Grudzień r. Informacja o kartach płatniczych III kwartał r.
Grudzień r. Informacja o kartach płatniczych III kwartał r. Departament Systemu Płatniczego Warszawa, r.
Spis treści 1. Streszczenie 1 2. Liczba kart płatniczych 3 2.1. Ogólna liczba kart 3 2.2. Karty płatnicze w podziale na rodzaje według systemów kartowych 3 2.3. Karty płatnicze w podziale na rodzaje według sposobu rozliczania transakcji 4 2.4. Karty płatnicze w podziale na rodzaje według technologii zapisu danych 8 2.5. Karty płatnicze zbliżeniowe 1 3. Transakcje z wykorzystaniem kart płatniczych 13 3.1. Liczba transakcji 13 3.2. Wartość transakcji 15 3.3. Transakcje bezgotówkowe 16 4. Infrastruktura rynku kart płatniczych 21 4.1. Bankomaty 21 4.2. Akceptanci 23 4.3. Punkty handlowo-usługowe 23 4.4. Terminale POS 24 4.5. Punkty oferujące usługę cash back 24 Załącznik 1 27 Załącznik 2 28 Załącznik 3 29 Załącznik 4 3 Załącznik 5 31 Załącznik 6 32 Spis wykresów 33
Streszczenie 1. Streszczenie Na koniec III kwartału r. znajdowało się na rynku polskim 35,5 mln kart płatniczych, to jest o 337 tys. kart więcej niż w czerwcu r. (wzrost o 1%). Łączna liczba kart debetowych wyniosła 29,2 mln szt. i ich liczba zwiększyła się o 388 tys., co stanowiło wzrost o 1,3%. Równoczesnie odnotowano spadek liczby kart kredytowych. Na koniec września r. łączna liczba kart kredytowych wyniosła 6 mln szt. W okresie III kwartału r. liczba kart kredytowych zmniejszyła się o 49 tys. sztuk, co oznacza spadek o,8%. W III kwartale r. odnotowano wzrost liczby i wartości transakcji przeprowadzonych przy użyciu kart płatniczych. Przy użyciu kart płatniczych przeprowadzono 69 mln transakcji (gotówkowych oraz bezgotówkowych), na łączną kwotę 121 mld zł, co w porównaniu do poprzedniego kwartału stanowiło wzrost odpowiednio o 7,3% oraz 3,9%. W III kwartale r. pojedyncza transakcja dokonana przy użyciu karty płatniczej wynosiła ok. 175 zł. Pojedyncza karta płatnicza posłużyła do realizacji średnio 19,4 transakcji, zarówno gotówkowych, jak i bezgotówkowych (w poprzednim kwartale wskaźnik ten był niższy, tj. 18,3). Według danych z banków, w III kwartale r. przy użyciu kart przeprowadzono 494,1 mln transakcji bezgotówkowych na łączną kwotę 41,2 mld zł, co w porównaniu do poprzedniego kwartału stanowiło wzrost odpowiednio o 13,4% i 9,6%. Karta płatnicza została wykorzystana do realizacji płatności bezgotówkowych średnio ok. 13 razy - w przeciągu ostatniego kwartału wskaźnik nieznacznie zwiekszył się z poziomu 12 transakcji. Pojedyncza płatność bezgotówkowa wynosiła średnio 84 zł (w poprzednim kwartale 86 zł). Liczba działających na polskim rynku akceptantów zwiększyła się o 7,3 tys. do poziomu 154,1 tys. Nastąpił także wzrost liczby punktów handlowo-usługowych, które są przystosowane do akceptacji kart płatniczych. Na koniec września r. było ich 29 tys. czyli o 1,8 tys. więcej niż w czerwcu r. Na koniec września r. liczba terminali POS dostępnych na rynku wynosiła 378,7 tys. czyli przybyło 21,3 tys. urządzeń, co stanowi wzrost o 6%. Z danych uzyskiwanych od agentów rozliczeniowych wynika, że w III kwartale r. zarejestrowano 487,3 mln transakcji bezgotówkowych na łączną kwotę 37,5 mld zł, co w porównaniu do poprzedniego kwartału stanowiło wzrost odpowiednio o 12,8% i 8,2%. W III kwartale r. nastąpił spadek liczby transakcji dokonanych w Internecie z wykorzystaniem karty płatniczej. Liczba transakcji wyniosła 2,6 mln transakcji, czyli o 8,5% mniej niż w II kwartale br. Wartość transakcji zarejestrowanych w ciągu kwartału wyniosła 579,2 mln zł, czyli wzrosła o 1,9% w porównaniu do poprzedniego kwartału. Średnia wartość transakcji przeprowadzonej w Internecie wyniosła 226 zł. Informacja o kartach płatniczych III kwartał r. 1
Streszczenie Na koniec września r. sieć bankomatów dostępnych na terenie naszego kraju obejmowała 19.695 bankomatów, czyli o 182 sztuk więcej niż w czerwcu br. Średnio dziennie dokonywano w jednym bankomacie na terenie kraju 115 transakcji (w poprzednim kwartale 114). Średnia wartość transakcji przeprowadzonej w bankomacie wyniosła 387 zł (w poprzednim kwartale wyniosła 384 zł). Na przestrzeni III kwartału r. w bankomatach przeprowadzono 191 mln operacji, czyli o 6,8% mniej niż w poprzednim kwartale. Wypłaty z bankomatów wyniosły łącznie 78,8 mld zł czyli o,3% więcej niż w poprzednim kwartale. W III kwartale br. wzrosła liczba placówek, w których klienci mogą dokonać wypłat typu cash back. Na koniec września br. takich placówek było ok. 6,4 tys. czyli o 7 tys. więcej niż w czerwcu br. Po raz kolejny liczba przeprowadzonych w kwartale transakcji przekroczyła milion sztuk. Na przestrzeni III kwartału r. dokonano 1,33 mln transakcji cash back. W porównaniu do kwartału poprzedniego, oznacza to wzrost o 16%. Wartość przeprowadzonych transakcji cash back wyniosła 146 mln zł i w porównaniu do poprzedniego kwartału wzrosła o 13,9%. Średnia wartość pojedynczej wypłaty typu cash back wyniosła 11 zł (dla porównania średnia wartość pojedynczej transakcji w bankomacie była niemal 3,5 - krotnie większa). 2 Narodowy Bank Polski
Liczba kart płatniczych 2. Liczba kart płatniczych 2.1. Ogólna liczba kart Według stanu na koniec września r., na polskim rynku znajdowało się w obiegu 35,5 mln kart płatniczych, to jest o 337 tys. kart więcej niż w czerwcu r., co stanowiło wzrost o 1% (wykres nr 1). W okresie roku, porównując stan na koniec września oraz roku odnotowano wzrost liczby kart płatniczych o 1,8%. Wykres 1. Liczba kart płatniczych (w mln szt.) w Polsce na koniec kolejnych kwartałów od II kwartału r. 4 35 mln szt. +1,5 % +,4% +1,1% + 2,3% +1,4% -,7% +,2% + 1,2% +1% 3 25 2 15 1 5 32,7 33,2 33,3 33,6 34,4 34,9 34,7 34,7 35,2 35,5 2.2. Karty płatnicze w podziale na rodzaje według systemów kartowych Pozycję dominującą na rynku polskim, jeśli chodzi o organizacje płatnicze, nadal utrzymuje organizacja VISA, do której należy 59,7% wydanych w Polsce kart płatniczych, natomiast drugie miejsce z 39,1% udziałem w rynku zajmuje organizacja MasterCard, co zaprezentowano na wykresie nr 2. W stosunku do poprzedniego kwartału odnotowano wzrost udziału MasterCard o,6 punktu procentowego oraz spadek udziału VISA o,6 punktu procentowego. Udział pozostałych kart na koniec III kwartału r. wyniósł 1,3%, w tym głównie kart własnych banków. Informacja o kartach płatniczych III kwartał r. 3
Liczba kart płatniczych Wykres 2. Struktura wydanych kart według poszczególnych systemów kartowych - stan na koniec II oraz III kwartału r. 2.3. Karty płatnicze w podziale na rodzaje według sposobu rozliczania transakcji Strukturę wydanych kart w podziale na karty debetowe, kredytowe i obciążeniowe na koniec II oraz III kwartału r. przedstawiono na wykresie nr 3. Podobnie jak we wcześniejszych okresach, spośród wydanych kart największy udział miały karty debetowe (82,2%), natomiast na drugiej pozycji znalazły się karty kredytowe (17%). Karty obciążeniowe w analizowanym okresie stanowiły,8% udziału w rynku. W III kwartale r. udział kart debetowych w rynku wzrósł o,3 punktu procentowego. Natomiast udział kart kredytowych w stosunku do poprzedniego kwartału zmniejszył się o,3 punktu procentowego. Wykres 3. Struktura wydanych kart w podziale na karty debetowe, kredytowe i obciążeniowe - stan na koniec II oraz III kwartału r. 4 Narodowy Bank Polski
Liczba kart płatniczych 2.3.1. Karty debetowe Karty debetowe charakteryzują się tym, iż umożliwiają dokonywanie zakupów lub wypłatę gotówki tylko do wysokości środków zgromadzonych na rachunku bankowym. Transakcje wykonywane przy użyciu kart debetowych (z wyjątkiem transakcji realizowanych z wykorzystaniem funkcji zbliżeniowej w trybie off-line) są autoryzowane, tzn. że przy każdym użyciu karty weryfikowana jest karta płatnicza i posiadacz karty (np. przez podanie kodu PIN) oraz dostępność środków zgromadzonych na rachunku bankowym. Karty debetowe są wydawane przez większość banków standardowo w pakiecie do każdego otwieranego rachunku oszczędnościoworozliczeniowego. W III kwartale r. liczba kart debetowych osiągnęła łączną wielkość 29,2 mln szt. (wykres nr 4), czyli zwiększyła się o 388 tys., co oznacza w porównaniu do kwartału poprzedniego wzrost o 1,3%. W porównaniu do poprzedniego kwartału zwiększył się udział kart debetowych w rynku kart płatniczych z 81,9% do 82,2% (wykres nr 3). Wykres 4. Liczba kart debetowych na koniec kolejnych kwartałów od II kwartału r. 35 3 25 mln szt. +2,2% +,9% +1,8% +2,7% +1,9% -,2% +,4% + 1,6% +1,3% 2 15 1 5 25,7 26,3 26,5 27, 27,8 28,3 28,2 28,4 28,8 29,2 2.3.2. Karty kredytowe Drugie pod względem liczebności są karty kredytowe. Są to karty umożliwiające posiadaczowi skorzystanie z oferowanego przez bank limitu kredytowego. Zazwyczaj banki wyznaczają tzw. okres bezodsetkowy, w którym klient może dokonywać płatności korzystając z nieoprocentowanego kredytu. Na okres bezodsetkowy składa się miesięczny okres rozliczeniowy (28-31 dni) i okres na spłatę zadłużenia bez odsetek (około 2-25 dni, w zależności od banku i rodzaju karty). Posiadanie karty kredytowej nie wiąże się z koniecznością otwarcia rachunku bieżącego w banku wydającym kartę kredytową. Na koniec września r. łączna liczba kart kredytowych wyniosła 6 mln szt. (wykres nr 5). Informacja o kartach płatniczych III kwartał r. 5
Liczba kart płatniczych Wykres 5. Liczba kart kredytowych na koniec kolejnych kwartałów od II kwartału r. 8 mln szt. -1,2% -1,6% -2,2% +,5% -,5% - 2,7% -,6% -,1% -,8% 6 4 2 6,36 6,55 6,49 6,3 6,33 6,3 6,13 6,1 6,1 6, W III kwartale r. liczba kart kredytowych w stosunku do poprzedniego kwartału zmniejszyła się o 49 tys. sztuk, co oznacza spadek o,8%. Od grudnia 29 r. obserwowano stały spadek liczby kart kredytowych (od grudnia 29 r. do września r. ubyło z rynku 4,8 mln kart kredytowych), co wynikało przede wszystkim z kontynuacji przyjętej na początku 21 r. polityki banków, tzn. zaostrzenia kryteriów dotyczących zarówno wydawania nowych kart i przyznawania nowych limitów, jak i obsługi kart już wydanych. Wpływ na powyższe działania banków od 21 r. miała w szczególności rosnąca w latach 29 211 wartość kredytów zagrożony, w tym udzielonych z wykorzystaniem kart kredytowych, wynikająca głównie z pogorszenia koniunktury. Na koniec września r. wielkość zaciągniętych kredytów na karty kredytowe w Polsce wyniosła 12,5 mld zł (czyli zwiekszyła się w stosunku do 12,2 mld zł na koniec czerwca br.). Równocześnie wskaźnik udziału kredytów zagrożonych w ogólnej wartości kredytów udzielonych za pośrednictwem kart kredytowych wyniósł na koniec września r. 13,8%, czyli zmniejszył się w stosunku do czerwca r. (14,1%). Wielkość wskaźnika kredytów zagrożonych na kartach kredytowych na przestrzeni kolejnych miesięcy od stycznia r. przedstawiono na wykresie nr 6. 6 Narodowy Bank Polski
Liczba kart płatniczych Wykres 6. Wskaźniki udziału kredytów zagrożonych w kredytach na kartach kredytowych, kredytach konsumpcyjnych i kredytach mieszkaniowych w kolejnych miesiącach od stycznia r. Źródło danych: Departament Systemu Finansowego, NBP 2.3.3. Karty obciążeniowe Karty obciążeniowe (zwane również charge ) pozwalają na korzystanie z przyznanego miesięcznego limitu kredytowego. Rachunek posiadacza karty obciążeniowej jest obciążany przez bank z reguły raz w miesiącu kwotą należności wykorzystania limitu kredytowego. Na koniec września r. liczba kart obciążeniowych wynosiła 282 tys. szt. i była o 2 tys. mniejsza niż na koniec II kwartału r., co stanowiło spadek o,7% (wykres nr 7). Udział kart typu charge w rynku kart płatniczych wyniósł,8% i w porównaniu do poprzedniego kwartału nie uległ zmianie. Informacja o kartach płatniczych III kwartał r. 7
Liczba kart płatniczych Wykres 7. Liczba kart obciążeniowych na koniec kolejnych kwartałów od II kwartału r. 45 tys. szt. 3 +,5% - 2,5% + 3,5% -,7% - 1,8% - 2,2% + 1,3% - 3,2% -,7% 15 299,6 31 293,4 33,5 31,4 295,9 289,5 293,1 283,7 281,7 212 2.4. Karty płatnicze w podziale na rodzaje według technologii zapisu danych Strukturę wydanych kart w podziale na karty wyposażone tylko w pasek magnetyczny, karty z paskiem magnetycznym i mikroprocesorem (tzw. karty hybrydowe), karty wyposażone tylko w mikroprocesor oraz karty wirtualne na koniec II oraz III kwartału r. zaprezentowano na wykresie nr 8. Wykres 8. Struktura kart w podziale według technologii zapisu danych w II oraz III kwartale r. 8 Narodowy Bank Polski
Liczba kart płatniczych Wzrosła liczba kart hybrydowych, czyli wyposażonych zarówno w pasek magnetyczny, jak i mikroprocesor. Na koniec września r. kart hybrydowych było w obiegu 33,5 mln szt. Karty tego typu stanowią dominującą kategorię na rynku polskim. W porównaniu do poprzedniego kwartału nastąpił wzrost liczby tego typu kart o 757 tys. sztuk, czyli o 2,3% (wykres nr 9). Udział kart hybrydowych zwiększył się na przestrzeni III kwartału r. z poziomu 93,1% do 94,4% (wykres nr 8). Liczba kart hybrydowych wzrosła od końca 29 r. do września r. z poziomu 8 mln do 33,5 mln szt. Wzrost liczby tych kart zwiększył bezpieczeństwo wykorzystywania kart płatniczych w Polsce. Wykres 9. Liczba kart z paskiem magnetycznym i z mikroprocesorem na koniec kolejnych kwartałów od II kwartału r. 36 32 28 mln szt. +3,3% +3,% +3,1% + 4,8% +3,4% -,2% +2% + 3,5% +2,3% 24 2 16 12 8 4 26,2 27, 27,8 28,7 3,1 31,1 31, 31,6 32,7 33,5 Podobnie jak w poprzednich okresach, odnotowano spadek liczby kart wyposażonych wyłącznie w pasek magnetyczny. Na koniec września r. liczba kart wyposażonych tylko w pasek magnetyczny wynosiła 1,9 mln szt. i w porównaniu do poprzedniego kwartału zmniejszyła się o 424 tys., tj. o 19% (wykres nr 1). Udział tego rodzaju kart w rynku wyniósł w III kwartale r. 5,2% (wykres nr 8). W III kwartale r. liczba kart wyposażonych w mikroprocesor zwiększyła się o 16% czyli 3,6 tys. szt. Na koniec września r. było łącznie 25,5 tys. kart tego typu, a udział tych kart nadal pozostaje znikomy i wyniósł,1% w ogólnej liczbie wydanych kart. Od 24 roku na rynku polskim występują również tzw. karty wirtualne, służące wyłącznie do dokonywania płatności za pośrednictwem Internetu. Liczba kart tego typu na koniec III kwartału r. ukształtowała się na poziomie 127,7 tys. W porównaniu do poprzedniego kwartału liczba Informacja o kartach płatniczych III kwartał r. 9
Liczba kart płatniczych kart wzrosła o,6%. Udział tych kart w ogólnej liczbie kart funkcjonujących na rynku pozostaje niewielki i na koniec września r. wynosił jedynie,4%. Wykres 1. Liczba kart tylko z paskiem magnetycznym na koniec kolejnych kwartałów od II kwartału r. 8 mln szt. 7 6 5 4 3 2-5,9% - 11,5% -9,5% -12,7% -12,5% -4,9% - 13,8% - 24,4% -18,6% 1 6,4 6, 5,3 4,8 4,2 3,7 3,5 3, 2,3 1,9 2.5. Karty płatnicze zbliżeniowe Od kilku lat na polskim rynku można korzystać z nowej formy płatności z wykorzystaniem zbliżeniowej karty płatniczej. W systemie VISA karty zbliżeniowe to karty PayWave, natomiast w systemie MasterCard karty takie noszą nazwę PayPass. Transakcje zbliżeniowe są możliwe dzięki nowej technologii, która wykorzystuje umieszczony w karcie miniaturowy układ scalony oraz wbudowaną antenę radiową. Transakcje zbliżeniowe odbywają się bezstykowo (konieczne jest tylko zbliżenie karty do terminala), a przy płatnościach poniżej 5 zł nie jest wymagane podanie kodu PIN lub złożenie podpisu posiadacza karty. Według danych szacunkowych na rynku polskim na koniec III kwartału r. było w obiegu ok. 24,5 mln kart z funkcją zbliżeniową, co stanowi 69% wszystkich kart płatniczych. Liczba kart zbliżeniowych, w porównaniu do kwartału poprzedniego wzrosła o,4 mln. szt. Liczbę kart zbliżeniowych oraz udział, jaki stanowią w liczbie wszystkich kart płatniczych wyemitowanych na rynek polski na przestrzeni kolejnych kwartałów od II kwartału r. przedstawia wykres nr 11. 1 Narodowy Bank Polski
Liczba kart płatniczych Wykres 11. Liczba wyemitowanych kart zbliżeniowych oraz udział kart zbliżeniowych w liczbie wszystkich kart płatniczych na koniec kolejnych kwartałów od II kwartału r. (wg danych szacunkowych NBP) W bardzo szybkim tempie rośnie liczba transakcji dokonywanych przy użyciu kart zbliżeniowych, a co za tym idzie, wzrasta także wartość przeprowadzanych transakcji. Tempo wzrostu liczby i wartości transakcji zbliżeniowych jest wyższe od tradycyjnych transakcji dokonywanych kartami. Tak wysoka dynamika wzrostu jest zasługą udanych akcji promocyjnych prowadzonych przez banki oraz organizacje VISA i MasterCard, jak również powiększenia sieci terminali obsługujących karty w technologii zbliżeniowej. Szacuje się, że na koniec września r. na rynku funkcjonowało ok. 266 tys. terminali przystosowanych do obsługi kart zbliżeniowych (w czerwcu br. ich liczbę szacowano na 221 tys.). Oznacza to, że na koniec września br. na rynku polskim ok. 7,2% wszystkich terminali jest przystosowanych do obsługi kart zbliżeniowych. Liczbę terminali obsługujących karty w technologii zbliżeniowej oraz udział jaki stanowią w liczbie wszystkich terminali POS dostępnych na rynku polskim na przestrzeni kolejnych kwartałów od II kwartału r. przedstawia wykres nr 12. Informacja o kartach płatniczych III kwartał r. 11
Liczba kart płatniczych Wykres 12. Liczba terminali POS przystosowanych do akceptacji kart zbliżeniowych na koniec kolejnych kwartałów od II kwartału r. (wg danych szacunkowych NBP) 12 Narodowy Bank Polski
Transakcje z wykorzystaniem kart płatniczych 3.Transakcje z wykorzystaniem kart płatniczych 3.1. Liczba transakcji Według danych z banków, w III kwartale r. przeprowadzono przy użyciu kart płatniczych 69 mln transakcji (gotówkowych oraz bezgotówkowych) i w porównaniu do poprzedniego kwartału odnotowano zwiększenie liczby transakcji o 46,8 mln, co stanowi wzrost o 7,3% (wykres nr 13). Na przestrzeni ostatniego roku odnotowano wzrost liczby transakcji o 19%, a na przestrzeni ostatnich dwóch lat o 36%. Wykres 13. Liczba transakcji kartami w kolejnych kwartałach od II kwartału r. 8 7 6 5 4 3 2 1 mln szt. +1,6% + 2,7% - 2,1% + 1% + 3,8% + 1,9% - 1,7 % + 1,6% +7,3% 497,8 55,6 519,3 58,6 559,3 58,6 591,5 581,5 643,2 69, Informacja o kartach płatniczych III kwartał r. 13
Transakcje z wykorzystaniem kart płatniczych W III kwartale r. przeważająca większość transakcji, tj. 89%, była dokonywana kartami debetowymi. Mniej liczne były transakcje dokonywane kartami kredytowymi (1,6 %) oraz kartami obciążeniowymi (,4%) (wykres nr 14). Wykres 14. Struktura liczby przeprowadzonych transakcji przy użyciu kart w II oraz III kwartale r. Do kategorii transakcji kartowych, jakie są zbierane przez NBP z banków, zaliczają się wszystkie rodzaje transakcji, jakie można było przeprowadzić przy użyciu karty, np. wypłata gotówki z bankomatu, wypłata gotówki w kasie banku, usługa cash back, płatności bezgotówkowe w punktach handlowo-usługowych, płatności bezgotówkowe za pośrednictwem Internetu. Przedstawiane dane z banków obejmują wszystkie operacje dokonane przy użyciu kart wydanych przez banki swoim klientom, zarówno na terenie kraju, jak i poza jego granicami. Transakcje bezgotówkowe stanowią 71,6% liczby wszystkich transakcji kartowych. W przeciągu ostatniego roku wskaźnik ten wzrósł o 6,7 punktu procentowego (wykres nr 15). Wykres 15. Udział Udział transakcji bezgotówkowych i gotówkowych w ogólnej liczbie transakcji przeprowadzonych przy użyciu kart płatniczych w III kwartale oraz roku. 14 Narodowy Bank Polski
Transakcje z wykorzystaniem kart płatniczych 3.2. Wartość transakcji W III kwartale r. przy użyciu kart dokonano transakcji na łączną kwotę 12,6 mld zł, czyli więcej o 4,6 mld zł niż w poprzednim kwartale, co stanowiło wzrost o 3,9% (wykres nr 16). Porównując do analogicznego okresu w r. wartość transakcji była większa o 6%, a porównując do r. była większa o 13,4%. Wykres 16. Wartość (w mld zł) transakcji kartami w kolejnych kwartałach od II kwartału r. 15 mld zł 12 9 +2,8% -,4% - 7,6% + 1,1% + 5,4% + % - 7,7% + 1,7% +3,9% 6 3 13,5 16,4 16, 97,9 17,9 113,7 113,7 14,8 116,1 12,6 W ogólnej wartości transakcji przeprowadzonych przy użyciu kart płatniczych zdecydowanie dominują transakcje gotówkowe (tj. wypłaty gotówkowe z bankomatów, wypłaty z kas banków oraz wykorzystanie usługi cash back). Wykres 17. Udział transakcji bezgotówkowych i gotówkowych w ogólnej wartości transakcji przeprowadzonych przy użyciu kart płatniczych w III kwartale oraz roku. Informacja o kartach płatniczych III kwartał r. 15
Transakcje z wykorzystaniem kart płatniczych W III kwartale r. udział wartości transakcji bezgotówkowych w ogólnej wartości transakcji przeprowadzonych przy użyciu kart płatniczych wyniósł 34,2%. W przeciągu ostatniego roku wskaźnik ten wzrósł o 3,7 punkty procentowe (wykres nr 17). W III kwartale r. średnia wartość transakcji (gotówkowych oraz bezgotówkowych) przeprowadzonej przy użyciu karty płatniczej wyniosła 175 zł (czyli uległa zmniejszeniu w porównaniu do poprzedniego kwartału 18 zł). Innym wskaźnikiem charakteryzującym zachowania użytkowników kart płatniczych jest średnia liczba transakcji przeprowadzanych pojedynczą kartą. W III kwartale r. średnio na jedną kartę przypadało 19,4 przeprowadzonych transakcji. W porównaniu do poprzedniego kwartału średnia liczba transakcji dokonanych pojedyncza kartą płatniczą zwiększyła się (w II kwartale br. wskaźnik ten wynosił 18,3). 3.3. Transakcje bezgotówkowe 3.3.1. Dane pochodzące z sektora bankowego Według danych z banków, w III kwartale r. przy użyciu kart przeprowadzono 494 mln transakcji bezgotówkowych (wykres nr 18), czyli o 58 mln transakcji więcej niż w poprzednim kwartale, co stanowiło rekordowy w ostatnich latach wzrost kwartalny, bowiem aż o 13,4%. Wskaźnik liczby transakcji bezgotówkowych w dłuższym okresie obserwacji wykazuje tendencję rosnącą. I tak, porównując III kwartał r. do analogicznego okresu w r. liczba transakcji była większa o 31%, a porównując do r. była większa o 59%. Dane jednoznacznie wskazują, że na rynku polskim rośnie skłonność klientów do realizowania płatności bezgotówkowych przy użyciu kart płatniczych. Wzrost liczby transakcji bezgotówkowych wynika z powszechnego korzystania z kart zbliżeniowych oraz z rosnącej sieci akceptacji kart. Wykres 18. Liczba transakcji bezgotówkowych w kolejnych kwartałach od II kwartału r. 55 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 mln operacji + 2,9% + 5,3% - 1,2% +11% + 5,5% + 4,1% -,5% + 11,7% +13,4% 31 31 326 322 357 377 392 39 436 494,1 16 Narodowy Bank Polski
Transakcje z wykorzystaniem kart płatniczych Według danych z banków, w III kwartale r. przy użyciu kart dokonano na rynku polskim transakcji bezgotówkowych na łączną kwotę 41,2 mld zł, co w porównaniu do poprzedniego kwartału stanowiło wzrost o 3,6 mld zł, czyli o 9,6% (wykres nr 19). Porównując III kwartał r. do analogicznego okresu w r. wartość transakcji była większa o 19%, a porównując do r. była większa o 36%. Wskaźnik wartości transakcji bezgotówkowych w długim okresie czasu wykazuje tendencję rosnącą. Wykres 19. Wartość transakcji bezgotówkowych w kolejnych kwartałach od II kwartału r. 45 4 35 3 mld zł +2,7% + 6,6% - 8,8% + 1,7% +5,9% + 5,2% - 7,6% + 11,6% +9,6% 25 2 15 1 5 29,6 3,4 32,4 29,6 32,7 34,7 36,5 33,7 37,6 41,2 Średnia liczba transakcji bezgotówkowych przeprowadzonych pojedynczą kartą płatniczą w III kwartale r. wyniosła 13,9 (w poprzednim kwartale wynosiła 12,4). Biorąc pod uwagę dłuższy horyzont czasowy, czyli okres od 24 r., odnotowujemy trend wzrostowy tego wskaźnika (wykres nr 2). Wykres 2. Średnia liczba transakcji bezgotówkowych realizowanych pojedynczą kartą płatniczą w kolejnych kwartałach od I kwartału 24 r. 16 13,9 12 8 4 2,8 3,1 3,6 4,2 4,6 5, 5,8 6,8 8,7 9,8 11,2 Informacja o kartach płatniczych III kwartał r. 17
Transakcje z wykorzystaniem kart płatniczych W III kwartale r. średnia wartość transakcji bezgotówkowej przeprowadzonej przy użyciu karty wynosiła 84 zł (w poprzednim kwartale 86 zł). 3.3.2. Dane od agentów rozliczeniowych Drugim źródłem informacji o transakcjach przeprowadzonych przy użyciu kart płatniczych są agenci rozliczeniowi działający na rynku polskim. Rejestrują oni transakcje przeprowadzane w punktach handlowo-usługowych akceptujących elektroniczne instrumenty płatnicze na terenie kraju przez klientów polskich oraz zagranicznych. Są to transakcje o charakterze bezgotówkowym przeprowadzane w terminalach POS, imprinterach bądź za pośrednictwem Internetu. Z danych uzyskanych od agentów rozliczeniowych wynika, że w III kwartale r. zarejestrowano 487,3 mln transakcji bezgotówkowych i było ich więcej o 55 mln w porównaniu do poprzedniego kwartału, co oznacza wzrost o 12,8% (wykres nr 21). Wskaźnik liczby transakcji bezgotówkowych w długim horyzoncie czasowym wykazuje tendencję rosnącą. I tak, porównując III kwartał r. do analogicznego okresu w r. liczba transakcji była większa o 33%. Wykres 21. Liczba operacji bezgotówkowych rozliczanych przez agentów rozliczeniowych w kolejnych kwartałach od II kwartału r. 6 mln operacji 5 + 12,7% + 12,8% 4 + 12,5% + 3,7% + 5,6% -,9% 3 +2,3% +5,7% - 1,5% 2 1 295, 31,7 318,8 314,1 353,3 366,4 386,8 383,3 431,9 487,3 Wartość transakcji bezgotówkowych zarejestrowanych przez agentów rozliczeniowych w III kwartale r. wynosiła 37,5 mld zł i była większa o 2,85 mld zł w porównaniu do kwartału poprzedniego, co oznacza wzrost o 8,2% (wykres nr 22). Porównując wartość transakcji w III kwartale r. do analogicznego okresu w r. była ona większa o 12%. 18 Narodowy Bank Polski
Transakcje z wykorzystaniem kart płatniczych Wykres 22. Wartość operacji bezgotówkowych rozliczanych przez agentów rozliczeniowych w kolejnych kwartałach od II kwartału r. 4 35 3 mld zł +2,2% +6,5% - 1,1% + 1,9% +9,9% + 1,1% - 1,3% + 13,8% +8,2% 25 2 15 1 5 28,1 28,8 3,6 27,5 3,5 33,6 33,9 3,4 34,6 37,5 W III kwartale r. średnia wartość pojedynczej transakcji bezgotówkowej wyniosła 77 zł. W analogicznych kwartałach lat poprzednich wynosiła odpowiednio: 92 zł ( ) i 95 zł ( ). Biorąc pod uwagę dłuższy horyzont czasowy, czyli okres od 23 r., odnotowujemy trend spadkowy tego wskaźnika, co świadczy o wykorzystywaniu kart do realizacji coraz większej ilości transakcji na coraz drobniejsze kwoty (wykres nr 23). Wykres 23. Średnia wartość pojedyńczej transakcji bezgotówkowej rejestrowanej przez agentów rozliczeniowych w kolejnych kwartałach od IV kwartału 23 r, 16 12 8 141 127 134 121 127 19 12 111 12 112 117 15 19 1 16 97 13 94 96 88 79 88 77 4 Informacja o kartach płatniczych III kwartał r. 19
Transakcje z wykorzystaniem kart płatniczych Bardzo dynamicznie rozwijającym się sektorem płatności są płatności w Internecie. W III kwartale r. kartami płatniczymi w Internecie zrealizowano 2,6 mln transakcji na łączną kwotę 579 mln złotych (wykres nr 24). W porównaniu do poprzedniego kwartału odnotowano spadek liczby transakcji o 8,5% przy jednoczesnym wzroście wartości transakcji o 1,9%. Wykres 24. Wartość transakcji przeprowadzanych przy użyciu kart w Internecie w kolejnych kwartałach od II kwartału r. 7 mln zł 6 5 568 579 4 3 385 394 328 38 464 447 451 48 2 1 2 Narodowy Bank Polski
Infrastruktura rynku kart płatniczych 4. Infrastruktura rynku kart płatniczych 4.1. Bankomaty Według danych otrzymywanych od banków i niebankowych operatorów bankomatów, systematycznie wzrasta liczba bankomatów (ATM). Na koniec września r. liczba bankomatów w Polsce wynosiła 19.695 szt. i na przestrzeni kwartału zwiększyła się o 182 sztuk, co stanowi wzrost o,9% (wykres nr 25). Wykres 25. Liczba bankomatów w kolejnych kwartałach od II kwartału r. 2 16 17 815 17 824 18 188 18 434 18 482 18 587 18 876 19 18 19 513 19 695 12 8 4 W III kwartale r. transakcje w bankomatach na terenie kraju zostały zrealizowane w liczbie 191 mln sztuk i było ich o 14 mln mniej w porównaniu do poprzedniego kwartału, co stanowi spadek o 6,8% (wykres nr 26). Wykres 26. Liczba transakcji przeprowadzanych w bankomatach w kolejnych kwartałach od II kwartału r. (dane od operatorów bankomatów) 25 mln 2 15 192 191 188 182 199 2 197 189 198 191 1 5 Informacja o kartach płatniczych III kwartał r. 21
Infrastruktura rynku kart płatniczych W III kwartale r. w bankomatach na terenie kraju dokonano transakcji na łączną kwotę 78,8 mld zł, czyli o 213 mln zł więcej niż w kwartale poprzednim, co oznacza wzrost o,3% (wykres nr 27). Wykres 27. Wartość transakcji w bankomatach w kolejnych kwartałach od II kwartału r. (dane od operatorów bankomatów) 9 mld zł 8 7 6 72,5 74,7 72,6 67,4 74,4 78,4 77,2 7,6 78,5 78,8 5 4 3 2 1 Średnia wartość pojedynczej transakcji w bankomacie wynosiła 412 zł, czyli więcej niż w poprzednim kwartale (384 zł). Wartość średniej pojedynczej transakcji dokonywanej w bankomacie na przestrzeni kolejnych kwartałów od 24 roku prezentuje wykres nr 28. Wykres 28. Średnia wartość transakcji w bankomatach w kolejnych kwartałach od IV kwartału 24 r. (dane od operatorów bankomatów) 5 4 3 317 291 311 297 334 329 353 343 369 355 372 36 387 368 393 373 391 37 392 376 412 2 1 22 Narodowy Bank Polski
Infrastruktura rynku kart płatniczych W III kwartale r. realizowano średnio dziennie w jednym bankomacie 115 transakcji (w poprzednim kwartale wskaźnik ten wynosił 114). 4.2. Akceptanci Z danych uzyskanych od agentów rozliczeniowych wynika, iż na koniec września r. na rynku polskim łącznie funkcjonowało 154,1 tys. akceptantów (wykres nr 29). W porównaniu do kwartału poprzedniego, liczba akceptantów w III kwartale r. zwiększyła się o 7,3 tys., tj. wzrosła o 5%. Liczba akceptantów w kolejnych kwartałach od kilku lat systematycznie rośnie. I tak, w przeciągu ostatnich dwunastu miesięcy wzrosła o 13,2%. Wykres 29. Liczba akceptantów (w tys. szt.) na koniec kolejnych kwartałów od II kwartału r. 18 15 12 tys. + 2% +3,2% -,1% + 2,2% + 2,2% + 2,7% +1,9% + 3,1% + 5% 9 6 3 124, 126,5 13,4 13,3 133,2 136,1 139,8 142,4 146,8 154,1 4.3. Punkty handlowo-usługowe Z danych uzyskanych od agentów rozliczeniowych wynika, iż na koniec września r. na rynku polskim łącznie funkcjonowało 29 tys. punktów handlowo-usługowych akceptujących płatności dokonywane przy użyciu kart płatniczych (wykres nr nr 3). W porównaniu do poprzedniego kwartału, liczba punktów handlowo-usługowych w III kwartale r. zwiększyła się o 1,8 tys. placówek, tj. wzrosła o 3,9%. Liczba punktów handlowo-usługowych, mimo ulegania okresowym wahaniom, od kilku lat rośnie. I tak, w przeciągu ostatniego roku wzrosła o 14%. Informacja o kartach płatniczych III kwartał r. 23