Wykład: Rynki finansowe. prof. UG dr hab. Leszek Pawłowicz rok akadem. 2015/2016

Transkrypt

1 Wykład: Rynki finansowe prof. UG dr hab. Leszek Pawłowicz rok akadem. 2015/2016

2 Rynek finansowy to miejsce gdzie dokonuje się transakcji kupna i sprzedaży różnych form kapitału pieniężnego. Przedmiotem rynku finansowego są papiery wartościowe. Segmenty rynku finansowego: - rynek kapitałowy, - rynek pieniężny - rynek walutowy - rynek depozytowo-kredytowy - rynek terminowy Szerzej:

3 Źródło: Attila Szalay-Berzeviczy, The crisis of credibility and confidence, prezentacja podczas Forum Zarządzania Aktywami, Warszawa 14 września 2012

4 Hazard moralny w bankowości Szerzej:

5 Hazard moralny pokusa nadużycia (ang. moral hazard) ludzie lub instytucje nie ponoszą konsekwencji swoich działań stymuluje działania mniej ostrożne ponieważ ryzyko ponosi ktoś inny

6 Łańcuch hazardu moralnego w banku komercyjnym NADZÓR pobiera opłaty od uczestników rynku, utajnia wyniki kontroli i unika odpowiedzialności K R E D Y T O B I O R C Y BROKER KREDYTOWY, SPRZEDAWCA B A N K I AUDYTORZY ZEWNĘTRZNI SPV (SPÓŁKI CELOWE) AGENCJE RATINGOWE DEPONENCI, AKCJONARIUSZE NABYWCY MBS-ÓW zaciągają kredyty bez wkładu własnego sprzedają kredyty, pobierają opłaty, nie podejmują ryzyka sprzedają kredyty, pobierają opłaty, oceniają ryzyko kredytowe, transferują ryzyko wykorzystując sekurytyzację pobierają opłaty od kontrolowanych emitenci pochodnych kredytowych, pobierają opłaty, transferują ryzyko oceniają wiarygodność papierów, pobierają opłaty od emitenta, nie podejmują ryzyka NABYWCY INNYCH POCHODNYCH KREDYTOWYCH płacą rachunki (koszty ryzyka) przy wsparciu ze środków publicznych

7 Niektórzy hazardziści instytucje finansowe -> too big to fail politycy populiści banki centralne twórcy piramid

8 bankrutujące banki wspierane są przez bankrutujące kraje, które zadłużają się w bankrutujących bankach, które dotuje Europejski Bank Centralny Kto przejmie ryzyko?

9 INFLATION HAS A HISTORY Romans were the first to take advantage of the inflation during the Punic Wars (264 BC to 146 BC). The gold content of the coins were reduced gradually. Augustus Cesar (BC 63- AD 14) had to reform the financial system afterwards. China faced a massive inflation when paper money was introduced instead of copper in the 7th. The Spanish created massive inflation in the 16th century in Europe to reduce their debt when more and more silver was brought back to the old continent from America. Massive inflation in France brought Napoleon in power. Hyperinfaltion in Germany in 1923 and in Hungary after World War II. Źródło: Attila Szalay-Berzeviczy, The crisis of credibility and confidence, prezentacja podczas Forum Zarządzania Aktywami, Warszawa 14 września 2012

10 Przykre następstwa zdarzeń Kryzys finansowy Kryzys zaufania Kryzys gospodarczy Kryzys społeczny Protekcjonizm Katastrofa

11 Zasadnicza część rynku finansowego służy pozyskiwaniu kapitału Rynek pozyskiwania kapitału to: 1. Rynek pozyskiwania kapitału własnego 2. Rynek pozyskiwania kapitału pożyczkowego Co to jest kapitał własny i kapitał pożyczkowy? Co to jest koszt pozyskania kapitału własnego? Co to jest koszt pozyskania kapitału pożyczkowego?

12 Co to jest giełda? GIEŁDA: instytucjonalna forma rynku kapitałowego mająca na celu zapewnienie jej uczestnikom sprawne zawarcie transakcji OBRÓT PUBLICZNY: oferta skierowana do > 150 inwestorów wymaga prospektu emisyjnego zatwierdzonego przez KNF FUNKCJE GIEŁDY: 1. alokacyjna 2. wartościująca 3. kontrolna

13 Na giełdach papierów wartościowych sprzedaje się i kupuje INSTRUMENTY FINANSOWE, tzn. głównie papiery wartościowe, w szczególności: akcje PDA (mogą być na giełdzie wkrótce po ich przydziale, a przed zrejestrowaniem akcji w sądzie) prawa pierwszeństwa warranty i opcje kontrakty terminowe listy zastawne certyfikaty inwestycyjne instrumenty strukturyzowane obligacje obligacje zamienne na akcje ale również instrumenty finansowe nie będące papierami wartościowymi np. instrumenty rynku pieniężnego (FRA, opcje i in.)

14 AKCJE pierwszy w historii emitent akcji to Holenderska Kampania Wschodnioindyjska (rok 1602) AKCJE AKCJE w postaci materialnej (papier z nazwą emitenta, wartością nominalną, serią, numerem i siedzibą spółki) zdematerializowane zapis w pamięci komputera imienne na okaziciela Tylko akcje zdematerializowane i na okaziciela mogą być przedmiotem obrotu Blue chips akcje pierwszorzędne, stale w obrocie, wysoka płynność

15 WARTOŚĆ NOMINALNA AKCJI Wszystkie akcje spółki mogą mieć tę samą wartość nominalną Cena nominalna akcji x liczba akcji = kapitał zakładowy CENA EMISYJNA AKCJI Cena sprzedaży na rynku pierwotnym ceny nominalnej CENA RYNKOWA AKCJI Zmienia się w zależności od popytu i podaży na rynku wtórnym

16 (CE CN) S = Z CE cena emisyjna CN cena nominalna S liczba sprzedanych akcji Z przyrost kapitału zapasowego prof.ug dr hab. Leszek Pawłowicz, 2015/2016

17 Obligacje korporacyjne Obligacja instrument finansowy, w którym emitent (dłużnik) stwierdza, że jest dłużnikiem obligatariusza (wierzyciela) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonych świadczeń wynikających z obligacji Rodzaje obligacji: zamienne (np. na akcje) z opcją wykupu (call) na żądanie emitenta z opcją sprzedaży (put) na żądanie wierzyciela euroobligacje sprzedawane w innym kraju niż kraj emitenta, denominowane, w różnych walutach niż kraju emitenta (od pierwsze obligacje na Catalyst w obcej walucie, emitent PKO Bank Polski, od 2010 notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Luksemburgu) prof.ug dr hab. Leszek Pawłowicz, 2015/2016

18 Obligacje korporacyjne c.d. Rodzaje obligacji (c.d.): śmieciowe (emitent ma rating spekulacyjnych BB D) o stałym oprocentowaniu o zmiennym oprocentowaniu zerokuponowe - emitowane z dyskontem a w terminie zapadalności następuje jednorazowa płatność w wysokości ich wartości nominalnej hipoteczne (MBS) prof.ug dr hab. Leszek Pawłowicz, 2015/2016

19 Warranty i opcje subskrypcyjne prawo do zakupu od emitenta w określonym czasie, po z góry ustalonej cenie (tak jak prawo poboru ale nie tylko dla dotychczasowych akcjonariuszy) opcyjne emitowane przez instytucje finansowe prawo do kupna (call) lub sprzedaży (put) instrumentu bazowego (akcji, obligacji, waluty, indeksu giełdowego, surowców) Nabywca (option holder) prawo do kupna lub sprzedaży long position. (inwestor) Za to prawo nabywca płaci. Wystawca (option writer) short position zobowiązanie do kupna (emitent) lub sprzedaży. Za to zobowiązanie wystawca pobiera premię. prof.ug dr hab. Leszek Pawłowicz, 2015/2016

20 Jak wejść na giełdę? Decyzja właścicieli o wejściu na GPW Przekształcenie w spółkę akcyjną (jeśli funkcjonuje w innej formie) Uchwała WZ o zamiarze wprowadzenia akcji do obrotu giełdowego (i ewentualnie nowej emisji akcji) Ewentualna restrukturyzacja Wybór domu maklerskiego i doradców Sporządzenie odpowiedniego dokumentu informacyjnego Zatwierdzenie prospektu przez jeden z europejskich organów nadzoru (w Polsce - Komisja Nadzoru Finansowego) Rejestracja akcji w KDPW Dopuszczenie akcji na Giełdę Pierwsze notowanie Źródło: prof.ug dr hab. Leszek Pawłowicz, 2015/2016

21 Dlaczego na giełdę? korzystne warunki pozyskiwania kapitału na rozwój (niższy koszt kapitału 10-15%) wzrost prestiżu i wiarygodności promocja przedsiębiorstwa i produktów obiektywna wycena spółki (10 15% wyższa od nie notowanej) zapewnienie płynności akcji nowe możliwości motywacji możliwość sfinansowania takeover uporządkowanie działalności przedsiębiorstwa prof.ug dr hab. Leszek Pawłowicz, 2015/2016

22 Obawy 1. Koszt wejścia na giełdę - koszt opłat sądowych - wynagrodzenie doradcy - koszt promocji (5 7% wartości emisji) 2. Konieczność ujawniania informacji 3. Ryzyko przejęcia kontroli prof.ug dr hab. Leszek Pawłowicz, 2015/2016

23 Procedura emisji akcji I. PRZEKSZTAŁCENIE W SPÓŁKĘ AKCYJNĄ: - jeśli spółka z o.o. lub osobowa -> S.A., to ksh - jeśli spółka cywilna lub spółdzielnia -> S.A., to majątek przedsiębiorstwa wnosimy jako aport Wymaga dostosowania dokumentów do zasad obowiązujących na rynku publicznym: - statut - uprzywilejowanie akcji - wybór rady nadzorczej prof.ug dr hab. Leszek Pawłowicz, 2015/2016

24 Procedura emisji akcji II. WYBÓR DORADCY - dom maklerski - obligatoryjne pośrednictwo, autor rozdziału o dystrybucji w prospekcie - doradca inwestycyjny - może być dom maklerski jeśli dysponuje działem analiz rynkowych - doradca prawny - przygotowanie uchwał - przegląd statutu - część prawna prospektu - audytor - agencja public relations - investors relations prof.ug dr hab. Leszek Pawłowicz, 2015/2016

25 Procedura emisji akcji III. JASNY OPIS FUNKCJONOWANIA I KONCEPCJA ROZWOJU - PLAN STATEGICZNY - PLAN FINANSOWY - CELE EMISJI prof.ug dr hab. Leszek Pawłowicz, 2015/2016

26 Procedura emisji akcji IV. UCHWAŁA WZA W KWESTII PODWYŻSZENIA KAPITAŁU powinna określać: - WARTOŚĆ EMISJI - CENĘ EMISYJNĄ - DATĘ OD KTÓREJ POBIERANA JEST DYWIDENDA - EWENTUALNE WYŁĄCZENIE DOTYCHCZASOWYCH AKCJONARIUSZY Z PRAWA POBORU prof.ug dr hab. Leszek Pawłowicz, 2015/2016

27 Procedura emisji akcji V. EMITENT SKŁADA DO KNF (za pośrednictwem domu maklerskiego) WNIOSEK O WPROWADZENIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH DO OBROTU PUBLICZNEGO Do wniosku załącza: - prospekt emisyjny - statut - uchwałę WZA - potwierdzenie zawarcia umowy z KDPW dot. rejestracji prof.ug dr hab. Leszek Pawłowicz, 2015/2016

28 Procedura emisji akcji VI. PROSPEKT EMISYJNY powinien umożliwić ocenę sytuacji finansowej spółki oraz perspektyw jej rozwoju najistotniejsza część: sprawozdanie finansowe + strategia + ryzyka wymogi: rozporządzenie MF z 18 października 2005 należy upublicznić: gazeta ogólnopolska, strona www GPW S.A. prof.ug dr hab. Leszek Pawłowicz, 2015/2016

29 Procedura emisji akcji VII. SPRZEDAŻ AKCJI 1) subskrypcja, czyli składanie zapisów w sieci sprzedaży zorganizowanej przez dom maklerski 2) publiczna sprzedaż za pośrednictwem GPW, tzn. w biurach maklerskich przyjmowane są zlecenia na akcje, które zaoferowane zostaną na wybranej sesji giełdowej po cenie emisyjnej prof.ug dr hab. Leszek Pawłowicz, 2015/2016