PRZYRODA PARKU NAD STARYM KANAŁEM BYDGOSKIM BARBARA WALDON

Transkrypt

1 PRZYRODA PARKU NAD STARYM KANAŁEM BYDGOSKIM BARBARA WALDON This project is implemented through the CENRAL EUROPE Programme co-financed by the ERDF.

2 CELEM BADAŃ PROWADZONYCH W LATACH (2 SEZONY WEGETACYJNE) BYŁO: - rozpoznanie środowiska przyrodniczego (inwentaryzacja flory roślin naczyniowych, zbiorowisk roślinnych i chronionych typów siedlisk, inwentaryzacja fauny) - waloryzacja jednostek przestrzennych wyróżnionych w oparciu o kryteria botaniczne Badania były prowadzone przez zespół pracowników i studentów Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w składzie: dr hab. Halina Ratyńska, dr Barbara Waldon, mgr Ewa Wachowiak, mgr Renata Hoffmann, mgr Maciej Sękiewicz, Dawid Kilon.

3 TEREN I ZAKRES BADAŃ: rozpoznaniami objęto szatę roślinną oraz faunę obszaru Parku od Ronda Grunwaldzkiego do ulicy Plażowej (64 ha)

4 WYNIKI BADAŃ SZATA ROŚLINNA FLORA Odnaleziono 428 gatunków roślin naczyniowych, w tym 13 pod ochroną (7 pod ścisłą i 6 pod częściową) OCHRONA ŚCISŁA: dzięgiel (arcydzięgiel) litwor bluszcz pospolity rokitnik zwyczajny wiciokrzew (suchodrzew) pomorski śniadek baldaszkowy jarząb szwedzki cis pospolity OCHRONA CZĘŚCIOWA: konwalia majowa śnieżyczka przebiśnieg kocanki piaskowe grążel żółty porzeczka czarna barwinek pospolity

5 Gatunki pod ścisłą ochroną Hipophae rhamnoides rokitnik zwyczajny Hedera helix bluszcz pospolity Angelica archangelica ssp. litoralis dzięgiel (arcydzięgiel) litwor

6 Gatunki pod ścisłą ochroną Ornithogalum umbellatum śniedek baldaszkowy Lonicera periclymenum wiciokrzew pomorski Taxus baccata cis pospolity Sorbus intermedia jarząb szwedzki

7 Gatunki pod częściową ochroną Convallaria majalis konwalia majowa Nuphar lutea grążel żółty Vinca minor barwinek pospolity Ribes nigrum porzeczka czarna Helichrysum arenarium kocanki piaskowe Galanthus nivalis śnieżyczka przebiśnieg

8 Gatunki zagrożone Odnaleziono łącznie stanowiska 10 gatunków zagrożonych 5 jest zagrożonych w Wielkopolsce a 8 w regionie kujawsko-pomorskim. Nazwa polska Wielkopolska Kujawy czosnek wężowy owsica łąkowa R V topola czarna szczaw gajowy LC VU cis pospolity (LC) (V) wiciokrzew (suchodrzew) pomorski (VU) (R) śnieżyczka przebiśnieg (DD) (R) kokorycz pusta lipa szerokolistna R R barwinek pospolity () gatunek na stanowisku antropogenicznym; VU umiarkowanie narażony, LC niższego ryzyka, DD stopień zagrożenia jest trudny do określenia z powodu braku danych, V narażony, R rzadki (R)

9 Gatunki zagrożone Allium scorodoprasum czosnek wężowy - R Rumex sanguineus szczaw gajowy - VU

10 Gatunki zagrożone Populus nigra topola czarna - LC Corydalis cava kokorycz pusta - R

11 Okazałe drzewa Dendroflora Parku obejmuje 115 gatunków. Wśród nich są 53 gatunki drzew i 62 gatunki krzewów. Obwody największych drzew przekraczają 4 m, a najokazalsze ma aż 6,83 m w pierśnicy.

12 Mapa rozmieszczenia pomnikowych drzew Aż 19 okazów drzew to pomniki przyrody, a dalsze 30 zasługuje na wpisanie do rejestru pomników. Najwięcej jest pomnikowych okazów: olszy czarnej (26), topoli czarnej oraz jej mieszańców (8), wiązów szypułkowych (7), klonów srebrzystych (3), dębów szypułkowych (2), pomnikowe wymiary mają też klon zwyczajny, grab zwyczajny i kasztanowiec zwyczajny (po 1).

13 okazałe olsze czarne

14 Pomnikowe drzewa mają tabliczki informacyjne

15 Zbiorowiska roślinne Na terenie Parku odnaleziono aż 97 zbiorowisk roślinnych w tym zagrożone w regionie kujawsko-pomorskim (23): E 1, V 7, I 15 oraz 7 uznawanych za rzadkie (6) i bardzo rzadkie (1). ZBIOROWISKA ZAGROŻONE Lemno-Hydrocharitetum morsus-ranae I Scirpetum sylvatici V

16 Sagittario-Sparganietum emersi I, R Iridetum pseudacori I Caricetum paniculatae V

17 Chronione typy siedlisk 16 zbiorowisk reprezentujących 7 typów siedlisk z Dyrektywy Siedliskowej! wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi: Armerio elongatae-festucetum ovinae 3150 starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nymphaeion, Potamion: Ceratophylletum demersi Ceratophylletum submersi Nymphaeo albae-nupharetum luteae Potametum lucentis Potametum pectinati zalewane muliste brzegi rzek Bidentiti-Polygonetum hydropiperis 6430 ziołorośla górskie i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium): Convolvulo-Rubetum caesii Epilobio hirsuti-convolvuletum sepium Fallopio-Humuletum lupuli Soncho palustris-archangelicetum litoralis Urtico-Convolvuletum sepium zb. z Stachys palustris niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatheretum elatioris) grąd środkowoeuropejski (Galio-Carpinetum) 91F0 - łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum)

18 Waloryzacja przyrodnicza Na podstawie występowania zbiorowisk roślinnych wyróżniono 10 typów kompleksów roślinności, które posłużyły do wykonania mapy waloryzacji przyrodniczej Parku.

19 Chronione typy siedlisk wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi: Armerio elongatae-festucetum ovinae

20 3150 starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne Potametum lucentis I, 3150 Potametum pectinati 3150 Ceratophylletum demersi 3150 Nymphaeo albae-nupharetum luteae V, 3150

21 6430 ziołorośla górskie i ziołorośla nadrzeczne Soncho palustris-archangelicetum litoralis I, R, 6430 Urtico-Convolvuletum sepium 6430 Epilobio hirsuti-convolvuletum sepium 6430 Fallopio-Humuletum lupuli 6430

22 grąd środkowoeuropejski Galio-Carpinetum Szczawik zajęczy Oxalis acetosella Klon polny Acer campestre Podagrycznik Aegopodium podagraria

23 91F0 łęg wiązowo-jesionowy Ficario-Ulmetum Ziarnopłon wiosenny Ficaria verna Złoć łąkowa Gagea pratensis Zawilec żółty Anemone ranunculoides

24 Wybrane grupy zwierząt Ssaki wiewiórka pospolita Sciurus vulgaris lis pospolity Vulpes vulpes mysz leśna Apodemus flavicollis kret Talpa europaea szczur wędrowny Rattus norvegicus jeż europejski Erinaceus europaeus

25 Płazy żabę wodną Rana esculenta żaba trawna Rana temporaria Na terenie objętym badaniami odnaleziono jedynie kilku przedstawicieli płazów. Z żab brunatnych odnotowano żabę trawną, a z żab zielonych żabę wodną. Stwierdzono także ropuchę szarą. amplexus - ropucha szara Bufo bufo

26 Ryby Ciernik Pungititus aculeatus Koza Cobitis taenia Śliz Noemacheilus barbatulus Okoń Perca fluviatilis Szczupak pospolity Esox lucius Ukleja Alburnus alburnus Płoć Rutilus rutilus Węgorz europejski Anguilla Anguilla Mimo silnego zanieczyszczenia wody (V kl.) stwierdzono tu 12 gatunków ryb: wzdręga, lin, płoć, okoń, szczupak pospolity, węgorz europejski, karaś srebrzysty, karaś złocisty, ukleja, ciernik, koza i śliz są pod ochroną. Rys. D. Kilon

27 Ptaki Na terenie Kanału Bydgoskiego i jego otoczenia na odcinku miejskim występuje 71 gatunków ptaków, co stanowi ponad 33% awifauny Bydgoszczy. Około połowa to ptaki jedynie zimujące na badanym obszarze bądź przelotne. Pozostałe gatunki należą do lęgowych. Niemal wszystkie znajdują się pod ścisłą ochroną prawną, jedynie gawron, kruk, sroka i wrona siwa należące do krukowatych objęte są częściową. W sąsiedztwie Kanału na szczególną uwagę zasługują trzy gatunki dyrektywowe ważne dla całej Wspólnoty Europejskiej, zagrożone zmianą siedlisk: zimorodek, dzięcioł średni i dzięcioł czarny. Na Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w regionie kujawsko-pomorskim znajdują się: kokoszka wodna (V- narażona. na wyginięcie) i dzięcioł średni (R- gatunek rzadki). Zimorodek Alcedo atthis Kokoszka Gallinula chloropus Dzięcioł czarny Dryocopus martius Dzięcioł średni Dendrocopos medius

28 Poszczególne gatunki ptaków przywiązane są do różnych siedlisk Ptaki parków i ogrodów Ptaki wodne Ptaki naturalnych lasów: łęgu i grądu Ptaki krukowate kos, kwiczoł, paszkot, pleszka, kapturki, muchołówka szara, kowalik, modraszka, bogatka, pełzacze, szpak, jemiołuszka, grzywacz, sierpówka, zięba, dzwoniec, gil, grubodziób łabędź niemy, kaczki, krzyżówka, gągoł, nurogęś, mewa śmieszka, mewa pospolita kokoszka, łyski, zimorodek, czyże, pierwiosnek, rudzik, wilga, dzięcioł duży, dzięcioł średni, dzięciołek, dzięcioł zielony sójka, sroka, kawka, gawron, kruk

29 kwiczoł Turdus pilaris muchołówka szara Muscicapa striata szpak Sturnus vulgaris Ptaki parkowe jemiołuszka Bombycilla garrulus kos Turdus merula gil Pyrrhula pyrrhula modraszka Cyanistes caeruleus dzwoniec Carduelis chloris

30 Łabędź niemy Cygnus olor Gągoł Bucephala clangula Kaczki Anatinae Ptaki wodne Nurogęś Mergus merganser Mewa śmieszka Larus ridibundus Krzyżówka Anas platyrhynchos

31 kokoszka Gallinula chloropus rudzik Erithacus rubecula łyska Fulica atra Ptaki łęgu i grądu Rys. D. Kilon zimorodek Alcedo atthis dzięcioł duży Dendrocopos major dzięcioł średni Dendrocopos medius dzięcioł zielony Picus viridis dzięciołek Dendrocopos minor wilga Oriolus oriolus

32 Krukowate Sójka Garrulus glandarius Kawka Corvus monedula Wrona siwa Corvus cornix Kruk Corvus corax Gawron Corvus frugilegus Rys. D. Kilon Sroka Pica pica

33 Wnioski Szata roślinna otoczenia Kanału w Bydgoszczy jest niezwykle bogata. Mimo antropogenicznych przekształceń siedlisk, odnaleziono zarówno gatunki, jak i zbiorowiska roślinne zagrożone i podlegające ochronie prawnej. Obecne są też liczne, okazałe drzewa i ich grupy. Przeważająca część analizowanej powierzchni ma średni walor przyrodniczy, ale znaczne obszary mają walor bardzo duży, nie tylko ze względu na bogactwo świata roślin, ale również zwierząt. Otoczenie Kanału jest pod względem przyrodniczym unikatowe w skali całego kraju. Tak duże nagromadzenie na obszarze miejskim cennych elementów szaty roślinnej i fauny zasługuje bezwzględnie na ochronę.

34 Wnioski Otoczenie Starego Kanału Bydgoskiego to przede wszystkim teren rekreacyjny dla mieszkańców miasta. Poza walorami estetycznymi, stanowi cenne zaplecze dydaktyczne dla studentów przyrodniczych kierunków wyższych uczelni Bydgoszczy i kraju, a ze względu na bogatą florę i faunę może stanowić żywe laboratorium naukowe dla wszystkich odwiedzających przyrodnicza ścieżka dydaktyczna. Planowane zabiegi rewitalizacyjne nie mogą spowodować obniżenia walorów najcenniejszych wydzieleń, a powinny zmierzać do podniesienia walorów przyrodniczych obszarów najsilniej zdegradowanych. Właściwe rozwiązania projektowe planowanej infrastruktury muszą uwzględniać wymogi ochrony przyrody.

35 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ