Kreowanie lokalnego geo-produktu na przykładzie kamieniarki bartniańskiej

Transkrypt

1 Kreowanie lokalnego geo-produktu na przykładzie kamieniarki bartniańskiej dr inż. Ewa Welc dr inż. Krzysztof Miśkiewicz Akademia Górniczo-Hutnicza Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Katedra Geologii Ogólnej i Geoturystyki

2 Lokalizacja obszaru badań Źródło: J. Warszyńska, 1995, Karpaty Polskie Bartne Źródło: mapy.geoportal.gov.pl,

3 RYS HISTORYCZNY Łemkowie grupa etniczna Skąd przybyli? osadnictwo wołosko-ruskie XIV, XV i XVI w. Obszar zasiedlenia od doliny Osławy aż po dolinę Popradu Lokacja wsi Bartne XVI w, (dokument potwierdzający 1650 r.) Pierwsze wzmianki o kamieniarzach 1668, 1765, 1859 Szałas pasterski na Kornutach, fot źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe Redakcja mapy: Jacek Cieślewicz na podstawie R. Reinfuss, Śladami Łemków. Warszawa: PTTK Kraj Fot. z 1933 r., źródło: R. Reinfuss, Śladami Łemków, 1990, Warszawa: PTTK Kraj

4 WALORY / POTENCJAŁ / DZIEDZICTWO - GEOLOGICZNE BUDOWA GEOLOGICZNA DOLINY BARTNEGO Schemat inwersji rzeźby w Bartnem wg. Kopciowski i in., BARTNE Fragment mapy geologicznej wg. Jankowski i in km Mapa wg PGI System Osłony Przeciwosuwiskowej,

5 WALORY / POTENCJAŁ / DZIEDZICTWO - GEOLOGICZNE MAGURYCZ DUŻY 5cm 5cm Fig. E. Welc 5cm

6 WALORY / POTENCJAŁ / DZIEDZICTWO - GEOLOGICZNE REZERWAT KORNUTY 15cm

7 WALORY / POTENCJAŁ / DZIEDZICTWO GEO-KULTUROWE SPICHLERZ PLEBAŃSKI

8 WALORY / POTENCJAŁ / DZIEDZICTWO GEO-KULTUROWE CMENTARZ WIEJSKI

9 WALORY / POTENCJAŁ / DZIEDZICTWO GEO-KULTUROWE KRZYŻE I KAPLICZKI PRZYDROŻNE

10 WALORY / POTENCJAŁ / DZIEDZICTWO GEO-KULTUROWE CHYŻE, BUDYNKI GOSPODARCZE, SPICHLERZE, PIWNICE

11 WALORY / POTENCJAŁ / DZIEDZICTWO - KULTUROWE CERKWIE PW. ŚW. KOSMY I DAMIANA

12 SLAJDY DODATKOWE WALORY / POTENCJAŁ / DZIEDZICTWO POZOSTAŁE Rzeźba łemkowska Świerzowa Ruska Obszar osuwiskowy na stokach Magurycza Dużego Źródełko mineralne (?) św. Michała Panel informacyjny koło cerkwi Dymitr Bortniański kompozytor (XVIII w.) Pozostałości szałasu pasterskiego (koliba) na Kornutach Jeziorko osuwiskowe na stokach Magurycza Dużego

13 WALORY / POTENCJAŁ / DZIEDZICTWO MAPA

14 LOKALNE ORGANIZACJE I INICJATYWY Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów Gmina Sękowa Lokalny Proboszcz RDOŚ Mieszkańcy wsi muzeum cerkiew pw. św. Kosmy i Damiana spichlerz plebański (otwarcie ) problem z prawami własności do cerkwi i spichlerza współpraca z lokalnym proboszczem ks. Mirosław Cidyło warsztaty kamieniarskie Jan Chwalik (2006) zatwierdzenie Planu Odnowy miejscowości Bartne na lata (w realizacji?) ścieżki edukacyjne (Magurycz Kamieniołom, Kornuty kamieniołom) tablice informacyjne przy cerkwi strona www gminy, publikacja materiałów promocyjnych fatalna droga dojazdowa współpraca z muzeum usługi przewodnickie współpraca z etnografami (np. Cmentarz parafialny) źródełko mineralne nieaktualny Plan ochrony rezerwatu przyrody nieożywionej Kornuty słabe udostepnienie obiektu brak kontroli brak edukacji geologicznej i przyrodniczej lokalny kamieniarz amator, hobbysta samodzielne próby renowacji kamieniarki zachowanie, chyż, spichlerzy, piwniczek, podmurówek baza noclegowa (agroturystyka) baza gastronomiczna

15 Geneza bartniańskich złóż III Ogólnopolskie Forum GEO-PRODUKT - Od geoedukacji do innowacji ETNOGRAFIA A GEOLOGIA Prace etnograficzne: Domniemane lokalizacje kamieniołomów (pewne tylko jedno źródło) Analizy dokumentów historycznych (kroniki miejskie, księgi parafialne etc.) Historia rozwoju rzemiosła sposoby eksploatacji i obróbki, rodzaje surowca, spółki kamieniarskie Dokumentacja działalności kamieniarzy z lat 30-tych i 60-tych XX wieku (m.in. R. Reinfuss R., K. Pieradzka, K. Marczakowa) Próby wyjaśnienia rozwoju kamieniarstwa właśnie w dolinie Bartnego Dlaczego zastosowanie piaskowca w budownictwie lub rzeźbie? Różne cechy petrograficzne piaskowca sedymentacja Dlaczego możliwość pozyskiwania bloków? Współczesny układ warstw geologicznych procesy tektoniczne (fałdowania, cios) Dlaczego rozwój kamieniarstwa w dolinie Bartnego? Wychodnie inwersja rzeźby (procesy denudacji i wietrzenia) Dlaczego łomy na Maguryczu i na Kornutach? Odsłonięcia zmiany w zasięgu pięter roślinnych po okresie zlodowacenia, ruchy masowe

16 KREOWANIE GEOPRODUKTU Prace geologiczne Prace ochroniarskie Prace geoturystyczne Prace organizacyjne lokalizacja historycznych kamieniołomów określenie odmian petrograficznych piaskowców w konkretnym miejscu eksploatacji odtworzenie zastosowania w zależności od odmiany petrograficznej piaskowców oszacowanie wielkości eksploatacji w poszczególnych łomach opracowanie planu ochrony i zagospodarowania rezerwatu geologicznego ochrona półfabrykatów czy wykorzystanie w promocji? opracowanie planu ochrony czynnej zabytków budownictwa ludowego (w tym kamienne spichlerze i kapliczki) dla wsi Bartne podkreślenie znaczenia geologii w dziedzictwie kamieniarskim Bartnego geneza złóż i odsłonięć piaskowców zagospodarowanie geoturystyczne Doliny Bartnego (z uwzględnieniem rezerwatu Kornuty i kamieniołomów na Maguryczu Dużym) geoprodukty tablice geoturystyczne (spichlerz, cmentarz), uzupełnienie istniejącego szlaku o elementy geoturystyczne, impreza tematyczna (np. warsztaty kamieniarskie?, festiwal kamieniarstwa ludowego?, jarmark produktów łemkowskich?) rozwiązanie kwestii własnościowych (cerkiew-muzeum) istniejące zabytki architektury stan faktyczny, pomysł na zagospodarowanie KOORDYNACJA DZIAŁAŃ (jednostki samorządowe jednostki muzealne lokalni działacze i stowarzyszenia)

17 Dziękujemy za uwagę