Kto mieszka w Tatrach? Kto. mieszka. w Tatrach?

Transkrypt

1 Kto w Tatrach? mieszka Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego za pośrednictwem Euroregionu Tatry w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska Republika Słowacka

2

3 Kto mieszka w Tatrach? Zakopane

4 Polscy i słowaccy uczniowie poznają Tatry cykl imprez edukacyjnych Kto mieszka w Tatrach? Opracowanie materiałów: Agata Guzik Rysunki: Joanna Galica-Dorula Autorzy fotografii: Marcin Bukowski, Łukasz Pęksa, Andrzej Śliwiński Projekt graficzny, skład i druk: Lettra-Graphic Wyłączną odpowiedzialność za treść niniejszej publikacji ponosi Tatrzański Park Narodowy i w żadnym razie nie może ona być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Unii Europejskiej ani Euroregionu Tatry. Wszelkie prawa zastrzeżone Żadna część tej publikacji nie może być powielana ani rozpowszechniana w jakikolwiek sposób bez pisemnej zgody posiadacza praw autorskich. Tatrzański Park Narodowy Kuźnice 1, Zakopane tel sekretariat@tpn.pl Zakopane 2011 ISBN Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego za pośrednictwem Euroregionu Tatry w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska Republika Słowacka

5 Temat: Kto mieszka w Tatrach? Cel ogólny Poznanie różnorodności fauny tatrzańskiej. Cele operacyjne Uczeń: umie wymienić podstawowe gatunki zwierząt zamieszkujące Tatry reprezentatywne dla gromady ssaków, gadów, płazów i ptaków; wie, jak wyglądają dane gatunki i potrafi je rozpoznać; umie rozpoznać dźwięki wydawane przez zwierzęta; potrafi współdziałać w grupie. Metody i techniki pracy podająca gra dydaktyczna Formy pracy zbiorowa grupowa Środki dydaktyczne opisy zwierząt komputer z rzutnikiem (prezentacja multimedialna) zdjęcia zwierząt w ich naturalnym środowisku odgłosy zwierząt audio 3

6 Przebieg zajęć I faza wstępna Wprowadzenie w temat zajęć 1. Nauczyciel przedstawia uczniom Tatry jako środowisko zamieszkania wielu gatunków zwierząt z uwzględnieniem czterech gromad: ssaków, gadów, płazów i ptaków. 2. Uczniowie dobierają się czwórkami. Ich zadaniem jest wypisanie jak największej liczby gatunków zwierząt zamieszkujących Tatry. Wygrywa czwórka, która wypisze najwięcej gatunków. 3. Nauczyciel weryfikuje listy w porozumieniu z uczniami. Ze wszystkich list powstaje jedna. Jeśli uczniowie nie wskazali któregoś z charakterystycznych gatunków, nauczyciel uzupełnia listę. II faza realizacyjna Gra dydaktyczna (turniej) 4. Uczniowie dzielą się na 4 5-osobowe grupy. Każda grupa wybiera sobie nazwę (najlepiej jeden z gatunków tatrzańskich zwierząt). Nauczyciel przedstawia uczniom zasady turnieju. Turniej składa się z trzech części. 1. część: Drużyny odgadują, jaki gatunek opisuje nauczyciel (opisy zwierząt). 2. część: Drużyny odgadują, jakie zwierzę pojawia się na slajdzie (prezentacja multimedialna). 3. część: Drużyny rozpoznają głosy zwierząt (odgłosy audio w prezentacji multimedialnej). Punkt otrzymuje drużyna, która jako pierwsza udzieli poprawnej odpowiedzi (możliwy wariant: drużyny notują odpowiedzi 4

7 na kartkach, które następnie są podnoszone na sygnał dawany przez nauczyciela). Zwycięska drużyna zostaje nagrodzona. III faza podsumowująca 5. Na zakończenie nauczyciel proponuje zabawę. Jeden z uczniów proszony jest na środek. Nauczyciel przypina mu na plecach kartkę z nazwą gatunku zamieszkującego Tatry. Uczeń zadaje klasie pytania, na które możliwa jest tylko jedna odpowiedź, tak lub nie, np.: Czy jestem ssakiem? Czy mam cztery nogi? Czy jestem duży? W ten sposób uczeń ma odgadnąć, jakim jest zwierzęciem (jaka nazwa znajduje się na kartce przypiętej do pleców). Charakterystyka tatrzańskiej fauny Świat zwierząt zamieszkujących północną stronę Tatr liczy ponad 8 tys. gatunków, z czego większość stanowią bezkręgowce. Jedną z najliczniejszych grup zwierząt tatrzańskich są ptaki, stwierdzono tutaj gniazdowanie ponad stu gatunków. Spośród przedstawicieli tej gromady najliczniej w Tatrach występują zięby i rudziki. Obok ptaków dość liczną i bardzo charakterystyczną grupę zwierząt stanowią ssaki. Spośród nich na terenie TPN występuje ok. 65 gatunków, wśród których dominują nietoperze, stanowiące aż 30% tej liczby. Licznie reprezentowane są gryzonie (18 gatunków), drapieżniki (13 gatunków) i ssaki owadożerne (7 gatunków). Najbardziej znane tatrzańskie ssaki to kozica i świstak, związane nierozerwalnie ze środowiskiem wysokogórskim i występujące w Polsce tylko w Tatrach. Ponadto żyje tu siedem gatunków płazów: traszka zwyczajna, traszka karpacka i traszka górska, salamandra plamista, kumak górski, ropucha szara i żaba trawna oraz cztery gatunki gadów: jaszczurka żyworodna, żmija zygzakowata, w tym sporadycznie zaskroniec zwyczajny i jaszczurka zwinka. W nielicznych stawach i niektórych potokach spotkać można ryby, których występuje tu sześć 5

8 gatunków. Z rodzimych są to: pstrąg potokowy, głowacz pręgopłetwy, strzebla potokowa i lipień europejski, z wprowadzonych sztucznie pstrąg źródlany i pstrąg tęczowy. Wysokogórski charakter jest tym, co najbardziej wyróżnia świat zwierzęcy Tatr. Duża deniwelacja terenu na stosunkowo niewielkiej przestrzeni oraz zmieniające się wraz z wysokością warunki klimatyczne, a także różne ekspozycje i nachylenia stoków oraz efekty działania wiatrów i lawin śnieżnych wyraźnie wpłynęły na przystosowanie zwierząt do tego środowiska. Występujące tam populacje muszą odznaczać się przystosowaniem w morfologii organizmu, fizjologii, a u zwierząt wyższych także specyficznym behawiorem. Jednym ze sposobów na przetrwanie niekorzystnych warunków klimatycznych jest sen zimowy, 6

9 obserwowany np. u świstaków, nietoperzy czy niedźwiedzi. Należy jednak zaznaczyć, że liczba gatunków spełniających te kryteria jest w Tatrach niewielka. Biorąc pod uwagę okresowość występowania zwierząt w poszczególnych piętrach wysokościowych podzielono zwierzęta na: gatunki ksenoalpejskie, czyli takie, które pojawiają się w górach na różnych wysokościach jedynie w porze letniej jako bierni lub czynni migranci napływający z nizin i które w górach nigdy się nie rozmnażają. Do tej grupy należą przede wszystkim owady (np. motyle: bielinek kapustnik, rusałka pokrzywnik); gatunki tychoalpejskie, czyli stale przebywające w górach, ale także występujące poza nimi. W grupie tej znajduje się najwięcej gatunków spośród zwierząt występujących w Tatrach. Spośród najbardziej znanych należy wymienić niedźwiedzia, rysia, wilka, lisa, jelenia, sarnę i wydrę, a z ptaków orzechówkę, cietrzewia, jarząbka, głuszca, orła, pustułkę i puchacza; gatunki eualpejskie, czyli występujące wyłącznie w górach. Wśród tatrzańskich przedstawicieli tej grupy należy wymienić: kozicę tatrzańską, świstaka tatrzańskiego, nornika śnieżnego oraz darniówkę tatrzańską. Z ptaków są to płochacz halny i siwerniak oraz pomurnik, spotykany jeszcze tylko Pieninach. Najbardziej znane gatunki zwierząt zamieszkujące Tatry: Ssaki: ssaki owadożerne: jeż, kret, ryjówki; nietoperze: nocki, gacki, mroczki; zajęcokształtne: zając szarak; gryzonie: świstak, wiewiórka, koszatka, orzesznica, nornica, darniówki, nornik, myszy; 7

10 ssaki drapieżne: niedźwiedź, wilk, lis, ryś, żbik, kuny, tchórz, gronostaj, łasica, wydra, borsuk, jenot; parzystokopytne: jeleń, sarna, dzik. Ptaki: jastrząb, krogulec, orzeł przedni, pustułka, myszołów, jarząbek, głuszec, cietrzew, derkacz, słonka, kukułka, włochatka, puchacz, jerzyk, dzięcioły, skowronek, jaskółki, pliszka, pluszcz, orzechówka, pomurnik, sikorki, mysikrólik, sójka. Gady i płazy: traszka górska, traszka karpacka, salamandra plamista, kumak górski, jaszczurka żyworodna, żmija zygzakowata, żaba trawna, ropucha szara. Na Podtatrzu występują zaskroniec zwyczajny i traszka zwyczajna. Ryby: rodzime: pstrąg potokowy, głowacz pręgopłetwy, strzebla potokowa, lipień (okresowo); introdukowane do tatrzańskich jezior po drugiej wojnie światowej pstrąg tęczowy i źródlany. Opisy zwierząt do turnieju (nauczyciel czyta informacje o wybranych gatunkach, a zadaniem uczniów jest odgadnięcie nazwy opisywanego zwierzęcia) 1. Kozica gatunek występujący głównie w strefie piętra subalpejskiego, alpejskiego i turniowego. Zwierzę o aktywności dziennej. W ciągu dnia często przebywa na odsłoniętych halach, a nocą chowa się w bardziej bezpieczne miejsca w pobliżu pastwisk. Czas żerowania przerywany jest okresem spoczynku (przeżuwa wtedy spasiony pokarm). Dieta gatunku składa się z traw i bylin, ale także fragmentów drzew, krzewów i porostów. Samice z młodymi tworzą stada rodzinne zwane kierdelami, samce zazwyczaj żyją samotnie, ale mogą też tworzyć wła- 8

11 sne grupy kawalerskie poza okresem rui. Gatunek charakteryzuje się dymorfizmem płciowym. Samce są większe i cięższe, posiadają masywniejsze i mocniej zakrzywione rogi (zwane hakami). Ciepłe, gęste, dwuwarstwowe futro, specyficzna budowa kończyn, specjalna budowa serca to tylko kilka z przystosowań do warunków wysokogórskich. W Polsce występuje tyl ko i wyłącznie w Tatrach. 2. Sarna gatunek występujący przede wszystkim na obrzeżach Parku, choć latem można go spotkać nawet w piętrach kosodrzewiny i hal. Samce wykazują zachowania terytorialne bronią przed innymi osobnikami swojego gatunku zajmowany obszar. Największą aktywność wykazują we wczesnych godzinach rannych, po południu oraz wieczorem. Gatunek roślinożerny, głównie zjada rośliny zielne, liście i pędy drzew, krzewów i krzewinek. Samce, zwane kozłami, noszą na głowie poroże, które u tego gatunku nazywane jest parostkami; wykorzystywane jest ono w czasie rui do walk o samice kozy. 3. Jeleń gatunek związany z dużymi kompleksami leśnymi, choć w Tatrach często spotykany latem w piętrze subalpejskim i alpejskim. Prowadzi dzienny tryb życia. Roślinożerny, pożywieniem dla niego są pędy, liście, kora i owoce drzew i krzewów oraz roślinność zielna. Zwierzęta te mają silnie rozwinięty instynkt stadny, żyją w tzw. chmarach składających się z łań wraz z cielętami oraz młodych byków. Przewodnikiem chmary jest licówka starsza doświadczona łania prowadząca młode. Samce, zwane bykami, posiadają na głowie poroże, które wyrasta co roku i wykorzystywane jest przez nie w czasie rykowiska jako oręż do walk o władzę nad chmarą. 9

12 4. Dzik gatunek preferujący tereny leśne o urozmaiconym składzie gatunkowym, gdzie znajduje schronienie oraz pożywienie. Samice z młodymi mogą tworzyć stada, zwane watahami. Samce żyją samotnie. Gatunek ten wykazuje aktywność nocną. Jego pożywieniem mogą być zarówno nadziemne, jak i podziemne części roślin (zwłaszcza bulwy i kłącza) oraz nasiona niektórych drzew i krzewów leśnych szczególnie buków. Wśród pokarmu zwierzęcego przeważają różne stadia rozwojowe owadów. W poszukiwaniu larw i poczwarek osobniki tego gatunku intensywnie ryją ziemię, czyli buchtują, w lesie i na terenach nieleśnych. Stosunkowo trudno jest odróżnić po wyglądzie samca, zwanego odyńcem, od samicy, nazywanej lochą. 5. Świstak typowym środowiskiem życia gatunku są tereny pokryte roślinnością zielną, głównie w piętrze alpejskim i subalpejskim. Wybiera miejsca dobrze nasłonecznione, dna dolin i łagodne stoki. Typowy roślinożerca, jego główne pożywienie stanowi roślinność zielna, ale też krzewy i krzewinki, wygrzebuje także korzonki i bulwy. Gatunek towarzyski, żyje w rodzinie złożonej zwykle z rodziców oraz młodych dwóch ostatnich miotów. Rodziny mogą tworzyć kolonie. Przejawia aktywność dzienną, na żerowaniu spędza ponad 40% czasu w ciągu dnia. W okresie zimowym hibernuje schowany głęboko pod śniegiem w wykopanej przez siebie norze. W razie zagrożenia osobniki tego gatunku wydają głośny świst, od którego wzięła się ich nazwa. W Polsce występuje tylko w Tatrach. Największy górski gryzoń, przedstawiciel rodziny wiewiórkowatych. 6. Mysz leśna jeden z częściej widywanych drobnych ssaków w Tatrach, głównie z tego powodu, że żeruje w ciągu dnia. Występuje przeważnie w lasach. 10

13 W pokarmie gatunku dominują nasiona, owoce, pąki i pędy roślin, a także owady. Robiąc zapasy na zimę, mimowolnie przyczynia się do rozsiewania nasion buka. W latach, gdy następuje rok nasienny buka, wzrasta gwałtownie liczba tych pospolitych leśnych gryzoni. Charakterystyczną cechą gatunku jest ogon długością dorównujący długości całego ciała. 7. Ryjówka malutka najmniejszy tatrzański ssak (a zarazem najmniejszy ssak w Polsce). Wraz z ogonem mierzy około 9 cm. Waży zaledwie 3 5 g. Posiada charakterystyczny wydłużony ryjek z długimi włosami czuciowymi. Aktywny przez cały rok i przez większość godzin w ciągu doby pochłonięty żerowaniem. Szczyt aktywności w cyklu dobowym przypada na godziny popołudniowe i nocne. Poluje głównie na małe ofiary, które zjada od razu lub magazynuje w krótkotrwałych rozproszonych schowkach lub długotrwałych spiżarniach. Nagromadzone w ten sposób pożywienie pomaga mu przetrwać okres zimy. 8. Jeż największy z występujących w strefie regla dolnego i na Podtatrzu ssak owadożerny. W skład jego diety wchodzą głównie chrząszcze i larwy, gąsienice i dżdżownice. Jest zwierzęciem o aktywności nocnej. W okresie zimowym zapada w sen zimowy, w przygotowanych wcześniej legowiskach z suchą ściółką. W czasie zimowej hibernacji pozostaje nieruchomy, mocno zwinięty w kulkę. Tak samo zachowuje się w sytuacji zagrożenia, strosząc włosy, które u tego gatunku przekształciły się w kolce. 9. Kret występuje stosunkowo licznie na polanach tatrzańskich. Osobniki tego gatunku żyją samotnie, żywią się głównie dżdżownicami, larwami owadów i drobnymi kręgowcami, które lokalizują dzięki czu- 11

14 łemu słuchowi oraz włosom czuciowym na ogonie i pysku. Obok podziemnego gniazda zwierzęta posiadają spiżarnię, w której gromadzone są żywe, sparaliżowane dżdżownice, stanowiące zapas pożywienia na zimę. Przedstawiciele gatunku posiadają silne przednie łapy z mocnymi zagiętymi do tyłu pazurami przystosowane do kopania podziemnych tuneli, gdyż jest to zwierzę żyjące pod ziemią. 10. Niedźwiedź gatunek występujący najczęściej w lasach reglowych, choć często widywany także w strefie subalpejskiej. Osobniki prowadzą samotny tryb życia, za wyjątkiem samic prowadzących młode oraz okresowego wspólnego przebywania samic i samców w okresie rui. Gatunek o aktywności dziennej, na obszarach o stałej aktywności człowieka zwierzę nocne. Spośród zmysłów najlepiej wykształcony ma węch i słuch, natomiast wzrok słabiej. Zwierzę wszystkożerne, podstawowym pokarmem dla tego gatunku są zwierzyna leśna, padlina i zielone części roślin. Pokarmem sezonowym są na wiosnę pąki i kłącza oraz wcześnie dojrzewające owoce leśne, a jesienią przede wszystkim owoce runa leśnego, takie jak maliny i borówki. Zapada w sen zimowy, który może trwać nawet 100 dni. Spędza go w jamie, pomiędzy dużymi głazami lub w jaskini wyścielonej gałęziami lub innym materiałem roślinnym (miejsce to nazywane jest gawrą). W tym okresie przychodzą na świat młode. 11. Ryś gatunek zamieszkujący duże kompleksy leśne i prowadzący bardzo skryty tryb życia. Aktywny nocą, w ciągu dnia odpoczywa i śpi. W miejscach spokojnych oraz w okresie zimy lub wychowywania młodych bywa także aktywny w dzień. Osobniki tego gatunku są samotnikami, wyjątek stanowią samice prowadzące młode. Typowy mięsożerca, podsta- 12

15 wowym pokarmem są przede wszystkim sarny, ale także jelenie i kozice. Wyraźny dymorfizm płciowy samce są znacznie większe od samic. Ma krępy tułów, okrągłą głowę, krótką szyję, a kończyny długie i silnie umięśnione z szerokimi łapami. Na futrze wyraźne czarne plamy. Uszy zakończone pędzelkami sztywnych czarnych włosów. Jest to największy przedstawiciel kotowatych występujący w Europie. 12. Nocek duży prowadzi nocny tryb życia, wylatując na żer późno po zachodzie słońca. Poluje głównie w lasach, żywi się drobnymi bezkręgowcami, a większość swoich ofiar chwyta na ziemi. Zi muje w jaskiniach, gdzie przebywa od września do kwietnia, pojedynczo lub w niewielkich skupiskach. W przeciwieństwie do innych gatunków nietoperzy zwykle nie ukrywa się w szczelinach, tylko wisi na ścianach lub sklepieniach kryjówki. Przedstawiciel rzędu, który jako jedyny wśród ssaków potrafi aktywnie latać. Największy nietoperz występujący w Tatrach. 13. Orzeł przedni na miejsca gniazdowania przedstawiciele tego gatunku wybierają stare drzewostany o niewielkim zwarciu i bardzo małej penetracji ludzkiej. W Tatrach spotykane są gniazda zbudowane przede wszystkim na półkach skalnych. Na terytorium zajętym przez te zwierzęta ważnym elementem są wysokie, uschnięte drzewa, które wykorzystuje jako miejsca odpoczynkowe lub obserwacyjne. Ptaki dorosłe trzymają się parami, stosunkowo często latają razem. Młode żyją samotnie. Przy sprzyjającej pogodzie w rewirach lęgowych osobniki tego gatunku mogą się pojawić już w lutym, wtedy w pogodne dni można obserwować ich loty godowe. Jest to drapieżnik i padlinożerca. Żywi się głównie upolowanymi przez siebie średniej wielkości ssakami oraz padliną. Największy ptak spotykany w Tatrach, rozpiętość jego skrzydeł może dochodzić do 2,3 m. 13

16 14. Orzechówka występuje głównie w rejonie Tatr Wysokich, na terenach borów limbowych i w ich sąsiedztwie. Gatunek ten spełnia bardzo ważną rolę w procesie odnawiania limby, gdyż przenosząc i magazynując na zimę nasiona limbowe, przyczynia się do rozsiewania drzewa. Niestety, jest to gatunek, który łatwo przyzwyczaja się do obecności człowieka, chętnie kręci się w pobliżu schronisk, szlaków turystycznych, gdzie zjada resztki zostawiane przez turystów. Jest to ptak należący do rodziny krukowatych. Posiada upierzenie czekoladowobrązowe z licznymi białymi plamkami w kształcie kropelek. Skrzydła czarnobrązowe z zielonkawym metalicznym połyskiem. 15. Głuszec zamieszkuje rozległe kompleksy borów i lasów mieszanych. Preferuje bory świerkowe z udziałem jodły, chętnie zasiedla lasy o dobrze rozwiniętym, rozmaiconym podszycie i runie. Tokuje w miejscach trudno dostępnych. Ptak o aktywności dziennej, większość roku spędza w stadkach rodzinnych, które tworzą samice z młodymi. Samce tylko zimą łączą się w niewielkie grupki. Wyraźny dymorfizm płciowy: samica jest mniejsza o około 1/3 od samca, posiada także inne ubarwienie. Gatunek roślinożerny, dorosłe ptaki żywią się przede wszystkim liśćmi, owocami i pędami roślin, a pisklęta początkowo zjadają pokarm zwierzęcy, głównie bezkręgowce i drobne kręgowce. Nazwa gatunku wywodzi się od tego, że samce w pewnym momencie pieśni godowej tracą słuch. 16. Puchacz gatunek osiadły, silnie terytorialny, zasiedlający przez cały rok ten sam teren (nie dotyczy to młodych osobników). Zamieszkuje głównie prześwietlone starodrzewy iglaste i liściaste, gdzie preferowanym terytorium są skały i strome stoki. 14

17 Gniazduje na półkach skalnych, na ziemi, w wykrotach lub w opuszczonych gniazdach innych ptaków drapieżnych. Prowadzi nocny tryb życia, a w okresie krótkich letnich nocy aktywny bywa także w dzień. Ptak drapieżny, ale nie gardzący padliną. Posiada bardzo charakterystyczny głos godowy, słyszany z odległości 2 3 km. Największa sowa występująca w Europie o rozpiętości skrzydeł dochodzącej do 1,8 m. Gatunek ten wyróżniają pomarańczowe oczy oraz wyraźne pęczki piór na głowie, uszy, unoszone np. w momencie zagrożenia. 17. Żmija zygzakowata gatunek zapadający w sen zimowy, z którego budzi się zaraz po ustąpieniu śniegu i rozmarznięciu gleby. W ciągu dnia lubi wygrzewać się na słońcu, a największą aktywność przejawia do południa i po południu. Gatunek jajożyworodny. Osobniki tego gatunku osiągają nawet 70 cm długości, ciało mają krępe i grube, zwężające się w kierunku głowy. Głowę mają płaską o trójkątnym lub sercowatym zarysie, wyraźnie oddzieloną od reszty ciała. Ubarwienie jest zmienne, od brązowego do czarnego. Samce ubarwione są bardziej kontrastowo, dlatego lepiej u nich widać charakterystyczny dla tego gatunku zygzak na grzbiecie. Jedyny jadowity gatunek węża w Polsce. 18. salamandra plamista gatunek spotykany w lasach o wilgotnym podłożu, zazwyczaj w sąsiedztwie potoków lub ich źródlisk. Na łowy wyrusza nocą lub w czasie ciepłych deszczów i przy silnej rosie. Dni spędza w ukryciu, przeważnie pod kłodami, wśród omszałych pniaków. Porusza się dość niezgrabnie i powoli. Słabo pływa, samice do wody udają się tylko w okresie rodzenia żywych larw, zaraz po ustąpieniu śniegu i lodu w zbiornikach wodnych. Zapada w sen zimowy, który trwa od października do kwiet- 15

18 nia. Zimuje gromadnie najczęściej w spróchniałych pniach, wykrotach i norach. Największy i najrzadszy tatrzański płaz ogoniasty. Charakterystyczna ostrzegawcza barwa skóry (żółte lub pomarańczowe plamy na czarnej błyszczącej skórze) pozwala na jednoznaczne rozpoznanie gatunku. 19. Traszka górska osobniki dorosłe wiosnę i połowę lata spędzają w wodzie, stojącej i płynącej. Rozród również następuje w wodzie. Po godach wychodzi na ląd i prowadzi tu skryty tryb życia wśród kamieni, w gliniastych wykrotach drzew itp. Zimuje na lądzie w schronieniach ziemnych. Najpospolitszy gatunek płaza ogoniastego spotykany w Tatrach. 20. Kumak górski gatunek hibernujący na lądzie przez cały okres zimowy. Preferuje niewielkie, płytkie zbiorniki wodne z wodą stojącą. Jego aktywność jest bardzo mocno związana z temperaturą i opadami. Często opuszcza wodę, a gdy temperatura nadmiernie wzrośnie lub spadnie, chowa się np. pod kamieniami lub w szczelinach spękanej gliny. Z kryjówek wychodzi nocą, gdy wzrośnie wilgotność. Okres godowy trwa bardzo długo (od kwietnia do sierpnia), co stanowi przystosowanie do życia w warunkach górskich (strategia rozpraszania ryzyka). Kijanki przechodzą metamorfozę po około 2 2,5 miesiącach życia. Płaz bezogoniasty. Charakterystyczną cechą gatunku są żółte lub pomarańczowe plamy zajmujące ponad połowę powierzchni spodu ciała. 16

19 17

20 ISBN egzemplarz bezpłatny