2. Ogólna charakterystyka biblioteki, czytelników i otoczenia, które obsługuje

Transkrypt

1 SPRAWOZDANIE MERYTORYCZNE Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Poli Gojawiczyńskiej w Podkowie Leśnej za rok Zadania Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Poli Gojawiczyńskiej w Podkowie Leśnej Zgodnie z zapisami ustawy o Bibliotekach biblioteki publiczne służą zaspokajaniu potrzeb oświatowych, kulturalnych i informacyjnych ogółu społeczeństwa oraz uczestniczą w upowszechnianiu wiedzy i kultury. Biblioteka i jej zbiory stanowią dobro narodowe oraz służą zachowaniu dziedzictwa narodowego. Biblioteka organizuje i zapewnia dostęp do zasobów dorobku nauki i kultury polskiej oraz światowej. Do podstawowych zadań Biblioteki należy: 1) gromadzenie, opracowywanie, przechowywanie i ochrona materiałów bibliotecznych, 2) obsługa użytkowników, przede wszystkim udostępnianie zbiorów oraz prowadzenie działalności informacyjnej, zwłaszcza informowanie o zbiorach własnych, innych bibliotek, muzeów i ośrodków informacji naukowej, a także współdziałanie z archiwami w tym zakresie. W celu prowadzenia jednolitej działalności bibliotecznej i informacyjnej, umożliwiającej korzystanie z materiałów bibliotecznych i innych źródeł informacji, stworzona została ogólnokrajowa sieć biblioteczna, do której należy także Biblioteka podkowiańska. 2. Ogólna charakterystyka biblioteki, i otoczenia, które obsługuje Biblioteka podkowiańska rozpoczęła swoją działalność 1 stycznia 1950 r. W 2010 r. pomiędzy właścicielem obiektu - Urzędem Miasta Podkowa Leśna a biblioteką została podpisała umowa użyczenia całego budynku na 25 lat (parter + piętro ok. 170 m 2 ). Podkowa Leśna nadal posiada walor miejscowości letniskowej, w związku z tym z zasobów i źródeł wiedzy dostępnych w bibliotece i za jej pośrednictwem (wypożyczenia 1

2 międzybiblioteczne i zbiorów specjalnych) korzystają także osoby czasowo przebywające w mieście i okolicach. Biblioteka podkowiańska posiada wszelkie cechy organizacji uczącej się, dysponującej podstawowymi kompetencjami instytucji otwartej na nowe technologie i wdrażającej najlepsze dostępne standardy obsługi użytkownika, rozwijane poprzez nieustanne monitorowanie potrzeb użytkowników, udział w szkoleniach, konferencjach i programach m. in. Programie Rozwoju Bibliotek. Na szczególną uwagę zasługuje wydłużenie godzin otwarcia (pierwotnie tzn. do 2007 r. włącznie) było to 20 godzin tygodniowo, 4 dni w tygodniu, przez 11 miesięcy. Począwszy od 2008 roku biblioteka jest otwarta w każdą sobotę, bez przerw wakacyjnych, przez 36 godzin tygodniowo, a od stycznia 2011 r. 40 godzin tygodniowo, co oznacza, że w ciągu 3 lat dwukrotnie wydłużono czas otwarcia. Biblioteka nie posiada filii, zatrudnia 3 pracowników merytorycznych (włącznie z dyrektorem). W 2007 r. ze zbiorów biblioteki korzystało ok Mimo przerażających statystyk dotyczących czytelnictwa w Polsce, dzięki ogromnemu wkładowi pracy i zaangażowaniu całego zespołu ilość użytkowników biblioteki począwszy od 2008 r. systematycznie wzrastała, by w 2010 r. osiągnąć liczbę 1086 użytkowników, do dyspozycji których oddajemy księgozbiór o charakterze uniwersalnym liczący na dzień r woluminy i skromne zbiory multimedialne, głównie książkę mówioną na dyskach optycznych CD. Zbiory są systematycznie uzupełniane o nowości wydawnicze, wznowienia i niezbędne zakupy antykwaryczne (głównie dzieła klasyki polskiej i obcej) łącznie ok. 100 woluminów miesięcznie. Biblioteka udostępnia swe zbiory czytelnikom ze wszystkich przedziałów wiekowych, począwszy od niemowląt skończywszy na seniorach, często równolatkach miejscowości oraz specjalnym grupom użytkowników. Biblioteka podkowiańska ze względu na tradycje literackie, artystyczne i naukowe miejscowości to miejsce wyjątkowe. Szczególnie dzięki niebywałej aktywności i zapałowi, jaki wykazują mieszkańcy poprzez pielęgnowanie historii, troskę o zachowanie i odtworzenie materialnych i niematerialnych śladów historii chlubnej, choć niedługiej. 3. Ogólna charakterystyka działań promujących czytelnictwo Biblioteka podkowiańska przykłada dużą wagę do działań związanych z promocją książki i czytelnictwa. Oprócz przedsięwzięć zwyczajowo kojarzących się z promocją czytelnictwa wdrażane są jej nowe formy. 2

3 Podstawowymi, zazwyczaj niedocenianymi sposobami zainteresowania literaturą i potencjalnych są: odpowiednio długi czas otwarcia placówki w dogodnych porach dnia, dostosowanych do różnorodnych potrzeb oraz wystarczające pod względem ilościowym i jakościowym, będące odpowiedzią na kwerendy - zakupy zbiorów (zarówno książek, jak i innych materiałów bibliotecznych). Podjęte w tym zakresie działania przynoszą natychmiastowe i trwałe efekty, wyrażające się odwiedzinami ok osób dziennie w miejscowości liczącej niespełna 4 tysiące mieszkańców. Ważne dla dla rozwoju czytelnictwa są także organizowane w naszej bibliotece spotkania autorskie, kierujące uwagę mieszkańców na bibliotekę, jako źródło wiedzy o książce i dające możliwość bezpośredniego kontaktu z autorem. Często przed i po spotkaniach pozyskujemy nowych, którzy zachęceni przyjazną atmosferą, decydują się na stałe, systematyczne odwiedziny biblioteki. W 2008 r. Biblioteka poszerzyła swoją ofertę i tak sukcesywnie pojawiały się nowe formy promocji książki i czytelnictwa, począwszy od spotkań autorskich dla wszystkich grup wiekowych, Klubu Pod Mądrym Smokiem (oferującego głośne czytanie dla najmłodszych), Dyskusyjnego Klubu Książki, wypożyczeń międzybibliotecznych i książki mówionej, a skończywszy na stronie internetowej i dostępnych za jej pośrednictwem nowych usługach: czytelni online pełnotekstowych wersji czasopism polskich oraz zagranicznych, możliwość zamówienia, rezerwacji, prolongaty, sprawdzenia dostępności potrzebnego tytułu, także drogą elektroniczną. 4. Działalność podstawowa W działalności podstawowej obejmującej pracę z książką i czytelnikiem następuje dynamiczny rozwój jakościowy i ilościowy we wszystkich rodzajach świadczonych usług bibliotecznych. W celu uwidocznienia tego procesu podajemy dane z lat 2009 i CZYTELNICY wykazuje tendencję wzrostową. W ubiegłym 2010 r. liczba osiągnęła 1086 osób. Bibliotekę odwiedziło osób. Czytelnikami Miejskiej Biblioteki Publicznej im Poli Gojawiczyńskiej jest już 28 % mieszkańców. Poniżej prezentujemy dane liczbowe za lata 2009 i 2010 w formie tabelarycznej. 3

4 struktura zarejestrowanych aktywnych w 2009 r. według wieku Przedziały wiekowe (lata) do ponad 60 Ogółem ,2% 12,0% 8,8% 26,4% 16,1% 13,5% 100% struktura zarejestrowanych aktywnych w 2009 r. według zajęcia Kategoria Ucznio -wie Rolnicy Inni zatrudnieni Studenci Pracownicy umysłowi Robotnicy Niezatrudnieni Ogółem ,3 10,7% 34,1% 2,8% 0,2% 3,7% 16,2% 100% struktura zarejestrowanych aktywnych w 2010 r. według wieku Przedziały wiekowe (lata) do ponad 60 Ogółem ,4% 10,5% 9,0% 28,0% 16,6% 13,5% 100% struktura zarejestrowanych aktywnych w 2010 r. według zajęcia Kategoria Ucznio -wie Rolnicy Inni zatrudnieni Studenci Pracownicy umysłowi Robotnicy Niezatrudnieni Ogółem ,0% 10,0% 36,0% 3,0% 0% 2,8% 16,2% 100% 4

5 W 2010 r. zarejestrowano wizyt w Bibliotece połączonych z wypożyczeniami i zwrotami zbiorów. Wskaźniki odwiedzin i wypożyczeń w ostatnich latach ulegają ciągłemu wzrostowi i w sposób bezpośredni, podobnie jak wyniki innych metod badawczych, takich jak np. wywiad bezpośredni indywidualny i zbiorowy wskazują na stałą potrzebę rozwoju Biblioteki i jej znaczenie dla tak szacownej i świadomej społeczności lokalnej. Jest to tym bardziej cenne, iż tendencja ta występuje w czasie ogólnego kryzysu czytelnictwa w Polsce. Nie bez wpływu na poniższe dane jest przyjazna atmosfera, otwartość na potrzeby i staranny dobór zbiorów (zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym), podczas dokonywania, których kluczową kwestią jest uwzględnianie kwerend. W pracy Biblioteki obok już wspomnianych wskaźników niezmiernie ważna jest struktura udostępniania książki. ODWIEDZINY struktura odwiedzin w 2009 r. według wieku Przedziały wiekowe (lata) do ponad 60 Ogółem ,6% 11,1% 7,3% 24,4% 17,5% 20,1% 100% struktura odwiedzin w 2009 r. według zajęcia Kategoria Ucznio -wie Rolnicy Inni zatrudnieni Studenci Pracownicy umysłowi Robotnicy Niezatrudnieni Ogółem ,0% 9,5% 34,4% 2,4% 0,1% 3,6% 22,0% 100% 5

6 struktura odwiedzin w 2010 r. według wieku Przedziały wiekowe (lata) do ponad 60 Ogółem ,8% 9,0% 8,7% 24,7% 19,7% 21,1% 100% struktura odwiedzin w 2010 r. według zajęcia Kategoria Ucznio -wie Rolnicy Inni zatrudnieni Studenci Pracownicy umysłowi Robotnicy Niezatrudnieni Ogółem ,1% 10,0% 36,0% 2,9% 0% 2,9% 23,1% 100% WYPOŻYCZENIA Rodzaj literatury wypożyczeń wypożyczeń Literatura piękna dla dzieci i młodzieży Literatura piękna dla dorosłych Literatura popularnonaukowa ,9% ,6% ,9% % ,2% ,4% Ogółem % % 5. Zbiory biblioteczne Stan zbiorów na dzień 31 grudnia 2010 r. to woluminów książek w tradycyjnej formie papierowej oraz 27 egz. zbiorów specjalnych. Porównywalnie zasoby Biblioteki w dniu 31 grudnia 2009 r. to woluminów książek i 22 egz. zbiorów specjalnych. 6

7 Szczegółowe dane dotyczące bieżącej sprawozdawczości liczbowej z zakresu działalności Biblioteki znajdują się w załączniku nr 1 do niniejszego sprawozdania. Wart podkreślenia jest fakt, iż mimo posiadania przez Bibliotekę nader skromnych zbiorów specjalnych (zapisanych na dyskach optycznych), w okresie dwuletnim nastąpił niemalże 300% wzrost udostępnień owych zbiorów. Jest to wynikiem ogromnej pracy bibliotekarzy Biblioteki podkowiańskiej na polu promocji książki mówionej: w 2009 r. zarejestrowano 132 wypożyczenia, a w roku 2010 już 336 udostępnień zbiorów z tej kategorii. Biblioteka udostępnia także w formie prezencyjnej oraz wypożyczeń na zewnątrz prasę codzienną oraz czasopisma społeczno-kulturalne. Największym zainteresowaniem cieszyły się, oprócz gazet, następujące czasopisma: Charaktery, Więź, Karta. Księgozbiór Biblioteki podkowiańskiej jest konstruowany zgodnie z analizą potrzeb, dokonywaną poprzez najbardziej skuteczne narzędzia badawcze i uwzględnia wyjątkową specyfikę społeczności lokalnej. Dlatego wśród publikacji oddanych do dyspozycji mieszkańców znajdują się także wydawnictwa obcojęzyczne - w językach angielskim i hiszpańskim. 6. Wypożyczenia międzybiblioteczne W odpowiedzi na zapotrzebowanie od trzech lat prowadzone są wypożyczenia międzybiblioteczne. Do dyspozycji użytkowników Biblioteki oddane są zbiory 4 bibliotek dzielnicowych m. st. Warszawy o łącznej ilości zbiorów przekraczającej milion woluminów. W 2010 r. skorzystało z tej możliwości 40, którzy wypożyczyli 247 woluminów. Oprócz udostępnianych dysków optycznych, Biblioteka podkowiańska podpisała stosowną umowę, na mocy której utworzony został punkt wypożyczeń książki mówionej wchodzącej w skład ponad 6-tysięcznych zbiorów Biblioteki Centralnej Polskiego Związku Niewidomych. Możliwość skorzystania z książek mówionych na kasecie magnetofonowej jest niezwykle ważna dla osób z dysfunkcją wzroku. Szczególnie ważny jest regulamin korzystania z tej formy wypożyczeń, pozwalający na rozszerzenie zasięgu tego typu publikacji, ponad grono osób mogących zapisać się do Biblioteki Centralnej Polskiego Związku Niewidomych. Prawo do wypożyczeń w tejże placówce mają wyłącznie osoby zarejestrowane i posiadające legitymację Polskiego Związku Niewidomych. Regulamin Biblioteki podkowiańskiej nie przewiduje takich ograniczeń. W minionym 2010 r. 7

8 wypożyczonych zostało 95 tytułów książek mówionych o objętości 1384 kaset magnetofonowych, stanowiących depozyt zbiorów BCPZN. 7. Działania edukacyjne i kulturotwórcze Różnorodność funkcji pełnionych od tysiącleci przez instytucję biblioteki doprowadziła do powstania na gruncie polskim Biblioteki Załuskich, pierwszej fundacyjnej biblioteki publicznej - założonej 1747 w Warszawie przez braci Józefa Andrzeja i Andrzeja Stanisława Załuskich. Spadkobiercami tych wielowiekowych tradycji są obecnie istniejące biblioteki publiczne, także Biblioteka podkowiańska. Podstawowymi zadaniami, jakie ma do spełnienia Miejska Biblioteka Publiczna im. Poli Gojawiczyńskiej w Podkowie Leśnej jest przygotowanie do uczestnictwa w kulturze narodowej, a przez to przybliżenie kultury ogólnoświatowej, praca u podstaw na rzecz edukacji ogółu społeczności lokalnej oraz często niezauważana, a przez to niedoceniana, działalność biblioterapeutyczna. Ta ostatnia, zważywszy na zwiększające się tempo życia i związany z tym stres, a także postępujące wyobcowanie funkcjonujących w środowisku grup społecznych i wiekowych. Rozwijane przez Bibliotekę podkowiańską usługi, jak również nowatorskie formy działalności wspierają system edukacyjny, umożliwiają doskonalenie zawodowe, pełnią rolę kulturotwórczą. 8. Formy popularyzacji książki i czytelnictwa Do systematyzacji działań tego rodzaju można zastosować podział ze względu na wiek grupy docelowej. W obszarze zainteresowania Biblioteki znajdują się: a) czytelnik dziecięcy - W marcu 2008 r. otworzył swoje podwoje Klub Pod Mądrym Smokiem. Co tydzień we wtorki i soboty w godzinach wolontariusze i bibliotekarze czytają małym mieszkańcom Podkowy Leśnej. Spotkania są przeznaczone dla dzieci do piątego roku życia., które wygodnie ułożywszy się na kolorowych matach z piankowych puzzli słuchają opowieści, które przenoszą je w bajkowy świat wyobraźni. W spotkaniach uczestniczą dzieci z rodzin podkowiańskich, dwa razy w miesiącu odwiedzają nas grupy dzieci z Przedszkola Miejskiego im. Krasnala Hałabały w Podkowie Leśnej oraz w każdy wtorek odwiedzają Bibliotekę podkowiańskie klubiki dla najmłodszych. - w październiku 2010 r. rozpoczęła działanie sekcja anglojęzyczna Klubu Pod Mądrym Smokiem. Spotkania odbywają się dwa razy w miesiącu, w drugą i czwartą sobotę 8

9 miesiąca. Działania są realizowane przy pomocy wolontariuszy. - Od października 2010 do lutego 2011 realizowany był we współpracy z Przedszkolem Miejskim im. Krasnala Hałabały w Podkowie Leśnej autorski program edukacyjny lekarza stomatologii i dietetyków pod nazwą Zdrowe zęby - piękny uśmiech, przeznaczony dla dzieci w wieku 3-6 lat. Miał on na celu wprowadzenie już w edukacji przedszkolnej skutecznego programu profilaktycznego zapobiegającego próchnicy oraz wypracowywanie u dzieci zdrowych nawyków żywieniowych. Należy podkreślić, iż projekt realizowany był w ramach wolontariatu. b) czytelnik młodzieżowy - Działania realizowane w ramach wolontariatu, mające na celu aktywizację młodzieży, należy dodać, że skuteczną. - Spotkania młodzieżowej sekcji Dyskusyjnego Klubu Książki, realizowane we współpracy ze Szkołą Samorządową im. Bohaterów Warszawy w Podkowie Leśnej. - Wakacje w mieście - we współpracy ze Związkiem Podkowian przeprowadzono warsztaty architektoniczne, będące kontynuacją projektu pod nazwą Mapping - Promocja subiektywnej mapy Podkowy Leśnej, lekcje biblioteczne, głośne czytanie, zabawy ruchowe. - Realizowane we współpracy z Fundacją Nowoczesna Polska: * projekt pod nazwą Remiksujemy bibliotekę, * konkurs na komiks będący ilustracją tekstów lektur szkolnych. c) czytelnik dorosły - Przeprowadzono 7 spotkań autorskich, w których udział brało około 70 do 100 osób: * marzec Jacek Żabicki. Leksykon Zabytków Architektury Mazowsza * kwiecień Tomasz Pruszak, Piotr Szymon Łoś. Ziemiaństwo polskie * maj 2 spotkania w ramach Ogólnopolskiego Tygodnia Bibliotek - monodram na podstawie prozy Iwana Bunina w wykonaniu Krystyny Wolańskiej i prezentacja książki Andrzeja Bobkowskiego. Tobie zapisuję Europę w wykonaniu Teatru Adekwatnego * czerwiec 2 spotkania w ramach Otwartych Ogrodów - Marek Kwiatkowski. Gawędy warszawskie i jubileusz 60-lecia MBP w Podkowie Leśnej pod nazwą Na kartach wspomnień połączony z prezentacją Czytelni Wandy Sucheckiej i kiermaszem publikacji Wydawnictwa Więź * wrzesień Beata Wróblewska. Motyl w podróży 9

10 9. Inne formy zachęcenia do wizyty w Bibliotece Wizyta w Bibliotece może być początkiem długiej przygody z książką, dlatego stosowane są nietypowe działania mające na celu zachęcenie do odwiedzin tego szczególnego miejsca na kulturalnej mapie Podkowy Leśnej. - W marcu w siedzibie Biblioteki gościł przedstawiciel grodziskiego Urzędu Skarbowego udzielając konsultacji dot. wypełniania rocznego rozliczenia podatkowego i przyjmowania druków PIT. 10. w projektach ogólnopolskich a) Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności jest partnerem Fundacji Billa i Melindy Gates w przedsięwzięciu, które ma ułatwić polskim bibliotekom publicznym dostęp do komputerów, Internetu i szkoleń. Program jest prowadzony w ramach szerszej inicjatywy Global Libraries ; w wybranych krajach Fundacja Gatesów tworzy partnerstwa w celu zapewnienia obywatelom bezpłatnego dostępu do technologii informacyjnych i komunikacyjnych poprzez sieć bibliotek publicznych. Program Rozwoju Bibliotek w Polsce jest realizowany przez utworzoną w 2008 roku przez PAFW Fundację Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego (FRSI). Program jest skierowany do bibliotek wraz z ich filiami w gminach wiejskich, wiejskomiejskich oraz w miastach do 20 tysięcy mieszkańców. Jego główny cel to pomoc bibliotekom w przeobrażaniu się w nowoczesne, wielofunkcyjne centra informacyjne, kulturalne i edukacyjne, animujące także aktywność obywatelską. O przyjęcie do programu starały się aż 2884 placówki biblioteczne z całej Polski. Do pierwszej rundy w zakwalifikowano łącznie 1865 placówek, w tym Biblioteka podkowiańska. Uczestnicy programu otrzymali w 2010 r. wsparcie merytoryczne poprzez szkolenia (m.in. warsztaty planowania pracy biblioteki zakończone opracowaniem, przez wybrane biblioteki, planu rozwoju - STRATEGII, szkolenia informatyczne i szkolenia specjalistyczne profilujące dalszy rozwój biblioteki, z uwzględnieniem potrzeb lokalnej społeczności) Dane liczbowe i informacje ogólne pochodzą noty informacyjnej Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności. 10

11 b) Dzięki udziałowi w Programie Rozwoju Bibliotek, a w wyniku konkursu projektów Biblioteka podkowiańska została zakwalifikowana do udziału w realizowanym przez Ośrodek KARTA w ramach Programu Rozwoju Bibliotek (prowadzonego przez Fundację Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego) projekcie, celem którego jest wdrożenie sieci lokalnych społecznych archiwów historycznych Cyfrowych Archiwów Tradycji Lokalnej (CATL) przy lokalnych bibliotekach, które staną się centrami aktywizującymi miejscowe społeczności do ocalania, pielęgnowania i upowszechniania historii i tradycji lokalnej. Cyfrowe Archiwa Tradycji Lokalnej to budowany przez Ośrodek Karta system sieć bibliotek, którego celem będzie ratowanie lokalnych zasobów dziedzictwa historycznego. CATL ma eksplorować te zasoby archiwalne, do których nie docierają działające centralnie instytucje pamięci (archiwa państwowe), a które przechowywane są w prywatnych domach. Interesują nas fotografie, dokumenty, ale także świadectwa (ustne relacje) opisujące wydarzenia z przeszłości. Te zasoby i doświadczenia mogą być bezpowrotnie utracone, jeżeli w porę nie zainicjuje się odpowiednich działań ratunkowych. To właśnie CATL ma być infrastrukturą tego typu aktywności. Informacje ogólne pochodzą noty informacyjnej Ośrodka Karta. c) W lipcu odbyły się dwa spotkania konsultacyjne w formie warsztatów zrealizowane w ramach Programu Rozwoju Bibliotek, do którego pierwszej edycji 2 lata temu zakwalifikowała się biblioteka podkowiańska. Były one prowadzone przez Stowarzyszenie Architektów Polskich z Oddziału Warszawskiego. Efektem dwudniowej pracy Przedstawiciela SARP Czytelników, Mieszkańców i Pracowników Biblioteki jest, częściowo zrealizowana dzięki projektowi Biblioteka źródłem iluminacji, wizja (modernizacji) Biblioteki w ramach istniejącego budynku. Opracowana koncepcja w postaci Karty Konsultacji Architektonicznej była prezentowana na stronie internetowej biblioteki a projekty są dostępne w wersji papierowej w Bibliotece. d) Projekt pod nazwą "Biblioteka źródłem iluminacji"przygotowany przez Bibliotekę podkowiańską, został wybrany do realizacji w ramach pierwszego naboru do programu Infrastruktura bibliotek w 2010 r., ogłoszonego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wszystkie założone prace remontowe, w tym zadanie główne - wymiana instalacji elektrycznej i oświetlenia w budynku Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Poli Gojawiczyńskiej w Podkowie Leśnej zostały zrealizowane. 11

12 11. Inne rodzaje promocji działalności Biblioteki Jedną z bardzo efektywnych form promocji aktywności Biblioteki podkowiańskiej na bieżąco aktualizowana jest strona internetowa której funkcjonowanie prezentowane jest w formie statystyki stanowiącej załącznik nr 2 do niniejszego sprawozdania z działalności Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Poli Gojawiczyńskiej w Podkowie Leśnej w 2010 roku. Dorota Skotnicka Dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Poli Gojawiczyńskiej 12