Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego dla Miasta Poznania

Transkrypt

1 Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego dla Miasta Poznania RAPORT DOTYCZĄCY WYNIKÓW KONTROLI PRZEPROWADZONYCH W LATACH W ZAKRESIE LEGALNOŚCI FUNKCJONOWANIA URZĄDZEŃ REKLAMOWYCH NA TERENIE MIASTA POZNANIA Poznań, sierpień 2009 roku

2 Wiadomości wstępne W związku z dynamicznym rozwojem działalności gospodarczej, polegającej na świadczeniu różnego rodzaju usług reklamowych można w ostatnim czasie zaobserwować znaczny wzrost efektów tejże działalności, w postaci dużej liczby tablic, billboardów i innych urządzeń reklamowych znajdujących się w otaczającej nas przestrzeni. Miejscami, w których urządzenia reklamowe pojawiają się w dużych ilościach są w szczególności: pasy zieleni przylegające do dróg i ulic, place oraz skwery zwłaszcza położone w pobliżu obiektów handlowych i rozrywkowych. Urządzenia takie często pojawiają się również na obiektach budowlanych oraz na prywatnych posesjach. Coraz powszechniejsze urządzenia reklamowe, w sposób istotny oddziałując na wygląd i estetykę naszego Miasta, stają się immanentnym elementem krajobrazu miejskiego. Wszechogarniające reklamy od jakiegoś czasu są także przedmiotem zainteresowania Poznaniaków oraz przedstawicieli mediów, którzy kierują pod adresem Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego dla Miasta Poznania oraz innych organów administracji publicznej, odpowiedzialnych za zachowanie ładu przestrzennego na terenie Miasta Poznania, pytania dotyczące instalowania tego rodzaju urządzeń i uwarunkowań prawnych z tym związanych. II. Uwarunkowania prawne Zgodne z obowiązującą literą prawa wznoszenie urządzeń reklamowych musi zostać poprzedzone spełnieniem konkretnych obowiązków, wynikających z przepisów prawnych. Warto w tym miejscu wskazać trzy podstawowe akty prawne, które nakładają na osobę zamierzającą wznieść urządzenie reklamowe (inwestora) określone obowiązki. Aktami tymi są: 1. Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 207 r., nr 19, poz. 115 z późn. zm.). 2. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r., nr 162, poz z późn. zm.). 3. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r., nr 156, poz z późn. zm.). Ad. 1 W sytuacji gdy inwestor zamierza zamontować urządzenie reklamowe w pasie drogowym przepis art. 40 ust. 2 pkt 3 ustawy o drogach publicznych zobowiązuje go do uzyskania, w drodze decyzji administracyjnej, zezwolenia zarządcy drogi na zajęcie pasa drogowego na cele niezwiązane z budową i eksploatacją tej drogi. Przepisy powyższej ustawy określają także minimalne odległości od zewnętrznej krawędzi jezdni, jakie powinny zostać zachowane przy sytuowaniu obiektów budowlanych (w tym urządzeń reklamowych). 2

3 Ad. 2 Jeżeli inwestor zamierza zainstalować urządzenie reklamowe na zabytku wpisanym do rejestru zabytków (np. na zabytkowej kamienicy) lub dokonać tych robót przy zabytku lub na jego terenie, to zgodnie z art. 36 ust. 1 pkt 1 2 oraz pkt 10 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami wykonanie tego typu robót uwarunkowane jest koniecznością uzyskania pozwolenia właściwego konserwatora zabytków. Ad. 3 Zdecydowanie najpełniejsza regulacja działalności odnoszącej się do wykonywania robót budowlanych, polegających na wznoszeniu urządzeń reklamowych zawarta jest w przepisach ustawy Prawo budowlane. Przepisy tej ustawy nie zawierają definicji pojęcia reklama, tablica reklamowa, czy urządzenie reklamowe. Termin reklama należy jednak do języka prawnego, gdyż w ustawie o drogach publicznych ustawodawca zawarł jego definicję. W przepisie art. 4 pkt 23 tej ustawy czytamy, iż reklama to nośnik informacji wizualnej w jakiejkolwiek materialnej formie wraz z elementami konstrukcyjnymi i zamocowaniami, umieszczony w polu widzenia użytkowników drogi, niebędący znakiem w rozumieniu przepisów o znakach i sygnałach lub znakiem informującym o obiektach użyteczności publicznej ustawionym przez gminę. Przepisy prawa budowlanego posługują się pojęciem obiekt budowlany, do którego zalicza się budynki, obiekty małej architektury oraz niebędące budynkami, ani obiektami małej architektury budowle. Przystosowując drogową definicję reklamy do pojęcia obiekt budowlany należy stwierdzić, iż konkretne urządzenie reklamowe może zostać uznane za: a) budowlę, w rozumieniu art. 3 pkt 3 Prawa budowlanego, b) obiekt małej architektury, w rozumieniu art. 3 pkt 4 Prawa budowlanego, c) obiekt budowlany (tablica lub urządzenie reklamowe), o którym mowa w art. 29 ust. 2 pkt 6 Prawa budowlanego. Budowlami są jedynie wolno stojące, trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe. Realizacja robót budowlanych polegających na wykonaniu takiego obiektu w określonym miejscu uwarunkowana jest, na podstawie art. 28 ust. 1 powyższej ustawy, koniecznością uzyskania ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę. W pewnych sytuacjach urządzenia reklamowe mogą zostać potraktowane jako obiekty małej architektury. Dotyczy to zwłaszcza reklam o nieskomplikowanej na ogół konstrukcji, których funkcja nie ogranicza się tylko do przenoszenia treści reklamowych. Wzniesienie tego typu urządzeń w miejscu publicznym, zgodnie z art. 29 ust. 1 pkt 22 w związku z art. 30 ust. 1 pkt 4 Prawa budowlanego, wymaga dokonania zgłoszenia we właściwym organie administracji architektoniczno budowlanej. Natomiast realizacja obiektu małej architektury poza miejscem 3

4 publicznym nie wymaga dokonania zgłoszenia, ani uzyskania ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę. Przepis art. 29 ust. 2 pkt 6 Prawa budowlanego stanowi, że pozwolenia na budowę nie wymaga wykonywanie robót budowlanych polegających na instalowaniu tablic i urządzeń reklamowych, z wyjątkiem usytuowanych na obiektach wpisanych do rejestru zabytków w rozumieniu przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz z wyjątkiem reklam świetlnych i podświetlanych usytuowanych poza obszarem zabudowanym w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym. Instalacja, o której mowa w przytoczonym powyżej przepisie, zgodnie z przepisem art. 30 ust. 1 pkt 2 Prawa budowlanego, wymaga jednak dokonania zgłoszenia. III. Skala problemu oraz bezpośrednie przyczyny podjęcia działań przez Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego dla Miasta Poznania Do końca 2007 r. problematyka wznoszenia urządzeń reklamowych z pogwałceniem przepisów Prawa budowlanego, tj. bez dokonania zgłoszenia bądź bez uzyskania pozwolenia na budowę, nie stanowiła znaczącego przedmiotu działań poznańskiego Inspektoratu. Do Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego wpływały jedynie nieliczne wnioski o zbadanie legalności urządzeń reklamowych. Prawdziwy problem nielegalnych reklam wyłonił się dopiero w 2008 roku, kiedy to Inspektorat zarejestrował znaczny wzrost korespondencji poświęconej tej problematyce. Napływające informacje o podejrzeniu samowoli budowlanej pochodziły przede wszystkim od indywidualnych mieszkańców naszego Miasta zaniepokojonych wzrastającą liczbą tablic i billboardów, zwłaszcza tych zainstalowanych w rejonie centrum miasta, jego najstarszych dzielnic oraz bezpośrednio na elewacjach poznańskich kamienic. Duża liczba postępowań prowadzonych w Inspektoracie została zainicjowana przez Wydział Urbanistyki i Architektury Urzędu Miasta Poznania. Wydział ten przyjmując w imieniu Prezydenta Miasta Poznania zgłoszenia i wydając pozwolenia na budowę spotkał się, w toku prowadzenia swoich postępowań, z prawdziwą plagą urządzeń reklamowych zrealizowanych wbrew wymogom obowiązującego prawa. Pewna część spraw została przekazana do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego dla Miasta Poznania także przez Miejskiego Konserwatora Zabytków w Poznaniu. Wielość podmiotów dostarczających informacji o podejrzeniu samowolnie wzniesionych urządzeń reklamowych oraz dostrzegalna gołym okiem skala problemu wywołała konieczność wszczęcia i przeprowadzenia dużej liczby postępowań administracyjnych wyjaśniających legalność nośników reklamowych i ustalających konsekwencje prawne stwierdzonych samowoli budowlanych. Przeprowadzone przez inspektorów PINB czynności kontrolne ujawniły ogromną mozaikę nośników reklamowych o różnej konstrukcji, objętych wspólnym mianem urządzenie reklamowe. 4

5 Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego dla Miasta Poznania stwierdził funkcjonowanie urządzeń o następującej konstrukcji: Urządzenie typu billboard o powierzchni ekspozycyjnej wynoszącej około 12 m 2. Urządzenie to składa się z tablicy reklamowej ustawionej na dwóch stopach lub zamocowanej do innego obiektu budowlanego. Urządzenie typu billboard o powierzchni ekspozycyjnej wynoszącej około 18 m 2. Urządzenie to składa się z tablicy reklamowej z podestem lub bez podestu, zamocowanej do słupa stalowego i wyposażonej w instalację oświetleniową (zewnętrzną). Urządzenie to ustawione jest na gruncie lub jest zgłębione w gruncie za pomocą żelbetowej, prefabrykowanej stopy fundamentowej. Urządzenie typu backlight o powierzchni ekspozycyjnej wynoszącej około 18 m 2 lub 32 m 2. Urządzenie to składa się z kasetonu reklamowego wyposażonego w instalację podświetlającą treść reklamową od wewnątrz, zamocowanego do słupa stalowego. Urządzenie to ustawione jest na gruncie lub jest zgłębione w gruncie za pomocą żelbetowej, prefabrykowanej stopy fundamentowej. Urządzenie typu cityscrolle o powierzchni ekspozycyjnej wynoszącej około 9 m 2. Urządzenie to składa się z kasetonu reklamowego wyposażonego w instalację umożliwiającą zmianę (przewijanie) treści reklamowej. Kaseton zamocowany jest do słupa stalowanego. Urządzenie to ustawione jest na gruncie lub zagłębione jest w gruncie za pomocą żelbetowej, prefabrykowanej stopy fundamentowej. Wielkoformatowe urządzenie naścienne typu frontlight o powierzchni ekspozycyjnej wynoszącej 50 m 2 oraz 100 m 2. Urządzenie to instalowane (wieszane) jest na płaskich powierzchniach jak np. ściana budynku oraz wyposażone jest w zewnętrzną instalację oświetleniową. Urządzenie w formie siatki reklamowej umieszczanej na elewacjach budynku lub na rusztowaniach. Urządzenie reklamowe w formie wystawy handlowej, składające się z drewnianej konstrukcji oraz ułożonej na niej ekspozycji reklamowej. Kolumny rusztowaniowe, montowane na placach budowy i służące mocowaniu wielkogabarytowych tablic reklamowych. W przestrzeni miejskiej funkcjonują także nośniki reklamowe (np. w formie tzw. reklamy mobilnej instalowanej w szczególności na środkach komunikacji miejskiej), które nie stanowiąc obiektów budowlanych pozostają poza zakresem kompetencji Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego. 5

6 IV. Zakres i formy czynności podjętych przez inspektorów Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego dla Miasta Poznania W związku z dostrzeżonym problemem Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego podjął decyzję o zajęciu się tematem samowolnie wzniesionych urządzeń reklamowych w sposób kompleksowy. W celu zwalczenia plagi nielegalnych reklam Poznańska Inspekcja podjęła ściślejszą współpracę z innym organami administracji publicznej, takimi jak: Prezydent Miasta Poznania działający poprzez Wydział Urbanistyki i Architektury Urzędu Miasta Poznania, Miejski Konserwator Zabytków oraz Zarząd Dróg Miejskich. Podmioty te, stosownie do swoich uprawnień, również posiadają kompetencje do porządkowania przestrzeni miejskiej. Niezależnie od wzmożonej współpracy z innymi podmiotami Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego dla Miasta Poznania wszczął z urzędu szereg postępowań, których celem jest zmniejszenie liczby nośników reklamowych, poprzez ustalenie konsekwencji prawnych stwierdzonych samowoli budowlanych. Organ nadzoru budowlanego prowadzi postępowania w oparciu o następujące przepisy: a) art. 48 i nast. ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, oraz b) art. 50 i nast. powyższej ustawy. Ad. (a) Procedura uregulowana w art. 48 i nast. Prawa budowlanego dotyczy budowy urządzenia reklamowego bez wymaganego pozwolenia na budowę. W trakcie tego postępowania organ bada m.in. zgodność zrealizowanej inwestycji z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przepisami techniczno budowlanymi. W postępowaniu tym organ nakłada na inwestora także obowiązek uzyskania odpowiednich pozwoleń i uzgodnień, wymaganych przepisami szczególnymi (przepisy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz przepisy o drogach publicznych). Postępowanie to może zakończyć się decyzją nakazującą rozbiórkę przedmiotowego urządzenia bądź jego legalizacją. Ad. (b) Postępowanie uregulowane w przepisach art. 50 i nast. Prawa budowlanego dotyczy przypadków zainstalowania tablic i urządzeń bez wymaganego zgłoszenia. Prowadzący postępowanie organ ocenia przede wszystkim poprawność wykonanych robót. Postępowanie to może zakończyć się decyzją nakazującą rozbiórkę przedmiotowego nośnika reklamowego, decyzją nakazującą doprowadzenie obiektu do stanu poprzedniego lub obowiązkiem wykonania określonych czynności lub robót budowlanych w celu dostosowania urządzenia do stanu zgodnego z prawem. 6

7 Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego dla Miasta Poznania prowadzi także postępowania egzekucyjne, zmierzające do przymusowego wykonania nakazów rozbiórki urządzeń reklamowych. Oprócz działań prawnych inspektorzy PINB prowadzą także działalność prewencyjną, polegającą na zapobieganiu powstawania samowoli budowlanych dotyczących nośników reklamowych. Działalność informacyjna dotyczy przede wszystkich negatywnych konsekwencji związanych z wzniesieniem urządzeń reklamowych wbrew uwarunkowaniom prawnym. Działalność ta, podejmowana zwłaszcza w stosunku do agencji reklamowych, a więc podmiotów zawodowo zajmujących się branżą usług reklamowych, przynosi już pierwsze efekty w szczególności w postaci dobrej współpracy w toku prowadzonych postępowań oraz ograniczeniu powstawania nowych samowoli budowlanych. V. Wyniki dotychczasowych kontroli legalności urządzeń reklamowych w Poznaniu W okresie od połowy 2008 do połowy 2009 roku inspektorzy PINB przeprowadzili 51 kontroli urządzeń reklamowych. Czynności kontrolne dotyczyły m.in. następujących lokalizacji: - Centrum Miasta (w obrębie ulic: 3 Maja, 27 Grudnia, Towarowej, Małe Garbary, Kościuszki, al. Niepodległości, Półwiejskiej, Kazimierza Wielkiego, Estkowskiego, Królowej Jadwigi), - Wilda (w obrębie ulic: Dolna Wilda, Św. Jerzego, 28 czerwca 1956 r., Rolnej) - Jeżyce (w obrębie ulic: Dąbrowskiego, Św. Wawrzyńca, Jeżyckiej) - Rataje (w obrębie ulic: Hetmańskiej, Starołęckiej). Inspektorzy przeprowadzili także kontrolę legalności urządzeń reklamowych usytuowanych przy ul. Warszawskiej, Przybyszewskiego, Obornickiej, Głogowskiej. W sumie spośród 51 skontrolowanych nośników reklamowych 16 z nich okazało się być obiektami legalnymi. Pozostałe 35 urządzeń reklamowych (68 % ogółu skontrolowanych urządzeń) stanowi samowolę budowlaną. W stosunku do 11 z nich wydano już nakaz rozbiórki, natomiast wobec 24 prowadzone są postępowania administracyjne ustalające skutki prawne naruszenia przepisów Prawa budowlanego. VI. Wnioski i plany na przyszłość Podsumowując dotychczasowe działania Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowanego dla Miasta Poznania w zakresie zwalczania samowoli budowlanych dotyczących urządzeń reklamowych należy stwierdzić, że skala problemu jest ogromna. Dokonane w sposób wyrywkowy kontrole w różnych częściach naszego Miasta pokazują jak wielka liczba istniejących nośników reklamowych powstała bez spełnienia przewidzianych przepisami prawa obowiązków. Podejmowane przez PINB czynności zdają się jednak przynosić pierwsze rezultaty. Wydane dotąd nakazy 7

8 rozbiórki stanowią klarowny sygnał, że samowole budowlane nie są stanem tolerowanym i będą konsekwentnie zwalczane. Prowadzone w stosunku do agencji reklamowych postępowania służą ugruntowaniu, czasem powierzchownego i nie wcielanego w czyn, przekonania o konieczności podejmowania działalności reklamowej w sposób odpowiadający obowiązującym przepisom prawa. Z drugiej jednak strony cieszy coraz powszechniejsza współpraca Inspektoratu z inwestorami, przejawiająca się przede wszystkim w sprawnym zbieraniu materiału dowodowego niezbędnego dla dalszego toku postępowania. Zintensyfikowane w ostatnim okresie działania PINB w sposób oczywisty podnoszą również świadomość i kulturę prawną mieszkańców Miasta Poznania, dając poczucie, że podmiot odpowiedzialny za zachowanie ładu przestrzennego i porządku w budownictwie, jakim jest Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego dla Miasta Poznania, w sposób widoczny wykonuje swoje ustawowe kompetencje. Formułując, dotyczące przedmiotowej kwestii, postulaty na przyszłość należałoby wskazać, iż brak jednolitości orzecznictwa sądów administracyjnych nie sprzyja praktyce stosowania przepisów Prawa budowlanego. Z kolei fragmentaryczne i zawarte w wielu aktach prawnych uregulowania dotyczące wznoszenia urządzeń reklamowych stanowią negatywne zjawisko, wymagające interwencji ustawodawcy. Z uwagi na dużą różnorodność konstrukcji nośników reklamowych, znaczne ich rozmiary oraz często niebezpieczny sposób montowania Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego dla Miasta Poznania dostrzega także konieczność opracowania aktu prawnego regulującego całościowo kwestie warunków technicznych dotyczących wznoszenia, instalowania i budowania nośników reklamowych, a także bezpiecznego ich użytkowania. Reasumując należy stwierdzić, że działania PINB dla Miasta Poznania przyniosły już wymierne skutki. Widoczne rezultaty prowadzonych w tutejszym Inspektoracie postępowań, przejawiające się chociażby w wydanych nakazach rozbiórki oraz ożywieniu zainteresowania tym tematem wśród innych organów administracji publicznej, motywuje do dalszej pracy w tej materii. W związku z tym w 2009 roku jak i w kolejnych latach, kontynuowane będą czynności kontrolne urządzeń reklamowych, znajdujących się na terenie naszego Miasta. Opracował: Paweł Wilkosz Referent prawny w Oddziale Orzecznictwa Administracyjnego PINB dla Miasta Poznania. 8