Wymagania do zaliczenia: Media i cywilizacje ROK I 2017/2018

Transkrypt

1 Wymagania do zaliczenia: Przemiany cywilizacyjne w starożytności Media i cywilizacje ROK I 2017/2018 dr hab. prof. US Piotr Briks w ramach egzaminu/kolokwium końcowego z przedmiotu (z prof. Okoń) otrzymacie Państwo 10 pytań z zakresu tematów omawianych na naszych zajęciach. Ponadto trzeba będzie zaliczyć mapę miejsca do pokazania podane są w dalszej części wymagań. w razie konieczności mój briks@op.pl moja strona: briks.whus.pl na tej stronie podawane są wszystkie bieżące informacje (m.in. termin wykładów, materiał do przygotowania, ewentualne odwołania wykładów itp.) wyjazd do Pergamonu (Vorderasiatisches Museum) i Neues Museum w Berlinie: 2 grudnia 2017 (sobota) dla chętnych. Szczegóły później. 1

2 Wybrana bibliografia na temat kultury starożytnego Bliskiego Wschodu Arnaud D., Starożytny Bliski Wschód. Od wprowadzenia pisma do Aleksandra Wielkiego, Warszawa 1982 Baines J., Málek J., Wielkie kultury Świata: Egipt, Warszawa 1996 Bielicki M., Zapomniany świat Sumerów, Warszawa 1973 Bieliński P., Starożytny Bliski Wschód. Od początków gospodarki rolniczej do wprowadzenia pisma, Warszawa 1985 Boyce M., Zaratusztrianie, Łódź 1988 Bright J., Historia Izraela, Warszawa 1994 Contenau G., Życie codzienne w Babilonii i Asyrii, Warszawa 1963 Daumas F., Od Narmera do Kleopatry, Warszawa 1973 Drioton E., Egipt faraonów, Warszawa 1970 Garelli P., Asyriologia, Warszawa 1998 Grant M., Dzieje dawnego Izraela, Warszawa 1991 Grimal N., Dzieje starożytnego Egiptu, Warszawa 2004 Gurney O. R., Hetyci, Warszawa 1970 Jaczynowska M., Musiał D., Stępień M., Historia starożytna, Warszawa 2006 Joannes F., Historia Mezopotamii w I tys. przed Chrystusem, Poznań 2007 Klengel H., Hetyci i ich sąsiedzi, Warszawa 1972 Laessoe J., Ludy Asyrii, Warszawa 1972 Lipińska J., Koziński W., Cywilizacja miedzi i kamienia, Warszawa 1977 Lipińska J., Marciniak M., Mitologia starożytnego Egiptu, Warszawa 1980 Lynch J. M. (red.), Sumer - miasta Edenu, Warszawa 1997 Michałowski K., Nie tylko piramidy, Warszawa 1974 Mieroop M. Van De, Historia starożytnego Bliskiego Wschodu, ok p.n.e., Kraków 2008 Moscati S., Kultura starożytnych ludów semickich, Warszawa 1963 Moscati S., Świat Fenicjan, Warszawa 1968 Myśliwiec K., Pan Obydwu Krajów. Egipt w I tysiącleciu p.n.e., Warszawa 1993 Olmstead A. T., Dzieje imperium perskiego, Warszawa 1973 Pellegrino Ch., Powrót do Sodomy i Gomory. Biblia w świetle archeologii, Wa-wa 1998 Popko M., Huryci, Warszawa 1992 Rachet G., Słownik cywilizacji egipskiej, Katowice 1994/1998 Roaf M., Wielkie Kultury Świata: Mezopotamia, Warszawa 1998 Rogerson J., Wielkie Kultury Świata: Świat Biblii, Warszawa 1996 Roux G., Mezopotamia, Warszawa 1998 Saggs H. W., Wielkość i upadek Babilonii, Warszawa 1973 Schneider T., Leksykon faraonów, Warszawa 2001 Starożytny Izrael. Od czasów Abrahama do zburzenia Jerozolimy przez Rzymian, praca zbiorowa, przełożył ks. W. Chrostowski, Warszawa 1994 J.Śliwa, Sztuka i archeologia starożytnego Wschodu, Warszawa 1997 Warzecha J., Dawny Izrael, Warszawa 1995 Wildung D., Egipt. Od czasów prehistorycznych do rzymskich, Warszawa 1998 Zabłocka J., Historia Bliskiego Wschodu w starożytności, Wrocław 1987 Ziółkowski A., Historia powszechna. Starożytność, Warszawa 2009 Uprzejmie proszę o zgłaszanie książek i artykułów, które poszerzą/uzupełnią powyższe zestawienie. 2

3 Okresy historyczne na Bliskim Wschodzie do Bizancjum (ze szczególnym uwzgl. Izrela) Epoka kamienia ~1 mln * (okres używania narzędzi kamiennych) Paleolit 1 mln kultura przedjaskiniowa i jaskiniowa; rozpalanie ognia Mezolit zbieractwo; narzędzia; początki rolnictwa; pierwsze silosy, rozwój sztuki Neolit pierwsze osiedla i miasta; rolnictwo; ceramika; udomowienie zwierząt; irygacja; kult płodności (?). Chalkolit domy; miasta; świątynie, przedmioty z miedzi Epoka brązu Wczesny b fortyfikacje; świątynie; pałace - ok /2250 p.n.e.: okres wczesnodynastyczny w Mezopotamii Średni b migracje Amorytów; czas patriarchów (Abraham, Izaak, Jakub, Józef?); Hyksosi; 2300/ p.n.e.: I okres imperialny (Akad i III dynastia z Ur) regres cywilizacyjny w okresie gutejskim ok. 2200/ /2050 (?) p.n.e. (dominacja Gutejów/Gutejczyków w Sumero- Akadzie, po wygaśnięciu dynastii Sargona za jego prawnuka Szarkaliszarriego, syna wnuka Sargona Naramsina, rozciąga się na czas od jednego do kilku pokoleń) 1950 ok p.n.e.: okres starobabiloński 1950 ok p.n.e.: podokres Isin-Larsa ok ok p.n.e.: podokres starobabiloński właściwy Późny b dominacja Egiptu; miasta-państwa; plemiona Habiru; pierwsze alfabety (Egipt, Kanaan i Synaj); okres przebywania preizraelitów w Egipcie (?);monoteizm (?); początek zdobywania Kananu (Jozue?) ok /1026 p.n.e.: okres średniobabiloński (Kasyci i II dynastia z Isin) ok p.n.e.: okres średnioasyryjski Epoka żelaza rozpowszechnienie się znajomości obróbki żelaza Wczesne ż powszechny kryzys w regionie M. Śródziemnego, inwazja Ludów Morza; Filistyni, w Izraelu tzw. okres Sędziów, początek piśmiennictwa bibl. Średnie ż wg Biblii okres monarchii izraelskiej (wg danych biblijnych): Saul ( ), powstanie państwa Izrael, Dawid ( ), zdobycie Jerozolimy (stolica); Salomon ( ), budowa I. Świątyni, złota epoka polityczna, kulturalna i ekonomiczna; prorocy; literatura bibl. Późne ż /586 po śmierci Salomona rozpad (?) Izraela /610 p.n.e.: podokres późnoasyryjski Okres bab. i perski / p.n.e.: podokres nowobabiloński (chaldejski) od 538 dominacja perska, powrót do Izraela W Izraelu: Okres hellenistyczny Aleksander Wlk. i jego podboje panowanie Ptolemeuszy; panowanie Seleucydów; powstanie Machabeuszy; 164 oczyszczenie Świątyni 3

4 królestwo Hasmonejskie, odnowienie życia rel., Sanhedryn, pow. sekty esseńczyków (Qumran?). Okres rzymski BC. Herod Wlk. (względna niepodległość), po jego śmierci władzę obejmują: Filip, Antypas, Archelaos I. Powstanie i zburzenie Jerozolimy (70) spisanie Miszny, potem Gemary w sumie Talmud Powstanie Bar Kochby i ostateczna klęska. Na ruinach Jerozolimy powstaje Aelia Capitolina. Okres bizantyjski budowa pierwszych świątyń chrześcijańskich * Datacja w publikacjach różni się niekiedy znacząco. O niektórych z podanych wydarzeń dowiadujemy się wyłącznie z Biblii (brak potwierdzenia z innych źródeł lub dowodów archeologicznych) 4

5 Anatolia Antiochia Syryjska Asyria Ateny Babilon Baszan/Golan Bizancjum (jako region) Cezarea Nadmorska Chaldea Charan Chasor Damaszek Edom Egipt Ejlat Eufrat (rzeka) Fenicja Filistea Galilea Gaugamela Gaza (Strefa Gazy) Geraza (Dżerasz) Haifa Hatussa Haran Idumea Iran Irak Issos Izrael J. Galilejskie Jaffa Jerozolima Jerycho Jezioro Galilejskie Jordan (rzeka) Jordania Kair Kanaan Karnak Konstantynopol/Stambuł Kraj Medów Lakisz Liban Luksor Morze Martwe Macedonia Masada Megiddo Mezopotamia Milet Mittani Moab Mosul Nil Niniwa Palestyna Persja Persepolis Pustynia Judzka Rzym Qumran Samaria (Sebastija) Smyrna Sparta Suza (w Persji) Synaj Syria Taurus (góry) Teby (egipskie) Tel Amarna Troja Tuszpa (Wan) Tyberiada Tyr Ugarit (obecnie: Ras Szamra w Syrii) Ur Urartu 5