Podstawy pomocy publicznej

Pomoc publiczna Warsz. Podstawy pomocy publicznej Pomoc publiczna jest co do zasady zakazana Wyjątki są zatwierdzane przez Komisję Niedopuszczalna pomoc publiczna musi być zwrócona 2 1

Artykuł 87 TWE podstawy pomocy publicznej Wszelka pomoc przyznawana przez Państwo Członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie (środki publiczne), która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji (zakłócenie konkurencji) poprzez sprzyjanie (korzyść) niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów (selektywność) jest niezgodna ze wspólnym rynkiem (względny zakaz) w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi (wpływ na wymianę handlową). 3 ŚRODKI PUBLICZNE Pomoc udzielana przez: władze centralne, regionalne i lokalne inne ciała publiczne i prywatne założone bądź kontrolowane przez państwo podmioty wyznaczone do redystrybucji pomocy 4 2

Rodzaje pomocy publicznej (1) Dotacje (tzw. granty) i subwencje Operacje na podatkach (zwolnienia, ulgi podatkowe, rozłożenie na raty, zaniechanie ustalania poboru podatku, umorzenie) Kredyty i pożyczki (preferencyjne, warunkowo umorzone) 5 Rodzaje pomocy publicznej (2) Subsydia kapitałowo inwestycyjne (wniesienie kapitału do spółki, czasowe nabycie udziałów spółki, konwersja zadłużenia przedsiębiorstw na kapitał) Poręczenia i gwarancje kredytowe Sprzedaż nieruchomości publicznych poniżej wartości rynkowej Sprzedaż majątku lub spółek państwowych poniżej ich wartości rynkowej 6 3

ZAKŁÓCENIE KONKURENCJI Pomoc publiczna wzmacnia pozycję konkurencyjną przedsiębiorstwa w stosunku do jego konkurentów Wyjątek: reguła de minimis pomoc o wartości nie większej niż 100.000 EURO w ciągu 3 lat. 7 KORZYŚĆ Przysporzenie bądź zwolnienie z opłat, które normalnie podmiot powinien ponosić Przywilej lub przysporzenie za darmo bądźw zamian za nieadekwatne świadczenie lub nie na warunkach rynkowych Sposób oceny wielkości udzielonej korzyści zasada inwestora prywatnego zasada kredytodawcy prywatnego 8 4

SELEKTYWNOŚĆ Korzyść dla: wybranej branży (np. górniczej) wybranego rodzaju podmiotów (np. MSP) wybranych regionów pojedynczych przedsiębiorstw 9 WPŁYW NA WYMIANĘ HANDLOWĄ (...) jest wystarczającym, że produkt lub usługa może być przedmiotem handlu pomiędzy Państwami Członkowskimi, nawet jeżeli beneficjent pomocy nie eksportuje (...) Wyjątki: Produkty / usługi, na które nie ma jeszcze rynku reguła de minimis zdrowie i edukacja turystyka brak liberalizacji rynku 10 5

Rodzaje pomocy publicznej Pomoc dopuszczalna na podstawie Traktatu WE oraz innych aktów prawa UE Pomoc dopuszczalna Pomoc w ramach wyłączeń grupowych (art. 87. 2 TWE, art. 87. 3 TWE) Pomoc zatwierdzona przez Komisję (Rozporządzenia, komunikaty, obwieszczenia) Pomoc istniejąca Decyzje indywidualne 12 6

Pomoc dopuszczalna Na podstawie art. 87. 2 TWE Pomoc o charakterze socjalnym dla indywidualnych konsumentów Pomoc na naprawienie szkód wyrządzonych przez klęski żywiołowe lub inne nadzwyczajne wydarzenia Pomoc przyznawana gospodarkom pewnych regionów Niemiec 13 Pomoc horyzontalna MSP badania rozwój zatrudnienie ochrona środowiska ratowanie i restrukturyzacja przedsiębiorstw 14 7

Pomoc sektorowa Przemysł węglowy Przemysł włókien syntetycznych Przemysł samochodowy Przemysł stoczniowy Przemysł stalowy Rolnictwo Rybołówstwo 15 Pomoc regionalna Pomoc ta jest dopuszczalna dla regionów, gdzie PKB jest niższe o co najmniej 25% niżśrednia dla całej Wspólnoty oraz dla regionów o PKB niższym o co najmniej 15% od ww. średniej i o wartości wskaźnika bezrobocia o 10% wyższym niżśrednia krajowa. 16 8

Regulacje prawne polskie i wspólnotowe przepisy regulujące pomoc publiczną Prawo wspólnotowe (1) prawo pierwotne (art. 87-89 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską) prawo wtórne rozporządzenia proceduralne (659/1999; 794/2004); rozporządzenia materialne (np. 69/2001, 2204/2002); komunikaty wytyczne (np. wspólnotowe wytyczne dotyczące pomocy państwa na rzecz ochrony środowiska naturalnego) decyzje indywidualne 18 9

Prawo wspólnotowe (2) orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości i Sądu Pierwszej Instancji Decyzje Komisji Europejskiej 19 Prawo polskie ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. w sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz.U. 2004, Nr 123 poz. 1291) i jej akty wykonawcze, w tym m.in.: Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 października 2004 r. w sprawie informacji przekazywanych Prezesowi UOKiKw celu wydania opinii o planowanej pomocy publicznej Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie szczegółowego sposobu obliczania wartości pomocy publicznej udzielanej w różnych formach 20 10

Pomoc publiczna a fundusze wspólnotowe Pomoc publiczna a fundusze wspólnotowe Podstawową zasadą funduszy strukturalnych jest zapewnienie, iż wszystkie działania podejmowane w związku z nimi są zgodne ze wspólnotowym prawem konkurencji, w tym zasadami udzielania pomocy publicznej. Co do zasady, fundusze wspólnotowe stanowią pomoc publiczną. 22 11

Pomoc publiczna a fundusze wspólnotowe Fundusze strukturalne podlegają ocenie z punktu widzenia ich zgodności z zasadami pomocy publicznej na każdym z etapów ich funkcjonowania: negocjacje i zatwierdzanie programów, Komisja ocenia programy przygotowane przez Państwa Członkowskie, Programy zawierają listęśrodków stanowiących pomoc państwa, Komisja nie zatwierdza programów zawierających niedopuszczalną pomoc. 23 Pomoc publiczna a fundusze wspólnotowe wdrażanie programów, Instytucje Zarządzające mają obowiązek zagwarantować zgodność wypłacanych dotacji z zasadami pomocy publicznej Konieczna jest notyfikacja do Komisji w przypadku przyznania beneficjentowi na dany projekt pomocy w wysokości ponad 15 mlneuro lub gdy koszty kwalifikowane danego projektu wynoszą co najmniej 25 mlneuro monitorowanie i kontrola finansowa. możliwość zawieszenie wypłat bądź nakazania ich zwrotu przez Komisję raporty przygotowywane przez Instytucje Zarządzające programów oceniające zgodność udzielanych funduszy z zasadami pomocy publicznej 24 12

Określanie wielkości pomocy publicznej Sposób przeliczania wartości pomocy publicznej, udzielanej w różnych formach, na równą jej wartość dotacji. Podstawowe pojęcia EDB (ekwiwalent dotacji brutto) kwota pomocy, którą otrzymałby beneficjent pomocy lub podmiot ubiegający się o pomoc, gdyby uzyskał pomoc w formie dotacji, bez uwzględnienia opodatkowania podatkiem dochodowym EDN (ekwiwalent dotacji netto) kwota pomocy, którą otrzymałby beneficjent pomocy lub podmiot ubiegający się o pomoc, gdyby uzyskał pomoc w formie dotacji, z uwzględnieniem opodatkowania podatkiem dochodowym Stopa referencyjna stopa oprocentowania, okresowo ustalaną przez Komisję Europejską dla każdego Państwa Członkowskiego, publikowaną w Dz. Urz. UE (dla Polski obecnie wynosi ona 5,56%) 26 13

Podstawowe zasady (1) EDB ustala się następująco: dla dotacji jest równy kwocie dotacji dla ulgi podatkowej jest równy: w przypadku obniżenia wysokości podatku różnicy między kwotą podatku należnego bez uwzględniania ulgi a kwotą podatku po jej uwzględnieniu, W przypadku obniżenia podstawy opodatkowania różnicy między kwotą podatku należnego bez uwzględnienia obniżenia podstawy opodatkowania a kwotą podatku po jej obniżeniu, W przypadku zwolnienia podatkowego kwocie zwolnienia podatkowego. dla pożyczki lub kredytu preferyncyjnego jest równy różnicy między zdyskontowaną wartością odsetek od analogicznej pożyczki lub kredytu udzielanego na warunkach rynkowych a zdyskontowaną wartością odsetek płaconych od pożyczki lub kredytu preferencyjnego 27 Podstawowe zasady (2) EDB ustala się następująco: dla poręczenia lub gwarancji jest równy: w przypadku programów poręczeniowych lub gwarancyjnych pomniejszonemu o wartość kwoty opłat prowizyjnych zapłaconych przez beneficjenta pomocy o pomoc iloczynowi kwoty poręczanego lub gwarantowanego zobowiązania i współczynnika ryzyka przejęcia przez gwaranta zobowiązań wynikających z niewykonania zobowiązania przez beneficjenta pomocy, W przypadku gwarancji indywidualnych iloczynowi, o którym mowa wyżej, lub pomniejszonemu o wartość kwoty opłaty prowizyjnej zapłaconej przez beneficjenta pomocy iloczynowi kwoty poręczanego lub zagwarantowanego zobowiązania i różnicy między stopą referencyjną a stopą uzyskaną dzięki gwarancji państwowej. dla odstąpienia od dochodzenia wierzytelności jest równy wartości wierzytelności. 28 14

Podstawowe zasady (3) EDB ustala się następująco: dla zaniechania poboru podatku jest równy niepobranejkwocie podatku: w przypadku programów poręczeniowych lub gwarancyjnych pomniejszonemu o wartość kwoty opłat prowizyjnych zapłaconych przez beneficjenta pomocy o pomoc iloczynowi kwoty poręczanego lub gwarantowanego zobowiązania i współczynnika ryzyka przejęcia przez gwaranta zobowiązań wynikających z niewykonania zobowiązania przez beneficjenta pomocy, W przypadku gwarancji indywidualnych iloczynowi, o którym mowa wyżej, lub pomniejszonemu o wartość kwoty opłaty prowizyjnej zapłaconej przez beneficjenta pomocy iloczynowi kwoty poręczanego lub zagwarantowanego zobowiązania i różnicy między stopą referencyjną a stopą uzyskaną dzięki gwarancji państwowej. dla odstąpienia od dochodzenia wierzytelności jest równy wartości wierzytelności. 29 Podstawowe zasady (4) EDB ustala się następująco: dla umorzenia w całości lub części zaległości podatkowej, odsetek za zwłokę, opłaty prolongacyjnej, zaległości z tytułu innego świadczenia pieniężnego stanowiącego środki publiczne jest równy kwocie umorzenia, dla zbycia(oddania do korzystania) mienia będącego własnością Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego na warunkach korzystniejszych od oferowanych na rynku różnica między ceną rynkową (odpłatnością za korzystanie) a zapłaconą ceną (odpłatnością poniesioną za korzystanie), Dla odroczenia terminu zapłaty świadczenia pieniężnego, rozłożenia na raty, przyspieszonej amortyzacji oraz różnych rodzajów kredytów lub pożyczek stosuje się odrębne wzory (zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie szczegółowego sposobu obliczania wartości pomocy publicznej udzielanej w różnych formach) 30 15

Pomoc istniejąca a pomoc nowa. Zakres pojęć i praktyczne konsekwencje. Podstawowe zasady Pomoc nowa (wymagająca notyfikacja) Pomoc istniejąca (nie wymagająca notyfikacji) Pomoc przyznana bezprawnie (pomoc udzielona z naruszeniem obowiązku zgłoszenia, która podlega zwrotowi wraz z odsetkami) 32 16

Pomoc istniejąca Klasyfikacja pomocy publicznej jest oparta na zasadach wyrażonych w Rozporządzeniu 659/1999, w związku z ZałącznikiemIV do Traktatu Akcesyjnego. Zgodnie z pkt3 ust. 1 lit. c) Załącznika, za pomoc istniejącą będzie uważana pomoc, która spełni jeden z poniższych warunków: (i) stanowi środek pomocowy wprowadzony w życie przed dniem 10 grudnia 1994 r.; (ii) stanowi środek pomocowy wymieniony w dodatku do niniejszego Załącznika; (iii) stanowi środek pomocowy, który przed dniem przystąpienia został uznany przez organ nadzorujący pomoc w Polsce przez UOKiKzazgodny ze wspólnym rynkiem, oraz Komisja w terminie trzech miesięcy nie zgłosiła sprzeciwu w związku z istnieniem poważnych wątpliwości co do zgodności udzielonej pomocy ze wspólnym rynkiem. 33 Pomoc nowa Na podstawie art. 1 lit. c) Rozporządzenia 659/1999, za nową pomoc należy uznać każdą pomoc, która nie jest pomocą istniejącą, a ponadto także wszystkie zmiany pomocy istniejącej. Biorąc pod uwagę regulacje Traktatu Akcesyjnego, zanową pomocnależy uznać pomoc udzieloną po akcesji, która nie podlega wyłączeniu na podstawie Dodatku do Załącznika lub nie została wyłączona na podstawie procedury przejściowej oraz pomoc, która została przyjęta przed akcesją i ma zastosowanie po dniu przystąpienia, ale nie została przyjęta w ramach procedury przejściowej. Pojęcie pomocy przyjętej przed akcesją Pojęcie pomocy, która ma zastosowanie po dniu przystąpienia 34 17

Prawa stron trzecich w postępowaniu Zakres uprawnień przysługujących stronom trzecim. Środki prawne i ich skutki. Skargi osób trzecich Każdy może poinformować KE o przypadkach pomocy sprzecznej z acquis (donos). KE analizuje donos i może rozpocząć postępowanie, o czym informuje donosiciela. Donos w istocie pełni pozytywną rolą, gdyż zapewnia skuteczniejszą ochronę konkurencji na rynku. 36 18

Skarga złożenie skargi do Komisji, która ma obowiązek udzielenia odpowiedzi forma skargi i jej podstawowe elementy wzór skargi możliwe rozstrzygnięcia Komisji Europejskiej: brak podstaw do wszczęcia dochodzenia rozpoczęcie procedury dochodzenia 37 Prawa stron trzecich w trakcie postępowania wniesienie uwag do opublikowanej decyzji (warunek locus standi w Sądzie Pierwszej Instancji) otrzymanie kopii decyzji wraz z uzasadnieniem 38 19

Obowiązki udzielających pomoc publiczną i jej beneficjentów. Kontrola i sprawozdawczość. Obowiązki udzielających pomoc publiczną Kompetencje kontrolne Prezesa UOKiK Nadzór Komisji Europejskiej Podmioty udzielające pomoc publiczną są zobowiązane do przedstawienia Prezesowi UOKiKsprawozdań o przyznanym wsparciu. Powinny one zawierać informacje dotyczące: beneficjentów, rodzajów pomocy, form i wielkości wsparcia, przeznaczenia pomocy. 40 20

Obowiązki beneficjentów pomocy publicznej i organów administracji Sprawozdawczość obejmuje także: organy właściwe do poboru należności (przekazywanie Ministrowi Finansów sprawozdań o zaległościach przedsiębiorców we wpłatach świadczeń należnych na rzecz sektora finansów publicznych wybranych beneficjentów pomocy publicznej Szczególne rozwiązania: wydawanie zaświadczeń o udzieleniu pomocy de minimis sytuacja przedsiębiorstw publicznych 41 Praktyczne przykłady i zasady udzielania pomocy publicznej związanej z zatrudnieniem. 21

Uwagi wstępne Pomoc publiczna na zatrudnienie a tzw. wyłączenia grupowe Podstawowe cele pomocy publicznej na zatrudnienie: pomoc na tworzenie zatrudnienia pomoc związana z rekrutacją pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji i niepełnosprawnych pomoc związana z dodatkowymi kosztami zatrudnienia pracowników niepełnosprawnych 43 Uwagi wstępne Inne rodzaje pomocy publicznej, która może być udzielana przez organy zajmujące się sprawami zatrudnienia : pomoc de minimis pomoc regionalna (na tworzenie miejsc pracy) pomoc dla msp (na doradztwo, na udział w targach) pomoc na szkolenia 44 22

Wyłączenia grupowe warunki zastosowania Brak obowiązku notyfikacji do Komisji Europejskiej, o ile: Pomoc jest udzielana w ramach systemu, który nie koncentruje się na jednym sektorze gospodarki System pomocy wprowadzony przez dane państwo Członkowskie spełnia wszystkie warunki przewidziane przez dane Rozporządzenie (wprowadzające wyłączenia grupowe) System pomocy zawiera wyraźne odniesienia do danego Rozporządzenia w postaci przytoczenia jego tytułu i odniesienia dotyczącego publikacji w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich 45 Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 2204/2002 z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa w zakresie zatrudnienia Podstawowe pojęcia: Liczba pracowników Pracownik znajdujący się w niekorzystnej sytuacji Pracownik niepełnosprawny Zatrudnienie chronione Koszty płac Zakres zastosowania wszystkie sektory z wyłączeniem: sektora górnictwa sektora stoczniowego, oraz transportu 46 23

Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 2204/2002 z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa w zakresie zatrudnienia Pomoc na tworzenie zatrudnienia: Intensywność pomocy nie większa niż: 15% w przypadku małych przedsiębiorstw 7,5% w przypadku średnich przedsiębiorstw (pomoc w Państwach Członkowskich, które nie kwalifikują się do pomocy regionalnej) Intensywność pomocy w PL do 31.12.2006 nie większa niż: Regionalny pułap pomocy regionalnej + 15% (max. 75%), tj.: -w przypadku Warszawy i Poznania 30%+15% = 45% -w przypadku Krakowa, Katowic i Trójmiasta 40%+15%=55% -na pozostałych obszarach 50%+15%=65% 47 Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 2204/2002 z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa w zakresie zatrudnienia Pomoc na tworzenie zatrudnienia: Intensywność pomocy w Polsce od 01.01.2007 nie większa niż: Regionalny pułap pomocy regionalnej + 15% (max. 75%), tj.: -w przypadku Woj. Mazowieckiego 30%+15% = 45% -w przypadku Województw: Śląskiego, Dolnośląskiego, Wielkopolskiego, Lubuskiego, Zachodniopomorskiego, Pomorskiego 40%+15%=55% -w przypadku Województw: Łódzkiego, Kujawsko-Pomorskiego, Warmińsko-Mazurskiego, Podlaskiego, Lubelskiego, Świętokrzyskiego, Podkarpackiego, Małopolskiego, Opolskiego 50%+15%=65% 48 24

Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 2204/2002 z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa w zakresie zatrudnienia Pomoc na tworzenie zatrudnienia (ciąg dalszy) intensywność pomocy podwyższoną (o 15%) stosuje się jedynie, jeżeli wkłądbeneficjenta w finansowanie wynosi przynajmniej 25% i zatrudnienie jest utrzymywane na tym samym poziomie, Pułap intensywności stosuje się do intensywności pomocy obliczanej jako procent kosztów płac przez okres dwóch lat w stosunku do zatrudnienia spełniającego warunki: -stworzone zatrudnienie musi stanowić wzrost netto liczby pracowników w porównaniu ze średnią z ostatnich 12 miesięcy, -zatrudnienie będzie utrzymane przez okres 3 lat lub 2 lat (w przypadku msp), -nowi pracownicy zatrudnieni w wyniku stworzenia zatrudnienia nigdy nie mieli pracy lub stracili ją lub tracą pracę dotychczasową. 49 Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 2204/2002 z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa w zakresie zatrudnienia Pomoc na tworzenie zatrudnienia (ciąg dalszy) Pomoc jest dopuszczalna, gdy beneficjent przedłoży wniosek, lub Państwo Członkowskie przyjęło przepisy prawne dające prawo do pomocy na podstawie kryteriów wykluczających stosowanie praktyk uznaniowych, Pomoc jest dopuszczalna, gdy: -stworzone zatrudnienie jest związane z wykonywaniem projektu inwestycji w aktywa materialne lub wartości niematerialne i prawne, oraz -zatrudnienie jest tworzone w ciągu 3 lat od ukończenia inwestycji. 50 25

Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 2204/2002 z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa w zakresie zatrudnienia Rekrutacja pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji i niepełnosprawnych: intensywność pomocy odnoszącej się do zatrudnienia pracownika/pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji lub niepełnosprawnych obliczana jako procent kosztów płac przez okres jednego roku od momentu rekrutacji nie przekroczy: -50% w odniesieniu do pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji -60% w odniesieniu do pracowników niepełnosprawnych 51 Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 2204/2002 z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa w zakresie zatrudnienia Rekrutacja pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji i niepełnosprawnych: dodatkowe warunki: -pracownicy muszą być uprawnieni do nieprzerwanego zatrudnienia przez minimum 12 miesięcy, z wyjątkiem zwolnienia z powodu naruszenia obowiązków pracowniczych, -gdy rekrutacja nie stanowi wzrostu liczby netto pracowników w danym zakładzie, stanowiska nie zostały zwolnione z powodu redukcji etatów, a w wyniku dobrowolnego odejścia, przejścia na emeryturę, zwolnienia za naruszenia obowiązków służbowych lub dobrowolnej redukcji czasu pracy. 52 26

Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 2204/2002 z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa w zakresie zatrudnienia Dodatkowe koszty zatrudnienia pracowników niepełnosprawnych: Podstawowy warunek: Pomoc nie przekroczy poziomu niezbędnego do dokonania jakiejkolwiek rekompensaty w zakresie zmniejszonej wydajności wynikającej z niepełnosprawności pracownika oraz kosztów, które są kosztami dodatkowymi względem kosztów, które beneficjent poniósłby, jeżeli zatrudniałby pracowników, którzy nie są niepełnosprawnymi, przez każdy okres czasu, przez który pracownicy niepełnosprawni są w rzeczywistości zatrudniani. Rekompensaty dotyczą następujących kosztów: -kosztów adaptacji pomieszczeń, -kosztów zatrudnienia pracowników, spędzających czas wyłącznie na pomocy pracownikowi lub pracownikom niepełnosprawnym, -kosztów adaptacji lub nabycia urządzeń przeznaczonych do ich użytku. 53 Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 2204/2002 z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa w zakresie zatrudnienia Dodatkowe koszty zatrudnienia pracowników niepełnosprawnych: Dodatkowe warunki: Jeżeli beneficjent pomocy zapewnia tzw. zatrudnienie chronione, pomoc może dodatkowo pokrywać, lecz nie może przewyższać, kosztów budowy, instalacji lub rozbudowy danego zakładu i wszelkich kosztów administracyjnych oraz transportowych, które wynikają z zatrudnienia niepełnosprawnych Dany system pomocy wprowadzony przez Państwo Członkowskie przewiduje, że pomoc jest uwarunkowana prowadzeniem przez beneficjenta dokumentacji pozwalającej na sprawdzenie, czy pomoc spęłniawcześniej wymienione warunki. 54 27

Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 2204/2002 z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa w zakresie zatrudnienia Kwestia dopuszczalności kumulacji pomocy Pomoc na podstawie ww. Rozporządzenia, która jednak podlega uprzedniej notyfikacji: pomoc przekraczająca wysokość 15 mln euro dla jednego przedsiębiorcy przez okres 3 lat, systemy pomocy związane z rekrutacją pracowników nie znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji, systemy pomocy w zakresie zamiany umów tymczasowych pracę lub umów na czas określony na umowy o pracę na czas nieokreślony, pomoc związana z restrukturyzacją przedsiębiorstwa lub pomoc przedsiębiorstwom w celu utrzymania pracowników, którzy w innym przypadku zostaliby zwolnieni. 55 Praktyczne przykłady i zasady udzielania pomocy publicznej na zatrudnienie. Podsumowanie. Pytania. 56 28

Kontrola udzielania pomocy publicznej. Procedura udzielania pomocy publicznej krajowa i wspólnotowa Kontrola pomocy publicznej Podstawa prawna w procedurze krajowej: Ustawa o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej Dz. U. 2004 nr 123 poz. 1291 Postawa prawna w procedurze wspólnotowej: Przepis art. 88 TWE Praktyka tworzona przez Komisję Europejską Orzecznictwo ETS Rozporządzenie 659/1999/WE 58 29

Krajowa kontrola pomocy publicznej Zawiadomienie Prezesa UOKiK szczegółowa dokumentacja Opinia Prezesa UOKiK wydawana w ciągu 21 (pomoc indywidualna) lub 60 dni (program pomocowy): opinia o zgodności ze wspólnym rynkiem opinia o niezgodności ze wspólnym rynkiem Notyfikacja KE za zgodą Rady Ministrów 59 Kontrola pomocy publicznej Rozporządzenie 659/1999/WE Pierwsze rozporządzenie precyzyjnie regulujące procedury związane z kontrolą pomocy publicznej przez Komisją Europejską Wcześniej zasady kontroli regulowała praktyka oraz orzecznictwo ETS Rozporządzenie reguluję 4 rodzaje procedur 60 30

Rozporządzenie 659/1999/WE PROCEDURY Procedura w sprawie pomocy notyfikowanej (Rozdz. II) Procedura w sprawie pomocy niezgodnej z prawem (Rozdz. III) Procedura w sprawie nadużycia pomocy (Rozdz. IV) Procedura w sprawie dotychczasowych programów pomocy (Rozdz. V) 61 Procedura w sprawie pomocy notyfikowanej Państwa mają obowiązek notyfikowania udzielanej pomocy WYJĄTEK: ściśle określone rodzaje pomocy horyzontalnej KE potwierdza otrzymany wniosek notyfikujący pomoc. Od tego terminu zaczyna biec termin dla KE Państwo Członkowskie może zawsze wycofać wniosek (art. 8) 62 31

Procedura w sprawie pomocy notyfikowanej (2) Obowiązek dokonania pełnej notyfikacji przez Państwo. Niepełne informacje opóźniają wydanie decyzji KE. KE ma 2 miesiące na analizę informacji i decyzję, ale istnieje możliwość przedłużania terminu (art. 4 ust. 5). KE może żądać dodatkowych informacji (art. 5), co przedłuża procedurę. Niedostarczenie oznacza wycofanie notyfikacji przez Państwo. 63 Procedura w sprawie pomocy notyfikowanej (3) Termin na dostarczenie może być wydłużony na wniosek Państwa Członkowskiego. Jeżeli KE nie podejmie decyzji we wskazanym terminie, uznaje się pomoc za zatwierdzoną. Państwo notyfikuje KE zamiar wprowadzenia pomocy w życie (KE ma 15 dni na sprzeciw). Klauzula standstill pomocy nie wolno udzielić do czasu otrzymania ostatecznej zgody KE. 64 32

Procedura w sprawie pomocy notyfikowanej (4) Procedura dwu stopniowa: badanie wstępne oraz postępowanie wyjaśniające. Badanie wstępne zakończone decyzją: program nie jest pomocą publiczną program jest zgodny z prawem UE wszczęcie postępowania wyjaśniającego 65 Procedura w sprawie pomocy notyfikowanej (5) Wszczęcie postępowania wyjaśniającego Decyzja wszczynająca postępowanie zawiera: podsumowanie stanu faktycznego i prawnego wstępną ocenę KE wątpliwości KE co do zgodności z acquis wezwanie do przedstawiania uwag Państwa w terminie miesiąca Złożone uwagi stron są przedstawiane Państwu, które może się do nich ustosunkować w terminie miesiąca. KE może żądać dodatkowych informacji od Państwa. 66 33

Procedura w sprawie pomocy notyfikowanej (6) Wszczęcie postępowania wyjaśniającego KE podejmuje decyzje: Nie mamy do czynienia z pomocą publiczną Pomoc jest zgodna z prawem UE (decyzja pozytywna) Decyzja warunkowa KE wskazuje warunki na jakich uzna, że pomoc jest zgodna Decyzja negatywna proponowana pomoc jest niezgodna z acquis Całość procedury do 18 miesięcy (termin instrukcyjny) 67 Procedura w sprawie pomocy nienotyfikowanej KE otrzymuje donos lub z własnego źródła wie o nienotyfikowanejpomocy i wszczyna postępowanie wyjaśniające, żądając informacji od Państwa. KE może wydać decyzję nakazującą wstrzymanie pomocy (tzw. nakaz zawieszenia). KE może nakazać zwrot pomocy z odsetkami (tzw. nakaz windykacji). 68 34

Procedura w sprawie pomocy nienotyfikowanej(2) KE składa pozew do ETS w przypadku niewykonania nakazu zawieszenia lub nakazu windykacji przez Państwo Członkowskie (art. 12) Jest to traktowane jako naruszenie prawa UE Dalsza procedura przed ETS jak w przypadku art. 228 TWE Przedawnienie roszczeń 10 lat 69 Procedura w sprawie nadużycia pomocy Jest to pomoc formalne udzielona zgodnie z prawem, ale wydatkowana w sposób sprzeczny z acquis. KE otrzymuje donos lub z własnego źródła wie o pomocy i wszczyna postępowanie wyjaśniające, żądając informacji od Państwa. Decyzja wszczynająca postępowanie zawiera przesłanki z art.6 rozporządzenia 659/1999/WE. 70 35

Procedura w sprawie nadużycia pomocy (2) KE może nakazać zawieszenie realizacji programu zawierającego kwestionowaną pomoc. KE może zakończyć postępowanie uznając, że pomoc jest zgodna z acquis. KE może nakazać zwrot pomocy z odsetkami (tzw. nakaz windykacji) Jest to traktowane jako naruszenie prawa UE. Dalsza procedura przed ETS jak w przypadku art. 228 TWE. Przedawnienie roszczeń 10 lat. 71 Procedura w sprawie dotychczasowych programów pomocy Państwa Członkowskie mają obowiązek informowania KE o realizacji programów pomocy. KE może uznać, że program pomocy przestał być zgodny z acquis. Wzywa Państwo do przedstawienia wyjaśnień. KE może proponować zmiany programu, aby zapewnić zgodność z acquis. Akceptacja KE oznacza dalszą zgodność programu. Brak zgody na zmiany prowadzić może do likwidacji programu. 72 36

Zasady zwrotu pomocy publicznej Zwrot pomocy publicznej Zwrot pomocy przyznanej niezgodnie z zasadami wspólnego rynku oraz pomocy wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem: Obowiązek zwrotu udzielonej pomocy przez Beneficjenta na podstawie decyzji Komisji Zwrot z odsetkami wg stopy referencyjnej ustalonej przez Komisję Wstrzymanie wykonania decyzji poprzez wniesienie odwołania do Sądu Pierwszej Instancji 74 37

Zwrot pomocy publicznej Przekazanie kopii decyzji Beneficjentowi i jej ogłoszenie przez Prezesa UOKiK Jeśli pomoc udzielona na podstawie decyzji podmiot udzielający pomocy może ją uchylić albo zmienić lub nakazać zwrot udzielonej pomocy Jeśli pomoc udzielona na podstawie umowy podmiot udzielający może wystąpić do sądu o rozwiązanie umowy 75 Zwrot pomocy publicznej Przymusowe ściągnięcie kwoty stanowiącej równowartość udzielonej pomocy wraz z odsetkami: Jeśli pomoc udzielona na podstawie decyzji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji Jeśli pomoc udzielona na podstawie umowy w trybie przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym 76 38

Praktyczne aspekty udzielania pomocy publicznej przez władze lokalne Uwagi o charakterze generalnym przepisy prawa wspólnotowego nie są podstawą udzielania pomocy publicznej (przykładowo podstawą udzielenia pomocy w formie zwolnień z podatku od nieruchomości na terenie gminy jest ustawa o podatkach i opłatach lokalnych) wymóg zatrudnienia osób zameldowanych na terenie gminy jest niezgodny ze wspólnotową zasadą swobody przepływu pracowników, w szczególności z postanowieniami art. 39 TWE projekt programu pomocowego powinien być aktem normatywnym 78 39

Najczęś ęściej powtarzające się błędy w programach pomocowych Uwagi dotyczące programów pomocy de minimis: przyjmuje się, iż ze względu na kwotę, pomoc de minimis nie narusza wymiany handlowej między państwami członkowskimi oraz nie zakłóca ani też nie grozi zakłóceniem konkurencji), uchwała powinna zawierać wszystkie warunki udzielania pomocy z Rozporządzenia Komisji (WE) Nr 69/2001 lub sformułowanie: Pomoc udzielana na podstawie niniejszej uchwały jest pomocą de minimis, a jej udzielanie następuje zgodnie z warunkami określonymi w rozporządzeniu Komisji (WE) Nr 69/2001 z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy w ramach zasady de minimis (Dz.Urz. WE L 10, 13.01.2001). 79 Najczęś ęściej powtarzające się błędy w programach pomocowych uchwała powinna wyłączać sektory, w których nie udziela się pomocy de minimis (transport, rolnictwo, pomoc eksportowa) należy pamiętać, iż: wielkość pomocy de minimis, określona w rozporządzeniu stanowi wartość brutto (tzn. nie uwzględnia potrąceń z tytułu podatków bezpośrednich) pomoc de minimis podlega sumowaniu wyłącznie z inną pomocą de minimis programy przewidujące udzielanie pomocy de minimis powinny obowiązywać najpóźniejdo końca 2006 r. 80 40

Najczęś ęściej powtarzające się błędy w programach pomocowych w uchwale należy zawrzeć reguły kumulacja pomocy udzielanej na podstawie programu z pomocą na nowe inwestycje raz pomocą na tworzenie nowych miejsc pracy związanych z nową inwestycją w uchwałach często brakuje przepisu, iż pomoc w ramach programu dla MSP nie będzie udzielana albo będzie notyfikowana do KE jako pomoc indywidualna, jeśli spełniony będzie jeden z poniższych warunków: ogólna kwota kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą wyniosłaby równowartość co najmniej 25 mln euro oraz wielkość pomocy wyniosłaby co najmniej 50% intensywności pomocy regionalnej, ogólna wartość pomocy brutto wyniosłaby równowartość co najmniej 15 mln euro. 81 Najczęś ęściej powtarzające się błędy w programach pomocowych w uchwałach brakuje przepisu, iż pomoc w ramach programu na zatrudnienie nie będzie udzielana albo będzie notyfikowana do Komisji Europejskiej, jeżeli wartość tej pomocy brutto łącznie z inną pomocą na zatrudnienie otrzymaną przez tego przedsiębiorcę w okresie trzech kolejnych lat poprzedzających dzień udzielenia planowanej pomocy przekracza kwotę stanowiącą równowartość 15 mln euro w przypadku pomocy inwestycyjnej (programy regionalne), w uchwale należy zagwarantować, iż wniosek o udzielenie pomocy musi zostać złożony przed rozpoczęciem prac nad danym projektem inwestycyjnym 82 41

Najczęś ęściej powtarzające się błędy w programach pomocowych przez zwiększenie zatrudnienia należy rozumieć przyrost netto miejsc pracy w przedsiębiorstwie wporównaniu ze średnią z ostatnich 12 miesięcy w programie należy zawrzeć definicję nowej inwestycji i/lub tworzenia nowych miejsc pracy związanych z nową inwestycją (w zależności od przeznaczenia pomocy) wuchwale należy doprecyzować pojęcie kosztów kwalifikowanych zatrudnienia jest towartość ponoszonych przez przedsiębiorcę dwuletnich kosztów pracy nowo zatrudnionych pracowników, tj. kosztów wynagrodzeń brutto pracowników oraz obowiązkowych składek na ubezpieczenie społeczne 83 Najczęś ęściej powtarzające się błędy w uchwałach ach uchwała przewidująca udzielanie pomocy na zatrudnienie (w ramach rozporządzenia Komisji (WE) Nr 2204/2002) powinna zawierać przepis, iż: pomocą może być objęte wyłącznie tworzenie miejsc pracy dla osób, które nigdy nie miały pracy, straciły ją lub też obecnie tracą pracę przedsiębiorca musi utrzymać miejsca pracy przez okres 3 lat (lub 2 lat w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw) od dnia ich utworzenia 84 42

Najczęś ęściej powtarzające się błędy w uchwałach ach uchwała przewidująca udzielanie pomocy dla MSP (Rozporządzenia Komisji (WE) Nr 70/2001) powinna zawierać przepis, iż przedsiębiorca musi utworzyć nowe miejsca pracy w okresie 3 lat od daty zakończenia inwestycji oraz utrzymać je przez okres 5 lat od daty ich utworzenia w uchwale należy określić, czy program pomocowy będzie miał zastosowanie do przedsiębiorców znajdujących się w trudnej sytuacji ekonomicznej, zgodnie z Wytycznymi Wspólnotowymi dotyczącymi pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw (jeśli tak, to konieczne jest zapewnienie, iż pomoc będzie zgodna z przepisami ww. Wytycznych, w szczególności pomoc udzielana dużemu lub średniemu przedsiębiorcy będzie podlegać indywidualnej notyfikacji do Komisji). 85 Najczęś ęściej powtarzające się błędy w uchwałach ach w uchwale należy zawrzeć warunki dotyczące pomocy na realizację dużych projektów inwestycyjnych, bądź wykluczyć możliwości udzielania pomocy na duże projekty inwestycyjne) tak, aby program był zgodny ze Wspólnotowymi wielosektorowymi zasadami ramowymi dotyczącymi pomocy regionalnej przeznaczonej na realizację dużych projektów inwestycyjnych Udzielanie pomocy regionalnej Uchwały przewidujące udzielanie pomocy regionalnej nie mogą przy obecnym stanie prawnym notyfikowane do Komisji Europejskiej. Zgodnie z art. 66 ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej akty prawa miejscowego określające szczegółowe warunki udzielania pomocy podlegały notyfikacji jedynie do 31 grudnia 2004 r. 86 43

Udzielanie pomocy regionalnej Konieczność dostosowania uchwał do prawa wspólnotowego, jeżeli na ich podstawie udzielana jest pomoc podmiotom, które nabyły prawo do zwolnienia z podatku od nieruchomości po 1 maja 2004 r. Po 1 maja 2004 r. udzielanie pomocy regionalnej bez jej wcześniejszej notyfikacji do Komisji Europejskiej (zgodnie z art. 88 TWE) stanowi pomoc bezprawną. Min. Finansów przygotowało ogólnopolski projekt programu pomocy regionalnej w zakresie zwolnień w podatku od nieruchomości, który został notyfikowany do KEw celu uzyskania akceptacji.zatwierdzenie tego programu przez KE umożliwi gminom udzielanie pomocy regionalnej (po podjęciu stosownych uchwał zwalniających podatku od nieruchomości) bez obowiązku występowania o notyfikację do KE. 87 44