. Page 38

INSTALACJE SUCHEJ CIĄGŁEJ FERMENTACJI METANOWEJ ZMIESZANYCH ODPADÓW KOMUNALNYCH W POLSCE Instalacje w technologii Strabag: - MBP Tychy (204) - MBP Stalowa Wola (205) - MBP Kielce (206) Instalacje w technologiach innych dostawców: - MBP Leszno (200) - MBP Gać Oława (204) - MBP Jarocin (206)

FERMENTER TYPU LARAN Seite 40

CHARAKTERYSTYKA FERMENTERA TYPU LARAN Typoszereg Fermentorów od 00 m³ do 2.600 m³ pojemności Pełna automatyka bezobsługowy, jednostopniowy proces Wysoka, stabilna i ciągła produktywność biogazu na skutek przepływu tłokowego, duża redukcja substancji organicznej w porównaniu z instalacjami wsadowymi, ciągła praca komory fermentacyjnej 24/365 Wysokie obciążenie komory fermentacyjnej ładunkiem substancji organicznej oraz krótki czas retencji w porównaniu z fermentacją mokrą Zapobieganie rozwarstwianiu się fermentatu poprzez jego strefowe, lokalne mieszanie. Zachodzące na siebie mieszadła minimalizujące sedymentację i umożliwiające sukcesywny transport sedymentu do systemu opróżniania Wyjątkowo odporny na zużycie, podciśnieniowy system opróżniania fermentora firmy STRABAG Wysoka niezawodność i dyspozycyjność na skutek zastosowania kilku solidnych mieszadeł napędzanych niezależnie, osadzonych na krótkich wałach o niskich naprężeniach skrętnych. Zintegrowany system ogrzewania, poprzez elementy grzejne wbudowane w podłogę i ściany komory fermentacyjnej Elastyczny dobór różnych substratów, o zmiennej zawartości suchej masy do 50% Niezawodne funkcjonowanie komory fermentacyjnej przy różnych poziomach napełnienia 2 Seite 4

PODSUMOWANIE Technologia ciągłej suchej fermentacji doskonale wpisuje się w założenia europejskiej gospodarki o obiegu zamkniętym. W pełni spełnia wymogi (obecne i planowane) najlepszych dostępnych technologii zarówno pod względem parametrów eksploatacyjnych jak i emisyjnych Technologia ciagłej suchej fermentacji jest najlepszą alternatywą w przypadku rozbudowy i modernizacji RIPOK w zakresie przetwarzania bioodpadów Doświadczenia Strabag Umwelttechnik (5 pracujących komór fermentacji) w Polsce wskazują że technologia ta sprawdza się również w odniesieniu do frakcji biodegradowalnej wydzielonej z odpadów komunalnych zmieszanych. Wprowadzanie selektywnej selektywnej zbiórki odpadów biodegradowalnych będzie miało pozytywny wpływ na efektywność procesów a w konsekwencji wynik finansowy pracy instalacji. Instalacje fermentacji bazujące na odpadach posiadają tą przewagę nad biogazowniami rolniczymi że koszt pozyskania substratów do procesu jest ujemny. 3 Seite 42

STRABAG STRABAG Umwelttechnik GmbH Inżynieria i budowa instalacji ochrony środowiska www.strabag-umwelttechnik.com jacek.chrzastek@strabag.com Tel: 60 555 764 Copyright by STRABAG 205 Seite 43