Bazaj informoj pri Albanio. Albana diasporo. Podstawowe informacje o Albanii. Albańska diaspora. Kursmaterialo por AIS-studentoj

Transkrypt

1 Bazaj informoj pri Albanio. Albana diasporo. Podstawowe informacje o Albanii. Albańska diaspora. Kursmaterialo por AIS-studentoj Materiał wykładowy dla studentów AIS En Ilo/pola/albana lingvoj Prilaboris: Alicja Lewanderska-Quednau kun teamo: mgr Ariel Mirazi, mgr Andi Berberi, mgr Edi Pashaj el Tirano. W Ilo, j. polskim i j. albańskim przygotowała i zestawiła: Alicja Lewanderska-Quednau przy pomocy: mgr Ariel Mirazi, mgr Andi Berberi, mgr Edi Pashaj z Albanii z Tirany zdjęcie!!!!! ALBANIO SHIPERIA Oficjala nomo: Republika Albana Limoj: Grekio, Adriatiko, Jonia Maro, Makedonio, Jugoslavio. Situas: troviĝas en la Sudokcidenta Balkanio, limigata okcidente de la maroj Adriatik kaj Jon dividantaj ĝin disde la Apenina Duoninsulo, norde de Montenegro kaj Kosovo, oriente de Makedonio kaj sude kaj sudoriente de Grekio. La surfaco de la albana sendependa ŝtato apenaŭ transpasas km2 sed la klimato ege varias pasante de marbordo al la oriento en la montaran zonon. La averaĝa alteco de Albanio, pro ĝia karakteno ĉefe montara kaj monteteara, estas la duoblo de tiu de Eŭropo. La faŭno kaj la herbaro estas same tre variaj. Kompare al la surfaco ĉi tie kreskiĝas faŭno kaj vegetacio ALBANIA SHIPERIA Nazwa: Republika Albańska Granice: Grecja, Adriatyk, Morze Jońskie, Macedonia, Jugosławia. Położenie: Znajduje się w południowej Europie, powierzchnia 27398km2 - ziemia, wody zajmują 1350km2. Fauna i flora jest bardzo urozmaicona.

2 sufiĉe pli riĉa al tiu en la najbaraj landoj de Balkanio kaj pli vaste. Ĉefurbo: Tirana kaj 26 administran distriktoj. Gravaj urboj: Durres (200000), Shkodër (81000), Vlorë (72000) Klimato: milda, humidau vintron, sekan someron. Stolica: Tirana i 26 obwodów administracyjnych. Ważniejsze miasta: Durres (200000), Shkodër (81000), Vlorë (72000). Klimat: łagodny, zimny, suche lato. Hymni i Flamurit Rreth flamurit të përbashkuar, Me një dëshirë e një qëllim Të gjithë atij duke iu betuar, Të lidhim besën për shpëtim. Hymn o fladze Wokół flagi zjednoczeni, Z jednym życzeniem i jednym celem, Wszyscy na nią przysięgajmy, By złożyć śluby dla zbawienia.

3 Prej lufte veç ay largohet, Që është lindur tradhëtor, Kush është burrë nuk friksohet, Po vdes, po vdes si një dëshmor. Od walki precz ten ucieka, Co się urodził zdrajcą, Kto jest mężczyzną, się nie boi, Ale umiera, ale umiera jako męczennik. Në dorë armët do t'i mbajmë, Të mbrojmë atdheun në çdo vend, Të drejtat tona ne s'i ndajmë, Këtu armiqtë s'kanë vend. W ręce oręż będziemy trzymać, By bronić ojczyzny w każdym miejscu, Praw naszych się nie wyrzekniemy, Tutaj dla wrogów nie ma miejsca. Se Zoti vet e tha me gojë, Që kombe shuhen përmbi dhè, Po Shqipëria do të rrojë, Për të, për të luftojmë ne. Bo Pan sam to rzekł ustami, Że ludy wymierają na ziemi, A Albania będzie żyć, Dla ciebie, dla ciebie walczymy my. O flamur, flamur, shënjë e shenjtë, Tek ty betohemi këtu, Për Shqipërin, atdhen e shtrenjtë, Për nder edhe lavdërimnë e tu. O flago, flago, znaku święty, Na ciebie przysięgamy tu, Albanię, ojczyznę drogą I honor wysławiamy twój. Trim burrë quhet dhe nderohet, Atdheut kush iu bë theror; Përjetë ai do të kujtohet Mbi dhet, mbi dhet si një shenjtor. Odważnym mężem zwie się i czci Tego, kto ojczyźnie składa ofiarę; Zawsze będzie wspominany Na ziemi, na ziemi jako święty. La geografian vizaĝon de nuna Albanio, escepte de la maro, karakterizas entute ĝiaj montraj randoj, dividantaj ĝin disde la najbaraj landoj: norde etendiĝas grandaj montovicoj de la albanaj Alpoj, kontraŭ ilin estas la montaro de Gjakova. ĉći tie enviciĝas la montaraj randoj de la Oriento: Pashtrik ĝisiras orienten al la nalo de Kruma. Sude de la Blanka Drino kaj oriente de la Nigra Drino stariĝas Korintiko de Luma kaj Gjalica, kaj oriente la montara regiono de Gora. Sude kun ili ligiĝas la krespo de Korábo, la plej alta montopinto de Albanio. La Nigra Drino eliranta je la norda direkto el la lago de Ohrido, trapasas ĉi tie la malvastiĝintan valon inter la altaj kaj malvastaj montokrespoj de Jablanico okcidente kaj monto de Stegovo oriente, troviĝanta en la tero de la eksjugoslavio. La montaraj randoj de la oriento daŭras ĝis la alta trunko de la Seka Monto, stariinter la lagoj de Ohrido kaj Prespo kaj montranta la limon de la kampo de Korça nordoriente. La sudorientan flankon de tiu kampo formas la krutimonto de Morava. Ĉe la kampo de Korça etendiĝas la intermonta kampo de Kolonja, ĉirkaŭiĝanta oriente de Gramozo. Post ĝin venas je sudorienta direkto la montovico DhembelNemerçke, kaj kontraŭ ĝin ligiĝas la alta regiono de Pogon kaj je ties sudo altiĝas la Geografia. Za wyjątkiem morza Albanię cechują głównie góry, ciągnące się na północ do Alp, naprzeciw znajduje się góra Gjakov. Kolejne pasmo to Pashtrik, Kruma, Biały Drino, Czarny Drino. Największy szczyt to Korabo część gór sięga już terytorium eks-jugosławii. Góry znajdują się też między jeziorami Ochrydzkim i Prespo.

4 monto Bureto. La montovico de la LarMontoStugaro kontinuas trans la landlimon, en Grekion. La kampo de Delvina je la suda ekstremo de Albanio ĉirkaŭgas parte de montovicoj. Na południu znajduje się Dhembel-Nemerck. Kolejny łańcuch gór Monto-Stugaro przechodzi w pasmo gór w Grecji. La loĝantaro de Albanio: Etnaj grupoj: 98,6% Albanoj, 2,1% Grekoj, aliaj nacioj: Makedonoj, Turkoj, Rumanoj, Vlahoj, Serboj, Montenegranoj, balkanaj Egiptoj, Bulgaroj kaj Italoj. Laŭ la registriĝo de la jaro 1998 en Albanio loĝas homoj je averaĝa denseco 117 loĝantoj/km2, el kiuj estas maskloj kaj inoj; en la urboj loĝas personoj dum en la kamparo Iam Albanio sin distingis pro ĝia relative alta natura hompliiĝoje 2% jare. Sed en la jaro 1998 en ĝi okazis mortoj kaj naskoj (tio estas pliiĝoje 0,007%) dum laŭ la statistiko de la jaro 2002 rezultiĝas negativa pliiĝoje minus 0,3%. La vivodaŭro averaĝa en la jaro 1998 estis 71,4 jaroj. Ĉirkaŭ 68% de la loĝantaro aŭ estas en la aĝo de laborkapableco sed oficiale dungitaj estas entute personoj dum senlaboruloj estas aŭ 18,4%. La minimala salajro oficiale por la jaro 1999 estis 6380L (ĉirkaŭ 50 USD), dum la averaĝa salajro L (98 USD). La subvencio por senlaboruloj estas nur L (19 USD). Ludność Albanii: (2008r.) Grupy etniczne: 98,6% Albańczycy, 2,1% Grecy, pozostałe grupy to: Macedończycy, Turcy, Rumuni, Wlahowie, Serbowie, z Monte Negro, Egipcjanie bałkańscy, Bułgarzy i Włosi. Według danych z 1998r. w Albanii żyło osób, gęstość zaludnienia 117 mieszkańców/km 2, mężczyzn: , kobiet: , w mieście , na wsi: W poprzednim okresie w Albanii był stosunkowo duży przyrost naturalny. Długość życia wynosiła 71,4 lat. Około 68% mieszkańców znajduje się w periodzie życia zdatnym do pracy. jendak na lata 1998/1999 zanotowano bezrobotnych. Zasadniczy zarobek wynosi L L. Zasiłek dla bezrobotnych L. En Albanio oni nombras 37 ĉefaj urboj. La averaĝa jara loĝantaro por la jaroj 1997, 1998 kaj 1999 estas:

5 Jaroj Lata Loĝantoj je miloj Mieszkańcy w tys En urboj W miastach En kamparo Na wsi Denseco loĝantoj/km2 Gęstość zaludnienia Laŭ la konsisto je aĝo-grupoj jenas: Zestawienie w grupach: Aĝo-grupo Grupy wiekowe >80 Entute Entute Ogółem Edukado. Laŭ lego el 1946 deviga 8j edukado (7-15), elementaj lernejoj: 4, mezaj: 3 7, profesia edukad, post 1-2j. kurso, kun resperaj aŭ neĉentaj kursoj. Universitato en Tirana ekde 1957r. Historio (kurte). En nuna teritorio de Albanio, en aktiveco loĝis gentaj ilira / trakaj. Ili apartenis al rom-imperio (Ilira provenco). Inoj Kobiety Maskloj Mężczyźni Nauka. Według przepisów z 1946r. obowiązkowa 8-kl nauka, wiek: 7-15, szkoły podstawowe: 4-lata, średnie: 3 7, zawodowa nauka może odbywać się też po 1-2 letnich kursach wieczorowo i zaocznie. Uniwersytet z Tiranie powstał w 1957r. Historia (skrót). Teren obecnej Albanii w starożytności zamieszkiwały grupy iliro/trackie. Stanowili oni część ludności należącej do Imperium Rzymskiego (tzw. Ilira prowincja). De 395 al Bizancio. Od 395 terytorium należy do Bizancjum. En VI/VII jc. okazis apero de Slavoj. W VI/VII w. następuje inwazja Słowian. En IX / XI apartenis al Bulgario. W IX/XI w. z kolei przechodzi pod panowanie La nuna ŝtato Albana estis kreita en XII jc. Bułgarii. En XIV konvenkita de Stefan Duszan. Post fiarko Pierwsze państwo albańskie utworzone zostało w de lia reĝo Albanio fariĝis sende penda. XII w., podbite przez Stefana Duszana w XIV w. Po upadku tego panowania Albania staje się niezależna. En jaro 30 de XV jc. sub la regado de Turkoj. La W latach 30-tych XV w. przechodzi Albania pod insurekcio sub la guido de Skandenberg okazis panowanie Turków. Powstanie zbrojne pod liberigo.1479 denove sub la jugo de Turkoj sur wodzą Skandenberga wyzwala kraj. W 1479 Skodra restis ĉe protekto de Venecio. niestety znów Albania dostaje się pod panowanie Turków, tylko Skondra zostaje w Wenecji.

6 Purte la Albanaj feldaloj akceptis islamon tiamaniere protekstis sian prerogativojn kaj fortunadojn. En XVIII / XIX w. Ali Pasza el Tepelene provis sendependiĝi de Turkio sed malvenkis en j En XIX jc. en Albanio okazis pluraj ribelio ( , , ). En 1908 j. dum la konferenco en Bitolo oni enkondukis en Albanio la oficialan literatan lingvon albanan kaj lativan alfabeton. Ekde 1912 Albanio farila loka aŭtonomio post la Londona konferenco Albanip fariĝis sendependa tamen ĝis la 1920 okazis laŭvicaj provoj invadaj. En 1924 Fan Nuli kreis la liberaran... En 1944 Albana Republiko. Następnie albańscy feudałowie przyjmują islam zajmując w ten sposób majątki i osiągając przywileje. W XVIII / XIX w. Ali Pasza z Tepeleny próbował oswobodzić Albanię spod panowania Turków. Poniósł w 1822 sromotną klęskę. XIX w. w Albanii był okresem licznych buntów ( , , ). W 1908r. podczas kongresu w Bitolo wprowadzono w Albanii oficjalny język literacki oraz alfabet łaciński. Od 1912r. Albania oficjalnie staje się autonomią, a w 1913r. po konferencji w Londynie niezależnym państwem. Jednak do 1920 były próby inwazji. W 1924r. Fan Nuli utworzył wolny rząd albański. Niestety skończyło się to fiaskiem w 1925r. Albeda beg Zugn mianował się prezydentem, potem królem. W 1939r. nastąpiła inwazja Włochów, potem okupacja Niemców. W 1944 powstała Albańska Republika. Albana literaturo. Plej altaj manuskript estas de XV jc. sur baze de luŝa popola literaturo. En XVI meslibro G. Buzuku 1555j. Grava agado de klostroj. Ekde XVII agado inter elmigrintoj en Italio (verko italo-albanaj). Albańska literatura. Najstarszy manuskrypt jest z XV w. oparty na przekazach literatury ustnej. W XVI w. powstał pierwszy Mszał (G. Buzuku 1555r.). Od XVIIw. zaczyna się duża działalność i aktywność klasztorów. Finalo en 1925 Albeda beg Zogu prezidento, poste reĝo. En 1939 invado de Italoj, poste Germanoj.

7 Źródło: Wikipedia Strona z Mszału G. Buzuku En XVIII jc. influo de Grekoj, Araboj, Turkoj, Persoj, aperado de laikaj kaj religiaj poezioj de muslimaj. (N. Berati). en 1836 komenco de liberiga movado (Rilindje) renaskiĝo, bazita sub laicko de romantismo (ĉefe pro agado de al-el migrantoj el Stambul, Londono, Bulgare (Sofio) aperadis albanaj jurnaloj apero de Arono Stambula dank al kiu oni ordigis la unuforman alfabeton alban. Aperis poezio (N. Fransheni, A. Cajupi) vortaroj, gramatiko. Port la 1912 aperis subtenuloj de du grupoj G. Migjeni kaj G. Fishta. En periodo port la 1945 verkistoj: Dh Shuteriqũ, A. Caci, F. Gjata. Albana muziko. Albana muziko precipe popola similas al prop. m. de balkanaj lando kun akcentaj influe de araba kaj turka. W XVIII w. wpływy Greków, Arabów, Turków, Persów, pojawienie się laickiej i religijnej poezji muzułmańskiej (N. Berati). W 1836r. początek ruchu wolnościowego (Rillindje) wpływ romantyzmu głównie wśród emigracji w Stambule, Londynie, Bułgarii (Sofii). Pojawiają się gazety albańskie. W 1876 powstaje Stowarzyszenie Albanów Emigr. w Stambule. Duży wkład wnosi w ujednolicenie alfabetu albańskiego. Poezje: N. Fransheni, A. Cajupi pierwsze słowniki i gramatyka. Po 1945r. prężna jest grupa poetów: Dh Shuteriqũ, A. Caci, F. Gjata. Muzyka albańska. Głównie ludowa, przypomina muzykę innych krajów bałkańskich, gdzie dominują akcenty arabskie i tureckie.

8 Ritmoj aksanaj, oni plilongiga ecojn. Konsekvence estas la loka ŝanĝo de metrumo. Tio speco estas tipa por albana muziko. Instrumentoj: çifteli kaj tupano. Rytm liczne aksomanty muzyczne, przedłużanie wartości muzycznej, wraz z lokalną zmianą metrum. Jest to charakterystyczne dla muzyki albańskiej. Instrumenty çifteli i tupan Manieroj por prezenti: melismatiko karakteriza melodia figuro, kantata sur la unu nuna silabo. Polifonio alie nomata burdon o (franca maniero) konsonanto sekundata. Bas-noto, ripetanta, tipa por orienta muziko. En kristana preĝaro, restis kiel t.n. ripet silaba tono ekz. en liturgia kanto de Alleluja. Sposób prezentacji pieśni: melizmatyka, figura melodyczna śpiewana na 1 sylabie, obejmująca dwa lub więcej dźwięków. Wielogłosowość polifonia. Liczne burdony współbrzmienia konsonancyjno-sekundowe. Burdon (fr.)tj. basowa nuta (niski ton). Stale towarzysząca głównej melodii w liturgii

9 La Albana arto. Plej altaj... el bronzo epoko (VIII-III a.ch.). Ŝpuroj de muroj, nekropoli Ilirów, arkiologaj fosajoj (en Apollonia gr.) rom (Vlora, Korcza). En mezepoko forta influo de bizantio, precipe la sakrala arto fare de klostroj kaj preĝejoj (ĉefe bazilikaj) ornamentaj de mozaikoj kaj freskoj (Obotti XIIIjc., Delvina XIV jc.) kaj ŝtonaj fortifikaĵo loĝ. De XI jc. influo de Italio (precipe Venecio) precipe vitadeloj, urbaj muroj, en XV-XX dominantode influo islama meĉetoj (orienta konstruaĵo Elbasan, Durresi, Shkodra, Tirana, Berat.) Ne tro oftaj lokaj artaĵoj en (Voskopoja). En tentraĵo XVI jc. ligo nun bizanta arto (Onufry). En XVIII-XIX realisma techneco kaj influo de kultur de Eŭropa. Popola kulturo. Lipoj iliraj, turkaj, italaj ludoj Snyurka dom warowny kula, popoloj vertajoj en akraj kun la riĉa dekoraĵo. chrześcijańskiej np. Alleluja. Sztuka albańska. Najstarszy zabytek epoka brązu (VII-III p.n.e.), wykopaliska, mury warowne, nekropolie. W średniowieczu duży wpływ bizantyjski w sztuce sakralnej (klasztory). Ornamenty: mozaiki i freski (Obotti, Delvina), kamienne budowle. XI w. wpływ włoski (głównie Wenecja). XV-XX wpływ islamu, zamienianie kościołów w meczety. Elbasan, Durresi, Shkodra, Tirana, Berat, Voskopoja. XVI w. wpływ sztuki bizantyjskiej (Onufry). XVIII XIX w. wpływy kultury europejskiej. Ludowa kultura. Związki z Ilirami, Turkami oraz Włochami. Charakterystyczne budowle dom warowny KULA. Stroje ludowe mają bardzo jaskrawe kolory i bogate zdobnictwo.

10

11 Trarigardo komparo Przegląd zestawienie Historio La pretempaj spuroj. La plej spuroj pri la ekzisto de homo en Albanio (aŭ en ties teritorio) aperas el la tempo de Poleolito (malnova ŝtono epoko de antaŭ jaroj. En la tempo de bronzo jaroj antaŭ la nova erao sur Albana teritorio vivis tri grandaj popoloj; Grekoj sude, Iliroj okcidente kaj Trakoj oriente. Albanoj estas posteŭloj de Iliroj. Historiaj datoj V a jarcento antaŭ la nova erao la unua ilira reĝo, jaroj j.a.l.n.e la unua milito iliroromia, j.a.l.n.e la dua iliro-romia milito, j.a.l.n.e la tria iliro-romia milito, 84 j.a.l.n.e la okupado de ilira ŝtato fare de romianoj, 9-6 j.a.l.n.e la granda ribelo de ilira popolo kontraŭ tomianoj, En la 395 j.d.n.e. la romia imperio distiviĝas en du partojn, same Ilirio diviĝis sude kaj norde, 580 invado de barbaraj popoloj sur Balkano, la invado de serba kaj kroata popoloj sur balkano 1190 formiĝo de la unua ilira ŝtato, 1380 atako de turkoj sur albana teritorio 1389 la batalo en Kosovo-kampo, 1405 naskiĝis Gjergj Kastriori Skandenberg 1443 Skandenberg ricevis la ŝtatpotencon kaj en 1468 jaro li mortis 1506 la teritorio de Albanio de nove estis okupita de turkoj, 1912 Albanio sendependiĝis, 1913 la konferenca de Londono decidis pri la erara divido de Albana landlimoj, registaro de Ahmet Zog kiu fariĝis reĝon en la jaro 1928, 1939 la okupado de Albanio fare de Italio 1943 la okupado de Albanio fare de Germanoj, 1944 liberiĝo de Albanio, 1946 komunistoj sub dvido de Enver Hosha ĝis lia morto en la jaro la kunlaboro de Albanio kun Sovieunio kunlaboro kun Ĉinio 1990 ribelo kontraŭ komunismo kaj formiĝo de kelkaj novaj partioj, 1992 la unua demokratiaj ĝeneralaj bataloj kaj la elekto de prezidento Sali Berisha, 1996 la generalaj bataloj sub la regado de Demokratia Partio akompanataj je akuzoj pri falsifikadoj, Historia Pierwsze ślady istnienia człowieka w Albanii sięgają okresu paleolitu (stara epoka kamienia l. p.n.e). W epoce brązu l.p.n.e. albański teren zamieszkują Grecy (płd.), Ilirowie (zach.), Turkowie (wsch.) Według danych historycznych Albańczycy są potomkami Ilirów. Daty historyczne V w.p.n.e. pierwszy król Ilirów, p.n.e. 1 wojna rzymsko-ilirska p.n.e. 2 wojna rzymsko-ilirska p.n.e. 3 wojna rzymsko-ilirska 84 p.n.e. okres Imperium Rzymskiego 9 6 r.p.n.e. bunty i powstania 395 podział Imperium Rzymskiego i Ilirów 580 inwazja na Bałkanach inwazja Słowian 1190 pierwsze iliryjskie państwo 1380 atak Turków 1389 bitwa pod Kosowem 1405 Skandenberg potęga Skandenberga 1506 inwazja Turków 1912 wyzwolenie okupacja 1944 wyzwolenie 1946 Enver Hoxha wojna z Rosją wojna z Chinami bunt, prezydent S. Berisha

12 1997 la moviĝoj aŭ ribeloj en sudo de Albanio por la perdiĝo de mono en la bankrotaj piramidecaj kompanioj. Sali Berisha perdis sian postenon kaj lin anstataŭigis Rexhep Mejdani de la Socialista Partio komencokaj fino de la milito en Kosovo 2000 la lokaj balotoj 2001 la parlamenta balotoj Klimato La klimato de Albanio estas mediteranea. Oni povas klare distingi en ĝi la jarse-zonojn. enerale la vintro estas milda kaj humida, dum la somero varma kaj seka. Tiuj ĝeneralak karakterizaĵoj tipaj mediteraneaj estas pli akcentitaj en la marborda parto de la lando. Faktoroj de formiĝado de klimato La klimato de Albanio estas rezultato de kunagado de kelkaj faktoroj, kie oni povas distingi: geografian pozicion, fakton ke Albanio estas egale malproksime de la norda poluso kaj ekvatoro, kio igas ĝian klimaton mediteranea. La sunradiado balan-ciĝas de 500 KJ en Kukes ĝis 643 KJ/cm2 en Saranda wojna w Kosowie 2000 wybory Klimat Albania jest krajem zróżnicowanym klimatycznie. Wybrzeże albańskie charakteryzuje się klimatem podzwrotnikowym śródziemnomorskim, w głębi kraju dominuje klimat umiarkowany kontynentalny, a w górach klimat chłodny Czynniki klimatyczne Klimat podzwrotnikowy, w południowej części śródziemnomorski, na wschodzie i w środkowej części kontynentalny. Średnia temperatura powietrza wynosi od -5 do 10 C w styczniu do C w lipcu. Suma roczna opadów od 400 mm we wschodniej części do 2000 mm na zachodnim wybrzeżu, a nad Zatoką Kotorską do 5000 mm rocznie (najwyższa w Europie). Na zachodzie wieją chłodne wiatry typu bora, w Albani zwane murrlani, w dolinie Wardaru wardarak, w Grecji ciepły i suchy etezje, na znacznych obszarach - fen. Temperaturoj Temperatura En Albanio malaltiĝas de sudo al nordo kaj de Średnia roczna temperatura powietrza waha się oriento al okcidento, sed pli multe de od 14 C na północnym - zachodzie do 18 C na subokcidento al nordoriento. La jaraj avera południowym - wschodzie. temperaturoj balanciĝas de 17,6oC en Sarande ĝis Zima temperatura przybiera następujące 7oC en Vermosh. Sur pli grandaj altecoj tiu wartości: averaĝo estas ankoraŭ pli malalta. La plej - 10 C - Riwiera Albańska malvarma monato estas januaro, dum la plej C - Nizina Nadmorska varma estas julio laj aŭgusto. - 1 C - część wschodnia Latem temperatury nie są tak zróżnicowane i mieszczą się w granicach C. Pluvofaloj Opady Unu el diferencoj de Albanio kun la aliaj landoj Roczna suma opadów atmosferycznych mediteraneaj estas ke en ĝin falas multe da pluvo, przedstawia się następująco: averaĝe 1480 mm jare. La jara averaĝo mm - obszary śródgórskie balanciĝas de 638 mm en Sheqeras ĝis 3100 mm mm - wybrzeże en Boge. La pluvofaloj en Albanio estas mm - Góry Północnoalbańskie malregulaj, tipaj mediteraneaj. Ili fals laŭgrade Większość opadów notowana jest w porze dum la malvarma duono de la jaro je 60-80% de zimowej. la tuta kvanto. La plej akviĝinta sezono de la jaro mestas vintro kaj parte aŭtuno, dum la plej seka estas someroi dum kiu falas averaĝe 3-14% de la jara kvanto. Ventoj Wiatry Ankaŭ ventoj sin distingas en Albanio pro Bora jest typowo spadającym wiatrem. Suchy, malregula reĝimo rilate la direkto kaj rapideco. często dość zimny wiatr, który wieje z nagich

13 Tia fenomeno estas ege influita de ciklonoj kaj anticiklonoj, trapasantaj nian teritorion samkiel de la apartecoj de la reliefo. Dum la malvarma duono de la jaro, aparte dum vintra sezono, dominantas la ventoj de orietnto, sed dum la somera sezono dominantas la okcidentaj ventoj, kiuj alportas apartajn karakterizaĵojn en la vetero kaj klimato. zboczy nabrzeżnych gór Dalmacji i Albanii aż na morze. Bora jest wiatrem o charakterze sztormu czy szkwału. Wiatr ten powstaje przy różnych sytuacjach pogodowych, na przykład w zimie, gdy nad Półwyspem Bałkańskim i Europa Wschodnią rozciąga się wyż i pogoda jest sucha i zimna. Materiał źródłowy: Popularna Encyklopedia Powszechna. Kontynenty i Państwa - Europa. Grupa Wydawnicza Bertelsmann. Warszawa 2000