Spis treści. Wykaz skrótów Wykaz aktów prawnych Przedmowa do wydania drugiego Wstęp... 37

Transkrypt

1 Spis treści Wykaz skrótów Wykaz aktów prawnych Przedmowa do wydania drugiego Wstęp Rozdział I. Zagadnienia ogólne Wprowadzenie Pojęcie ratownictwa Typologia i dziedziny ratownictwa Pojęcie i miejsce prawa ratowniczego w systemie prawa Prawo ratownicze jako dyscyplina naukowa i dydaktyczna Prawo ratownicze a bezpieczeństwo obywateli Rozdział II. Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy Pojęcie Geneza i utworzenie Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego w Polsce Podstawy prawne Podstawowe założenia Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego Rola Państwowej Straży Pożarnej w funkcjonowaniu Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego Zadania Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego Struktura organizacyjna Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego Założenia ogólne Poziom powiatowy Uwagi ogólne Podmioty KSRG Plan ratowniczy Stanowisko kierowania Kierowanie działaniem ratowniczym Uwagi ogólne

2 Spis treści Podmioty kierowania działaniem ratowniczym Sposoby wykonywania uprawnień kierującego działaniem ratowniczym Typy kierowania działaniem ratowniczym Uprawnienia kierującego działaniem ratowniczym w okolicznościach uzasadnionych stanem wyższej konieczności Odpowiedzialność kierującego działaniem ratowniczym Przebieg kierowania działaniem ratowniczym Sprawność kierowania działaniem ratowniczym Struktura jednostek ochrony przeciwpożarowej na potrzeby działań ratowniczych Prowadzenie dokumentacji zdarzeń oraz funkcjonowania KSRG Poziom wojewódzki Podmioty KSRG. Wojewódzki odwód operacyjny Plan ratowniczy Stanowisko koordynacji ratownictwa Kierowanie działaniem ratowniczym oraz dokumentacja zdarzeń i funkcjonowania KSRG Poziom krajowy Podmioty KSRG. Centralny odwód operacyjny Plan ratowniczy i Krajowe Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludności Kierowanie działaniem ratowniczym oraz dokumentacja zdarzeń i funkcjonowania KSRG Zakres działania Krajowego Sytemu Ratowniczo-Gaś niczego Walka z pożarami lub innymi klęskami żywiołowymi Organizacja walki z pożarami Podmioty walki z pożarami Podmioty walki z klęskami żywiołowymi Ratownictwo techniczne Zakres i organizacja ratownictwa technicznego Podmioty ratownictwa technicznego Ratownictwo chemiczne i ekologiczne Zakres ratownictwa chemicznego i ekologicznego Organizacja ratownictwa chemicznego i ekologicznego Podmioty ratownictwa chemicznego i ekologicznego Ratownictwo medyczne Zakres ratownictwa medycznego Organizacja ratownictwa medycznego

3 Spis treści Podmioty ratownictwa medycznego Współpraca Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego z innymi podmiotami Podmioty wchodzące w skład Krajowego Systemu Ratowniczo- -Gaśniczego Podmioty dobrowolnie współpracujące z Krajowym Systemem Ratowniczo-Gaśniczym w drodze umowy cywilnoprawnej Włączanie jednostek ochrony przeciwpożarowej do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego Warunki włączenia Tryb włączenia Projekt rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad organizacji Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego z 2011 roku Podsumowanie Rozdział III. Ochotnicze straże pożarne i inne podmioty ratownicze Ochotnicze straże pożarne w Polsce Podstawy prawne Pojęcie i forma funkcjonowania Organizacja ochotniczych straży pożarnych Cele i sposoby działania ochotniczych straży pożarnych Członkostwo w ochotniczej straży pożarnej Władze ochotniczej straży pożarnej Majątek, fundusze i działalność gospodarcza ochotniczej straży pożarnej Zmiany statutu i rozwiązanie ochotniczej straży pożarnej Jednostka operacyjno-techniczna Ochotnicze straże pożarne w Krajowym Systemie Ratowniczo- -Gaśniczym Kompetencje organów dotyczące ochotniczej straży pożarnej Finansowanie ochotniczych straży pożarnych Uprawnienia członków ochotniczej straży pożarnej Rodzaje uprawnień osobistych Uprawnienia odszkodowawcze Podmioty uprawnione i rodzaje świadczeń odszkodowawczych Zasady udzielania świadczeń odszkodowawczych Uprawnienia ochronne Ekwiwalent pieniężny Bezpłatne umundurowanie i bezpłatne badania

4 Spis treści Uprawnienia ubezpieczeniowe i uprawnienia do bezpłatnych szkoleń Inne uprawnienia ochotniczych straży pożarnych Obowiązek uczestniczenia w działaniach ratowniczych poza terenem własnego działania Związek Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej Konkluzje Wybrane podmioty współpracujące z Krajowym Systemem Ratowniczo- -Gaśniczym Organizacje pozarządowe Ratownictwo górnicze Ratownictwo górskie i wodne Ratownictwo górskie Ratownictwo wodne Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (WOPR) Wspólne uprawnienia GOPR, TOPR i WOPR jako organizacji specjalistycznych Polski Czerwony Krzyż Aeroklub Polski i Lotniskowa Służba Ratowniczo-Gaśnicza Polski Związek Alpinizmu Podmioty działające pod nadzorem administracji państwowej Policja Straż Graniczna Inspekcja Ochrony Środowiska Państwowa Agencja Atomistyki Lotnicze Pogotowie Ratunkowe Ratownictwo morskie Służba SAR Techniczne służby miejskie Wojskowa Ochrona Przeciwpożarowa Rozdział IV. Bezpieczeństwo publiczne, prawna ochrona ludności, zarządzanie kryzysowe Uwagi wstępne Podstawy prawne z zakresu obrony cywilnej Prawo jako element ochrony ludności Ochrona ludności Obrona cywilna jako zorganizowana forma ochrony ludności Obrona cywilna według I Protokołu dodatkowego do Konwencji Genewskiej Pojęcie obrony cywilnej i katalog zadań Model organizacyjny

5 Ochrona i identyfikacja Obrona cywilna według polskich aktów prawnych Pojęcie obrony cywilnej według ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP Struktura organizacyjna Obrony Cywilnej Zadania Obrony Cywilnej i obowiązki obywateli Projekt ustawy o ochronie ludności Budowa systemu bezpieczeństwa państwa Informacje ogólne Bezpieczeństwo w przepisach prawa Zarządzanie kryzysowe Uwagi wstępne Pojęcie i zasady zarządzania kryzysowego Planowanie cywilne Pojęcie i zadania z zakresu planowania cywilnego Plany zarządzania kryzysowego jako element planowania cywilnego Rodzaje planów zarządzania kryzysowego Elementy planów zarządzania kryzysowego Cykl planowania Raport o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego Narodowy Program Ochrony Infrastruktury Krytycznej jako element planowania cywilnego Podmioty systemu zarządzania kryzysowego Zarządzanie kryzysowe na poziomie administracji centralnej Zarządzanie kryzysowe na poziomie Rady Ministrów Rządowy Zespół Zarządzania Kryzysowego Rządowe Centrum Bezpieczeństwa Zarządzanie kryzysowe na poziomie ministrów kierujących działami administracji rządowej oraz kierowników urzędów centralnych Zarządzanie kryzysowe na poziomie ministrów i centralnych organów administracji rządowej Zarządzanie kryzysowe na poziomie samorządu terytorialnego Zarządzanie kryzysowe na poziomie województwa Zarządzanie kryzysowe na poziomie powiatu Zarządzenie kryzysowe na poziomie gminy Stopnie alarmowe zarządzania kryzysowego Fazy zarządzania kryzysowego Udział Sił Zbrojnych w zarządzaniu kryzysowym Finansowanie zadań z zakresu zarządzania kryzysowego

6 6. Stany nadzwyczajne w kontekście prawa ratowniczego Pojęcie i rodzaje stanów nadzwyczajnych Zasady wprowadzenia stanów nadzwyczajnych Stan wojenny Stan wyjątkowy Stan klęski żywiołowej Rozdział V. Pozycja w prawie administracyjnym oraz status prawny i zakres przedmiotowy Państwowej Straży Pożarnej Wpływ reformy administracyjnej na funkcjonowanie powszechnego systemu ratowniczego Wprowadzenie do przepisów ustawy Podstawy wprowadzenia nowego modelu administracji Zespolenie komend w województwie i w powiecie Pojęcie i zakres prawa administracyjnego Państwowa Straż Pożarna w świetle przepisów prawa materialnego Zadania PSP w świetle przepisów prawa materialnego Struktura PSP w świetle przepisów prawa materialnego Zadania i kompetencje organów PSP w świetle przepisów prawa administracyjnego Postępowanie administracyjne w Państwowej Straży Pożarnej Akty administracyjne Ogólne zasady postępowania administracyjnego Informacje ogólne Zasada praworządności Zasada dochodzenia prawdy obiektywnej Zasada udzielania pomocy prawnej stronom i innym uczestnikom postępowania Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu Zasada przekonywania Zasada szybkości i prostoty Zasada dwuinstancyjności Zasada trwałości decyzji ostatecznych na forum administracyjnym Zasada prawomocności niektórych decyzji ostatecznych Czynności administracyjne podejmowane przez funkcjonariuszy Państwowej Straży Pożarnej Wszczęcie postępowania. Czynności kontrolno-rozpoznawcze Wydanie decyzji administracyjnej Odwołanie od decyzji Postępowanie egzekucyjne w administracji Egzekucja administracyjna stosowana podczas kierowania działaniem ratowniczym

7 10. Status prawny Państwowej Straży Pożarnej na tle konstrukcji Skarbu Państwa Komórki organizacyjne Komendy Głównej PSP Konkluzje Rozdział VI. Środki administracyjnoprawne stosowane przez organy Państwowej Straży Pożarnej Organizacja Państwowej Straży Pożarnej Zadania Struktura Służba Organy Działalność kontrolno-rozpoznawcza Organ powiatowy Decyzje administracyjne organu powiatowego Państwowej Straży Pożarnej Pismo urzędowe Zarządzenie Opinie Organ wojewódzki Decyzje administracyjne organu wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej Organ centralny Tryb postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komendanta powiatowego Państwowej Straży Pożarnej Uwagi ogólne Podstawy wniesienia zarzutów na postępowanie egzekucyjne Grzywna Przymus bezpośredni Wykonanie zastępcze Kontrola sądowa rozstrzygnięć organów Państwowej Straży Pożarnej Wojewódzki Sąd Administracyjny Naczelny Sąd Administracyjny Konkluzje Rozdział VII. Państwowe Ratownictwo Medyczne Uwagi ogólne Podmioty systemu Szpitalny oddział ratunkowy Zespoły ratownictwa medycznego i lotnicze zespoły ratownictwa medycznego

8 2.3. Centrum urazowe Ratownik medyczny Wymagania pozwalające wykonywać zawód ratownika medycznego Zakres działań ratownika medycznego Ratownik Wymagania pozwalające wykonywać zawód ratownika Zakres działań ratownika medycznego Planowanie i organizacja systemu Zadania Ministra Zdrowia Zadania wojewody Dyspozytor medyczny Lekarz koordynator ratownictwa medycznego Akcja prowadzenia medycznych czynności ratun kowych Finansowanie jednostek systemu Edukacja w zakresie udzielania pierwszej pomocy Konkluzje Rozdział VIII. Bezpieczeństwo i higiena służby w Państwowej Straży Pożarnej Uwagi wprowadzające Przepisy BHP w Państwowej Straży Pożarnej Istota oraz zasady bezpieczeństwa i higieny pracy Zakres obowiązków i uprawnień pracodawcy i pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy Ochrona pracy kobiet Założenia ogólne Prace wzbronione kobietom Wymagania bezpieczeństwa i higieny służby w obiektach przeznaczonych dla jednostek ratowniczo-gaśniczych Państwowej Straży Pożarnej Użytkowanie obiektów przeznaczonych dla jednostek ratowniczo- -gaśniczych Państwowej Straży Pożarnej Wyposażenie techniczne obiektów przeznaczonych dla jednostek ratowniczo-gaśniczych Państwowej Straży Pożarnej Wymagania w zakresie zabezpieczenia medycznego strażaków podczas akcji ratowniczych, ćwiczeń lub szkolenia Wymagania bezpieczeństwa i higieny służby podczas ćwiczeń lub szkolenia Wymagania wobec organizatorów i uczestników ćwiczeń lub szkolenia Wymagania podczas ćwiczeń lub szkolenia na wysokości i poniżej poziomu terenu

9 8.3. Wymagania podczas ćwiczeń lub szkolenia na wodzie (lodzie) lub pod wodą (lodem) Wymagania podczas ćwiczeń lub szkolenia z użyciem materiałów do pozoracji Wymagania bezpieczeństwa i higieny służby podczas ćwiczeń lub szkolenia z wykorzystaniem statku powietrznego Wymagania bezpieczeństwa i higieny służby podczas akcji ratowniczych Wymagania ogólne Wymagania podczas używania środków transportu Wymagania podczas obsługi sprzętu specjalistycznego Wymagania podczas prowadzenia akcji ratowniczych w transporcie Wymagania podczas prowadzenia akcji ratowniczych w obrębie zagrożenia substancjami chemicznymi Wymagania podczas prowadzenia akcji ratowniczych w obrębie zagrożenia niewypałami, amunicją i materiałami wybuchowymi, prądem elektrycznym, materiałami promieniotwórczymi Wymagania podczas prowadzenia akcji ratowniczych w czasie katastrof budowlanych oraz awarii technicznych Wymagania podczas prowadzenia czynności ratowniczych na wysokości oraz poniżej poziomu terenu Wymagania bezpieczeństwa i higieny służby podczas prowadzenia akcji ratowniczych w czasie gaszenia pożarów Wymagania podczas prowadzenia akcji ratowniczych na wodzie (lodzie) i pod wodą (lodem) oraz na obszarach powodziowych, zalewowych i zalodzonych oraz w czasie nadzwyczajnych zjawisk pogodowych Bezpieczeństwo i higiena służby przy pracach szczególnie niebezpiecznych Uregulowania prawne Wyżywienie i napoje Organy nadzoru i kontroli oraz służba bezpieczeństwa i higieny pracy Odpowiedzialność za naruszenie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy Profilaktyczna ochrona zdrowia pracowników a choroby zawodowe Odszkodowania dla strażaków Instrukcja Organizacja bezpieczeństwa i higieny pracy w Państwowej Straży Pożarnej Podsumowanie

10 Rozdział IX. Ochrona przeciwpożarowa budynków, obiektów, terenów budowlanych i innych Uwagi ogólne Polskie normy jako zasady wiedzy technicznej Podstawy prawa w ochronie przeciwpożarowej Stan formalnoprawny w zakresie bezpieczeństwa pożarowego budynków Pojęcie ochrony przeciwpożarowej Obowiązki właściciela, zarządcy lub użytkownika budynku, obiektu lub terenu Czynności zabronione i obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej Wymagania ogólne Obowiązki właścicieli lub zarządców budynków Sposoby postępowania na wypadek pożaru i innych zagrożeń Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego Ewakuacja Plany operacyjno-ratownicze Wewnętrzny plan operacyjno-ratowniczy Zewnętrzny plan operacyjno-ratowniczy Instrukcja postępowania w przypadku powstania pożaru lub innego miejscowego zagrożenia w miejscu i w czasie imprezy masowej Współpraca formacji ochronnych z jednostkami ochrony przeciwpożarowej Budowa obiektu budowlanego a wymogi ochrony przeciwpożarowej Uzgadnianie projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej Zakres i zasady uzgadniania projektu budowlanego Tryb dokonywania uzgodnień projektu budowlanego Rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpoża - rowych Zasady prowadzenia kontroli nad uzgadnianiem projektu budowlanego Przeciwpożarowe zaopatrzenie w wodę i drogi pożarowe Rodzaje obiektów wymagających zapewnienia przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę do zewnętrznego gaszenia pożaru Drogi pożarowe Stosowanie stałych urządzeń gaśniczych, systemów sygnalizacji pożarowej, dźwiękowych systemów ostrzegawczych i gaśnic

11 Prace niebezpieczne pod względem pożarowym oraz ocena zagrożenia wybuchem Oddawanie obiektów do eksploatacji ze względu na potrzeby ochrony przeciwpożarowej Czynności odbiorowe w ujęciu prawnym i w praktyce Uwagi ogólne Proponowane procedury postępowania Zasady ogólne Zasady szczegółowe Przypadki szczególne Zabezpieczenie przeciwpożarowe lasów Zabezpieczenie przeciwpożarowe zbioru, transportu i składowania palnych płodów rolnych Zabezpieczenie zbiorów w muzeach przed pożarem Konkluzje Rozdział X. Problematyka przestępstw i wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu pożarowemu Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu pow szechnemu Uwagi ogólne Odpowiedzialność za sprowadzenie zdarzenia zagrażającego życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w znacznych rozmiarach Odpowiedzialność za sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa zdarzenia określonego w art. 163 k.k Odpowiedzialność za sprowadzenie niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia wielu osób albo mienia w wielkich rozmiarach Odpowiedzialność za przygotowania do przestępstw określonych w artykułach: 163 1, 165 1, lub k.k Odpowiedzialność sprawcy przestępstwa z art. 164 lub art. 167 k.k., który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo Odpowiedzialność za przestępstwa dotyczące substancji lub przyrządów wybuchowych, promieniotwórczych i jonizujących Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji Problematyka wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu pożarowemu w świetle przepisów Kodeksu wykroczeń Uwagi wstępne Odpowiedzialność za nieostrożne obchodzenie się z ogniem lub wykroczenia przeciwko przepisom dotyczącym zapobiegania i zwalczania pożarów

12 Czynności mogące spowodować pożar, jego rozprzestrzenianie się oraz utrudnienie prowadzenia działania ratowniczego lub ewakuacji Naruszenie bezpieczeństwa przeciwpożarowego obiektów i terenów Naruszenie bezpieczeństwa pożarowego na terenach leśnych i rolnych Naruszenie bezpieczeństwa pożarowego podczas działań ratowniczych Naruszenie bezpieczeństwa pożarowego w związku z materiałami wybuchowymi Postępowanie mandatowe Rozdział XI. Postępowanie odszkodowawcze w Państwowej Straży Pożarnej Szkoda Rodzaje odpowiedzialności Formy winy Wysokość odszkodowania Naprawienie szkody Dochodzenie roszczeń Prowadzenie postępowania szkodowego i dochodzenie roszczeń o odszkodowanie Przedawnienie roszczeń Wydawanie orzeczenia Odwołanie od orzeczenia Podsumowanie Rozdział XII. Ratownictwo i ochrona ludności w Unii Europejskiej Uwagi wstępne Współpraca transgraniczna Państwowej Straży Pożarnej Umowy międzynarodowe o współpracy ratowniczej Współpraca z Ukrainą Współpraca z Węgrami Współpraca z Republiką Federalną Niemiec Delegowanie strażaków Państwowej Straży Pożarnej do pełnienia służby poza granicami państwa Wspólnotowy mechanizm ochrony ludności (WMOL) Instrument Finansowy Ochrony Ludności Jednolity europejski telefon alarmowy

13 6. Zapobieganie poważnym awariom na podstawie dyrektyw Seveso i Seveso II Europeizacja polskiego prawa ochrony środowiska Rozdział XIII. Współdziałanie organów Państwowej Straży Pożarnej z mediami Uwagi wstępne Uregulowania prawne działalności informacyjnej Państwowej Straży Pożarnej Kształtowanie właściwej społecznej oceny Państwowej Straży Pożarnej Płaszczyzny współpracy Państwowej Straży Pożarnej z mediami Public relations, czyli współpraca Państwowej Straży Pożarnej z mediami Współpraca Państwowej Straży Pożarnej z mediami podczas pożarów, katastrof i wypadków Współpraca Państwowej Straży Pożarnej z mediami w trakcie trwania sytuacji kryzysowych Konkluzje Uwagi i wnioski Bibliografia Orzecznictwo Strony internetowe