Nr indeksu w numerze m.in. Zmiany prawa geologicznego i górniczego (tzw. nowela wêglowodorowa)

Transkrypt

1 PRZEGL D USTAWODAWSTWA GOSPODARCZEGO Rok LXVII Nr 49 (790) (795) Warszawa Wrzesieñ Kwiecieñ 2014 PL ISSN Nr indeksu w numerze m.in. Zmiany prawa geologicznego i górniczego (tzw. nowela wêglowodorowa) Bazylea III nowe standardy adekwatnoœci kapita³owej i p³ynnoœci banków Zarz¹dzanie spó³k¹ komandytowo-akcyjn¹ w Polsce i w Niemczech Niedopuszczalnoœæ stosowania art. 94 PrUpN do potr¹cenia dokonanego przed og³oszeniem upad³oœci POLSKIE WYDAWNICTWO EKONOMICZNE

2 PRZEGLA D USTAWODAWSTWA GOSPODARCZEGO NR 9 WRZESIEŃ PL ISSN MIESIE CZNIK Redaktor naczelny: Prof. UŁ dr hab. Kazimierz Strzyczkowski (Uniwersytet Łódzki) Sekretarz redakcji: Mariusz Gorzka Rada naukowa: Prof. dr hab. Jan Błeszyński (Uniwersytet Warszawski) Prof. dr nauk prawnych Oleg Gorodow (Państwowy Uniwersytet w Sankt Petersburgu, Rosja) Prof. Heibert Hirte (Uniwersytet w Hamburgu, Niemcy) Dr hab. Robert Jastrzębski (Uniwersytet Warszawski) Prof. dr hab. Peter-Christian Müller-Graff (Uniwersytet w Heidelbergu, Niemcy) Doc. Oleg P. Lichichan (Dyrektor Instytutu Prawa Państwowego Uniwersytetu w Irkucku, Rosja) Prof. dr hab. Karol Sobczak (Szkoła Główna Handlowa) Prof. dr hab. Elżbieta Skowrońska-Bocian (Uniwersytet Warszawski) Dr hab. Marek Szydło (Uniwersytet Wrocławski) Prof. Ruth Taplin (University of Leicester, Wielka Brytania) Dr Ryszard Tupin (Uniwersytet Warszawski) Adres Redakcji Warszawa, ul. Canaletta 4 tel. (22) ; fax (22) pug@pwe.com.pl Wydawca Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne SA Warszawa 84, skr. poczt pwe@pwe.com.pl WARUNKI PUBLIKACJI: PRENUMERATA na 2014 r.:,,ruch,, SA infolinia dla tel. komórkowych +48 (22) prenumerata@ruch.com.pl zagraniczna: +48 (22) Garmond Press SA Dział Prenumeraty tel. (22) Kolporter SA Departament Dystrybucji Prasy tel. (22) do 75 GLM Sp. z o.o. Dział Dystrybucji Prasy tel. (22) prenumerata@glm.pl As Press tel. (22) , (22) Poczta Polska SA infolinia Sigma-Not Zakład Kolportażu tel. (22) bok kol@sigma-not.pl Terminy prenumeraty: do 30 listopada dla prenumeraty realizowanej od 1 stycznia następnego roku; do końca lutego dla prenumeraty realizowanej od II kwartału bieżącego roku; do końca maja dla prenumeraty realizowanej od III kwartału bieżącego roku; do końca sierpnia dla prenumeraty realizowanej od IV kwartału bieżącego roku. Cena prenumeraty: Roczna 624,00 zł Półroczna 312,00 zł Prenumerata u Wydawcy: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne SA Warszawa, ul. Canaletta 4 bialek@pwe.com.pl Prenumerata roczna 20% rabatu: 499,21 zł Prenumerata półroczna 10% rabatu: 280,79 zł Nakład: 850 egzemplarzy Cena 1 egz. 52,00 zł (w tym 5% VAT) Skład i łamanie: Zdzisław Wasilewski, Warszawa, ul. Resorowa 28, tel Druk: Grafland Andrzej Chmielewski, Warszawa, ul. Olesińska 6/20, tel TREŚĆ NUMERU ARTYKUŁY Aleksander Lipiński, Uniwersytet Śla ski Zmiany prawa geologicznego i górniczego (tzw. nowela węglowodorowa) Bill on amendments of Geological and Mining Act (so called hydrocarbons amendments) 2 Małgorzata Olszak, Uniwersytet Warszawski Marcin Olszak, Uniwersytet Warszawski Bazylea III nowe standardy adekwatności kapitałowej i płynności banków Basel III the new capital and liquidity standards in banking activity 9 Hubert Walkowiak, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Zarza dzanie spółka komandytowo-akcyjna w Polsce i w Niemczech Governance of a partnership limited by shares in Poland and Germany 22 Z PRAKTYKI GOSPODARCZEJ Tomasz Szczurowski, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Niedopuszczalność stosowania art. 94 PrUpN do potra cenia dokonanego przed ogłoszeniem upadłości Inadmissibility of the application of Article 94 of the Bankruptcy and Reorganisation Law to deduction before the bankruptcy 31 Szanowni Czytelnicy i Autorzy Archiwalne artykuły z 2013 r. już dostępne na stronie internetowej naszego pisma. Co miesiąc wraz z nowym numerem PUG-u kolejny numer archiwalny: W najbliższych numerach: Problematyka jednolitego prawa upadłościowego a prawo Unii Europejskiej Uzgodnienia branżowe a odpowiedzialność prawna geodety wybrane zagadnienia dotyczące przygotowywania mapy do celów projektowych w świetle nowelizacji ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne,,przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego jest czasopismem naukowym punktowanym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (7 punktów)

3 Zmiany prawa geologicznego i górniczego (tzw. nowela węglowodorowa) Bill on amendments of Geological and Mining Act (so called hydrocarbons amendments) prof. dr hab. Aleksander Lipiński Streszczenie Najważniejsze zmiany prawa geologicznego i górniczego wprowadzone ustawą z dnia 11 lipca 2014 r. odnoszą się do węglowodorów. Przewiduje się wprowadzenie całkiem nowego modelu koncesjonowania, przede wszystkim w drodze wykluczenia takich przedsiębiorców, których powiązania mogą stwarzać zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa, jak również takich, którzy nie dysponują dostatecznym doświadczeniem w zakresie poszukiwań oraz wydobywania węglowodorów (tzw. postępowanie kwalifikacyjne). Uczestnikiem przetargu o koncesję na omawianą działalność może być tylko,,kwalifikowany podmiot. Utrata przez przedsiębiorcę charakteru,,kwalifikowanego powoduje cofnięcie koncesji. Wprowadzone zostają nowe obowiązki przedsiębiorców prowadzących działalność w zakresie poszukiwania, rozpoznawania i wydobywania węglowodorów. Podwyższeniu ulegają opłaty z tego tytułu. Słowa kluczowe: prawo geologiczne I górnicze, koncesje na poszukiwanie, rozpoznawanie I wydobywanie węglowodorów, ochrona interesu państwa. Summary The most important amendments of Geological and Mining Act enacted on 11 June 2014 refer to hydrocarbons. First of all, quite new model of licensing proceedings is established. Its aim is to exclude such entrepreneurs who are connected in the way that it may endanger the State security, as well as those are not experienced enough ( qualification proceedings ). Only so called qualified entrepreneur may bid for the license. When such entrepreneur r is no more qualified and the license shall be withdrawed. Numerous new obligations of entrepreneurs who are prospecting for, exploring and mining hydrocarbons are established. Hydrocarbon royalties will be much higher. Key words: geological and mining law, licenses for prospecting, exploration and mining of hydrocarbons, state interest protection. 1. W dniu 7 maja 2014 r. odbyło się pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo geologiczne i górnicze oraz niektórych innych ustaw (druk Sejmowy 2352, potocznie określany jako nowela węglowodorowa), a już 11 lipca 2014 r. Sejm, w wyniku rozpatrzenia poprawek Senatu, dokonał jej uchwalenia (DzU 2014 r., poz. 1133). Zważywszy na złożoność projektowanych rozwiązań, w istocie odnoszących się do inwestycji w niezwykle doniosłym, a jednocześnie bardzo wrażliwym na regulacje prawne sektorze gospodarki, związanym z zapewnieniem bezpieczeństwa energetycznego, zwraca uwagę imponująca szybkość prac. Lektura stenogramów z posiedzeń pracującej nad projektem Komisji Nadzwyczajnej do spraw energetyki i surowców energetycznych, praktycznie rzecz biorąc brak dyskusji merytorycznej nad analizowanymi rozwiązaniami, jak i samej noweli węglowodorowej budzą jednak daleko idące obawy. Warto zatem przedstawić Czytelnikom kilka kluczowych informacji o przewidywanych zmianach. Co prawda ich podstawowym celem jest reforma systemu koncesjonowania działalności w zakresie poszukiwania, rozpoznawania oraz wydobywania węglowodorów, to jednak projekt zawiera rozwiązania odnoszące się również do pozostałych rodzajów działalności, która obecnie stanowi przedmiot ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (DzU 2014, poz. 613 ze zm., dalej:,,pr.g.g. ). Omawiane zmiany wchodzą w życie w zasadzie 1 stycznia 2015 r. 2. Tak więc m.in. przewiduje się: rezygnację z dotychczasowej konstrukcji zakładającej, że do wykorzystywania zlikwidowanych podziemnych zakładów górniczych w celach innych niż określone ustawą (zwłaszcza turystycznych, rekreacyjnych i leczniczych), wymagania pr.g.g., z wyłączeniem koncesjonowania, stosuje się odpowiednio tylko wówczas, gdy stanowi o tym rozporządzenie ministra właściwego do spraw środowiska. Nowela przewiduje, że takie są poddane wspomnianym rygorom z mocy samego prawa, bez potrzeby wydawania jakichkolwiek przepisów wykonawczych (co rzecz jasna wymaga okresu dostosowawczego, zob. art. 21 ustawy). Rozwiązanie to z wielu powodów zasługuje na aprobatę, przede wszystkim ze względu na unifikację standardów bezpieczeństwa związanych z funkcjonowaniem tego rodzaju obiektów, jak i ze względu na ochronę interesów Skarbu Państwa (który np. dotychczas nie mógł pobierać wynagrodzenia z tytułu korzystania z przedmiotu jego własności); powierzenie nadzoru nad wydobywaniem kruszyw w celu zaspokojenia potrzeb własnych osoby fizycznej (art. 4 pr.g.g.), łącznie z prawem nakładania opłaty podwyższonej z tytułu naruszenia określonych w tym zakresie wymagań, organom nadzoru górniczego. Dotychczas zadania te wykonywali starostowie. Zmiana ta nie zasługuje na pozytywną ocenę, przede wszystkim ze względu na rozproszoną strukturę organizacyjną organów nadzoru górniczego. Nie jest jednak tajemnicą, że starostowie, którzy 2 NR PRZEGLA D USTAWODAWSTWA GOSPODARCZEGO

4 ZMIANY PRAWA GEOLOGICZNEGO I GÓRNICZEGO (TZW. NOWELA WE GLOWODOROWA) dotychczas orzekali w tego rodzaju sprawach, nie dysponowali dostatecznymi środkami pozwalającymi na sprawowanie nadzoru nad tego rodzaju działalnością, tyle ich siedziby znajdowały się w niewielkiej odległości od miejsc prowadzenia takiej działalności, czego nie da się powiedzieć o organach nadzoru górniczego działających w I instancji (właściwość miejscowa dziesięciu dyrektorów okręgowych urzędów górniczych obejmuje teren całego kraju); zmianie modelu użytkowania górniczego; prawo to ma powstawać pod warunkiem uzyskania koncesji. Między innymi skróceniu do 3 (zamiast dotychczasowych 5) lat ma ulec czas, przez jaki przedsiębiorca, który rozpoznał złoże kopaliny i uzyskał decyzję w sprawie zatwierdzenia jego dokumentacji geologicznej (sporządzonej z dokładnością pozwalającą na sporządzenie tzw. projektu zagospodarowania złoża) przysługuje pierwszeństwo do zawarcia umowy ustanawiającej wspomniane prawo. To ostatnie rozwiązanie prowadzi do znacznego pogorszenia sytuacji takich przedsiębiorców. Większość przedsięwzięć w zakresie górnictwa zalicza się do mogących znacząco oddziaływać na środowisko, a w konsekwencji elementem wniosków o koncesje na wydobywanie kopaliny ze złoża musi być ostateczna decyzja w sprawie środowiskowych uwarunkowań podjęta na podstawie art. 72 i nast. ustawy z dnia 3 października 2008 r. o dostępie do informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (DzU 2013, poz ze zm., dalej:,,ustawa o.o.ś. ). Uzyskanie jej w terminie 3 lat z wielu powodów może natomiast być problematyczne (chociażby ze względu na potrzebę sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko i długotrwałe procedury związane z uzyskiwaniem takiej decyzji, jak również potencjalne ryzyko postępowania instancyjnego), co w konsekwencji może skutkować wygaśnięciem wspomnianego pierwszeństwa, bezspornie pogarszając sytuację inwestora. Projektowana zmiana ma wprawdzie charakter dyscyplinujący, przymuszający do podejmowania działań w celu zagospodarowania złóż kopalin, tyle że w istocie pogarsza sytuację inwestora. Uchybienie wspomnianemu terminowi (bez względu na to, z jakich powodów do tego doszło) spowoduje, że przedsiębiorca który poniósł nakłady na rozpoznanie geologiczne złoża, stanie wobec groźby utraty możliwości uzyskania prawa do jego wydobycia. Termin ten ma bowiem charakter zawity. 3. Najważniejsze zmiany dotyczą koncesjonowania. Tak więc poza obszarami morskimi RP: poszukiwanie, rozpoznawanie oraz wydobywanie węglowodorów ma być przedmiotem jednego typu koncesji, której uzyskanie ma wymagać opinii organu wykonawczego gminy (tj. wójta, burmistrza, prezydenta miasta); koncesje na wydobywanie kopalin, podziemne bezzbiornikowe magazynowanie substancji, podziemne składowanie odpadów, podziemne składowanie dwutlenku węgla, jak również tzw. decyzja inwestycyjna mają wymagać uzgodnienia z organem wykonawczym gminy. Kryterium tego uzgodnienia byłyby przesłanki wskazane przez art. 7 pr.g.g. Wedle tego ostatniego podejmowanie i wykonywanie działalności określonej ustawa jest dozwolone tylko wówczas, jeżeli nie naruszy ona przeznaczenia nieruchomości określonego w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego oraz w odrębnych przepisach (ust. 1). W przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego podejmowanie i wykonywanie działalności określonej ustawa jest dopuszczalne tylko wówczas, jeżeli nie naruszy ona sposobu wykorzystywania nieruchomości ustalonego w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w odrębnych przepisach (ust. 2), co oznacza usunięcie wątpliwości stanowiących konsekwencję rozbieżności pomiędzy art. 7 oraz art. 23 ust. 2 pkt 2 pr.g.g. w dotychczasowym brzmieniu, wedle którego udzielenie koncesji m.in. na wydobywanie kopalin ze złóż (...) wymaga uzgodnienia z wójtem (burmistrzem, prezydentem miasta) właściwym ze względu na miejsce wykonywania zamierzonej działalności; kryterium uzgodnienia jest zgodność zamierzonej działalności z przeznaczeniem lub sposobem korzystania z nieruchomości określonym w sposób przewidziany w art. 7. Nie jest zatem trudno zauważyć, że wspomniany art. 23 ust. 2 pkt 2 pr.g.g. (w dotychczasowym brzmieniu) dokładnie odwracał zasadę wypowiedzianą w art. 7 pr.g.g. W konsekwencji zmiana ta zasługuje na ocenę pozytywną. 4. W ostatniej chwili dostrzeżono potrzebę wyeliminowania rozbieżności pomiędzy art. 80 ust. 2 ustawy o.o.ś. (który jako zasadę przewiduje dotychczas nakaz zgodności decyzji w sprawie środowiskowych uwarunkowań z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego) oraz znacznie bardziej liberalnym art. 7 pr.g.g., wedle którego wystarczy by działalność prowadzona na podstawie prawa geologicznego i górniczego nie naruszała przeznaczenia z nieruchomości określonego takim planem (a w razie jego braku sposobu korzystania określonego w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy). Dotychczasowy stan prawny znakomicie utrudniał (a nawet wręcz uniemożliwiał) podejmowanie działalności w zakresie wydobywania kopalin. Brak decyzji środowiskowej (bez względu na to, z jakich powodów do niego doszło) wykluczał bowiem możliwość uzyskania koncesji. Czynnikiem pogarszającym sytuację potencjalnego inwestora częstokroć są błędy miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które przeważnie sporządzane są z rażącym uchybieniem istniejących od kilkudziesięciu lat wymagań przewidujących, że plany miejscowe m.in. uwzględniają (czyli muszą uwzględniać) aktualne i przyszłe potrzeby związane z eksploatacją złóż kopalin. Problem planów zagospodarowania przestrzennego blokujących możliwość uzyskania decyzji zezwalających na podjęcie działalności regulowanej prawem geologicznym i górniczym znany jest od lat (Lipiński , s. 172 i nast.). Projektowana ustawa przewiduje wprawdzie w tej kwestii rozwiązania o charakterze dyscyplinującym (zob. art. 96, gdzie wprowadzono sankcję dla wojewody, który w terminie nie wydaje zarządzenia zastępczego zmieniającego studium poprzez ujawnienie w nim informacji o udokumentowanym złożu węglowodorów), które co prawda mogą usprawnić proces ujawniania informacji o złożach kopalin w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, tyle że na pewno nie zapobiegną one zagospodarowaniu nieruchomości w sposób, który może kolidować z przyszłym wydobyciem kopaliny (zwłaszcza metodą odkrywkową). Nowela w art. 7 pkt 9 zmienia ustawę o.o.ś. i jej art. 80 ust. 3 i nadaje następujące brzmienie: W przypadku działalności określonej ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze, PRZEGLA D USTAWODAWSTWA GOSPODARCZEGO NR

5 BILL ON AMENDMENTS OF GEOLOGICAL AND MINING ACT (SO CALLED HYDROCARBONS AMENDMENTS) innej niż przedsięwzięcia wymagaja ce koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż kopalin, kryterium oceny lokalizacji przedsięwzięcia jest nienaruszanie ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, jeżeli plan ten został uchwalony. Wnikliwa lektura tego ostatniego przepisu uzasadnia natomiast ocenę, że jego autorzy nie zrozumieli istoty regulacji przewidzianej w art. 7 pr.g.g., a w rezultacie omawiana zmiana nie powoduje istotnych skutków merytorycznych. 5. Informacja o wniosku koncesyjnym dotyczącym poszukiwania (rozpoznawania) kopalin wymienionych w art. 10 ust. 1 (z wyłączeniem węglowodorów) podlega zamieszczeniu w Biuletynie Informacji Publicznej, wraz z informacją o możliwości składania (w terminie nie dłuższym, niż 90 dni) kolejnych wniosków o koncesje dotyczące przestrzeni objętej takim (pierwszym) wnioskiem. Złożone wnioski podlegają ocenie wedle takich kryteriów, jak zamierzony czas wykonywania prac (w tym robót) geologicznych, termin obowiązywania koncesji (w tym rozpoczęcia działalności), sposób finansowania zamierzonej działalności, oraz przewidywana technologia jej prowadzenia (art. 28i art. 28k). W założeniu ma to umożliwić obiektywną (w oparciu o przesłanki wskazane w ustawie) ocenę wniosków o charakterze konkurencyjnym, tyle że może skutkować lawiną wniosków składanych tylko po to, by zablokować (ograniczyć) ruchy inwestora, nie wykluczając sytuacji, w której konkurencyjny wnioskodawca (zapewne nie bezinteresownie) wniosek wycofa. Projektowane rozwiązanie nie dotyczy natomiast wniosków odnoszących się do tylko częściowo pokrywających się przestrzeni. Nie znajdzie ono również zastosowania do wniosków odnoszących się co prawda do takiej samej (w tym bardziej częściowo takiej samej) przestrzeni, tyle że dotyczących różnych rodzajów działalności (np. w zakresie poszukiwania różnych rodzajów kopalin). Wbrew pozorom nie wyeliminuje ono zatem sporów o charakterze konkurencyjnym (Lipiński, 2014, s. 1 i nast.). 6. Projekt zakłada również znaczące ograniczenie następstwa prawnego w zakresie skutków prawnych wynikających z koncesji dotyczących (poszukiwania, rozpoznawania oraz wydobywania) kopalin określonych w art. 10 ust. 1 (tj. większości złóż objętych własnością górniczą). Tak więc następstwo to ulega wyłączeniu w odniesieniu do: spółek, o których mowa w art. 494 (łączenie się spółek kapitałowych) oraz art. 531 (podział spółek kapitałowych) Kodeksu spółek handlowych; wyjątek ma dotyczyć przypadku, gdy skład akcjonariatu lub udziałowców spółki przejmującej albo nowo zawiązanej jest tożsamy ze składem akcjonariatu lub udziałowców spółek łączących się; nabywcy przedsiębiorstwa upadłego; nabywcy przedsiębiorstwa na podstawie art. 552 Kodeksu cywilnego (art. 36 ust. 11), co rzecz jasna nie wyklucza następstwa prawnego na pozostałych podstawach prawnych. Zapewne uzasadnieniem tych zmian jest obawa, że w ten sposób może dojść do przejęcia koncesji przez podmiot, którego działalność może stanowić zagrożenie dla strategicznych interesów państwa. Problem jednak w tym, że obowiązujący stan prawny zna znacznie więcej rozwiązań prowadzących do następstwa prawnego w zakresie skutków wynikających z decyzji administracyjnych (w tym koncesyjnych). Otwarte pozostaje natomiast pytanie, czy nie dostrzegli ich autorzy analizowanego projektu, czy też być może uznali je za obojętne z punktu widzenia interesów państwa. Dość wspomnieć, że normalną praktyką w warunkach gospodarki rynkowej obrót prawami z akcji bądź udziałów w spółkach kapitałowych, co rzecz jasna może prowadzić do przejęcia kontroli nad nimi przez podmioty stwarzające zagrożenie dla interesów państwa. Projektowane zmiany: bezspornie nie ograniczają następstwa prawnego w odniesieniu do skutków prawnych wynikających z pozostałych decyzji podejmowanych na podstawie prawa geologicznego i górniczego, jak np. w odniesieniu do innych rodzajów koncesji, w tym zarówno odnoszących się do kopalin innych, niż wymienione w art. 10 ust. 1, jak również koncesji dotyczących innych rodzajów działalności (w tym np. na podziemne bezzbiornikowe magazynowanie substancji) czy też projektów (niekoncesjonowanych) robót geologicznych; sformułowane zostały w sposób pozbawiony wyobraźni; powstaje zwłaszcza pytanie, jak można ustalać tożsamość akcjonariatu spółek dopuszczonych do obrotu giełdowego; w żaden sposób nie ograniczą swobody obrotu prawami z akcji, bądź udziałów w spółkach kapitałowych; brak również podstaw, by organy koncesyjne mogły żądać informacji w tych sprawach, bądź uzależniać od nich uzyskanie decyzji podejmowanych na podstawie prawa geologicznego igórniczego(art.4ustawyzdnia2lipca2004r.oswobodzie działalności gospodarczej; DzU 2013, poz. 672 ze zm.), wedle którego organ administracji nie może żądać ani uzależniać swojej decyzji w sprawie podjęcia, wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej przez zainteresowaną osobę od spełnienia przez nią dodatkowych warunków, w szczególności od przedłożenia dokumentów lub ujawnienia danych, nieprzewidzianych przepisami prawa; mogąistotnie utrudnić procesy przekształceń spółek kapitałowych prowadzących omawianą działalność, co z kolei trudno uważać za czynnik zachęcający do inwestowania. W zakresie, w jakim ustawa wyklucza wspomniane następstwo prawne, zachowana natomiast zostaje możliwość,,przeniesienia koncesji (a w istocie przewidzianych nią skutków prawnych) w drodze decyzji organu koncesyjnego (art.36 ust.1 10). Szczególna regulacja związana z omawianą problematyką dotyczy natomiast tzw. postępowania kwalifikacyjnego w zakresie węglowodorów, o czym dalej. 7. Nieznaczne zmiany dotyczą cofnięcia koncesji w razie naruszenia wymagań ustawy, warunków określonych w koncesji (w tym przez niepodjęcie działalności, bądź naruszenie harmonogramu robót geologicznych). Wezwanie do usunięcia naruszeń (wraz z określeniem jego terminu) ma przybrać postać niezaskarżalnego postanowienia. Dopiero uchybienie określonym w ten sposób wymaganiom miałoby uzasadniać możliwość cofnięcia koncesji (art. 37). Zmiana ta nie ma natomiast znaczenia merytorycznego, bowiem stosownie do art. 123 Kpa w toku postępowania organ administracji publicznej wydaje postanowienia ( 1). Dotyczą poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania, jednak nie rozstrzygają o istocie spraw, chyba że Kpa stanowi inaczej ( 2). Z praktycznego punktu widzenia oznacza to, że również w dotychczasowym stanie prawnym wezwanie do usunięcia naruszenia przewidziane przez art. 37 ust. 1 4 NR PRZEGLA D USTAWODAWSTWA GOSPODARCZEGO

6 ZMIANY PRAWA GEOLOGICZNEGO I GÓRNICZEGO (TZW. NOWELA WE GLOWODOROWA) pr.g.g. również powinno mieć formę postanowienia. O ile zaś następowało ono w drodze zwykłego pisma (nie będącego postanowieniem, co było powszechna praktyką) organu administracji, trudno byłoby wykazać, że tego rodzaju uchybienie mogło wpłynąć na wynik postępowania. W postępowaniu dotyczącym koncesji (udzielenie, zmiana, cofnięcie, ograniczenie zakresu, stwierdzenie wygaśnięcia) zasadą ma być doręczanie korespondencji na adres wskazany w ewidencji gruntów i budynków, chyba że strona wskazała inny adres (art. 41 ust. 2a). Rozwiązanie to bezsprzecznie powinno przyczynić się do usprawnienia wspomnianych postępowań, zwłaszcza że właściciel nieruchomości ma obowiązek aktualizacji adresu ujawnionego we wspomnianej ewidencji, co wynika z art. 22 ustawy z dnia z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (DzU 2010, nr 193, poz ze zm.). 8. Najdalej idące zmiany dotyczą koncesjonowania (poszukiwanie, rozpoznawania oraz wydobywania) węglowodorów. Przede wszystkim projekt zakłada wprowadzenie tzw. postępowania kwalifikacyjnego. Jego celem jest ocena zdolności (a po części również wiarygodności) podmiotu zainteresowanego prowadzeniem działalności w zakresie poszukiwania i rozpoznawania oraz wydobywania węglowodorów. Prowadzi je minister właściwy do spraw środowiska, działając w trybie wnioskowym. W toku takiego postępowania ustala się m.in., czy dany podmiot (w istocie wnioskodawca): znajduje się pod kontrolą korporacyjną (której istota jest zdefiniowana ustawowo) państwa trzeciego, podmiotu lub obywatela państwa trzeciego, a w przypadku wykazania takiej okoliczności, czy kontrola ta może zagrażać bezpieczeństwu państwa; samodzielnie, a jeżeli o koncesję ubiega się wspólnie kilka podmiotów jako operator posiada doświadczenie w zakresie poszukiwania, rozpoznawania lub wydobywania węglowodorów ze złóż; ustawa dopuszcza możliwość powoływania się na doświadczenie innych podmiotów prowadzących działalność w tej samej grupie kapitałowej. Wniosek o wszczęcie takiego postępowania podlega opiniowaniu, w terminie 30 dni, przez Generalnego Inspektora Informacji Finansowej, Komisję Nadzoru Finansowego, Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Szefa Agencji Wywiadu. Przesłankami pozytywnej oceny z postępowania kwalifikacyjnego są pozytywne stanowiska wymienionych wyżej organów opiniujących; o ile wymaga tego bezpieczeństwo państwa lub porządek publiczny, można odstąpić od uzasadnienia wspomnianej opinii. W sytuacjach przewidzianych ustawą przesłanką pomyślnego zakończenia postępowania kwalifikacyjnego jest również doświadczenie w zakresie prowadzenia zamierzonej działalności. Ocena wspomnianego postępowania przebiera postać decyzji, skutecznej w zasadzie przez okres 5 lat, z możliwością przedłużenia. Ten, kto uzyskał pozytywną ocenę wspomnianego postępowania, jest tzw. podmiotem kwalifikowanym. Wykaz tych ostatnich, udostępniany m.in. w Biuletynie Informacji Publicznej, prowadzi minister właściwy do spraw środowiska. W razie zaistnienia określonych ustawą okoliczności należy wystąpić z wnioskiem o ponowne przeprowadzenie postępowania kwalifikacyjnego, co nie wyklucza możliwości wszczęcia go z urzędu. Uzyskanie statusu podmiotu kwalifikowanego upoważnia go do składania ofert w postępowaniu przetargowym dotyczącym koncesji węglowodorowych (art. 49a art. 49d). Z praktycznego punktu widzenia, bowiem z mocy przepisów przejściowych, wymagania te w pewnym zakresie mogą dotyczyć także koncesji uzyskanych na dotychczasowych podstawach prawnych co oznacza, że adresat koncesji węglowodorowej musi utrzymywać status podmiotu kwalifikowanego przez cały czas jej obowiązywania, pod rygorem cofnięcia (art. 49ze). Skoro rezultat postępowania kwalifikacyjnego przybiera postać decyzji, to tym samym może on zostać poddany kontroli sądowoadministracyjnej. Ustawa nie przesądza wprawdzie o formie opinii przedstawianych przez wymienione organy, tyle że wiele wskazuje na to, że przebiera ona postać postanowienia w rozumieniu art. 106 Kpa. 9. Wydanie koncesji węglowodorowej (tj. na poszukiwanie i rozpoznawanie oraz wydobywanie węglowodorów, bądź wyłącznie na ich wydobywanie) następuje w drodze postępowania przetargowego. Informacje o zamierzonych postępowaniach przetargowych (wraz ze wskazaniem objętych nimi przestrzeni, których ustalenie następuje we współpracy z państwową służbą geologiczną) corocznie, w terminie do 30 czerwca, podlegają ogłoszeniu w BIP. Przed wszczęciem postępowania przetargowego organ koncesyjny uzyskuje wymagane prawem (zależnie od rodzaju zamierzonej koncesji) stanowiska innych organów (opinie, uzgodnienia) oraz (o ile jest wymagana) decyzję w sprawie środowiskowych uwarunkowań. W przetargu mogą brać udział wyłącznie podmioty kwalifikowane. Elementami postępowania przetargowego mają być: przetarg (mogą w nim brać udział wyłącznie podmioty kwalifikowane); jeżeli zwycięzcami przetargu są podmioty, które wspólnie złożyły ofertę zawarcie umowy o współpracy; udzielenie koncesji. 10. Informacja o wszczęciu postępowania przetargowego, wraz z określeniem odnoszących się do niego szczegółów (w tym dotyczących treści przyszłej koncesji), podlega zamieszczeniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Na żądanie zainteresowanego podmiotu organ koncesyjny udziela wyjaśnień dotyczących treści takiego ogłoszenia. Wymagania, jakim powinna odpowiadać oferta złożona w postępowaniu przetargowym, mają określić przepisy wykonawcze. Jeżeli wspólnie składa ją kilka podmiotów, winna ona m.in. określić operatora oraz proponowane w umowie o współpracy udziały procentowe (poszczególnych podmiotów) w kosztach prac geologicznych. Operatorem jest przedsiębiorca, który uzyskał pozytywną ocenę z postępowania kwalifikacyjnego w zakresie, obowiązany do wykonywania wobec organów administracji publicznej praw i obowiązków określonych koncesją; m.in. ma on także ponosić odpowiedzialność wobec tych organów i osób trzecich. Koncesja węglowodorowa udzielana jest na czas oznaczony, w zasadzie od 10 do 30 lat. Faza poszukiwania i rozpoznawania trwa nie dłużej niż 5 lat (z możliwością przedłużenia). Szczegółowa treść takiej koncesji zależy od jej przedmiotu. Niezbędną przesłanką jej podjęcia jest m.in. ustanowienie zabezpieczenia z tytułu niewykonania bądź wykonania nienależytego (na wypadek utraty mocy koncesji) warunków określonych w koncesji oraz likwidacji wyrobisk. Może ona zostać uzależniona od zabezpieczenia roszczeń mogących powstać w wyniku PRZEGLA D USTAWODAWSTWA GOSPODARCZEGO NR

7 BILL ON AMENDMENTS OF GEOLOGICAL AND MINING ACT (SO CALLED HYDROCARBONS AMENDMENTS) objętej nią działalności, jak np. szkód spowodowanych ruchem zakładu górniczego (art. 49t i nast.). 11. Rozpoczęcie fazy wydobywania węglowodorów wymaga uzyskania decyzji inwestycyjnej, podejmowanej przez organ koncesyjny. Ta ostatnia określa m.in.: sposób wydobywania węglowodorów, granice obszaru górniczego i terenu górniczego, termin rozpoczęcia wydobywania węglowodorów, minimalny stopień wykorzystania zasobów złoża węglowodorów, przedsięwzięcia niezbędne w zakresie racjonalnej gospodarki złożem. Taka decyzja może określać: warunki wtłaczania wód do górotworu; inne wymagania dotyczące zamierzonego wydobywania węglowodorów ze złoża, w szczególności w zakresie bezpieczeństwa powszechnego, racjonalnej gospodarki złożem lub ochrony środowiska (art. 49z art. 49za). Skutki prawne wynikające z koncesji węglowodorowych mogą zostać przeniesione przez organ koncesyjny (na zasadach zbliżonych do odnoszących się do pozostałych złóż kopalin) na innego przedsiębiorcę (nowej strony umowy o współpracy), który uzyskał pozytywną ocenę w postępowaniu kwalifikacyjnym (art. 49zd). 12. Istota umowy o współpracy polega na zobowiązaniu się jej stron do wspólnego wykonywania działalności w zakresie poszukiwania, rozpoznawania oraz wydobywania węglowodorów ze złóż, albo (samego) wydobywania węglowodorów ze złóż, pod warunkiem uzyskania koncesji oraz zawarcia umowy o ustanowieniu użytkowania górniczego. Taka umowa, pod rygorem nieważności, podlega zawarciu w formie pisemnej i,,staje się skuteczna pod warunkiem udzielenia koncesji. W szczególności określa ona: objętą nią działalność, operatora, procentowe udziały jej stron w zysku i kosztach prac geologicznych lub robót górniczych. O ile umowa nie stanowi inaczej, wydobyte węglowodory stają się przedmiotem współwłasnością stron takiej umowy, stosownie do określonego nią udziału. W zakresie wykonywania działalności objętej umową o współpracy strony reprezentuje operator. Ponosi on również odpowiedzialność za wykonanie obowiązków związanych z działalnością stanowiącą przedmiot koncesji węglowodorowej. Projekt niezwykle (a nawet nadmiernie) drobiazgowo określa niezbędne elementy takiej umowy (art. 49zi zw). 13. Jednym z obowiązków przedsiębiorcy, który uzyskał koncesję węglowodorową (operator w razie udzielenia jej na rzecz stron umowy współpracy) jest prowadzenia strony internetowej zapewniającej nieodpłatny dostęp m.in. do decyzji niezbędnych do prowadzenia działalności (koncesja, decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach, decyzja inwestycyjna, zatwierdzająca plan ruchu zakładu górniczego, zatwierdzająca dokumentację geologiczno-inwestycyjną złoża węglowodorów) oraz do mapy w skali co najmniej 1 : z naniesionymi granicami przestrzeni objętej koncesją, wskazaniem lokalizacji wierceń prowadzonych w fazie poszukiwania i rozpoznawania, a w przypadku wydobywania węglowodorów z naniesionymi granicami obszaru i terenu górniczego (art. 49zb). 14. Dalsze zmiany dotyczą zmian projektu robót geologicznych. Dokonuje się jej w drodze decyzji zatwierdzającej dodatek do takiego projektu. Dla koncesjonowanych robót geologicznych podejmuje ją organ koncesyjny, a w pozostałym zakresie organ administracji geologicznej, w obu przypadkach po zaopiniowaniu przez organ wykonawczy gminy. W razie istotnych zmian projektu koncesjonowanych robót geologicznych bezpośrednio wpływających na warunki określone w koncesji, organ koncesyjny z urzędu zmienia koncesję; nie stosuje się wówczas wymagań dotyczących współdziałania z organem wykonawczym gminy (a na wodach morskich z organem administracji morskiej, art. 80a). Co do zasady uregulowanie postępowania w razie zmian projektu koncesjonowanych robót geologicznych zasługuje na aprobatę, bowiem dotychczas, z powody braku wyraźnych rozwiązań ustawowych, praktyka organów koncesyjnych była niejednolita. Nasuwa się jednak obawa, że tak dokonywane zmiany koncesji (nie wiadomo zresztą, dlaczego z urzędu) mogą kolidować z wymaganiami prawa UE (zob. dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko, DzU UE L 26/1). Projekt nie dostrzega też, że kolizja z prawem UE może dotyczyć niekoncesjonowanych robót geologicznych, tj. wykonywanych na podstawie decyzji zatwierdzającej ich projekt. 15. O zamiarze poboru próbek geologicznych należy z 7-dniowym wyprzedzeniem zawiadomić organ administracji geologicznej oraz państwową służbę geologiczną. Ten, kto prowadzi roboty geologiczne (tj. odpowiednio adresat stosownej koncesji, decyzji zatwierdzającej projekt robót geologicznych, bądź ten kto dokonał zgłoszenia projektu nie podlegającego zatwierdzeniu) ma obowiązek bieżącego dokumentowania przebiegu prac (w tym robót) geologicznych. Dane oraz próbki uzyskane w wyniku niektórych z takich prac (robót) należy, w określonych ustawowo terminach, przekazywać państwowej służbie geologicznej, a dane geologiczne również organowi koncesyjnemu. Ustawa dość szczegółowo reguluje wymagania dotyczące przekazywania próbek oraz danych, a niektóre związane z tym szczegóły mają określić przepisy wykonawcze (art. 81 art. 82). 16. Nie wymaga zatwierdzenia projekt robót geologicznych obejmujących wyłącznie badania geofizyczne struktur geologicznych związanych z występowaniem złóż węglowodorów. Nie mogą one trwać dłużej niż 2 lata. Projekt wymaga zgłoszenia ministrowi właściwemu do spraw środowiska. Rozpoczęcie robót może nastąpić jeżeli w terminie 30 dni organ ten nie zgłosi sprzeciwu. Nie dotyczy to wspomnianych badań w obrębie wód morskich RP, kiedy to projekt wymaga zatwierdzenia przez ministra właściwego do spraw środowiska (art. 85a). 17. Konsekwencją wprowadzenia tzw. decyzji inwestycyjnej jest nowy rodzaj dokumentacji geologicznej, jaką jest dokumentacja geologiczno-inżynierska złoża węglowodorów. W terminie 6 miesięcy od jej zatwierdzenia obszar udokumentowanego złoża węglowodorów wprowadza się do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, na koszt przedsiębiorcy. W przeciwnym razie wojewoda, działając w drodze zarządzenia zastępczego, wprowadza go do studium. W razie uchybienia obowiązkowi wydania takiego zarządzenia zastępczego organ wyższego stopnia wymierza wojewodzie 6 NR PRZEGLA D USTAWODAWSTWA GOSPODARCZEGO

8 ZMIANY PRAWA GEOLOGICZNEGO I GÓRNICZEGO (TZW. NOWELA WE GLOWODOROWA) karę w wysokości 1000 zł za każdy dzień zwłoki (art. 96). Po raz kolejny wypada jednak podkreślić, że ujawnienie złoża kopaliny w studium nie zapewnia jego należytej ochrony. Co prawda może ono stać się przesłanką uzyskania koncesji, tyle że nie chroni otoczenia złoża przed zagospodarowaniem go w sposób utrudniający, bądź wręcz wykluczający jego przyszłe wydobywanie. Treść takiego studium pozostaje bowiem bez znaczenia dla decyzji dotyczących warunków zabudowy i zagospodarowania terenu. Projekt nie dostrzega też kolizji potrzeb związanych z racjonalną gospodarką złożami oraz lokalizacją tych przedsięwzięć, które mogą być realizowane w całkowitym oderwaniu od systemu planowania i zagospodarowania przestrzennego (jak np. drogi publiczne, linie kolejowe o znaczeniu państwowym, lotniska, obiekty służące ochronie przeciwpowodziowej i inne). 18. Zasadą jest, że za udostępnienie informacji geologicznej organy administracji geologicznej oraz państwowa służba geologiczna pobierają opłatę uwzględniającą koszty utrwalenia i przekazania informacji. Informacje niezbędne do wykonywania ustawowych zadań organów administracji publicznej są udostępniane nieodpłatnie. Skróceniu do 3 lat ulega czas, w którym ten, kto ponosząc koszt prac prowadzonych w wyniku decyzji wydanych na podstawie ustawy (zgłoszenia wykonania prac), ma prawo do nieodpłatnego korzystania z uzyskanej w ten sposób informacji geologicznej, w tym w celu uzyskania stosownej koncesji (art. 99 i nast.). 19. Przedłożenie tzw. dodatku do projektu zagospodarowania złoża większości kopalin objętych własnością górniczą (z wyłączeniem węglowodorów) wymaga opinii organu nadzoru górniczego. O ile w tym terminie nie zostanie ona wyrażona, milczenie organu uważa się za brak uwag. Nie ulega natomiast zmianie milczący sposób takiego projektu przez organ koncesyjny (art. 107). 20. Zniesiony zostaje obowiązek opiniowania przez organ wykonawczy gminy planu ruchu dla wykonywania robót geologicznych związanych z poszukiwaniem i rozpoznawaniem złoża węglowodorów. W pozostałych sytuacjach taka opinia ma być uzyskiwana przez przedsiębiorcę przed wszczęciem postępowania w przedmiocie zatwierdzenia takiego planu. Informacja w planie ruchu zakładu górniczego wydobywającego węglowodory oraz wykonującego roboty geologiczne, związanych z poszukiwaniem i rozpoznawaniem złoża węglowodorów, dotycząca składu płynu szczelinującego, nie jest objęta przepisami o tajemnicy przedsiębiorstwa, ani nie ulega wyłączeniu w trybie przepisów o dostępie do informacji publicznej oraz informacji o środowisku. Jeżeli koncesja bądź plan ruchu zakładu górniczego są poprzedzone decyzją w sprawie środowiskowych uwarunkowań podjętą w postępowaniu z udziałem społeczeństwa w postępowania o zatwierdzeniu tego planu nie stosuje się przepisów o udziale organizacji społecznych. Zniesiony zostaje obowiązek uzgodnienia (z organem wykonawczym gminy) decyzji zatwierdzającej plan ruchu likwidowanego zakładu górniczego (art. 108 i nast.). Taki plan ruchu będzie zatem podlegał wyłącznie opiniowaniu przez organ wykonawczy gminy. 21. Obowiązek tworzenia funduszu likwidacji zakładu górniczego dotyczy także przedsiębiorcy, który uzyskał koncesję na poszukiwanie, rozpoznawanie oraz wydobywanie węglowodorów. 22. Nowością są również niektóre rozwiązania dotyczące opłat ustalanych na podstawie prawa geologicznego i górniczego. Stawka opłaty za poszukiwanie i rozpoznawanie złóż węglowodorów za kilometr kwadratowy wynosi 210 zł. (co oznacza jej niemal 100% wzrost). Znacznemu (nawet do 400%) podwyższeniu ulegają także stawki opłaty eksploatacyjnej z tytułu wydobycia węglowodorów. Wydłużenie terminu obowiązywania koncesji węglowodorowej lub fazy poszukiwania i rozpoznawania węglowodorów powoduje konieczność ponownego ustalenia wspomnianej opłaty. Zmianom ulega przeznaczenie środków uzyskanych z tytułu opłat za wydobywanie węglowodorów. Beneficjentami są gminy (60%), powiaty (15%) i województwa (15%), na terenie których prowadzona jest wspomniana działalność, proporcjonalnie do wielkości wydobycia oraz NFOiGW (10%). W odniesieniu do opłat eksploatacyjnych z tytułu wydobycia pozostałych kopalin klucz podziału uzyskanych w ten sposób środków nie ulega zmianie. Uszczegółowieniu ulegają informacje przedstawiane organowi koncesyjnemu oraz odbiorcom wpływów z tytułu opłat eksploatacyjnych. Przedmiotem opłaty podwyższonej ma być także wykonywanie działalności regulowanej ustawą bez wymaganego zgłoszenia tych robót geologicznych, których projekt nie podlega zatwierdzeniu. Kompetencje starosty w zakresie nakładania tego rodzaju opłat przejmuje organ nadzoru górniczego (art. 133 i nast.). Jeżeli nie istnieje podmiot, który prowadzi (w istocie prowadził) działalność bez wymaganej koncesji, bądź bez projektu robót geologicznych (zarówno podlegającego zatwierdzeniu, jak i wymagającego tylko zgłoszenia), stroną postępowania w sprawach wspomnianych opłat jest właściciel nieruchomości albo inna osoba posiadająca tytuł prawny do nieruchomości, na której jest prowadzona ta działalność lub roboty geologiczne (art. 143). Nie sposób jednak zakładać, aby w takiej sytuacji mogło dojść do obciążenia tak określonej strony opłatą sankcyjną. 23. Nieznacznej zmianie ulega właściwość rzeczowa organów administracji geologicznej. Twórcy projektu dostrzegli, że dotychczasowy stan prawny w tym zakresie doprowadził już do kilkudziesięciu sporów kompetencyjnych (Lipiński , s. 1 i nast.), a nadto jest on daleki od racjonalnego. Tytułem przykładu można wskazać, że sprawy projektów robót geologicznych oraz dokumentacji geologicznych dla ponadwojewódzkich inwestycji liniowych przejmują marszałkowie województw (art. 161). 24. Państwowej służbie geologicznej powierzono kontrolę prawidłowości poboru próbek geologicznych oraz (na podstawie odrębnego upoważnienia właściwego organu administracji geologicznej) prawo wstępu do miejsc wykonywania robót geologicznych oraz innych czynności pomocniczych (art. 153). Nowością jest także utworzenie systemu informacyjnego Geoinfonet. Ten ostatni jest prowadzony w systemie teleinformatycznym, w tym wykorzystującym usługi dostarczane przez Elektroniczną Platformę Usług Administracji Publicznej. Umożliwia on w szczególności przetwarzanie określonych ustawą informacji oraz dostęp do nich. System ten obejmuje informacje o: danych geologicznych i próbkach oraz wynikach ich badań; przekazanych dokumentacjach geologicznych; udzielonych koncesjach na poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin, koncesjach na poszukiwanie i roz- PRZEGLA D USTAWODAWSTWA GOSPODARCZEGO NR

9 BILL ON AMENDMENTS OF GEOLOGICAL AND MINING ACT (SO CALLED HYDROCARBONS AMENDMENTS) poznawanie złóż węglowodorów oraz wydobywanie węglowodorów ze złóż, decyzjach inwestycyjnych oraz koncesjach na wydobywanie kopalin ze złóż, a także o zatwierdzonych lub zgłoszonych projektach robót geologicznych; obszarach górniczych i terenach górniczych; parametrach wydobywania węglowodorów ze złoża. Dostęp do systemu jest jawny. Wyjątek dotyczy określonych ustawą rodzajów usług, które są dostępne wyłącznie dla niektórych organów oraz podmiotów. Geoinfonet prowadzi państwowa służba geologiczna (art. 162 i nast.). 25. Do najważniejszych zmian wprowadzonych omawianą nowelą w innych ustawach należą: wskazanie starosty jako organu właściwego na podstawie przepisów o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w sprawach dotyczących terenów zagrożonych osuwaniem się mas ziemnych; ograniczenie uprawnień organizacji ekologicznych; mogą one na prawach strony uczestniczyć w postępowaniach z udziałem społeczeństwa, jeżeli przez co najmniej 12 miesięcy przed jego wszczęciem prowadziły działalność statutową w zakresie ochrony środowiska (przyrody), co może budzić wątpliwość co do zgodności z prawem UE. Wypada jednak przyznać, że tego rodzaju rozwiązanie nie jest nowością w naszym systemie prawnym i stanowi powtórzenie konstrukcji przewidzianej ustawą z dnia z dnia 29 czerwca 2011 r. o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących (DzU 2011, nr 135, poz. 789 ze zm.); doprecyzowaniu niektórych wymagań raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko; w odniesieniu do poszukiwania, rozpoznawania i wydobywania węglowodorów opis elementów przyrodniczych środowiska powinien zawierać się w obszarze określonym promieniem 500 m od zewnętrznej granicy przedsięwzięcia, zaliczeniu decyzji zatwierdzającej plan ruchu dla robót geologicznych związanych z poszukiwaniem i rozpoznawaniem złoża węglowodorów lub decyzji inwestycyjnej w celu wykonywania koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie złoża węglowodorów oraz wydobywanie węglowodorów ze złoża, jak również decyzji zatwierdzającej plan ruchu dla wykonywania robót geologicznych na podstawie koncesji na poszukiwanie lub rozpoznawanie złoża kopaliny do kategorii przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać naśrodowisko; poszerzeniu katalogu sytuacji, w których dla zmian decyzji wydawanych na podstawie prawa geologicznego igórniczego nie ma potrzeby uzyskiwania decyzji w sprawie środowiskowych uwarunkowań. 26. Nowela bezspornie wprowadza istotne zmiany dotychczasowego modelu prowadzenia działalności w zakresie poszukiwania, rozpoznawania oraz wydobywania węglowodorów. Naturalną konsekwencję tej sytuacji są liczne przepisy przejściowe odnoszące się do dotychczasowych stanów faktycznych oraz rozstrzygnięć podjętych na dotychczasowych stanach prawnych. Przedstawienie związanych z tym szczegółów, jak i rozwinięcie dotychczas Literatura Lipiński, A. (2013-1). Z problematyki właściwości rzeczowej organów administracji geologicznej. Przegla d Ustawodawstwa Gospodarczego, (5). Lipiński, A. (2013-2). Glosa do wyroku NSA z dnia 1 sierpnia 2012 r., II OSK 829/11. Zeszyty Naukowe Sa downictwa Administracyjnego, (4). zasygnalizowanych wątków wykracza poza ramy artykułu. W ramach artykułu nie sposób dokonać oceny zasadności nowych rozwiązań. Wiele przemawia jednak za tym, że w bardzo ograniczonym stopniu dostrzeżono potrzebę zmian wymagań wyznaczających prawny model funkcjonowania geologii i górnictwa. Sporo prawnych barier ograniczających inwestycje górnicze (w tym węglowodorowe) tkwi w rozwiązaniach znajdujących się poza prawem geologicznym i górniczym. Przykładami mogą być wymagania dotyczące planowania i zagospodarowania przestrzennego, gospodarki niektórymi gruntami (np. rolnymi i leśnymi), budownictwa, czy wreszcie nadmiernie restrykcyjny, znacznie wykraczający poza standardy prawne Unii Europejskiej, system ocen oddziaływania na środowisko. Rygoryzm regulacji odnoszącej się do poszukiwania, rozpoznawania oraz wydobywania węglowodorów uzasadniany jest wprawdzie potrzebą ochrony strategicznych interesów państwa, tyle że jej wdrożenie bezspornie spowoduje wzrost obciążeń biurokratycznych, wydłużenie procedur, pogorszenie sytuacji prawnej inwestorów, a w konsekwencji zwiększenie kosztów działalności przedsiębiorców funkcjonujących w tym sektorze gospodarki. W połączeniu z przygotowywanymi rozwiązaniami dotyczącymi opodatkowania górnictwa węglowodorowego czynniki te trudno będzie uznać za zachęcające do inwestowania. Sygnalizacji wymaga też fatalna stylistyka wielu rozwiązań projektu, a niekiedy wyjątkowo nieporadny (i w rezultacie mylący) sposób formułowania nowych rozwiązań. Przykładem może być art. 11 ust. 2, wedle którego nie wszczyna się postępowań w sprawie udzielenia lub zmiany koncesji na poszukiwanie lub rozpoznawanie złoża węglowodorów na podstawie wniosków, które wpłynęły w okresie 3 miesięcy przed dniem wejścia w życie ustawy, a postępowania wszczęte na podstawie tych wniosków umarza się. Jego lektura prowadzi do paradoksalnej konkluzji o potrzebie umorzenia postępowania, które w ogóle nie zostało (bo też nie mogło zostać) wszczęte. Nasuwa się też wątpliwość, czy tworząc wspomniany model ustawodawca nie zapomniał, że dotyczy on państwa funkcjonującego w warunkach gospodarki rynkowej. Wiele sposób sygnalizowanych rozwiązań cechuje się natomiast znaczącą nadregulacją. Przykładem może być tzw. umowa o współpracy, mocą której strony zobowiązują się do wspólnego wykonywania działalności w zakresie poszukiwania i rozpoznawania złóż węglowodorów (albo samego wydobywania węglowodorów), co rzecz jasna nie uchybia wymaganiom dotyczącym koncesji i użytkowania górniczego (art. 49zi). Jej istotę (niewyczerpująco) uregulowano w 13 artykułach, w sytuacjach nimi nie uregulowanych odsyłając zresztą do Kodeksu cywilnego. Nasuwa się wątpliwość, czy tak drobiazgowa (i miejscami niejednoznaczna, jak np. w odniesieniu do odpowiedzialności, art. 49 zq) regulacja znajduje swoje uzasadnienie w potrzebie ochrony interesu publicznego (jak np. w odniesieniu do zwoływania zebrania stron umowy, mechanizmów podejmowania uchwał, art. 49 zn) i czy wystarczające nie byłoby tutaj oparcie się na zasadzie swobody umów. Lipiński, A. (2014).,,Konkurencyjne postępowania koncesyjne dotyczące działalności regulowanej prawem geologicznym i górniczym. Przegla d Ustawodawstwa Gospodarczego, (2). 8 NR PRZEGLA D USTAWODAWSTWA GOSPODARCZEGO

10 Bazylea III nowe standardy adekwatności kapitałowej i płynności banków Basel III the new capital and liquidity standards in banking activity dr Małgorzata Olszak, dr hab. Marcin Olszak Streszczenie Artykuł dotyczy nowych standardów regulujących wypłacalność i płynność banków. Analiza wskaźników przeprowadzona została z uwzględnieniem celów, który mają osiągnąć zgodnie z oczekiwaniami Bazylejskiego Komitetu ds. Nadzoru Bankowego. Zasadniczym celem nowych standardów jest zapewnienie stabilności sektora bankowego poprzez ograniczenie ryzyka systemowego. Zapewnieniu stabilności ma służyć wprowadzenie bardziej restrykcyjnych standardów kapitałowych oraz standardów płynnościowych, np. wskaźnika dźwigni oraz buforów kapitałowych. W artykule zidentyfikowano ograniczenia tych nowych standardów, do których należy niepełne rozwiązanie problemu banków,,zbyt dużych, aby upaść oraz niespójność w obszarze uregulowania zjawiska nadmiernej procykliczności w działalności bankowej. Słowa kluczowe: normy ostrożnościowe, płynność banku, wypłacalność banku, procykliczność, Bazylea III. Summary The article concerns new bank solvency and liquidity standards. Analysis of coefficients is conducted with particular emphasis on objectives which are to be achieved by them, according to the Basel Committee on Banking Supervision. The basic goal of the new standards is maintenance of banking sector stability, through the reduction of the level of systemic risk. This stability is to be achieved by introduction of more restrictive capital standards as well as new liquidity standards. This paper identifies drawbacks of the new standards. The basic reservation is about the lack of consideration of the problem of impact of large banks on banking sector stability. The problem of TBTF banks should be resolved through design of solvency standards which are more restrictive in the case of this category. The other issue which should be raised is a potential for contradictory effects of countercyclical buffers as well as liquidity ratios in the area of their influence on procyclicality of bank lending. Key words: prudential regulations, bank liquidity, bank solvency, procyclicality, Basel III. 1. Wprowadzenie Mianem,,Bazylei III określa się standardy w zakresie adekwatności kapitałowej i płynności banku, które zostały ujęte w zbiorze dokumentów opracowanych przez Bazylejski Komitet ds. Nadzoru Bankowego. Za najważniejsze w tym zbiorze należy uznać standardy ujęte w trzech dokumentach: 1) Basel III: A global regulatory framework for more resilient banks and banking systems. December 2010, rev June 2011, 2) Basel III: International framework for liquidity risk measurement, standards and monitoring. December 2010, 3) Basel III: The Liquidity Coverage Ratio and liquidity risk monitoring tools. January Standardy Bazylei III zostały opracowane w odpowiedzi na doświadczenia płynące z ostatniego światowego kryzysu finansowego, którego początków upatruje się w lipcu 2007 r. w USA (por. np. BCBS, 2010a, s. 1 2). Nie oznacza to jednak, że wcześniejsze standardy bazylejskie w tym zakresie, tj. Nową Umowę Kapitałową (Bazyleę II) oraz stosowanie się do nich uznawano per se za jedną z głównych przyczyn tego kryzysu (delarosièrereport, 2009, s. 17). W świetle doświadczeń z ostatniego kryzysu, w szczególności zaś obserwacji zachowań adresatów norm ostrożnościowych wynikających z Nowej Umowy Kapitałowej, wskazywano jednak na konieczność dokonania gruntownego przeglądu standardów bazylejskich w tym zakresie, postulując wezwanie Bazylejskiego Komitetu ds. Nadzoru Bankowego do: stopniowego zwiększenia minimalnych wymogów kapitałowych, ograniczania procykliczności, np. poprzez zachęcenie do tworzenia buforów kapitałowych czy zaostrzenia norm dotyczących zarządzania płynnością (delarosìrereport, 2009, s. 21). Zwracano uwagę na konieczność wprowadzenia nowych regulacji, które będą ograniczały ryzyko indywidualnych banków (tj. ryzyko w ujęciu mikro), jak również ryzyko sektora bankowego (i finansowego) jako całości (tj. ryzyko w ujęciu makro, tzw. ryzyko systemowe czy też ryzyko niestabilności finansowej; BIS, FSB, IMF, 2011, s. 4 i n.). Bazylejski Komitet ds. Nadzoru Bankowego 1 odgrywa wiodącą rolę w tworzeniu standardów ostrożnościowych dla globalnego rynku finansowego. Należy do grupy podmiotów tworzących normy ostrożnościowe, przede wszystkim zaś bankowe, na poziomie międzynarodowym (Olszak, 2011, s ). Opracowywane przez Bazylejski Komitet ds. Nadzoru Bankowego standardy były i nadal są przyjmowane praktycznie na całym świecie (Giovanoli, PRZEGLA D USTAWODAWSTWA GOSPODARCZEGO NR