Spis treści 1 nadawca i odbiorca, komunikat, znaki służące komunikacji, użycie słów: proszę, dziękuję, przepraszam, pożegnanie i powitanie, utwór poetycki wers, zwrotka (strofa), podmiot liryczny, w poezji ożywienie i uosobienie Magia i moc słów... Danuta Wawiłow, Człowiek ze złotym parasolem... 10 Maria Dańkowska, Dzień dobry, do widzenia, proszę, dziękuję, przepraszam ważne słowa (fragment książki Nastolatki i bon ton)... 11 Grzegorz Kasdepke, Dziękuję (fragment książki Bon czy ton. Savoir-vivre dla dzieci)... 14 Julia Hartwig, Artur Międzyrzecki, Słowa na poziomie Poziomki (fragment książki Przygody Poziomki)... 15 Ortografia dla każdego: Pisownia wyrazów z ó i u... 18 Lewis Carroll, Alicja rozmawia z panem Gąsienicą (fragment książki Alicja w Krainie Czarów)... 21 Szkoła pisania: JAK ZAPISAĆ ROZMOWĘ?... 24 Ewa Szelburg-Zarembina, Idzie Niebo... 26 Mark Twain, Tajemniczy znak (fragment książki Przygody Tomka Sawyera)... 28 Jak się porozumiewamy?... 31 Danuta Wawiłow, Jesienią... 33 Grzegorz Kasdepke, Rozmowa się nie klei (fragment książki Powrót Bartusia, czyli co to znaczy... po raz drugi)... 34 Nauka o języku bez tajemnic: Od litery do zdania... 35 Interpunkcja: Znaki interpunkcyjne na końcu zdań... 39 9 40 2 Szkolne radości, szkolne smutki... 41 autor, narrator, bohater, zasady korzystania ze słowników słownik języka polskiego, słownik ortograficzny Joanna Kulmowa, Marzenia... 42 Barbara Gawryluk, Wszystko jest inaczej! (fragment książki Moje Bullerbyn)... 43 Ortografia dla każdego: Pisownia wyrazów z rz i ż... 46 Jan Brzechwa, Nauka w Akademii Pana Kleksa (fragment książki Akademia Pana Kleksa)... 50 Szkoła pisania: JAK OPISAĆ POSTAĆ?... 53 Jeff Kinney, Szkolne przedstawienie (fragment książki Dziennik cwaniaczka. Zapiski Grega Heffleya)... 55 Nauka o języku bez tajemnic: Alfabet, litery i głoski... 59 Elżbieta Zubrzycka, Sposób na Gustawa (fragment opowiadania Słup soli)... 61 Jean-Jacques Sempé, René Goscinny, Wysyłamy anonim (fragment książki Mikołajek ma kłopoty)... 65 Nauka o języku bez tajemnic: Sylaby... 69 Jak korzystać ze słowników?... 70 72 4
3 Dom książek... 73 historia książki, osoby pracujące nad książką, wyrazy bliskoznaczne (synonimy), biblioteka, zasady korzystania z katalogów bibliotecznych, środki wyrazu w poezji rym, zasady korzystania ze słowników słownik wyrazów bliskoznacznych Od glinianych tabliczek po e-booki... Hanna Łochocka, Książka czeka... Michael Ende, W antykwariacie pana Koreandra (fragment książki Nie kończąca się historia)... Jak korzystać ze słownika wyrazów bliskoznacznych?... Krystyna Wodnicka, W bibliotece... Co znajduje się w bibliotece?... Jakie informacje odczytasz z karty katalogowej?... Arantxa Garcia de Castro, Dobre maniery w bibliotece (fragment książki Poradnik dobrych manier)... Szkoła pisania: JAK SPORZĄDZIĆ notatkę?... David Kirchner, David Casci, Rysio spotyka Przygodę (fragment książki The Pagemaster)... Ortografia dla każdego: Pisownia wyrazów wielkimi literami osoby i tytuły... Nauka o języku bez tajemnic: Rzeczownik... Interpunkcja: Zastosowanie cudzysłowu. Cudzysłów a kursywa... 74 76 77 81 83 84 85 86 88 90 94 97 100 102 4 wyrazy przeciw stawne (antonimy), utwór poetycki adresat wiersza, refren Sekretny urok i siła marzeń... Pamela Lyndon Travers, Jakby cały świat przekręcił się w jednej chwili... (fragment książki Mary Poppins)... Szkoła pisania: JAK opisać przedmiot?... Eleanor Hodgeman Porter, Bardzo dobra gra (fragment książki Pollyanna)... Nauka o języku bez tajemnic: Czasownik... Ortografia dla każdego: Bezokoliczniki o trudnych zakończeniach (-źć, -ść, -ąć)... Halina Poświatowska, Szczęście... Frances Hodgson Burnett, Marzenia o tajemniczym ogrodzie (fragment książki Tajemniczy ogród)... Nauka o języku bez tajemnic: Odmiana czasownika... Lucy Maud Montgomery, Lista przyjętych ogłoszona! (fragment książki Ania z Zielonego Wzgórza)... Ireneusz Dańko, Policja spełniła marzenie chorego chłopca (fragment artykułu ze strony www.wiadomosci.gazeta.pl)... Majka Jeżowska, Marzenia się spełniają (fragment)... Małgorzata Musierowicz, Wymarzone świąteczne prezenty (fragment książki Noelka)... Szkoła pisania: JAK NAPISAĆ przepis?... Philippe Chappius (Zep), Pozwólcie nam marzyć (fragment komiksu Titeuf. Prawo boiska)... 103 104 107 109 112 116 118 119 123 125 127 129 131 134 136 138 5
5 Sztuczki, czary i zaklęcia... 139 wydarzenia i postacie realistyczne i fantastyczne, baśń jako gatunek cechy baśni, przesłanie Andrzej Maleszka, Niebezpieczny czar (fragment książki Tajemnica mostu)... Joanne K. Rowling, Niezwykła lista szkolnych zakupów (fragment książki Harry Potter i Kamień Filozoficzny)... Nauka o języku bez tajemnic: Przymiotnik... Clive Staples Lewis, Tajemnica starej szafy (fragment książki Lew, Czarownica i stara szafa)... Roald Dahl, Pan Wonka i jego królestwo (fragment książki Charlie i fabryka czekolady)... Jacob i Wilhelm Grimm, Kryształowa kula... Hans Christian Andersen, Księżniczka na ziarnku grochu... Ewa Szelburg-Zarembina, O szklarzu i różowych szybkach... Szkoła pisania: JAK NAPISAĆ PLAN WYDARZEŃ?... Józef Ignacy Kraszewski, Kwiat paproci (fragment)... Jak dwie krople wody. Baśń belgijska (fragment książki Joanny Laskowskiej Europa pełna baśni )... Ortografia dla każdego: Pisownia wyrazów z ch i h... Interpunkcja: Wielokropek... Podsumowanie... 140 143 147 150 152 156 160 162 166 168 174 178 181 182 6 historia i cechy komiksu W świecie komiksu... Krótka historia komiksu... Henryk Jerzy Chmielewski, Tytus, Romek i A Tomek odnawiają zabytki (fragment komiksu Tytus, Romek i A Tomek. Księga XI: Tytus ratuje zabytki)... Szkoła pisania: JAK NAPISAĆ OPOWIADANIE?... Tekst pod lupą: Historia magazynu AQQ (fragment wypowiedzi ze strony www.aqq.com.pl)... Janusz Christa, Kajko i Kokosz jadą na wczasy (fragment komiksu Kajko i Kokosz na wczasach)... Nauka o języku bez tajemnic: Przysłówek... Ksenia Chamerska, Początki Kajka i Kokosza (fragment wywiadu z Januszem Christą, Świat Komiksu 1999, numer 9)... Ortografia dla każdego: Pisownia nie z różnymi częściami mowy... 183 184 186 190 193 195 198 200 202 204 6
7 wyrazy pokrewne, zdrobnienia, zgrubienia, nastrój utworu, w poezji epitet Mój dom, moi najbliżsi... Konstanty Ildefons Gałczyński, Wizyta... Joanna Olech, Niedzielny poranek (fragment książki Dynastia Miziołków)... Francesca Simon, Karolek pisze listy (fragment książki Koszmarny Karolek i prześwietne święta)... Szkoła pisania: JAK NAPISAĆ LIST?... Ryszard Przymus, Nasza Mama jest poetką...... Astrid Lindgren, Bracia (fragment książki Bracia Lwie Serce)... Paweł Beręsewicz, Prawdziwy mężczyzna (fragment książki Ciumkowe historie, w tym jedna smutna)... Nauka o języku bez tajemnic: Przyimki i spójniki... Anna Onichimowska, Jesteś moim najjaśniejszym promyczkiem (fragment książki Najwyższa góra świata)... Ortografia dla każdego: Pisownia wyrazów z ę i ą... Interpunkcja: Przecinki i spójniki... 205 206 208 210 213 215 217 219 223 225 230 232 234 8 patriotyzm, hymn państwowy, polskie symbole narodowe, przysłowie, w poezji rytm A to Polska właśnie... Mazurek Dąbrowskiego... Co łączy Polaków?... Ortografia dla każdego: Pisownia nazw geograficznych wielką literą... Juliusz Słowacki, W pamiętniku Zofii Bobrówny... Tekst pod lupą: Maria i Andrzej Szypowscy, Zamek Królewski w Warszawie (fragment książki Zamek Królewski w Warszawie)... Szkoła pisania: JAK OPISAĆ BUDYNEK?... Wanda Chotomska, W Żelazowej Woli (fragment książki Muzyka pana Chopina)... Maria Dąbrowska, Ja jestem Polakiem (fragment opowiadania Marcin Kozera)... Paweł Beręsewicz, Wojna nie jest dla dzieci (fragment książki Czy wojna jest dla dziewczyn?)... Nauka o języku bez tajemnic: Orzeczenie i podmiot. Zdanie a równoważnik zdania... Barbara Gawryluk, Trudna decyzja rodziców (fragment książki Moje Bullerbyn)... Interpunkcja: Przecinek w zdaniu pojedynczym... Danuta Wawiłow, Latem... Magdalena Jarco, Przysłowiowa Polska (fragment artykułu, Wprost 2000, numer 25)... 235 236 238 241 243 245 247 249 251 253 256 258 260 262 264 266 7
9 Szpalty i rubryki... 267 historia prasy najstarsza polska gazeta, e prasa, rodzaje gazet i czasopism, ludzie prasy, pojęcia związane z budową gazety nagłówek, lid Ciekawostki z historii prasy... Martin Widmark, Helena Willis, Wizyta w redakcji gazety (fragment książki Tajemnica gazety)... Co to jest notatka prasowa?... Henryk Jerzy Chmielewski, Tytus, Romek i A Tomek w redakcji (fragment komiksu Tytus, Romek i A Tomek. Księga XVI: Tytus dziennikarzem)... Nauka o języku bez tajemnic: Zdania nierozwinięte i rozwinięte. Zdania pojedyncze i złożone... Interpunkcja: Przecinek w zdaniu złożonym... Tekst pod lupą: Richard Platt, Przygotowanie gazety (fragment książki Baza danych. Media)... Isabel Abedi, Gazetka szkolna (fragment książki Lola dziennikarką)... Ortografia dla każdego: Pisownia tytułów czasopism... Isabel Abedi, Lola przeprowadza wywiad (fragment książki Lola dziennikarką)... Szkoła pisania: JAK NAPISAĆ OGŁOSZeNIe?... 268 271 273 274 277 281 283 285 289 291 294 296 10 zasady postępowania ze zwierzętami, w poezji wyrazy dźwięko naśladowcze (onomatopeje) Cudowny świat przyrody... Jan Brzechwa, Jak rozmawiać trzeba z psem... Maria Krüger, Jak zostałem żółtym jamnikiem (fragment książki Ucho, dynia, sto dwadzieścia pięć)... Ortografia dla każdego: Wymiana głosek a pisownia wyrazów z ó i u, rz i ż, ch i h... Neil Gaiman, Michael Zulli, Kocia gromada (fragment komiksu Stwory nocy)... Szkoła pisania: JAK OPISAĆ ZWIeRZĘ?... Małgorzata Strzałkowska, Gwałtu! Rety! Co się dzieje?!... Nauka o języku bez tajemnic: Głoski... Kenneth Grahame, Podróż po rzece (fragment książki o czym szumią wierzby)... Tekst pod lupą: Beata Pawlikowska, Dżungla (fragment książki Blondynka u szamana)... Interpunkcja: Znaki interpunkcyjne a znaczenie wypowiedzi... 297 298 300 303 305 307 309 311 315 318 320 322 Indeks... 323 8