Opinia do ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (druk nr 376)

Transkrypt

1 Warszawa, 18 czerwca 2013 r. Opinia do ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (druk nr 376) I. Cel i przedmiot ustawy Zasadniczym celem przedmiotowej ustawy jest usunięcie barier w dostępie do edukacji przedszkolnej i doprowadzenie do sytuacji, w której każde dziecko w wieku od 3 do 5 lat będzie mogło korzystać z wychowania przedszkolnego, o ile rodzice wyrażą taką wolę. Jak wynika z uzasadnienia do projektu przedmiotowej ustawy cel ten ma być osiągnięty dzięki: 1) wprowadzeniu dotacji celowej dla gmin na zwiększenie liczby miejsc i poprawę warunków wychowania przedszkolnego, przy jednoczesnym zapewnieniu dostępu do bezpłatnego wychowania przedszkolnego w takim samym wymiarze (nie krótszym niż 5 godzin dziennie) w publicznych przedszkolach i publicznych innych formach wychowania przedszkolnego znajdujących się na trenie danej gminy, bez względu na prowadzący je organ; 2) ustawowemu ograniczeniu wysokości opłat pobieranych od rodziców za świadczenia udzielane przez publiczne przedszkole oraz publiczną inną formę wychowania przedszkolnego w czasie przekraczającym ustalony przez radę gminy czas bezpłatnego nauczania, wychowania i opieki. W świetle przyjętych rozwiązań od dnia 1 września 2013 r. za każdą dodatkową godzinę, ponad ten gwarantowany bezpłatny czas pobytu dziecka w przedszkolu, rodzic będzie płacił maksymalnie złotówkę; 3) zapewnieniu możliwości korzystania z przedszkoli niepublicznych, w których opłaty i czas świadczonego bezpłatnego nauczania, wychowania i opieki będą takie same jak ustalone przez radę gminy dla przedszkoli publicznych (lub korzystniejsze), poprzez umożliwienie otrzymania przez przedszkole niepubliczne dotacji na każde dziecko w wysokości równej wydatkom bieżącym przewidzianym na jednego wychowanka w przedszkolach publicznych prowadzonych przez gminę, pomniejszonym o opłaty ul. Wiejska 6, Warszawa, tel , fax , drypa@nw.senat.gov.pl

2 2 wnoszone przez rodziców za korzystanie z wychowania przedszkolnego oraz za wyżywienie, stanowiące dochody budżetu gminy; 4) wprowadzeniu zasady, że wszystkie zajęcia odbywające się w czasie przekraczającym czas bezpłatnego nauczania, wychowania i opieki w publicznych przedszkolach, publicznych innych formach wychowania przedszkolnego oraz niepublicznych przedszkolach będą prowadzone w ramach opłat ustalonych przez radę gminy. Ponadto ustawa nakłada na gminy obowiązek zapewnienia od dnia 1 września 2015 r. każdemu dziecku czteroletniemu, a od dnia 1 września 2017 r. także każdemu dziecku trzyletniemu, miejsca realizacji wychowania przedszkolnego. Oznacza to, że rodzice, którzy będą chcieli, aby ich dziecko uczęszczało do przedszkola odpowiednio w wieku 3 lub 4 lat, będą mieli gwarancję, że takie miejsce zostanie dla niego zapewnione. Nie oznacza to jednak obowiązku edukacji przedszkolnej dla dzieci w tym wieku. Decyzję czy takie dziecko rozpocznie edukację przedszkolną, zawsze będą podejmowali rodzice. Wprowadzony został także mechanizm zobowiązujący gminę, której mieszkańcem jest dziecko korzystające z wychowania przedszkolnego w innej gminie, w prowadzonym przez nią publicznym przedszkolu, publicznej innej formie wychowania przedszkolnego lub w przedszkolu niepublicznym, do zwrotu wydatków związanych z korzystaniem przez to dziecko z wychowania przedszkolnego. W celu zwiększenia dostępności wychowania przedszkolnego przedmiotowa ustawa umożliwia gminom zapewnianie miejsca wychowania przedszkolnego w przedszkolu publicznym, publicznej innej formie wychowania przedszkolnego, prowadzonych przez inne organy niż gmina lub niepublicznym przedszkolu, pobierającym od rodziców opłaty za korzystanie z wychowania przedszkolnego nie wyższe niż w przedszkolach publicznych prowadzonych przez gminę. Ponadto gminy będą mogły organizować dowóz do publicznego przedszkola, publicznej innej formy wychowania przedszkolnego, niepublicznego przedszkola również w sytuacji, gdy odległość, jaką musi pokonać dziecko z domu do przedszkola, innej formy wychowania przedszkolnego lub szkoły jest mniejsza niż określona w ustawie. Przedmiotowa ustawa umożliwia także gminom zwalnianie rodziców w całości lub w części z opłat za korzystanie przez ich dzieci z wychowania przedszkolnego. Nowelizacja ustawy o systemie oświaty wprowadza także zmianę w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, która polega na rozszerzeniu

3 3 katalogu osób uznawanych za prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą o osoby prowadzące publiczne i niepubliczne inne formy wychowania przedszkolnego. Ponadto wprowadzone zostały zmiany w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o systemie informacji oświatowej, które stanowią konsekwencje rozwiązań zawartych w przedmiotowej ustawie. Ustawa ma wejść w życie z dniem 1 września 2013 r., z wyjątkiem określonych przepisów, które będą wchodziły w życie w różnych późniejszych terminach. II. Przebieg prac legislacyjnych Sejm uchwalił ustawę na 43. posiedzeniu w dniu 13 czerwca 2013 r. Projekt ustawy był przedłożeniem rządowym (druk sejmowy nr 1312), które zostało wniesione w trybie pilnym. Rada Ministrów uznała ten projekt ustawy za pilny w związku z koniecznością wejścia w życie projektowanych przepisów z dniem 1 września 2013 r. Pierwsze czytanie odbyło się na posiedzeniu sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Komisji Samorządu Terytorialnego Polityki Regionalnej w dniu 14 maja 2013 r. Następnie projekt ustawy został skierowany do dalszych prac do istniejącej podkomisji nadzwyczajnej do rozpatrzenia obywatelskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (druk nr 21) oraz poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druk nr 172). W trakcie prac nad projektem przedmiotowej ustawy zgłoszono i przyjęto szereg poprawek. W większości były to zmiany o charakterze redakcyjnym i legislacyjnym. Natomiast odrzucona została propozycja zastąpienia dotacji celowych subwencją. Efekt tych prac został zawarty w sprawozdaniu wymienionych Komisji (druk nr 1377). W trakcie drugiego czytania na posiedzeniu Sejmu w dniu 12 czerwca 2013 r. zgłoszono 8 poprawek i w związku z tym projekt ustawy został ponownie skierowany do wymienionych komisji w celu ich rozpatrzenia. Podczas trzeciego czytania na posiedzeniu Sejmu w dniu 13 czerwca 2013 r. przyjęto cztery poprawki. Do najważniejszych z nich należy poprawka dotyczącą przyznawania dotacji, które odbywać się będzie po przeprowadzeniu otwartego konkursu ofert. Poprawka ta doprecyzowuje, że do ogłoszenia otwartego konkursu ofert stosowane będą odpowiednio przepisy art. 13 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Ponadto przyjęte zostały dwie poprawki o charakterze redakcyjnym oraz poprawka

4 4 mająca na celu zmodyfikowanie przepisu przejściowego. III. Uwagi szczegółowe oraz propozycje poprawek 1. W art. 1 w pkt 5, w art. 14a w ust. 2 wskazano, że sieć publicznych przedszkoli, wraz z publicznymi przedszkolami i publicznymi innymi formami wychowania przedszkolnego, prowadzonymi przez osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego lub osoby fizyczne, publicznymi innymi formami wychowania przedszkolnego, prowadzonymi przez gminę, niepublicznymi przedszkolami, o których mowa w art. 90 ust. 1b, oraz niepublicznymi innymi formami wychowania przedszkolnego, o których mowa w art. 90 ust. 1c, powinna zapewniać dzieciom, o których mowa w art. 14 ust. 1, zamieszkałym na obszarze gminy, możliwość korzystania z wychowania przedszkolnego. Ponadto zgodnie z art. 14d. ust. 1 (zawartym w art. 1 w pkt 7) na dofinansowanie zadań w zakresie wychowania przedszkolnego gmina otrzymuje dotację celową z budżetu państwa, która może być wykorzystana wyłącznie na dofinansowanie wydatków bieżących związanych z realizacją tych zadań. Zgodnie z tzw. dobrymi praktykami legislacyjnymi przy formułowaniu przepisów o charakterze obligatoryjnym należy unikać stosowania czasowników modalnych tj. w tym przypadku czasownika powinna oraz może. W związku z tym wydaje się zasadnym wprowadzenie odpowiednich poprawek. Propozycja poprawek: 1) w art. 1 w pkt 5, w art. 14a w ust. 2 wyrazy powinna zapewniać zastępuje się wyrazem zapewnia, 2) w art. 1 w pkt 7, w art. 14d w ust. 1 wyrazy może być zastępuje się wyrazem jest ; 2. W myśl art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty system ten obejmuje przedszkola, w tym z oddziałami integracyjnymi, przedszkola specjalne oraz inne formy wychowania przedszkolnego. Ponadto na podstawie art. 14a ust. 7 wymienionej ustawy minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określił, w drodze rozporządzenia, rodzaje innych form wychowania przedszkolnego, warunki tworzenia i organizowania tych form wychowania przedszkolnego, sposób ich działania oraz minimalny dzienny wymiar godzin świadczonego przez te formy nauczania, wychowania i opieki, uwzględniając w szczególności konieczność dostosowania form wychowania przedszkolnego do sytuacji i potrzeb lokalnych, a także możliwość prowadzenia zajęć tylko w niektóre dni tygodnia.

5 5 W niektórych przepisach przedmiotowej ustawy ustawodawca posługuje się niepełnym określeniem inne formy wychowania przedszkolnego. W myśl 10 Zasad techniki prawodawczej do oznaczania jednakowych pojęć używa się jednakowych określeń, a różnych pojęć nie oznacza się tymi samymi określeniami. W związku z powyższym w celu zachowania jednolitej terminologii, jaką posługuje się ustawa w tym zakresie wydaje się zasadnym wprowadzenie odpowiednich poprawek. Propozycja poprawek: 1) w art. 1: a) w pkt 17, w ust. 2d po dwukrotnie użytych wyrazach dotacji dla dodaje się wyraz innych oraz po wyrazach potrzeby dotowania dodaje się wyraz innych, b) w pkt 20 w lit. b, w ust. 1l po wyrazach dotowania niepublicznych dodaje się wyraz innych, w lit. c: w ust. 2d wyrazy w formach zastępuje się wyrazami w innych formach wychowania przedszkolnego oraz po wyrazach prowadząca niepubliczną dodaje się wyraz inną, w ust. 2e po trzykrotnie użytym wyrazie niepublicznych dodaje się wyraz innych oraz po wyrazie publicznej dodaje się wyraz innej, 2) w art. 14: a) w ust. 3 po wyrazach prowadząca niepubliczną dodaje się wyraz inną, b) w ust. 4 po trzykrotnie użytym wyrazie niepublicznych dodaje się wyraz innych oraz po wyrazie publicznej dodaje się wyraz innej ; 3. Poprawka usuwa zbędny wyraz: w art. 5 w ust. 3 skreśla się wyraz istniejącym ; Główny legislator Danuta Drypa