SZKOLENIE. Dochodzenie roszczeń i rozstrzyganie sporów w oparciu o Warunki Kontraktowe FIDIC. Poznań, 16 kwietnia 2013 r.

Transkrypt

1 SZKOLENIE Dochodzenie roszczeń i rozstrzyganie sporów w oparciu o Warunki Kontraktowe FIDIC Poznań, 16 kwietnia 2013 r.

2 Organizator szkolenia Wykładowca radca prawny Tomasz Skoczyński Skoczyński Wachowiak Strykowski Kancelaria Prawna sp. k.

3 Charakter prawny Warunków Kontraktowych FIDIC oraz roszczeń i sporów powstałych na ich gruncie Warunki kontraktowe FIDIC to wzorce umowne mające zastosowanie do stosunków umownych pomiędzy inwestorem (zamawiającym) a wykonawcą. Warunki kontraktowe FIDIC nie są przepisami prawa stanowionego.

4 Konstrukcja wzorca umownego typu FIDIC Kontrakt oznacza Akt Umowy, List Zatwierdzający, Warunki (Ogólne), Specyfikację, Rysunki, Wykazy oraz inne dokumenty wyliczone w Akcie Umowy lub w Liście Zatwierdzającym [klauzula ] Kontrakt to inaczej zbiór dokumentów określających umowne prawa i obowiązki stron Kontraktu tj. Zamawiającego i Wykonawcy

5 Ponadto na zakres praw i obowiązków stron Kontraktu wpływ mają także przepisy prawa powszechnie obowiązującego, w tym w szczególności takie jak: ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r., nr 16, poz. 63 z późn. zm.), ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2010 r., nr 113, poz. 759 z późn. zm.) w zakresie w jakim umowa zawierana jest przez podmiot publiczny, ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz. U. z 2010 r., nr 243, poz z późn. zm.).

6 Hierarchia ważności dokumentów składających się na Kontrakt: Akt Umowy List zatwierdzający Oferta w tym załącznik do oferty Wypełnione wykazy Warunki szczególne Warunki ogólne Wymagania Zamawiającego (np. SIWZ)

7 Warunki Kontraktowe FIDIC a przepisy Kodeksu cywilnego (k.c.) 1. Zakres stawania przepisów k.c. Przepisy k.c. stosuje się do wszystkich stosunków cywilnoprawnych zarówno pomiędzy podmiotami gospodarczymi jak i osobami fizycznymi. Co do zasady nie można wyłączyć stosowania przepisów k.c. 2. Wzajemny stosunek przepisów k.c. i Warunków kontraktowych: pierwszeństwo stosowania bezwzględnie obowiązujących przepisów k.c. przed Warunkami Kontraktowymi, pierwszeństwo stosowania Warunków Kontraktowych przed względnie obowiązującymi przepisami k.c.

8 3. Warunki Kontraktowe FIDIC podlegają interpretacji takiej jak umowy cywilnoprawne. Zgodnie z art. 65 k.c.: oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje, w umowach należy raczej badać, jaki był zgody zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym znaczeniu. Ponadto należy zawsze uwzględniać przepisy prawa bezwzględnie obowiązującego, w tym przepisy Prawa zamówień publicznych, jeżeli jest to umowa w sprawie zamówienia publicznego

9 Podstawowe rodzaje roszczeń 1. Roszczenia terminowe (np. o przedłużenie Czasu na Ukończenie). 2. Roszczenia finansowe: 2.1. o ustalenie wysokości lub zapłatę wynagrodzenia, 2.2. o odszkodowanie, 2.3. o zapłatę kary umownej. Definicje pojęć związanych ze wskazanymi powyżej roszczeniami: Czas na Ukończenie klauzula , Cena Kontraktowa klauzula oraz Koszt klauzula , szkoda - art. 361 k.c. oraz zasady i zakres odpowiedzialności odszkodowawczej - art. 471 k.c., kara umowna klauzula 8.7., art k.c.

10 Roszczenia Zamawiającego 1. Rodzaje roszczeń Zamawiającego: 1.1. roszczenia o przedłużenie Okresu Zgłaszania Wad 1.2. Roszczenia o zapłatę 2. Termin zgłaszania roszczeń Zamawiającego - Warunki Kontraktowe nie przewidują terminu, w którym Zamawiający ma obowiązek zgłosić roszczenie, pod rygorem utraty roszczenia.

11 3. Procedura zgłaszania roszczeń Zamawiającego uregulowana jest w treści klauzuli 2.5: Zamawiający lub Inżynier winni powiadomić Wykonawcę, jeżeli Zamawiający uzna, że przysługuje mu roszczenie o przedłużenie Okresu Zgłaszania Wad lub roszczenie o zapłatę czy to na podstawie którejkolwiek klauzuli Warunków Kontraktu czy na innej podstawie związanej z Kontraktem. Takie powiadomienie winno zawierać szczegóły. Powiadomienie nie jest potrzebne dla płatności należnych na mocy klauzuli 4.19 [Elektryczność, woda i gaz] oraz klauzuli 4.20 [Sprzęt Zamawiającego i przedmioty udostępniane bezpłatnie] lub dla innych usług świadczonych na żądanie Wykonawcy.

12 Roszczenia Wykonawcy Rodzaje roszczeń Wykonawcy: 1.1 roszczenie o przedłużenie Czasu na Ukończenie, 1.2 roszczenia finansowe.

13 Terminy zgłaszania roszczeń Wykonawcy ściśle określone w treści klauzuli 20.1.: 1. Powiadomienie o roszczeniu nie później niż w ciągu 28 dni od dnia, w który Wykonawca dowiedział się lub powinien się dowiedzieć o zdarzeniu lub okolicznościach stanowiących podstawę do roszczenia. Jeżeli Wykonawca nie dochowa powyższego terminu, to Czas na Ukończenie nie zostanie przedłużony, Wykonawca nie będzie uprawniony do dodatkowej zapłaty, a Zamawiający będzie zwolniony z wszelkiej odpowiedzialności z tytułu roszczenia. 2. Zgłoszenie roszczenia ostatecznego w ciągu 42 dni od dnia, w którym Wykonawca dowiedział się lub powinien się dowiedzieć o zdarzeniu lub okolicznościach stanowiących podstawę do roszczenia lub w innym terminie zaproponowanym przez Wykonawcę i zatwierdzonym przez Inżyniera.

14 3. Roszczenie przejściowe gdy zdarzenie lub okoliczność dające podstawę do roszczenia ma działania ciągłe, to takie roszczeni będzie uznane za przejściowe; Wykonawca przedstawi dalsze roszczenia przejściowe w odstępach miesięcznych, podając w nich narastające opóźnienie czy też kwoty roszczenia oraz dalsze szczegóły jakich Inżynier może w racjonalny sposób zażądać. Wykonawca winien przedstawić ostateczne roszczenie w ciągu 28 dni od dnia ustania skutków, wynikających ze zdarzenia lub okoliczności lub w innym terminie, jaki może zostać zatwierdzony przez Inżyniera na wniosek Wykonawcy.

15 Rozstrzyganie roszczeń w świetle Warunków Kontraktowych FIDIC [Klauzula 20.1] zgłoszenie roszczeń Wykonawcy do Inżyniera (28 dni) zgłoszenie do Inżyniera kompletnego roszczenia (42 dni) zatwierdzenie lub odrzucenia roszczenia przez Inżyniera (42 dni)

16 powołanie Komisji Rozjemczej (28 dni) rozstrzygnięcie Komisji Rozjemczej (84 dni) odrzucenie decyzji Komisji Rozjemczej (28 dni) arbitraż / sąd

17 Rozstrzyganie sporów przez Komisję Rozjemczą 1. Wspólne powołanie Komisji Rozjemczej przez strony - w terminie ustalonym w Załączniku do Oferty. 2. Wniosek o wydanie rozstrzygnięcia przez Komisję Rozjemczą Klauzula 20.4: Jeżeli zaistnieje spór jakiegokolwiek rodzaju pomiędzy Stronami związany lub wynikający z kontraktu lub wykonania Robót, włącznie z wszystkimi sporami co do jakiegokolwiek świadectwa, ustalenia, polecenia, opinii lub wyceny dokonanej przez Inżyniera, to każda ze stron może przedłożyć spór do Komisji Rozjemczej do decyzji, z kopią dla drugiej strony oraz Inżyniera.

18 3. Wydanie decyzji przez Komisję Rozjemczą w terminie 84 dni od otrzymania wniosku lub w innym terminie zaproponowanym przez Komisję Rozjemczą i zatwierdzonym przez obie strony. Decyzja Komisji Rozjemczej jest wiążąca dla obu stron, które winny niezwłocznie wprowadzić ją w życie, dopóki i jeżeli nie zostanie ona zmieniona w postępowaniu pojednawczym lub wyrokiem arbitrażu. 4. Możliwość odrzucenia decyzji Komisji Rozjemczej przez jedną ze stron jeżeli jedna ze stron nie zgadza się z decyzją Komisji Rozjemczej, winna w przeciągu 28 dniu od otrzymania decyzji powiadomić drugą stronę o odrzuceniu decyzji. Jeżeli żadna ze stron nie odrzuci decyzji Komisji Rozjemczej, wówczas decyzja staje się ostateczna i wiążąca dla obu stron.

19 5. W przypadku, gdyby jedna ze stron nie zastosowała się do decyzji Komisji Rozjemczej, mimo że decyzja stała ostateczna i wiążąca dla obu stron, druga strona może bez uszczerbku dla innych praw zaskarżyć do arbitrażu sam fakt niezastosowania się. 6. Jeżeli Komisja Rozjemcza nie wyda decyzji w terminie 84 dni od dnia otrzymania wniosku lub w innym zatwierdzonym terminie, to każda ze stron może w ciągu 28 dni od dnia, w którym upłynął termin wydania decyzji, złożyć drugiej stronie swój protest. Złożenie protestu jest warunkiem wszczęcia postępowania arbitrażowego.

20 Rozstrzygnięcie polubowne Klauzula 20.5: Tam, gdzie zostało doręczone powiadomienie o odrzuceniu orzeczenia Komisji Rozjemczej, obie strony winny przed rozpoczęciem postępowania arbitrażowego podjąć próbę polubownego rozstrzygnięcia sporu. Próba rozstrzygnięcia polubownego nie jest jednak obligatoryjna.

21 Rozstrzyganie sporów przez sąd arbitrażowy 1. Postępowanie arbitrażowe może rozpocząć się nie wcześniej niż w 56 tym dniu po doręczeniu powiadomienia o odrzuceniu decyzji Komisji Rozjemczej. 2. Klauzula arbitrażowa zapis na sąd polubowny: definicja legalna zapisu na sąd polubowny art Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.): Poddanie sporu pod rozstrzygnięcie sądu polubownego wymaga umowy stron, w której należy wskazać przedmiot sporu lub stosunek prawny, z którego spór wyniknął lub może wyniknąć (zapis na sąd polubowny).

22 Postępowanie przed sądem arbitrażowym (polubownym) ogólne zasady 1. Zasada autonomii postępowania polubownego, przejawiająca się m.in. w tym, że: strony mogą uzgodnić zasady i sposób postępowania przed sądem polubownym, sąd arbitrażowy nie jest związany co do zasady przepisami Kodeksu postępowania cywilnego; z zastrzeżeniem niektórych przepisów k.p.c. może prowadzić postępowanie w sposób, jaki uzna za właściwy. 2. Zasada równouprawnienia stron = każda ze stron ma prawo do wysłuchania i przedstawienia swoich twierdzeń oraz dowodów na ich poparcie.

23 3. Postępowanie przed sądem polubownym kończy się wydaniem wyroku. Wyrok powinien być sporządzony na piśmie, zawierać uzasadnienie oraz wskazywać zapis na sąd polubowny, na podstawie którego został wydany.

24 Wykonalność wyroku sądu arbitrażowego 1. Art pkt 2 k.p.c. wyrok sądu polubownego lub ugoda zawarta przed sądem polubownym stanowią tytuły egzekucyjne. 2. Art k.p.c. wyrok sądu polubownego lub ugoda przed nim zawarta mają moc prawną na równi z wyrokiem sądu lub ugodą zawartą przed sądem po ich uznaniu przez sąd albo po stwierdzeniu przez sąd ich wykonalności Stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego lub ugody zawartej przed tym sądem odnosi się wyłącznie do tych wyroków oraz ugód, które ze względu na swą treść podlegają wykonaniu w drodze egzekucji. W pozostałych przypadkach w grę wchodzi wyłącznie uznanie wyroku sądu polubownego bądź ugody zawartej przez sądem polubownym.

25 3. O uznaniu albo stwierdzeniu wykonalności wyroku sądu polubownego lub ugody przed tym sądem zawartej sąd orzeka na wniosek strony. 4. O uznaniu wyroku sądu polubownego lub ugody przed nim zawartej, nienadających się do wykonania w drodze egzekucji, sąd orzeka postanowieniem. 5. Sąd stwierdza wykonalność wyroku sądu polubownego lub ugody przed nim zawartej, nadających się do wykonania w drodze egzekucji, nadając im klauzulę wykonalności.

26 Skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego 1. Podstawa prawna skargi - art k.p.c.: Wyrok sądu polubownego wydany w Rzeczypospolitej Polskiej może zostać uchylony przez sąd wyłącznie w postępowaniu wszczętym na skutek wniesienia skargi o jego uchylenie, zgodnie z poniższymi przepisami. 2. Podstawy skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego: brak było zapisu na sąd polubowny, zapis na sąd polubowny jest nieważny, bezskuteczny albo utracił moc według prawa dla niego właściwego, strona nie była należycie zawiadomiona o wyznaczeniu arbitra, o postępowaniu przed sądem polubownym lub w inny sposób była

27 pozbawiona możności obrony swoich praw przed sądem polubownym, wyrok sądu polubownego dotyczy sporu nieobjętego zapisem na sąd polubowny lub wykracza poza zakres takiego zapisu; przekroczenie zakresu zapisu na sąd polubowny nie może stanowić podstawy uchylenia wyroku, jeżeli strona, która brała udział w postępowaniu, nie zgłaszała zarzutów co do rozpoznania roszczeń wykraczających poza zakres zapisu, nie zachowano wymagań co do składu sądu polubownego lub podstawowych zasad postępowania przed tym sądem, wynikających z ustawy lub określonych przez strony, wyrok uzyskano za pomocą przestępstwa albo podstawą wydania wyroku był dokument podrobiony lub przerobiony,

28 w tej samej sprawie między tymi samymi stronami zapadł prawomocny wyrok sądu. Ponadto, uchylenie wyroku sądu polubownego następuje także wtedy, gdy sąd stwierdził, że: według ustawy spór nie może być rozstrzygnięty przez sąd polubowny, wyrok sądu polubownego jest sprzeczny z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej (klauzula porządku publicznego).

29 3. Termin wniesienia skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego trzy miesiące od dnia doręczenia wyroku. Jeżeli strona wnosi skargę o uchylenie wyroku sądu polubownego na tej podstawie, że wyrok uzyskano za pomocą przestępstwa albo podstawą wydania wyroku był dokument podrobiony lub przerobiony lub dlatego, że w tej samej sprawie między tymi samymi stronami zapadł prawomocny wyrok sądu termin do wniesienia skargi liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała się o tej podstawie. Strona nie może jednak żądać uchylenia wyroku sądu polubownego po upływie pięciu lat od dnia doręczenia jej wyroku sądu polubownego. 4. Postępowanie przed sądem powszechnym ze skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego jest postępowaniem dwuinstancyjnym.

30 Rozstrzyganie sporów przed sąd powszechny Strony mogą zrezygnować z klauzuli arbitrażowej (zapisu na sąd polubowny) w Warunkach Kontraktu, poddając spór po rozstrzygnięcie sądu powszechnego. Sąd powszechny rozstrzyga spór na podstawie prawa materialnego oraz według zasad prawa procesowego Kodeksu postępowania cywilnego.

31 Przedawnienie roszczeń 1. Ogólne zasady przedawnienia roszczeń: Przedawnieniu ulegają roszczenia majątkowe, z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych. Przykładowo, przedawnieniu nie ulegają roszczenia windykacyjne i negatoryjne właściciela, jeżeli dotyczą nieruchomości Konieczność podniesienia zarzutu przedawnienia w postępowaniu sąd z urzędu nie uwzględnia przedawnienia roszczeń.

32 3. Terminy przedawnienia roszczeń: 3.1. Ogólne terminy przedawnienia roszczeń dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej termin przedawnienia wynosi trzy lata, a dla pozostałych roszczeń 10 lat, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej Termin przedawnienia roszczeń z umowy o roboty budowlane - brak szczególnej regulacji w przepisach = ogólne terminy przedawnienia, tj. 3 lub 10 lat Termin przedawnienia roszczeń z umowy o dzieło 2 lata od oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane. Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną.

33 4. Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Wymagalność oznacza zaktualizowanie się obowiązku świadczenia wierzyciel uzyskuje prawną możliwość żądania zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.

34 5. Wstrzymanie i zawieszenie biegu przedawnienia. 6. Skutki przedawnienia roszczeń art k.c.: Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne.

35 Umowa o dzieło (art k.c.) a umowa o roboty budowlane (art k.c.) Art.627 k.c.: Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Art. 647 k.c.: Przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.

36 1. Sposoby rozróżnienia umowy o dzieło od umowy o roboty budowlane: o przedmiot umowy, o rozmiar zadania, o wola stron, 2. Skutki rozróżnienia umowy o dzieło od umowy o roboty budowlane o solidarna odpowiedzialność inwestora (zamawiającego), o gwarancja, o przedawnienie. 3. Warunki Kontraktowe FIDIC w świetle umowy o dzieło i umowy o roboty budowlane.

37 Pytania i wnioski. Dyskusja zagadnień praktycznych.

38 Dziękuję za uwagę Copyright Tomasz Skoczyński Prawa autorskie zastrzeżone. Żadna część niniejszych materiałów nie może być reprodukowana ani przekazywania w żadnej formie i żadnymi środkami bez zezwolenia właściciela praw autorskich. Wykorzystywanie niniejszego materiału w celach innych niż związanych ze szkoleniem jest zabronione i podlega sankcjom cywilnym i karnym