Zakład Ubezpieczeń Społecznych Warszawa, ul. Czerniakowska 16

Transkrypt

1 Zakład Ubezpieczeń Społecznych Warszawa, ul. Czerniakowska 16 Zasady rozliczania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne osób przebywających na urlopach wychowawczych lub pobierających zasiłek macierzyński Poradnik Zakład Ubezpieczeń Społecznych r.

2 Zasady rozliczania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne osób przebywających na urlopach wychowawczych lub pobierających zasiłek macierzyński Poradnik data aktualizacji: r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych r. 2

3 Spis treści Wstęp...4 I. Podleganie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym...5 II. Podstawa wymiaru oraz wysokość składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe...7 III. Podleganie ubezpieczeniu zdrowotnemu, podstawa wymiaru oraz wysokość składki...9 IV. Płatnicy składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne...14 V. Zgłaszanie do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego...15 VI. Przykłady...16 Wykaz aktów prawnych...23 Załączniki...25 Zakład Ubezpieczeń Społecznych r. 3

4 Wstęp Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009r. nr 205, poz ze zm.) i ustawa z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz.U. nr 28, poz.153, ze zm.) w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 11 stycznia 2001 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 8, poz. 64), wprowadziły zmiany w zakresie trybu zgłaszania do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych i ubezpieczenia zdrowotnego oraz zasad rozliczania składek za osoby przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego 1. Wspomniane zmiany polegały na nałożeniu na płatników składek obowiązku zgłaszania do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego oraz rozliczania składek na ubezpieczenia osób, którym wypłacają zasiłki macierzyńskie lub którym udzielili urlopu wychowawczego; z wyjątkiem osób, którym zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego albo zasiłek wychowawczy wypłacał ZUS. Biorąc pod uwagę fakt, że wprowadzenie zmian w trakcie miesiąca rozliczeniowego mogło spowodować utrudnienia w poprawnym rozliczeniu należnych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz ubezpieczenie zdrowotne osób przebywających na urlopach wychowawczych lub pobierających zasiłek macierzyński, przyjęto, że płatnicy składek zobowiązani byli do stosowania nowych zasad za okres podlegania ubezpieczeniom wymienionych osób od 1 czerwca 2001 r. Za okres od 1 maja 2004 r. nastąpiły kolejne zmiany w zakresie sporządzania dokumentów za osoby przebywające na urlopach wychowawczych wprowadzone ustawą z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. nr 228, poz ze zm.) oraz ustawą z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. nr 64, poz. 593 z późn. zm.). Poczynając od rozliczeń za maj 2004 r. płatnikami składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz ubezpieczenie zdrowotne osób przebywających na urlopach wychowawczych są tylko pracodawcy oraz rolnicze spółdzielnie produkcyjne. Od 1 września 2009r. zmianie uległy zasady podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym osób pobierających zasiłek macierzyńskie oraz zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego, które wprowadziła ustawa z dnia 24 czerwca 2009r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy-prawo bankowe (Dz.U.nr 71, poz.609). Zasady podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu osób przebywających na, a także zasady sporządzania dokumentów rozliczeniowych oraz ustalania podstawy wymiaru składek zostały przedstawione w niniejszym poradniku. Należy podkreślić, że w odniesieniu do osób przebywających na urlopach wychowawczych lub pobierających zasiłek macierzyński płatnik składek wykazuje tylko należne składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz ubezpieczenie zdrowotne w odpowiednich dokumentach rozliczeniowych. Nie dokonuje natomiast wpłaty tych składek do ZUS. Reasumując, za osoby przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński, poczynając od raportów za czerwiec 2001 r., płatnicy składek sporządzają dodatkowo raporty z odpowiednim kodem tytułu ubezpieczenia, od xx do xx, w których wykazują należne składki na ubezpieczenia. Za okres od 27 września 2001 r. zalecano, aby dokumenty rozliczeniowe za osoby przebywające na urlopach wychowawczych płatnicy sporządzali z kodem xx, natomiast za okres od października 2003 r. dla celów rozliczania składek za osoby na urlopach wychowawczych obowiązuje wyłącznie kod tytułu xx. Płatnicy składek sporządzają również dotychczasowe raporty dla tych osób, np. raport ZUS RSA z kodem xx i kodem świadczenia/przerwy 121,122, 311, Zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego jest wypłacany wyłącznie przez oddziały ZUS, które stosują w tym zakresie przepisy dotyczące zasiłku macierzyńskiego. Ilekroć w dalszej części poradnika jest mowa o zasiłku macierzyńskim, należy przez to rozumieć także zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Zakład Ubezpieczeń Społecznych r. 4

5 I. Podleganie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym Zgodnie z art. 6 ust.1 pkt 19 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński. Zgodnie z art.9 ust.1c i 1d tejże ustawy osoby pobierające zasiłek macierzyński mające inny tytuł do ubezpieczeń emerytalno-rentowych podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego. Obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają także osoby pobierające zasiłek macierzyński, które mają ustalone prawo do emerytury lub renty. Jednocześnie art. 9 ust. 6 tejże ustawy stanowi, że osoby przebywające na urlopach wychowawczych podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym tylko wówczas, gdy nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie posiadają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych. Przez inny tytuł nie należy rozumieć tytułu, z którego dana osoba nabyła prawo do urlopu wychowawczego. Sytuacje, w jakich wymienione osoby nie podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu przebywania na urlopie przedstawia poniższa tabela. Ubezpieczony Osoba przebywająca na urlopie wychowawczym Tytuł ubezpieczenia Stosunek pracy (osoba podjęła dodatkowe zatrudnienie u własnego lub innego pracodawcy) Umowa o pracę nakładczą Członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych Wykonywanie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia Prowadzenie pozarolniczej działalności Współpraca przy wykonywaniu umowy agencyjnej lub zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia Wykonywanie współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności Pobieranie uposażenia posła lub senatora Bycie posłem do Parlamentu Europejskiego wybranym w RP Pobieranie stypendium sportowego Pobieranie stypendium dla słuchaczy Krajowej Szkoły Administracji Publicznej Wykonywanie pracy na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania Posiadanie statusu duchownego Odbywanie ćwiczeń wojskowych Pozostawanie w stosunku służbowym funkcjonariusza Służby Celnej Ustalone prawo do emerytury lub renty Charakter ubezpieczenia N/O N Zakład Ubezpieczeń Społecznych r. 5

6 N - osoba z tego tytułu nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. O - ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tego tytułu mają charakter obowiązkowy. Z zamieszczonej wyżej tabeli wynika na przykład, że: Osoba przebywająca na urlopie wychowawczym nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym jeżeli ma ustalone prawo do emerytury lub renty. Uwaga! Pod pojęciem renta należy rozumieć świadczenie pieniężne z systemu ubezpieczenia społecznego (realizowanego w naszym kraju przez ZUS i KRUS) bądź zaopatrzenia emerytalnego (np. żołnierzy zawodowych czy funkcjonariuszy Policji). Nie ma przy tym znaczenia, czy jest to renta z polskiego czy zagranicznego systemu ubezpieczenia, bądź zaopatrzenia społecznego. W rozumieniu powołanego art. 9 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie jest rentą m.in. renta wypłacana na podstawie przepisów prawa cywilnego (np. renta wyrównawcza) czy renta socjalna przyznawana na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz.U. nr 135, poz z późn. zm.). Jeżeli w okresie przebywania na urlopie wychowawczym osoba pobiera równocześnie stypendium sportowe, nie może być objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym gdyż posiada inny tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń. Jeżeli w okresie przebywania na urlopie wychowawczym osoba wykonuje umowę zlecenia (zawartą z własnym pracodawcą lub innym podmiotem), to w okresie wykonywania tej umowy podlega ubezpieczeniom społecznym jako zleceniobiorca, nie podlega natomiast ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym. Jeżeli w okresie przebywania na urlopie wychowawczym osoba podejmuje dodatkowe zatrudnienie na podstawie umowy o pracę, zawartej z własnym lub innym pracodawcą, wówczas od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym. Jeżeli w okresie przebywania na urlopie wychowawczym osoba podejmuje prowadzenie pozarolniczej działalności, to z dniem rozpoczęcia prowadzenia tej działalności nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym. Jeżeli osoba przebywająca na urlopie wychowawczym zawarła umowę o dzieło z własnym pracodawcą, w okresie wykonywania tej umowy nadal podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym. W stanie prawnym obowiązującym do r. - jeżeli osoba zatrudniona równolegle u dwóch pracodawców albo posiadająca dwie umowy o pracę u tego samego pracodawcy z obydwu tych tytułów przebywa na urlopie wychowawczym powinna wskazać, który z pracodawców będzie płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne w okresie przebywania na urlopie wychowawczym. Od r. w odniesieniu do tych osób składki powinny być rozliczane przez każdego z płatników składek z uwzględnienie ograniczenia określonego w art. 18 ust. 14 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w brzmieniu obowiązującym od r., wynikającego z wynagrodzenia osiągniętego u tego płatnika, a następnie Zakład Ubezpieczeń Społecznych opłaci składki w wysokości łącznej nie wyższej niż wskazana w art. 18 ust. 5b ustawy w brzmieniu obowiązującym od r. Za okres do 30 kwietnia 2004 r. gdy wymieniona osoba miała prawo do zasiłku wychowawczego, płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne powinien być ten pracodawca, który wypłacał jej zasiłek wychowawczy. Jeżeli osoba przebywająca na urlopie wychowawczym urodzi kolejne dziecko w trakcie trwania tego urlopu i nabywa tym samym prawo do zasiłku macierzyńskiego, podlega ubezpieczeniom z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego. Jeżeli osoba mająca dwie umowy o pracę rodzi dziecko i pobiera w związku z tym dwa zasiłki macierzyńskie, podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania obu zasiłków. Osoba przebywająca na urlopie wychowawczym lub pobierająca zasiłek macierzyński, posiadająca gospodarstwo rolne, podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym lub pobierania zasiłku macierzyńskiego. Osoba pobierająca zasiłek macierzyński z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, kontynuująca wykonywanie pozarolniczej działalności, z której nabyła prawo do zasiłku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych r. 6

7 podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego. Osoba pobierająca zasiłek macierzyński mająca ustalone prawo do emerytury lub renty albo mająca inny tytuł rodzący obowiązek ubezpieczeń podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego Osoba przebywająca na urlopie wychowawczym zobowiązana jest poinformować płatnika składek o ustaleniu prawa do emerytury lub renty albo o posiadaniu innego tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Wzór oświadczenia w tej sprawie stanowi załącznik 1 do niniejszego poradnika. Dopóki płatnik nie uzyska wymienionego oświadczenia osoby przebywającej na urlopie wychowawczym - nie powinien sporządzać raportów składkowych dla tej osoby. Osoby przebywające na urlopie wychowawczym lub pobierające zasiłek macierzyński nie podlegają z tego tytułu ubezpieczeniu chorobowemu i wypadkowemu (art. 11 ust. 1 i 2 oraz art. 12 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Uwaga W okresie do 31 sierpnia 2009r. przedstawione wyżej zasady podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym osób przebywających na urlopach wychowawczych miały zastosowanie również do osób pobierających zasiłek macierzyński. II. Podstawa wymiaru oraz wysokość składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopach wychowawczych lub pobierających zasiłek macierzyński finansuje w całości budżet państwa. Wysokość składek na te ubezpieczenia, wyrażona w procentach, jest jednakowa dla wszystkich ubezpieczonych i wynosi: na ubezpieczenie emerytalne - 19,52%podstawy wymiaru, na ubezpieczenia rentowe - 6,00%podstawy wymiaru (wskazana stopa procentowa obowiązuje od r.), od % (Dz.U. z 2011 r. Nr 291, poz. 1706). Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopach wychowawczych od 1 stycznia 2002 r. do 30 kwietnia 2004 r. stanowiła kwota odpowiadająca wysokości zasiłku stałego z pomocy społecznej. Natomiast za okres od 1 maja 2004 r. była to kwota odpowiadająca wysokości świadczenia pielęgnacyjnego, o którym mowa w art. 17 ust. 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych, tj. kwota 420 zł. Natomiast w okresie od 1 stycznia 2009r. do 31 grudnia 2011r. podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym roku kalendarzowym ustalona zgodnie z przepisami o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (art. 16 ustawy z dnia 6 grudnia 2008r. o zmianie ustawy-kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw Dz.U.Nr 237, poz.1654) Kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2010r. wynosi 1317,00 zł (M.P.z 2009r. Nr 48, poz.709), w 2011 r zł (Dz.U. z 2010 r. Nr 194, poz. 1288), od r zł (Dz.U. z 2011 r. Nr 192, poz. 1141). Od r. art. 18 ust. 5b ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym stanowi kwota 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, z zastrzeżeniem ust. 14, przy czym składka w nowej wysokości obowiązuje od trzeciego miesiąca następnego kwartale. Stosownie do art. 18 ust. 14 ustawy, ustalona w powyższy sposób podstawa wymiaru składek nie może być wyższa niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy. Pod pojęciem przeciętnego wynagrodzenia, zgodnie z art. 18 ust. 5b ustawy, należy rozumieć wynagrodzenie ogłaszane w komunikatach Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, stanowiące Zakład Ubezpieczeń Społecznych r. 7

8 podstawę do ustalania najwyższej podstawy wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Stosownie do art. 18 ust. 14 ustawy, ustalona sposób określony w ust. 5b podstawa wymiaru składek nie może być wyższa niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy poprzedzających urlop wychowawczy. Przy ustalaniu kwoty tego ograniczenia, kierując się regułą celowościową, należy przyjąć zasady analogiczne jak przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, określone w art. 36 i następnych ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby lub macierzyństwa (Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512, z późn. zm.), z wyłączeniem zasad dotyczących pomniejszania podstawy wymiaru o kwoty składek w części finansowanej przez pracownika. Tym samym, przeciętne miesięczne wynagrodzenie pracownika, będące podstawą ustalenia podstawy wymiaru składek z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym, ustala się przez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego przez ubezpieczonego przez liczbę miesięcy, w których wynagrodzenie to zostało osiągnięte. Jeżeli ubezpieczony korzystał z prawa do urlopu wychowawczego przed upływem 12-miesięcznego okresu zatrudnienia u danego płatnika, przy ustalaniu podstawy wymiaru składek należy uwzględniać przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia uzyskane u danego płatnika. Jeżeli urlop wychowawczy rozpoczął się przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia, do ustalenia podstawy wymiaru składek należy przyjąć wynagrodzenie, które ubezpieczony będący pracownikiem osiągnąłby, gdyby pracował pełny miesiąc kalendarzowy. W pozostałym zakresie przy ustalaniu kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 18 ust. 14 ustawy, należy per analogiam stosować wyjaśnienia zawarte w Komentarzu do ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa w zakresie dotyczącym ustalania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego dl osób będących pracownikami ( Aktualności Bieżące wyjaśnienia komórek merytorycznych Zakładu). Szczegółowe wyjaśnienia w zakresie ustalania od 1 stycznia 2012 r. podstawy wymiaru składek za wyżej wymienione osoby można znaleźć w informacji pt. ZASADY USTALANIA PODSTAWY WYMIARU SKŁADEK NA UBEZPIECZENIA EMERYTALNE I RENTOWE OSÓB PRZEBYWAJĄCYCH NA URLOPACH WYCHOWAWCZYCH. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób pobierających zasiłek macierzyński stanowi kwota tego zasiłku (pełna kwota zasiłku przed potrąceniem zaliczki na podatek). Przykład 1 Osobie pobierającej wypłacono w styczniu 2010r. zasiłek macierzyński w wysokości 1800 zł, za okres od 15 do 31 stycznia 2010 r. Kwota tego zasiłku stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Przykład 2 Osoba pobierała w styczniu 2010 r. zasiłek macierzyński w wysokości 2635,00 zł, za okres od 1 do r. Równocześnie w okresie stycznia wykonywała umowę zlecenia. Kwota tego zasiłku stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe powinna być wykazana w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA lub w bloku III.B, IV.B... w polu 04. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe powinny być wykazywane w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA w bloku III.B, IV.B w polu 11 (kwota składki na ubezpieczenie emerytalne finansowana przez płatnika) i w bloku III.B, IV.B... w polu 12 (kwota składki na ubezpieczenia rentowe finansowana przez płatnika). Następnie składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe - sumowane z raportów ZUS RCA - powinny być wykazywane w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA w bloku IV pola 10, 11 oraz 12 (składki finansowane przez budżet państwa). Uwaga! Pamiętać należy, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest ograniczona i w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, określonego w ustawie budżetowej (w 2010 r. jest to kwota zł (M.P.z 2009r. Nr Zakład Ubezpieczeń Społecznych r. 8

9 80, poz. 997), w 2011 r zł (MP z 2010 r. Nr 99, poz. 1173), w 2012 r zł (MP z 2011 r. Nr 115, poz. 1160). Ograniczenie rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dotyczy wszystkich tytułów do ubezpieczeń w danym roku kalendarzowym, z których od podstawy wymiaru obliczane były składki na wymienione ubezpieczenia (w tym również pobierania zasiłku macierzyńskiego lub przebywania na urlopie wychowawczym). Przykład 1 Osoba pobiera zasiłek macierzyński od 15 października 2009 r. Górną roczną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osiągnęła w połowie czerwca 2009r. i począwszy od lipca pracodawca nie obliczał i nie wykazywał składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od przychodów ze stosunku pracy. Od 15 października 2009 r. osoba ta podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego mimo to, z uwagi na osiągnięcie górnej rocznej podstawy wymiaru składek, pracodawca nie wykazywał składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe finansowanych z budżetu państwa obliczanych od kwoty zasiłku macierzyńskiego do końca 2009 r., lecz sporządzał imienne raporty miesięczne ZUS RCA z kodem tytułu xx, "zerową" podstawą wymiaru i "zerowymi" składkami na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, z zaznaczeniem informacji o przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składek w bloku IIIB w polu 02. Przykład 2 Osoba przebywa na urlopie wychowawczym od 5 maja 2009 r. Z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu (nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty ani innego tytułu rodzącego obowiązek ubezpieczeń społecznych). Osoba ta w kwietniu 2009r. osiągnęła górną roczną kwotę podstawy wymiaru składek, zatem pracodawca nie obliczał składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od części przychodów ze stosunku pracy. W dokumentach sporządzanych za tę osobę z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym płatnik nie wykazywał składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (zaznaczając w raporcie imiennym ZUS RCA z kodem xx informację o przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składek w bloku IIIB w polu 02), natomiast obliczał składkę na ubezpieczenie zdrowotne od podstawy wymiaru w kwocie świadczenia pielęgnacyjnego (do października 2009 r. od kwoty 420 zł, a od listopada 2009 r. 520 zł), gdyż tu nie stosuje się ograniczenia rocznej podstawy wymiaru. III. Podleganie ubezpieczeniu zdrowotnemu, podstawa wymiaru oraz wysokość składki Stosownie do ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U.z 2008r.nr 164, poz z późn. zm.) obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby przebywające na urlopach wychowawczych, niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu. Przez podleganie ubezpieczeniu zdrowotnemu z innego tytułu należy rozumieć posiadanie (niezależnie od tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego, jakim jest przebywanie na urlopie wychowawczym) innego tytułu rodzącego obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego. Status członka rodziny nie zwalnia osoby przebywającej na urlopie wychowawczym z podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu.. Zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt wymienionej ustawy obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają: osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników, które są: pracownikami, w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, rolnikami lub ich domownikami, w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, osobami wykonującymi pracę nakładczą, Zakład Ubezpieczeń Społecznych r. 9

10 osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, lub osobami z nimi współpracującymi, osobami duchownymi, członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych, spółdzielni kółek rolniczych lub członkami ich rodzin, osobami pobierającymi świadczenie socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osobami pobierającymi zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, a także osobami pobierającymi wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych przepisów lub z układów zbiorowych pracy, osobami pobierającymi świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia, żołnierze odbywający zasadniczą służbę wojskową, przeszkolenie wojskowe, ćwiczenia wojskowe, oraz pełniący służbę kandydacką, służbę przygotowawczą lub służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, o ile nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia z innego tytułu, poborowi odbywający służbę zastępczą, osoby podlegające kwalifikacji wojskowej pełniące służbę w Policji, Straży Granicznej i Biurze Ochrony Rządu, żołnierze zawodowi oraz żołnierze odbywający nadterminową zasadniczą służbę wojskową i służbę okresową, policjanci, funkcjonariusze Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, funkcjonariusze Agencji Wywiadu, funkcjonariusze Centralnego Biura Antykorupcyjnego funkcjonariusze Kontrwywiadu Wojskowego funkcjonariusze Służby Wywiadu Wojskowego funkcjonariusze Biura Ochrony Rządu, funkcjonariusze Straży Granicznej, funkcjonariusze Służby Celnej, funkcjonariusze Służby Więziennej, funkcjonariusze Państwowej Straży Pożarnej, posłowie pobierający uposażenia poselskie, oraz senatorowie pobierający uposażenie senatorskie, sędziowie i prokuratorzy, ławnicy sądowi, niepodlegający obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu osoby pobierające emeryturę lub rentę, osoby w stanie spoczynku pobierające uposażenie lub uposażenie rodzinne oraz osoby pobierające uposażenie po zwolnieniu ze służby lub świadczenie pieniężne o takim samym charakterze, uczniowie oraz słuchacze zakładów kształcenia nauczycieli w rozumieniu przepisów o systemie oświaty, niepodlegający obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, dzieci przebywające w placówkach pełniących funkcje resocjalizacyjne, wychowawcze lub opiekuńcze lub w domach pomocy społecznej, niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, dzieci do czasu rozpoczęcia realizacji obowiązku szkolnego, nieprzebywające w placówkach, o których mowa w pkt. 18, niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, z zastrzeżeniem art. 81 ust. 8 pkt 3, studenci i uczestnicy studiów doktoranckich, niepodlegający obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, z wyłączeniem osób, o których mowa w art. 3 ust. 2 pkt 1, alumni wyższych seminariów duchownych i teologicznych, postulanci, nowicjusze i junioryści zakonów męskich i żeńskich i ich odpowiedników, z wyłączeniem osób, o których mowa w art. 3 ust. 2 pkt 2, słuchacze Krajowej Szkoły Administracji Publicznej, osoby pobierające stypendium sportowe po ukończeniu 15 roku życia, niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, bezrobotni, niepodlegający obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, Zakład Ubezpieczeń Społecznych r. 10

11 osoby pobierające stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowegodorosłych, na które zostały skierowane przez podmiot inny niż powiatowy urząd pracy, niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, osoby pobierające zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne oraz osoby niepobierające zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego z przyczyn określonych w art. 27 ust.1 pkt. 3-6 i ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz.U nr 58, poz. 514 z późn. zm.), niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, osoby pobierające zasiłek stały z pomocy społecznej, niepodlegający obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, osoby, które uzyskały w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, objęte indywidualnym programem integracji na podstawie przepisów o pomocy społecznej niepodlegający obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, osoby pobierające świadczenie pielęgnacyjne lub dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania przyznane na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, osoby bezdomne wychodzące z bezdomności, niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, osoby objęte indywidualnym programem zatrudnienia socjalnego lub realizujące kontrakt socjalny, niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, kombatanci i osoby represjonowane niepodlegający ubezpieczeniom społecznym w Rzeczypospolitej Polskiej lub niepobierający emerytury lub renty, cywilne niewidome ofiary działań wojennych, niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, osoby korzystające z urlopu wychowawczego, niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, osoby uprawnione do świadczeń alimentacyjnych na podstawie ugody sądowej lub prawomocnego orzeczenia sądu, niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, rolnicy i ich domownicy, którzy nie podlegają ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, niepodlegający obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego na podstawie pkt i 35, członkowie rad nadzorczych posiadający miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej aplikanci Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury osoby pobierające nauczycielskie świadczenia kompensacyjne. Osoba przebywająca na urlopie wychowawczym, która przez cały okres rozliczeniowy posiada inny tytuł rodzący obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego, wymieniony w art. 66 ust. 1 ustawy, nie powinna być zgłaszana do ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym. Płatnik składek w raportach imiennych nie powinien więc wykazywać składek na ubezpieczenie zdrowotne tej osoby. Osoba przebywająca na urlopie wychowawczym, nieposiadająca innych tytułów (oprócz urlopu wychowawczego) rodzących obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne, powinna być zgłoszona do ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu korzystania z urlopu wychowawczego. Płatnik w raportach imiennych powinien wykazywać składki na ubezpieczenie zdrowotne tej osoby. Zgodnie z art. 82 ust. 6 ustawy, w przypadku zbiegu tytułów do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, o których mowa w art. 66 ust. 1, składka finansowana z budżetu państwa opłacana jest tylko wtedy, gdy nie ma innej podstawy do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego. W takim przypadku ubezpieczony ma obowiązek poinformować płatnika składek o opłacaniu składek z innego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego. Zgodnie natomiast z art. 82 ust. 7 ustawy, w przypadku zbiegu tytułów do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, o których mowa w art. 66 ust. 1, gdy w ramach każdego z tych tytułów składka finansowana jest z budżetu państwa, składka jest opłacana wyłącznie z tytułu, który powstał najwcześniej. Jeżeli tytuły powstały równocześnie, składka jest opłacana z pierwszego zgłoszonego tytułu do objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym. Zakład Ubezpieczeń Społecznych r. 11

12 Przykład 1 Osoba przebywająca na urlopie wychowawczym, pobierająca zasiłek wychowawczy, która w trakcie tego urlopu, zawarła umowę zlecenia na czas nieokreślony: do 26 września 2001 r. z tytułu pobierania zasiłku wychowawczego podlegała ubezpieczeniu zdrowotnemu, opłacana była też składka na to ubezpieczenie od przychodu z umowy zlecenia. od 27 września 2001 r. nie podlegała ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym, ponieważ miała inny tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego (umowę zlecenia). Powinna być opłacana składka na ubezpieczenie zdrowotne od przychodu z umowy zlecenia. od 1 kwietnia 2003 r. osoba nie podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu urlopu wychowawczego, gdyż ma inny obowiązkowy tytuł, skladka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana jest z tytułu umowy zlecenia - od 1 maja 2004 r. nie podlegała ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym, gdyż miała inny tytuł rodzący obowiązek ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Przykład 2 Osoba przebywająca na urlopie wychowawczym niepobierająca zasiłku wychowawczego i mniemająca innych tytulów do ubezpieczenia zdrowotnego niemająca statusu członka rodziny. do 26 września 2001 r. nie podlegała ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym (bo nie pobierała zasiłku wychowawczego). od 27 września 2001 r. podlegała obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym (gdyż nie posiadała statusu członka rodziny i nie miała innych obowiązkowych tytułów). od 1 kwietnia 2003 r. podlegała obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu korzystania z urlopu wychowawczego(gdyż nie miala innych tytułów do ubezpieczenia zdrowotnego). Podstawę wymiaru składki stanowiła kwota zasiłku stałego z pomocy społecznej. od 1 maja 2004 r. wymieniona osoba podlegała obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym (gdyż nie miała innych tytułów do ubezpieczenia zdrowotnego). Podstawę wymiaru składki stanowi kwota świadczenia pielęgnacyjnego. Przykład 3 Osoba przebywająca na urlopie wychowawczym pobierająca zasiłek wychowawczy i nieposiadająca innych tytułów do opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne, spełniająca po 27 września 2001 r. warunki do zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego jako członek rodziny. Do 26 września 2001 r. podlegała ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu pobierania zasiłku wychowawczego. Podstawę wymiaru składki stanowił zasiłek wychowawczy. Od 27 września 2001 r. nie podlegała ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym (powinna być zgłoszona jako członek rodziny). Od 1 kwietnia 2003 r. podlegała obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu korzystania z urlopu wychowawczego (gdyż od 1 kwietnia 2003 r. status członka rodziny nie zwalnia osoby korzystającej z urlopu wychowawczego z obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego). Podstawę wymiaru składki stanowił zasiłek wychowawczy. Od 1 maja 2004 r. podlegała ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, od 1 maja 2004 r. stanowiła kwota odpowiadająca wysokości świadczenia pielęgnacyjnego. Przykład 4 Osoba przebywająca na urlopie wychowawczym pobiera jednocześnie stypendium sportowe. Osoba ta podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu pobierania stypendium, nie podlega natomiast temu ubezpieczeniu z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym, ponieważ składka finansowana z budżetu państwa opłacana jest tylko wtedy, gdy nie ma innej podstawy do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia. Przykład 5 Osoba przebywająca na urlopie wychowawczym w trakcie urlopu podjęła studia. Ponieważ z obu tytułów składkę finansuje budżet państwa, a przebywanie na urlopie wychowawczym było tytułem, Zakład Ubezpieczeń Społecznych r. 12

13 który został zgłoszony wcześniej, podlega ona w dalszym ciągu ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób przebywających na urlopach wychowawczych podlegających z tego tytułu ubezpieczeniu zdrowotnemu stanowi od 1 maja 2004 r. kwota odpowiadająca wysokości świadczenia pielęgnacyjnego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych. Od 1 listopada 2009r. zmianie uległa wysokość kwoty świadczenia pielęgnacyjnego i wynosi 520 zł miesięcznie ( rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2009r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny oraz wysokości świadczeń rodzinnych -Dz.U.Nr 129, poz.1058) W okresie do 30 kwietnia 2004 r. podstawa ta była zróżnicowana i odpowiadała: dla osób pobierających zasiłek wychowawczy - wysokości pobieranego zasiłku wychowawczego, dla osób niepobierających zasiłku wychowawczego - wysokości zasiłku stałego z pomocy społecznej. Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne powinna być wykazana w imiennym raporcie ZUS RCA w polu 06 blok III.B, IV.B... lub ZUS RZA w polu 02 blok III.B, IV.B... Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne nie jest ograniczona w roku kalendarzowym, tak jak to ma miejsce w przypadku podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Dlatego też płatnik, mimo niewykazywania z tytułu urlopu wychowawczego składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (powyżej górnej rocznej podstawy wymiaru) w dalszym ciągu jest zobowiązany wykazywać składkę na ubezpieczenie zdrowotne osoby podlegającej temu ubezpieczeniu z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym. Składka jest miesięczna i niepodzielna, zatem ustalając podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za dany miesiąc rozliczeniowy nie stosuje się zasady proporcjonalnego jej zmniejszania w stosunku do okresu podlegania temu ubezpieczeniu. Przykład 1 Osoba przebywająca od 15 listopada 2009 r. na urlopie wychowawczym podlega z tego tytułu ubezpieczeniu zdrowotnemu. W raporcie imiennym za listopad płatnik powinien wykazać podstawę wymiaru w wysokości 520 zł (tj. pełną kwotę świadczenia pielęgnacyjnego). Przykład 2 Osoba przebywająca na urlopie wychowawczym przez cały listopad 2009 r., przez część miesiąca (tj. od 5 do 15) wykonywała umowę zlecenia. Ustalając podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne tej osoby za listopad płatnik powinien wykazać w raporcie pełną kwotę świadczenia pielęgnacyjnego. Składka na ubezpieczenie zdrowotne od 1 stycznia 2007 r. wynosi 9% podstawy wymiaru i powinna być zaokrąglana według takich samych zasad, jakie obowiązują w odniesieniu do składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (tj. do pełnych groszy w górę, jeżeli końcówka jest równa lub wyższa od 0,50 grosza, bądź w dół, jeżeli jest niższa od 0,50 grosza). Składka na ubezpieczenie zdrowotne powinna być wykazana w imiennym raporcie ZUS RCA w polu 10 blok III.B, IV.B... lub ZUS RZA w polu 03 blok III.B, IV.B... Przykład Osoba przebywała na urlopie wychowawczym przez cały listopad 2009 r. Z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Składka na ubezpieczenie zdrowotne powinna być wyliczona następująco: 520 zł x 9% = 46 zł 80 gr. Następnie składki na ubezpieczenie zdrowotne wykazane w raportach imiennych osób przebywających na urlopach wychowawczych, podlegających z tego tytułu ubezpieczeniu zdrowotnemu, należy zsumować i wykazywać w polu 03 blok VII deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA. Zakład Ubezpieczeń Społecznych r. 13

14 Zasiłek macierzyński nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne. Zgodnie z art. 67 ust. 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U.z 2008r. nr 164, poz z późn.zm.) w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego nie wygasa prawo do świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego. Załącznik 2 do niniejszego poradnika stanowi wzór oświadczenia do wykorzystania przez płatników składek w celu prawidłowego ustalenia obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego osoby przebywającej na urlopie wychowawczym. IV. Płatnicy składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne Za osoby przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński obowiązki płatnika składek pełnią: pracodawca w stosunku do osób: przebywających na urlopach wychowawczych, pobierających zasiłek macierzyński, jeżeli zasiłek ten jest wypłacany przez pracodawcę, jednostka organizacyjna lub osoba fizyczna pozostająca z inną osobą fizyczną w stosunku prawnym uzasadniającym objęcie ubezpieczeniami społecznymi (np. zleceniodawca w stosunku do zleceniobiorcy, jeśli wypłaca zasiłek macierzyński, rolnicza spółdzielnia produkcyjna w stosunku do członków, którym wypłaca zasiłki macierzyńskie lub przebywających na urlopach wychowawczych), podmiot, na rzecz którego wykonywana jest odpłatnie praca w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, w stosunku do osób pobierających zasiłek macierzyński, jeżeli zasiłek wypłaca ten podmiot, Zakład Ubezpieczeń Społecznych w stosunku do osób, którym wypłaca zasiłki macierzyńskie, zasiłki w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Za osoby przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński, podlegające z tego tytułu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu, płatnicy składek powinni co miesiąc sporządzać następujące raporty: imienny raport miesięczny o należnych składkach i wypłaconych świadczeniach ZUS RCA z kodem tytułu ubezpieczenia rozpoczynającym się od 12 xx xx, jeżeli osoba podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, lub emerytalnemu, rentowym i zdrowotnemu, imienny raport miesięczny o należnych składkach na ubezpieczenie zdrowotne ZUS RZA z kodem tytułu ubezpieczenia 12 xx xx, jeżeli osoba przebywająca na urlopie wychowawczym podlega tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu, imienny raport miesięczny o wypłaconych świadczeniach i przerwach w opłacaniu składek ZUS RSA z kodem tytułu ubezpieczenia 12 xx xx i kodem świadczenia/przerwy 350, za okresy przerw w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym, powstałych w związku z ustaleniem prawa do emerytury lub renty albo posiadaniem innego tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń. Uwaga! Złożenie kompletu dokumentów z kodem tytułu rozpoczynającym się od 12 xx xx nie zwalnia płatnika (pracodawcy, zleceniodawcy) od złożenia za daną osobę imiennego raportu o wypłaconych świadczeniach i przerwach w opłacaniu składek ZUS RSA z kodem tytułu ubezpieczenia właściwym np. dla osoby zatrudnionej na podstawie umowy o pracę (01 10 xx), kodem świadczenia/przerwy 121, 122, 311, 315 oraz ewentualnie imiennego raportu ZUS RCA z kodem np. pracowniczym, jeżeli za część miesiąca osoba ta miała również przychody ze stosunku pracy Zakład Ubezpieczeń Społecznych r. 14

15 V. Zgłaszanie do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego Zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym lub pobierania zasiłku macierzyńskiego należy do obowiązków płatnika składek. Zgłoszenia do ubezpieczeń osób przebywających na urlopach wychowawczych oraz pobierających zasiłek macierzyński dokonuje się poprzez wykazanie ubezpieczonego w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA lub ZUS RZA. Płatnicy składek nie składają zatem zgłoszeń do ubezpieczeń ZUS ZUA, ZUS ZZA z tych tytułów, ponieważ wykazanie ubezpieczonego w: ZUS RCA - imienny raport miesięczny o należnych składkach i wypłaconych świadczeniach, ZUS RZA - imienny raport miesięczny o należnych składkach na ubezpieczenie zdrowotne, w przypadku gdy dana osoba podlega tylko temu ubezpieczeniu jest traktowane na równi ze zgłoszeniem do ubezpieczeń. Jeżeli osoba przebywająca na urlopie wychowawczym poinformuje płatnika składek, że w okresie urlopu wychowawczego ma inny tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych bądź ma ustalone prawo do emerytury lub renty albo ma inny obowiązkowy tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego, nie powinna być zgłaszana przez płatnika do ubezpieczeń z kodem tytułu ubezpieczenia 12 xx xx. Oznacza to, że osoba ta nie powinna być wykazywana w imiennych raportach miesięcznych ZUS RCA, ZUS RZA z kodem tytułu 12 xx xx. Począwszy od raportów imiennych za czerwiec 2001 r. płatnicy składek, w rozumieniu przepisów znowelizowanej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, wykazują należne składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wymienionych osób od podstawy wymiaru: dla osób przebywających na urlopach wychowawczych - stanowiącej kwotę najniższego wynagrodzenia, od 1 stycznia 2002 r. - stanowiącej kwotę zasiłku stałego z pomocy społecznej, natomiast od 1 maja 2004 r. od kwoty w wysokości świadczenia pielęgnacyjnego, od 1 stycznia 2009r. do 31 grudnia 2011 r. od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, od 1 stycznia 2012 r. stanowi kwota 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, z zastrzeżeniem ust. 14, przy czym składka w nowej wysokości obowiązuje od trzeciego miesiąca następnego kwartału. Stosownie do art. 18 ust. 14 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, ustalona w powyższy sposób podstawa wymiaru składek nie może być wyższa niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy. dla osób pobierających zasiłek macierzyński - stanowiącej kwotę tego zasiłku. W podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób pobierających zasiłek macierzyński, płatnicy nie powinni uwzględniać wypłaconych w czerwcu 2001 r. i kolejnych miesiącach zasiłków macierzyńskich za okres do 31 maja 2001 r. W podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób pobierających zasiłek macierzyński, płatnicy nie powinni uwzględniać wypłaconych we wrześniu 2009r.. i kolejnych miesiącach zasiłków macierzyńskich należnych za okres do 31 sierpnia 2009r. jeżeli w okresie za który wypłacany jest zasiłek osoba miała ustalone prawo do emerytury lub renty albo posiadała inny tytuł rodzący obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Ustalając natomiast podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób przebywających na urlopach wychowawczych, płatnicy uwzględniają każdą kwotę wypłaconego w czerwcu 2001 r. i kolejnych miesiącach zasiłku wychowawczego, np. wypłacony w czerwcu zasiłek wychowawczy za maj. Za okres od 27 września 2001 r. w podstawie wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne nie uwzględnia się kwot zasiłków wychowawczych wypłaconych za okresy niepodlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym (patrz: przykład 11). Zakład Ubezpieczeń Społecznych r. 15

16 W dokumentach składanych za maj 2004 r. i następne okresy rozliczeniowe, w podstawie wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne płatnicy składek powinni uwzględnić wypłacone w maju i kolejnych miesiącach zasiłki wychowawcze przysługujące za okres podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu do 30 kwietnia 2004 r. (patrz: przykład 2). W stanie prawnym obowiązującym od r. w odniesieniu do osób zatrudnionych u kilku pracodawców i przebywających z tego tytułu na urlopach wychowawczych składki powinny być rozliczane przez każdego z płatników składek z uwzględnieniem ograniczenia określonego w art. 18 ust. 14 ustawy, wynikającego z wynagrodzenia osiągniętego u tego płatnika, a następnie Zakład Ubezpieczeń Społecznych opłaci składki w wysokości łącznej nie wyższej, niż wskazana w art. 18 ust. 5b ustawy. Za osoby zatrudnione u kilku pracodawców i przebywające z tego tytułu na urlopach wychowawczych składka na ubezpieczenie zdrowotne powinna być rozliczana przez płatnika, u którego tytuł do ubezpieczenia (urlop wychowawczy) powstał najwcześniej. Jeżeli tytuły powstały równocześnie, składka powinna być rozliczana przez płatnika wskazanego przez ubezpieczonego. Uwaga! Osoby przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński, które z tego tytułu same dokonały zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego w okresie do 31 maja 2001 r., w związku z wprowadzeniem nowych zasad rozliczeń od 1 czerwca 2001 r. nie dokonują wyrejestrowań z tych ubezpieczeń na formularzu ZUS ZWUA. Osób przebywających na urlopach wychowawczych nie należy wyrejestrowywać z ubezpieczenia zdrowotnego z dotychczasowego tytułu (np xx). VI. Przykłady Przykład 1 Osoba niemająca ustalonego prawa do emerytury lub renty, nieposiadająca innego tytułu do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych i niepodlegająca obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu z innego tytułu, przez cały styczeń 2010 r. przebywała na urlopie wychowawczym. Za osobę tę płatnik składek powinien złożyć: imienny raport ZUS RSA z kodem xx i kodem świadczenia/przerwy 121 za okres 1-31 stycznia 2010 r. (załącznik 3 - strona 1, strona 2), imienny raport ZUS RCA z kodem tytułu xx - w którym powinien wykazać podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (w kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę ,00zł) i ubezpieczenie zdrowotne (w kwocie świadczenia pielęgnacyjnego - tj. 520 zł) oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne. (załącznik 4 - strona 1, strona 2). Przykład 2 Osoba niemająca ustalonego prawa do emerytury lub renty i nieposiadająca innego tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych przebywała na urlopie wychowawczym przez cały maj 2004 r. Osoba ta za okres do 30 kwietnia 2004 r. miała prawo do zasiłku wychowawczego i zasiłek za kwiecień został jej wypłacony w maju w kwocie 318 zł 10 gr. Płatnik składek powinien był złożyć za maj: raport imienny ZUS RSA z kodem tytułu xx i kodem świadczenia/przerwy 121 za okres 1-31 maja (załącznik 5 - strona 1, strona 2), raport imienny ZUS RCA z kodem tytułu xx (załącznik 6 - strona 1, strona 2). W raporcie imiennym ZUS RCA - oprócz składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz podstawy wymiaru (w kwocie zasiłku świadczenia pielęgnacyjnego), płatnik powinien był wykazać składkę na ubezpieczenie zdrowotne, obliczoną od kwoty świadczenia pielęgnacyjnego i zasiłku wychowawczego należnego za kwiecień a wypłaconego z opóźnieniem, a także kwotę wypłaconego zasiłku wychowawczego. Zakład Ubezpieczeń Społecznych r. 16

17 Opóźniona wypłata zasiłku wychowawczego przysługującego za okres podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu nie zwalniała płatnika od obowiązku obliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne od tego zasiłku. Przykład 3 Osoba przebywająca na urlopie wychowawczym przez cały styczeń 2010 r., poinformowała płatnika o tym, że od 1 stycznia 2010r. pobiera emeryturę. Osoba ta nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, a z uwagi na pobieranie świadczenia emerytalnego, nie podlega też ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym. W związku z tym, z kodem tytułu xx płatnik składek za styczeń nie sporządza dokumentów rozliczeniowych. Zobowiązany jest natomiast do sporządzenia raportu ZUS RSA z kodem tytułu xx, w którym wykazuje przerwę związaną z urlopem wychowawczym (kod przerwy odpowiednio 121 lub 122) Przykład 4 Osoba przebywająca na urlopie wychowawczym od kwietnia 2004 r., mająca prawo do zasiłku wychowawczego za okres do 30 kwietnia 2004 r., podlegająca z tego tytułu ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i ubezpieczeniu zdrowotnemu, poinformowała płatnika, że od 15 kwietnia 2004 r. podjęła wykonywanie umowy zlecenia zawartej na czas nieokreślony. Wykonywanie umowy zlecenia stanowi inny tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, jak również inny tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego. Zasiłek wychowawczy za kwiecień 2004 r. został wypłacony w kwietniu. Płatnik składek powinien złożyć za kwiecień: raport imienny ZUS RSA z kodem tytułu xx i kodem świadczenia/przerwy 121 za okres 1-30 kwietnia, raport imienny ZUS RCA z kodem tytułu xx - w którym wykaże kwotę wypłaconego zasiłku wychowawczego, podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne (równą kwocie zasiłku wychowawczego - pełna kwota zasiłku nie zmniejszona proporcjonalnie do okresu podlegania) oraz składkę na ubezpieczenie zdrowotne, podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w wysokości 14/30 kwoty zasiłku stałego z pomocy społecznej oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, raport imienny ZUS RSA z kodem tytułu xx i kodem świadczenia/przerwy 350 za okres kwietnia. Płatnik powinien złożyć za maj: raport imienny ZUS RSA z kodem tytułu xx i kodem świadczenia/przerwy 121 za okres 1-31 maja. Płatnik nie składa raportu składkowego, gdyż osoba przez cały miesiąc posiada inny tytuł rodzący obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych i ubezpieczenia zdrowotnego. Przykład 5 Osoba przebywała na urlopie wychowawczym udzielonym do 30 kwietnia 2004 r. i podlegała z tego tytułu ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Osoba ta pobierała zasiłek wychowawczy. Wypłata zasiłków wychowawczych następuje w miesiącu następnym za miesiąc poprzedni (tj. za marzec w kwietniu, za kwiecień w maju). Urlop wychowawczy skończył się 30 kwietnia 2004 r., zatem od 1 maja osoba ta nie podlega już ubezpieczeniom społecznym z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym. Płatnik składek powinien złożyć za kwiecień: raport imienny ZUS RSA z kodem tytułu xx i kodem świadczenia/przerwy 121 za okres 1-30 kwietnia, raport imienny ZUS RCA z kodem xx - w którym obliczy składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od kwoty zasiłku stałego z pomocy społecznej oraz składkę na ubezpieczenie zdrowotne od kwoty zasiłku wychowawczego wypłaconego w kwietniu. Ponadto płatnik wykaże również kwotę wypłaconego zasiłku wychowawczego za marzec. Za maj płatnik powinien złożyć: raport imienny ZUS RCA z kodem xx, w którym obliczy składkę na ubezpieczenie zdrowotne od zasiłku wychowawczego za kwiecień wypłaconego w maju. Zakład Ubezpieczeń Społecznych r. 17

18 Ponadto - z uwagi na to, że osoba, o której mowa, w maju nie podlega już ubezpieczeniom z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym (bo urlop trwał do 30 kwietnia) jednak z uwagi na opóźnioną wypłatę zasiłku wychowawczego w raporcie za maj z kodem tytułu ubezpieczeń 12 xx xx rozliczana jest składka na ubezpieczenie zdrowotne - płatnik składa dodatkowo raport imienny ZUS RSA z kodem tytułu xx oraz kodem świadczenia/przerwy 350 za okres 1-31 maja. Przykład 6 Osoba pobrała zasiłek macierzyński za okres 1-14 stycznia 2010 r., a następnie od 15 stycznia przebywa na urlopie wychowawczym. Osobie tej wypłacono zasiłek macierzyński za styczeń w styczniu. Osoba ta nadal wykonuje działalność gospodarczą która rozpoczęła od 3 listopada 2009 r. Płatnik składek powinien złożyć za styczeń: imienny raport ZUS RSA z kodem tytułu xx i kodem świadczenia/przerwy 311 za okres 1-14 stycznia, w którym wykaże kwotę wypłaconego zasiłku macierzyńskiego (załącznik 7 - strona 1, strona 2), imienny raport ZUS RSA z kodem tytułu xx i kodem świadczenia/przerwy 121 za okres od 15 do 31 stycznia (załącznik 7 - strona 1, strona 2), imienny raport ZUS RCA z kodem tytułu xx - w którym obliczy składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od podstawy wymiaru równej kwocie wypłaconego zasiłku macierzyńskiego (załącznik 8 - strona 1, strona 2), Płatnik nie będzie sporządzał raportu ZUS RCA z kodem tytułu ubezpieczenia xx, ponieważ pracownica nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym i zdrowotnemu z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym z uwagi na fakt, że ma inny tytuł do ubezpieczeń (wykonywanie działalności gospodarczej). Przykład 7 Osoba w okresie 1-4 stycznia 2010 r. przebywała na urlopie wypoczynkowym, natomiast od 5 stycznia - na urlopie wychowawczym. Osoba ta nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie ma innego tytułu rodzącego obowiązek ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy wypłacono w styczniu. Płatnik składek powinien złożyć za styczeń: imienny raport ZUS RSA z kodem tytułu xx i kodem świadczenia/przerwy 121 za okres 5-31 stycznia, imienny raport ZUS RCA z kodem tytułu xx - w którym wykaże składki na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne od wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy, raport imienny ZUS RCA z kodem xx - w którym wykaże podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (w kwocie 27/31minimalnego wynagrodzenia za pracę) oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne (w pełnej kwocie świadczenia pielęgnacyjnego, tj. 520 zł oraz składkę na ubezpieczenie zdrowotne.). Przykład 8 Osoba przebywała na urlopie wypoczynkowym w okresie 1-5 stycznia 2010 r., a następnie na urlopie wychowawczym od 6 do 31 stycznia. Zgodnie z informacją złożoną płatnikowi, w okresie od 10 do 17 stycznia wykonywała umowę zlecenia. Wynagrodzenie za urlop wypłacono w styczniu. Płatnik składek powinien złożyć za styczeń: imienny raport ZUS RSA z kodem tytułu xx i kodem świadczenia/przerwy 121 za okres 6-31 stycznia, imienny raport ZUS RCA z kodem tytułu xx - w którym wykaże składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne od wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy, imienny raport ZUS RCA z kodem xx - w którym wykaże podstawę wymiaru i składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe obliczone od kwoty 18/31 minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz podstawę wymiaru (w kwocie świadczenia pielęgnacyjnego tj.520 ) i składkę na ubezpieczenie zdrowotne, raport imienny ZUS RSA z kodem xx i kodem świadczenia/przerwy 350 za okres od 10 do 17 stycznia. Przykład 9 Zakład Ubezpieczeń Społecznych r. 18

19 Osoba przebywała na urlopie wychowawczym przez cały kwiecień 2004 r. i podlegała z tego tytułu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. W kwietniu wypłacono jej zasiłek wychowawczy za marzec. W maju osoba ta nadal przebywa na urlopie wychowawczym i podlega z tego tytułu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. W maju pracodawca wypłacił jej zasiłek wychowawczy za kwiecień. Osoba ta złożyła płatnikowi informację, że w dniach od 20 do 30 kwietnia była zatrudniona na podstawie umowy o pracę u innego pracodawcy. Płatnik składek sporządzi za kwiecień: raport imienny ZUS RSA z kodem tytułu xx i kodem świadczenia/przerwy 121 za okres 1-30 kwietnia, raport imienny ZUS RCA z kodem xx - w którym wykaże kwotę wypłaconego zasiłku wychowawczego, podstawę wymiaru oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (obliczone od kwoty 19/30 zasiłku stałego z pomocy społecznej), jak również podstawę wymiaru ( w kwocie pobranego zasiłku wychowawczego) oraz składkę na ubezpieczenie zdrowotne, raport imienny ZUS RSA z kodem tytułu ubezpieczeń xx i kodem świadczenia/przerwy 350 za okres od 20 do 30 kwietnia. Płatnik sporządzi za maj: raport imienny ZUS RSA z kodem tytułu xx i kodem świadczenia/przerwy 121 za okres 1-31 maja raport imienny ZUS RCA z kodem xx, w którym wykaże podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (w wysokości świadczenia pielęgnacyjnego) oraz podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne (będącą w tym przypadku sumą kwoty wypłaconego zasiłku wychowawczego oraz kwoty świadczenia pielęgnacyjnego) i składkę na ubezpieczenie zdrowotne, oraz kwotę wypłaconego za kwiecień zasiłku wychowawczego. Przykład 10 Osoba przebywała na urlopie wychowawczym do 31 stycznia 2003 r. Zasiłek wychowawczy za grudzień 2002 r. wypłacono jej w grudniu, natomiast za styczeń 2003 r. w lutym. Od lutego osoba ta nie podlega już ubezpieczeniom społecznym z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym, gdyż urlop ten został jej udzielony do 31 stycznia. W lutym (już po sporządzeniu raportów za styczeń) osoba ta złożyła płatnikowi informację, że od 15 do 17 stycznia wykonywała umowę zlecenia. Osoba ta nie podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu jako członek rodziny. Za styczeń płatnik złożył: raport imienny ZUS RSA z kodem tytułu xx i kodem świadczenia przerwy 121 za okres 1-31 stycznia, raport imienny ZUS RCA z kodem tytułu xx - w którym wykazał podstawę wymiaru w kwocie zasiłku stałego z pomocy społecznej oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, a także "zerową" podstawę wymiaru i "zerową" składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Za luty płatnik powinien złożyć: raport imienny ZUS RSA z kodem tytułu xx i kodem świadczenia/przerwy 350 za cały luty (ponieważ osoba ta w lutym nie podlega już ubezpieczeniom z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym), raport imienny ZUS RCA z kodem xx - w którym wykaże kwotę wypłaconego zasiłku i składkę na ubezpieczenie zdrowotne obliczoną od kwoty zasiłku wychowawczego za styczeń (składka na ubezpieczenie zdrowotne za styczeń nie została naliczona z powodu braku wypłaty zasiłku wychowawczego w tym miesiącu - nie było podstawy wymiaru tej składki). Ponadto płatnik złoży korektę raportu imiennego ZUS RCA z kodem tytułu xx za styczeń. Korekta powinna dotyczyć podstawy wymiaru oraz składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, gdyż w okresie od 15 do 17 stycznia osoba ta nie podlegała ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, a płatnik, nie mając wcześniej informacji o posiadaniu przez nią innego tytułu do ubezpieczeń, naliczył za ten okres składkę na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Płatnik złoży także Zakład Ubezpieczeń Społecznych r. 19

20 korygujący raport imienny ZUS RSA z kodem tytułu ubezpieczeń xx i kodem świadczenia przerwy 350 za okres stycznia. Przykład 11 Osoba przebywała na urlopie wychowawczym do 31 października 2001 r. W listopadzie 2001 r., zgodnie z wyrokiem sądowym, należało wypłacić zasiłek wychowawczy za okres od 16 czerwca do 31 października 2001 r. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za ten okres zostały już rozliczone przez płatnika. W listopadzie 2001 r., kiedy dana osoba nie podlega już ubezpieczeniom społecznym z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym, w związku z wypłatą zasiłku wychowawczego, płatnik składek powinien naliczyć należną składkę na ubezpieczenie zdrowotne tej osoby. Osoba ta od 27 września 2001 r. podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu jako członek rodziny. Za listopad płatnik złożył: raport imienny ZUS RCA z kodem xx - w którym wykaże pełną kwotę wypłaconego zasiłku wychowawczego (za okres VI-X), podstawę wymiaru (równą kwocie zasiłku wypłaconego za okres od czerwca do września) oraz należną składkę na ubezpieczenie zdrowotne, raport imienny ZUS RSA z kodem tytułu xx i kodem świadczenia/przerwy 350 za okres 1-30 listopada (gdyż w miesiącu, w którym płatnik rozlicza składkę, dana osoba nie podlega już ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym i ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym). Ponieważ składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za okres od czerwca do września zostały rozliczone z kodem tytułu xx, płatnik składek powinien dokonać korekty tych dokumentów poprzez złożenie raportów korygujących: raportu ZUS RCA "zerowego" z kodem tytułu ubezpieczenia xx oraz raportu ZUS RCA z kodem tytułu xx (w raporcie z kodem tytułu xx oprócz składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe płatnik powinien wykazać "zerową" podstawę wymiaru i "zerową" składkę na ubezpieczenie zdrowotne). Przykład 12 A. Osobie przebywającej na urlopie wychowawczym podlegającej z tego tytułu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu, wypłata zasiłków za dany miesiąc dokonywana była w miesiącu następnym. Stwierdzono, że zasiłek wychowawczy wypłacony za okres od 16 czerwca do 15 grudnia 2001 r. stanowi nadpłatę, gdyż w tym okresie był wypłacany w zawyżonej kwocie. Nadpłata zasiłku wychowawczego została przez ubezpieczoną zwrócona do ZUS. Płatnik składek powinien dokonać korekty dokumentów rozliczeniowych za wymieniony okres i wykazać prawidłową podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. Korekcie będą podlegały raporty ZUS RCA złożone przez płatnika za miesiące od lipca 2001 r. do stycznia 2002 r. (wypłata zasiłków wychowawczych za dany miesiąc w następnym miesiącu). B. Stwierdzono, że za okres od czerwca do grudnia 2001 r. nienależnie wypłacono zasiłek wychowawczy (za ten okres zasiłek w ogóle nie przysługiwał). Płatnik dokonał rozliczenia należnych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz ubezpieczenie zdrowotne z kodem tytułu xx. Płatnik nie powinien korygować dokumentów za okres od czerwca do września 2001 r. Za okres od października do grudnia 2001 r. płatnik dokona korekty podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. Od października 2001 r. składka na ubezpieczenie zdrowotne tej osoby powinna być obliczona od kwoty zasiłku stałego z pomocy społecznej, jeśli osoba ta podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym. Przykład 13 Osoba przebywała na urlopie wychowawczym od stycznia do grudnia 2004 r. Za okres od stycznia do kwietnia 2004 r. zasiłek wychowawczy wypłacał tej osobie ZUS. W związku z tym pracodawca za okres do kwietnia sporządzał dla tej osoby raport imienny ZUS RSA z kodem tytułu xx i kodem świadczenia/przerwy 121. Za maj i kolejne miesiące urlopu wychowawczego pracodawca zobowiązany był sporządzać: raport imienny ZUS RSA z kodem tytułu xx i kodem świadczenia przerwy 121 za okres 1-31 maja, Zakład Ubezpieczeń Społecznych r. 20