Poznań, dnia 22 czerwca 2016 r. Poz WYROK NR IV SA/PO 207/16 WOJEWÓDZKIEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO W POZNANIU. z dnia 5 maja 2016 r.

Transkrypt

1 DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO Poznań, dnia 22 czerwca 2016 r. Poz WYROK NR IV SA/PO 207/16 WOJEWÓDZKIEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO W POZNANIU z dnia 5 maja 2016 r. w sprawie wspierania edukacji uzdolnionych uczniów szkół Gminy Kleczew Na podstawie Sygn. akt IV SA/Po 207/16 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 05 maja 2016 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Jerzy Stankowski Sędziowie WSA Izabela Bąk - Marciniak (spr.) WSA Józef Maleszewski Protokolant st. sekr. sąd. Joanna Kujawa po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 05 maja 2016 r. sprawy ze skarg Wojewody Wielkopolskiego na uchwałę Rady Miejskiej w Kleczewie z dnia 01 grudnia 2015 r. nr XIII/119/2015 o zmianie uchwały w sprawie wspierania edukacji uzdolnionych uczniów szkół Gminy Kleczew 1. stwierdza nieważność uchwały Rady Miejskiej w Kleczewie nr XII/103/2015 z dnia 03 listopada 2015 r. w sprawie wspierania edukacji uzdolnionych uczniów szkół Gminy Kleczew w całości; 2. stwierdza nieważność uchwały Rady Miejskiej w Kleczewie nr XIII/119/2015 z dnia 01 grudnia 2015 r. o zmianie uchwały w sprawie wspierania edukacji uzdolnionych uczniów szkół Gminy Kleczew w całości;

2 Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego 2 Poz Sygn. akt IV SA/Po 207/16 UZASADNIENIE W dniu 3 listopada 2015r. Rada Miejska w Kleczewie, działając na podstawie art. 18 ust.2 pkt 14a ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz. U. z 2015r., poz ze zm.) oraz art. 90 t ust. 4 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn. Dz. U. z 2004r. Nr 256, poz ze zm.), podjęła uchwałę Nr XII/103/2015 w sprawie wspierania edukacji uzdolnionych uczniów szkół Gminy Kleczew. W 2 tej uchwały uregulowano zasady i tryb przyznawania stypendiów. W 2 ust.2 pkt 1 i 2 uchwały Rada określiła warunki jakie musi spełnić uczeń szkoły podstawowej i gimnazjum, aby mógł otrzymać stypendium za bardzo dobre wyniki w nauce tj. określoną średnią ocen w danym roku, a ponadto co najmniej bardzo dobrą ocenę z zachowania. Ponadto stypendia mogą być przyznawane również za osiągnięcia sportowe ( 3 uchwały). Uczeń może mieć przyznane niezależnie stypendium za wyniki w nauce i równocześnie za osiągnięcia sportowe ( 4 ). W dniu 12 listopada 2015r. powyższa uchwała została doręczona Wojewodzie Wielkopolskiemu. W dniu 19 lutego 2016r. Wojewoda Wielkopolski, reprezentowany przez pełnomocnika, zaskarżył powyższą uchwałę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, wnosząc o stwierdzenie jej nieważności w całości ze względu na istotne naruszenie prawa (sprawa zrejestrowana pod sygnaturą IV SA/Po 207/16). Jak również stwierdzenie nieważności uchwały Rady Miejskiej w Kleczewie nr XIII/119/2015 z dnia 1 grudnia 2015r. w sprawie zmiany uchwały w sprawie wspierania edukacji uzdolnionych uczniów szkół Gminy Kleczew, która jest konsekwencją wcześniejszej (sprawa zarejestrowana pod sygnaturą IV SA/Po 208/16). Nadto skarżący wniósł o zasądzenie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu skargi strona skarżąca podniosła, że podstawę prawną zaskarżonej uchwały stanowił przepis art.90t ust.4 ustawy o systemie oświaty, zgodnie z brzmieniem którego, w przypadku przyjęcia programów, o których mowa w ust.1 (program wyrównywania szans edukacyjnych dzieci i młodzieży, i program wspierania edukacji uzdolnionych dzieci i młodzieży), organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego określa szczegółowe warunki udzielania pomocy dzieciom i młodzieży, formy i zakres tej pomocy, w tym stypendia dla uzdolnionych uczniów oraz tryb postępowania w tych sprawach, uwzględniając w szczególności przedsięwzięcia sprzyjające eliminowaniu barier edukacyjnych, a także osoby lub grupy osób uprawnione do pomocy oraz potrzeby edukacyjne na danym obszarze. Z powyższego wynika, że ustawodawca w pierwszej kolejności zobowiązał jednostki samorządu terytorialnego do przyjęcia programu, będącego aktem o charakterze wewnętrznym, wyznaczającym kierunki działania w zakresie wspierania edukacji uzdolnionych dzieci i młodzieży. Następnie w oparciu o dany program organ stanowiący winien określić szczegółowe warunki, zakres oraz tryb wyrównywania szans edukacyjnych uczniów. Zdaniem Wojewody Rada nie może realizować delegacji wynikającej z art.90t ust.4 u.s.o. bez wcześniejszej realizacji art.90t ust.1 w/w/ ustawy. Wynika to wprost z brzmienia art.90t ust.4 ustawy : w przypadku przyjęcia programów, o których mowa w ust.1. Rada nie podjęła wcześniej lokalnego programu wspierania edukacji uzdolnionych dzieci i młodzieży na podstawie art.90t ust.1 pkt 2 u.s.o. Nadto Rada w 2 ust.2 pkt 1 i 2 uchwały określiła warunki jakie musi spełnić uczeń szkoły podstawowej i gimnazjum, aby mógł otrzymać stypendium za bardzo dobre wyniki w nauce, tj. określoną średnią ocen w danym roku, a ponadto co najmniej bardzo dobrą ocenę z zachowania. W świetle zaś art.90t ust.1 pkt 2 u.o s.o. jedynym dopuszczalnym kryterium przyznania pomocy na wspieranie edukacji uzdolnionych dzieci i młodzieży są uzdolnienia dzieci i młodzieży. Takim kryterium może być średnia uzyskanych ocen. Rada nie może natomiast wprowadzać żadnych dodatkowych kryteriów m.in. związanych z oceną z zachowania. Zatem 2 ust.2 pkt 1 i 2 uchwały we fragmencie i co najmniej bardzo dobrej oceny z zachowania narusza art.90t ust.1 pkt 2 u.s.o. Ponadto w 2 ust.4 Rada uchwaliła wysokość stypendiów za wyniki w nauce. Tymczasem w ocenie skarżącego przepis art. 90t ust.4 nie przyznaje organowi stanowiącemu gminy kompetencji do określenia wysokości stypendium. Powyższa kompetencja przysługuje wyłącznie organowi wykonawczemu Burmistrzowi Gminy i Miasta Kleczew i w tym zakresie Rada wkroczyła w uprawnienia Burmistrza. Nadto skarżący podniósł, iż Rada w 3 uchwały zawarła postanowienia dotyczące zasad i trybu przyznawania stypendiów za osiągnięcia sportowe, do czego nie upoważnia jej art.90t ust.4 u.o s.o. W odniesieniu do stypendiów sportowych ustawodawca unormował inne zasady ich ustanawiania. W art.31 ust.3 ustawy o sporcie uregulowano, że organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego określa w drodze uchwały szczegółowe zasady, tryb przyznawania i pozbawiania oraz rodzaje i wysokość stypendiów sportowych, nagród, wyróżnień, o których mowa w ust.1 i 2 biorąc pod uwagę znaczenie danego sportu dla

3 Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego 3 Poz tej jednostki samorządu terytorialnego oraz osiągnięty wynik sportowy. Z tego wynika, że uchwały podejmowane w oparciu o art.90t ust.4 u.s.o. nie mogą swym zakresem obejmować zagadnień dotyczących stypendiów sportowych, bowiem upoważnienie zawarte w art.31 ust.3 ustawy o sporcie jest niezależne od upoważnienia znajdującego się w art.90t ust.4 u.s.o., ale także niezależne od programów stanowionych na podstawie art.90t ust.1 pkt 1 i 2 u.s.o. Tym samym, uchwały stanowione w oparciu o wymienione przepisy ustawy o systemie oświaty nie mogą regulować kwestii związanych ze stypendiami sportowymi. Nadto skarżący podniósł, iż konsekwencją stwierdzenia nieważności uchwały z dnia 3 listopada 2015r. powinno być stwierdzenie nieważności uchwały nr XIII/119/2015 z dnia 1 grudnia 2015r. w sprawie zmiany uchwały w sprawie wspierania edukacji uzdolnionych uczniów szkół Gminy Kleczew. Odnośnie postanowień uchwały nr XIII/119/2015 skarżący podniósł, iż zapis 1 tej uchwały jest nieprecyzyjny, albowiem stanowi, że w uchwale nr XII/103/2015 z dnia 3 listopada 2015r. wprowadza się zmiany: 1.2 ust.2 pkt 2 otrzymuje brzmienie ( ), gdy tymczasem uchwała nr XIII/103/2015 nie zawiera podanej jednostki redakcyjnej. W ocenie skarżącego, Rada Miejska w Kleczewie miała najprawdopodobniej na uwadze przepis 2 ust.2 pkt 2 uchwały nr XII/103/2015. W odpowiedzi na skargę organ uznał zasadność skargi, poza zarzutem naruszenia art.90t ust.4 ustawy o systemie oświaty w związku z art.31 ust.3 ustawy z dnia 25 czerwca 2010r. o sporcie (T.j. z.u.2016r., poz.176) poprzez nieuregulowanie w zakwestionowanej uchwale z dnia 3 listopada 2015r. zagadnień dotyczących stypendiów sportowych. Postanowieniem z dnia 5 maja 2016r., na rozprawie Sąd na podstawie art i 2 p.p.s.a. połączył sprawy IV SA/Po 207/16 i IV SA/Po 208/16 do wspólnego prowadzenia i rozpoznania pod sygnaturą IV SA/Po 207/16. Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje: Skargi, co do zasady zasługują na uwzględnienie. Zgodnie z zasadami wyrażonymi w art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tekst jedn. Dz.U. z 2014r. poz. 1647) i art ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012r. poz. 270 ze zm.), sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości przez kontrolę legalności zaskarżonego aktu, czyli ocenia jego zgodność z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, według stanu prawnego i faktycznego sprawy z daty jego podjęcia, nie będąc przy tym związanym zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Sąd, w składzie rozpatrującym niniejszą sprawę, uznał za konieczne stwierdzenie nieważności zaskarżonych uchwał w całości, z przyczyn podniesionych w skardze, choć częściowo zarzuty skargi dotyczące uchwały z dnia 3 listopada 2015r. nr XII/103/2015 nie zasługiwały na uwzględnienie. Wskazać należy w tym miejscu, iż podstawą wniesienia przez Wojewodę skargi był przepis art. 93 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001, nr 142, poz. 1591; ze zm.) zgodnie z którym po upływie terminu wskazanego w art. 91 ust. 1 organ nadzoru nie może we własnym zakresie stwierdzić nieważności uchwały lub zarządzenia organu gminy. W tym przypadku organ nadzoru może zaskarżyć uchwałę lub zarządzenie do sądu administracyjnego. Ustawodawca nie przewidział by organ nadzoru musiał poprzedzić skargę do sądu administracyjnego wezwaniem do usunięcia naruszenia prawa. Tak obowiązek ciąży jedynie na podmiotach określonych w art. 101 i art. 101 a cyt. ustawy, których interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem organu gminy. W związku z powyższym skarga Wojewody spełnia warunki formalne. Przechodząc do merytorycznego rozpoznania skargi, ponieść trzeba, że kwestionowana w niniejszej sprawie uchwała została wydana na podstawie przepisu art. 90t. ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U z 2004, nr 256, poz. 2572; ze zm.). Zgodnie z ust. 1 tego przepisu jednostki samorządu terytorialnego mogą tworzyć regionalne lub lokalne programy: 1) wyrównywania szans edukacyjnych dzieci i młodzieży; 2) wspierania edukacji uzdolnionych dzieci i młodzieży.

4 Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego 4 Poz W świetle natomiast ust. 4 omawianego przepisu w przypadku przyjęcia programów, o których mowa w ust. 1, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego określa szczegółowe warunki udzielania pomocy dzieciom i młodzieży, formy i zakres tej pomocy, w tym stypendia dla uzdolnionych uczniów oraz tryb postępowania w tych sprawach, uwzględniając w szczególności przedsięwzięcia sprzyjające eliminowaniu barier edukacyjnych, a także osoby lub grupy osób uprawnione do pomocy oraz potrzeby edukacyjne na danym obszarze. Rada Miejska jako podstawę prawną tejże uchwały wskazała ust. 4 omawianego przepisu, dotyczący zasad udzielania stypendiów. I jak słusznie zwróciła uwagę strona skarżąca, w kwestionowanej uchwale uregulowano materię, o której mowa w ust. 4 wskazanego wyżej przepisu ustawy o systemie oświaty, a mianowicie zasady udzielania stypendium dla szczególnie uzdolnionych uczniów. Jednakże z art.90t ust.4 cytowanej ustawy wynika, że określenie szczegółowych warunków udzielania pomocy dzieciom i młodzieży, w tym stypendiów, o jakich mowa w art.90t ust.4 ustawy możliwe jest wówczas gdy wcześniej przyjęty został regionalny lub lokalny program, o jakim mowa w art.90t ust.1 ustawy W art.90t ust.4 wyraźnie stwierdzono, że w przypadku przyjęcia programów, o których mowa w ust.1, organ stanowiący ( ) określa szczegółowe warunki. Tak więc czym innym jest w świetle art.90t ustawy lokalny program wyrównywania szans czy wspierania edukacji, czym innym zaś są szczegółowe warunki udzielania pomocy. Zgodzić się zatem należy ze skarżącym, iż Rada nie może realizować delegacji ustawowej wynikającej z art.90t ust.4 ustawy bez wcześniejszej realizacji art.90t ust.1 ustawy. W niniejszej sprawie, co nie jest kwestionowane przez organ, przedmiotowa uchwała została podjęta na podstawie art.90t ust.4 ustawy bez uprzedniego przyjęcia lokalnego programu wspierania edukacji dzieci i młodzieży, a jedynie działając w oparciu o wspomniany program, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego uprawniony jest do uchwalenia zasad i trybu przyznawania stypendiów. Ponadto zgodzić się na leży z Wojewodą, iż nie można uzależniać przyznania pomocy od oceny zachowania. Regulamin, o którym mowa w art.90t ust.1 u.s.o. jest źródłem prawa powszechnie obowiązującego na terenie danej jednostki samorządu terytorialnego. Przepis art.90t ust.1 u.s.o. nie wskazuje na inne kryteria, czy też cechy które pozwalałyby na rozróżnienie uczniów. Jedynie kategoria bycia uczniem uzdolnionym posiadającym konkretne osiągnięcia i wyniki w nauce powinna stanowić podstawę do wsparcia jego edukacji. Szczegółowe warunki udzielania stypendium powinny być ustalone w taki sposób, aby zapewnić realizację wsparcia uczniów uzdolnionych bez ich różnicowania według innych, niż określone w ustawie, kryterium wspierania edukacji uzdolnionych dzieci i młodzieży. Nie można natomiast zgodzić się ze skarżącym, że Rada nie była upoważniona do określania wysokości stypendiów. Jak wynika z treści art.90t ust.4 u.s.o. Rada określa formy i zakres tej pomocy. W ocenie Sądu, zatem to Rada ustala czy będzie to pomoc pieniężna czy rzeczowa oraz jej zakres pod pojęciem, którego bez wątpienia znajduje się wysokość pomocy pieniężnej. Ponadto nie można przyznać racji skarżącemu, że organ nie był uprawniony na podstawie art.90t ust.4 u.s.o. do uchwalenia zasad i trybu przyznawania stypendiów za osiągnięcia sportowe. Wprowadzenie tego typu stypendiów na podstawie art.90t ust.4 u.s.o. jest możliwe. Wspieranie edukacji uzdolnionych uczniów nie musi się ograniczać jedynie do stypendiów za osiągnięcia w nauce. Edukacja obejmuje swym zakresem również zajęcia sportowe, a programy nauczania dzieci i młodzieży przewidują lekcje z wychowania fizycznego na każdym etapie ich nauki. Zajęcia te są obowiązkowe, a ocena końcowa z zajęć jest uwzględniana w ogólnej klasyfikacji ucznia. W podstawie programowej czytamy: ważnym zadaniem szkoły podstawowej jest także edukacja zdrowotna, której celem jest kształtowanie u uczniów nawyku dbałości o zdrowie własne i innych ludzi oraz umiejętności tworzenia środowiska sprzyjającego zdrowiu. Celem edukacji jest wspomaganie dziecka w rozwoju intelektualnym, emocjonalnym, społecznym, etycznym, fizycznym i estetycznym. Ponadto wskazać należy, że wychowanie fizyczne jest przedmiotem z podstawy programowej na każdym jego szczeblu. Z tych względów nie ulega wątpliwości, że wychowanie fizyczne jest elementem edukacji, a co za tym idzie stypendium za wyniki sportowe jest również wspieraniem edukacji uzdolnionych uczniów. Rację ma natomiast Wojewoda, że zachodzą przesłanki do stwierdzenia nieważności zaskarżonej uchwały z dnia 3 listopada 2015r. nr XII/103/2015 w całości. Jak również, że konsekwencją stwierdzenia nieważności uchwały nr XII/103/2015 jest stwierdzenie nieważności uchwały nr XIII/119/2015 z dnia 1 grudnia 2015r. w sprawie zmiany uchwały w sprawie wspierania edukacji uzdolnionych uczniów szkół Gminy Kleczew. Odnośnie postanowień uchwały z dnia 1 grudnia 2015r. należy wskazać, że zapis 1 tej uchwały jest nieprecyzyjny, albowiem stanowi, że w uchwale nr XII/103/2015 z dnia 3 listopada 2015r.

5 Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego 5 Poz wprowadza się zmiany: 1.2 ust.2 pkt 2 otrzymuje brzmienie ( ), gdy tymczasem uchwała nr XIII/103/2015 nie zawiera podanej jednostki redakcyjnej. Z przedstawionych wyżej względów na podstawie art. 147 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. Nr 270) w związku z art. 91 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001, nr 142, poz. 1591; ze zm) stwierdzono nieważność zaskarżonych uchwał w punkcie 1 i 2 wyroku. O kosztach Sąd orzekł na podstawie art.200 p.p.s.a. w związku z 14 ust. 1 pkt 1 lit. c) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz..U ). Przewodniczący Sędzia NSA Jerzy Stankowski Sędzia WSA Izabela Bąk - Marciniak Sędzia WSA Józef Maleszewski