PORADNIK RATOWNIKA FACC

Transkrypt

1 ISBN Niniejsza autorska publikacja została zatwierdzona przez First Aid Certification Centre of London, jako obowiązkowy materiał dydaktyczny do nauki pierwszej pomocy na szkoleniach i kursach prowadzonych w języku polskim w systemie First Aid Certification Centre of London. Wszyscy instruktorzy First Aid Certification Centre of London, którzy prowadzą szkolenia lub kursy w systemie edukacyjnym FACC w języku polskim, mają obowiązek udostępnid ten podręcznik kursantowi. Podręcznik jest chroniony prawami autorskimi w Polsce i innych krajach Unii Europejskiej. Właścicielem praw autorskich jest First Aid Certification Centre of London oraz PRECURSOR Instytut Promocji Ratownictwa w Raciborzu. Wszelkie udostępnianie, kopiowanie, cytowanie, przekazywanie, utrwalanie w jakichkolwiek formach przekazu jest zabronione bez zgody wydawcy i autora.

2 2 WSTĘP W każdej minucie, w dowolnym zakątku świata jakaś osoba wzywa pomocy lub jej potrzebuje. Człowiek, który znalazł się w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia ma nadzieję, że pomoc przybędzie szybko, a ewentualni świadkowie zdarzenia powiadomią profesjonalne służby medyczne oraz udzielą podstawowej pomocy. Zanim do poszkodowanego przybędzie profesjonalna pomoc medyczna (karetka pogotowania) miną cenne minuty. Czas ten może zaważyć na życiu lub zdrowiu osoby znajdującej się w stanie zagrożenia życia. Może to właśnie TY będziesz tą osobą, która udzielając pierwszej pomocy, pomoże poszkodowanemu i zwiększy jej szansę na przeżycie. Czy wiesz, że: jedną z głównych przyczyn zgonów na świecie jest choroba niedokrwienna; około 60% zgonów jest wynikiem nagłego zatrzymania krążenia; osoba nieprzytomna i nieoddychająca ma większe szanse na przeżycie, jeśli świadkowie zdarzenia podejmą działania ratownicze (RKO), zanim przyjedzie pogotowie; zanim do poszkodowanego przyjedzie profesjonalny zespół ratowniczy mijają cenne minuty; jeśli rozpoczniesz akcję ratowniczą będąc świadkiem zdarzenia, gdzie wśród poszkodowanych znajdzie się osoba nieprzytomna i nieoddychająca, to możesz uratować czyjeś życie. Osoby nieznające zasad udzielania pierwszej pomocy bardzo często czują się bezradne w sytuacji, gdy ktoś w ich otoczeniu nagle ulega wypadkowi. Wiele osób, które nigdy nie uczestniczyły w szkoleniach pierwszej pomocy, uważa, że czynności jakie wykonuje ratownik pierwszego kontaktu (ratownik przedmedyczny) są skomplikowane i bardzo trudne. Nic bardziej mylnego. Każda osoba, po stosunkowo krótkim kursie lub szkoleniu, może skutecznie udzielić pierwszej pomocy poszkodowanemu. Kursy i szkolenia, prowadzone przez wiele wiodących instytucji szkolących ratowników pierwszego kontaktu (m.in. przez First Aid Certification Centre of London), są tak opracowane, że pozwalają na szybkie nauczenie zasad udzielania pomocy poszkodowanemu w prosty i przyjazny dla kursanta sposób. Naucz się udzielania pierwszej pomocy z zachowaniem swojego bezpieczeństwa, bo może to od Ciebie będzie zależeć czyjeś życie lub zdrowie.

3 3 JAK KORZYSTAĆ Z PORADNIKA? Niniejszy poradnik jest obowiązkowym materiałem edukacyjnym na kursach i szkoleniach ratowniczych prowadzonych w języku polskim w systemie First Aid Certification Centre of London. Poradnik uzupełniono o powszechnie uznane w Polsce treści nauczania w zakresie pierwszej pomocy zawartych w dostępnych publikacjach naukowych. Poradnik podzielić można na kilka części. Pierwszą tworzą ogólne informacje dotyczące ratownictwa przedmedycznego, resuscytacji krążeniowo-oddechowej oraz samej organizacji First Aid Certification Centre of London. Drugą część stanowią algorytmy postępowania w konkretnych przypadkach, czyli poszczególne czynności wykonywane przez ratownika pierwszego kontaktu podczas udzielania pierwszej pomocy. W tej części dowiesz się, jak należy udzielać pomocy w przypadku, gdy osoba poszkodowana jest nieoddychająca, tylko nieprzytomna lub ma obrażenia, które nie zagrażają bezpośrednio jej życiu. Ostatnia część to pytania kontrolne oraz wyjaśnienia znaczeń terminów użytych w niniejszym poradniku. Po przeczytaniu tej publikacji możesz rozpocząć trening praktyczny. Twój instruktor lub nauczyciel przeprowadzi dla Ciebie kurs lub szkolenie z zakresu pierwszej pomocy. ŁAŃCUCH PRZEŻYCIA Zanim jednak rozpoczniesz naukę pierwszej pomocy, zapoznaj się z łańcuchem przeżycia. Łańcuch przeżycia do sekwencja czynności, dzięki którym osoba poszkodowana ma szansę powrócić do całkowitego zdrowia. Sprawdzenie bezpieczeństwa oraz stanu poszkodowanego, wczesne powiadomienie służb ratowniczych 1

4 4 Wczesne rozpoczęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej. 2 Wczesne rozpoczęcie defibrylacji za pomocą AED. 3 Profesjonalna pomoc medyczna i opieka poresuscytacyjna. 4 Jak można dostrzec na ilustracji, pierwsze dwa ogniwa łańcucha przeżycia dotyczą ratownika pierwszego kontaktu. Ratownik świadek zdarzenia potrafiący w prawidłowo sposób przeprowadzić akcję ratunkową jest zatem kluczowym elementem łańcucha. Od niego zależy, czy osoba poszkodowana ma szansę na zachowanie swojego życia i zdrowia. Warto jest zatem podjąć wyzwanie i przejść z wynikiem pozytywnym kurs lub szkolenie z pierwszej pomocy. Warto również zachęcać do tego inne osoby. Pamiętajmy, że może zdarzyć się sytuacja, w której nasza znajomość podstawowych algorytmów postępowania, uratuje komuś życie.

5 5 KRÓTKA HISTORIA RESUSCYTACJI Jednym z największych dobrodziejstw w historii medycyny ratunkowej było wprowadzenie czynności ratunkowych, które obecnie nazywamy RESUSCYTACJĄ KRĄŻENIOWO ODDECHOWĄ. Czynności te umożliwiają zwiększenie szans na przeżycie osoby, która jest nieprzytomna i nieoddychająca. Słowo resuscytacja pochodzi z języka łacińskiego resuscitare lub risuscitare, które tłumaczy się na język polski jako: wskrzesić; zmartwychwstać. Kolejnym bardzo ważnym słowem w zakresie podejmowanych czynności ratowniczych wobec osób nieprzytomnych i jednocześnie nieoddychających jest słowo REANIMACJA (łac. reanimatio). Termin ten oznacza przywrócenie do życia osoby będącej w stanie śmierci klinicznej przez odpowiednie zabiegi, których efektem jest wznowienie funkcji życiowych, przede wszystkim pracy serca, oraz odzyskanie świadomości. 1 W języku potocznym RESUSCYTACJA i REANIMACJA używane są jako synonimy. Niemniej w zakresie ratownictwa pierwszego kontaktu należy powyższe określenia rozumieć inaczej. Możemy mówić o stanie RESUSCYTACJI, czyli takich działaniach, które przywracają krążenie, oddychanie lub tylko krążenie. Natomiast stan REANIMACJI powoduje przywrócenie objawów życia danej osoby oraz powrót świadomości poszkodowanego. Obecnie dostępne procedury ratownicze, które z powodzeniem stosują wszystkie osoby przeszkolone w zakresie pierwszej pomocy oraz profesjonalne służby medyczne, są modyfikowane i udoskonalane od połowy XX wieku. W roku 1958 Peter Safar wprowadził metody sztucznej wentylacji w przypadku zatrzymania krążenia. Od tego czasu największe autorytety starają się udoskonalić zasady postępowania ratowniczego w przypadkach zatrzymania krążenia. Najważniejszym dylematem pozostaje od wielu lat ratowanie ośrodkowego układu nerwowego, a przede wszystkim podjęcie takich działań ratowniczych, które będą umożliwiały dotlenienie kory mózgowej. Naukowcy zajmujący się medycyną ratowniczą we wszystkich krajach świata starają się wypracować metody ratowania życia, które będą wystarczająco proste, aby każda osoba mogła skutecznie udzielić pomocy nieoddychającej osobie. Między innymi w tym celu prowadzi swoje działania organizacja ILCOR (International Liaison Committee on Resuscitation), którą

6 6 powołano w 1993 roku. Jest to Międzynarodowy Komitet Doradczy ds. Resuscytacji, którego celem jest m.in. gromadzenie danych i ocena tych danych, które obejmują kwestie dotyczące RESUSCYTACJI KRĄŻENIOWO ODDECHOWEJ. W 2003 roku ILCOR powołało sześć specjalistycznych zespołów do spraw: podstawowych zabiegów w zakresie resuscytacji; zaawansowanych zabiegów w zakresie resuscytacji; ostrych zespołów wieńcowych; zaawansowanych zabiegów resuscytacyjnych prowadzonych wobec dzieci; zaawansowanych zabiegów resuscytacyjnych prowadzonych wobec niemowląt; wspólny zespół obejmujący wszystkie powyższe specjalności i określający zasady edukacji w powyższych zakresach. Z ILCOR współpracuje wiele organizacji i instytucji z różnych krajów świata, gdyż działania obejmujące pierwszą pomoc w stanach nagłych, są uznawane za priorytetowe we wszystkich niemal państwach. Wiele organizacji międzynarodowych, regionalnych lub krajowych stosuje standardy ILCOR, ponieważ opierają się one na wieloletnich badaniach i uwzględniają różnice geograficzne, ekonomiczne, systemowe oraz dostęp do sprzętu medycznego i profesjonalnych służb medycznych w różnych regionach. Naturalnie mogą wystąpić nieznaczne różnice w zakresie stosowania danych algorytmów ratowniczych w poszczególnych państwach czy organizacjach. Niewielkie odmienności można zaobserwować w takich organizacjach, jak: Europejską Radą Resuscytacji (ERC); Emergnecy First Response (EFR); First Aid Certification Centre (FACC); Amerykańskim Towarzystwem Kardiologicznym (AHA); i innymi organizacjami, które korzystają z dobrodziejstwa naukowego ILCOR. Jednakże nie są to jakieś znaczące zmiany, które mogą zaważyć na jakości i skuteczności udzielanej pomocy poszkodowanym. Należy pamiętać, że jakakolwiek pomoc udzielona osobie będącej w zagrożeniu życia lub zdrowia jest lepsza niż bezczynność. INFORMACJE O FIRST AID CERTIFICATION CENTRE OF LONDON First Aid Certification Centre of London jest instytucją edukacyjną specjalizującą się w tworzeniu materiałów dydaktycznych do nauki pierwszej pomocy oraz zajmuje się

7 7 kształceniem Ratowników Pierwszego Kontaktu (Ratowników Przedmedycznych), Instruktorów Pierwszej Pomocy, Trenerów Pierwszej Pomocy oraz Egzaminatorów Pierwszej Pomocy. First Aid Certyfication Centre of London to międzynarodowa instytucja zajmująca się przede wszystkim kształceniem w zakresie ratownictwa pierwszego kontaktu oraz promowaniem wiedzy i umiejętności w tym zakresie, włączając w to szkolenie promotorów międzynarodowego systemu In Case of Emergency I.C.E. Wychodząc naprzeciw stale rosnącemu zainteresowaniu wiedzą obejmującą ratownictwo pierwszego kontaktu oraz wzrastającej świadomości społecznej, iż wiedza ta i umiejętności z niej płynące, są ważne i przydatne w codziennym życiu każdego niemal człowieka, specjaliści First Aid Certyfication Centre opracowali standardy udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej (w oparciu o standardy ILCOR) oraz kształcenia w tym zakresie na wszystkich poziomach edukacyjnych. 2 Cel główny szkoleń i kursów, czyli gotowość do udzielenia pierwszej pomocy i dodatkowej pomocy poszkodowanym oraz sposób jej udzielenia, w sensie kolejności wykonywania poszczególnych czynności, nie różni się od innych instytucji zajmujących się kształceniem ratowników, instruktorów czy trenerów pierwszej pomocy przedmedycznej. 3 Opracowania naszych ekspertów, dotyczące stricte zasad ratownictwa oraz algorytmów, oparte są na wytycznych Basic Life Support (BLS) Working Group w International Liason Committee on Resuscitation (ILCOR). ILCOR jest reprezentantem najważniejszych światowych organizacji zajmujących się resuscytacją i ma za zadanie ujednolicenie zasad udzielania pierwszej pomocy na całym świecie. 4 Treść programu First Aid Certyfication Centre odnoszącego się do ratownictwa pierwszego kontaktu została oparta o materiały źródłowe z Międzynarodowego Porozumienia w sprawie Wytycznych Resuscytacji z Rekomendacjami Postępowania, Resuscitation; Vol. 67 (2005) First Aid Certification Centre z siedzibą w Londynie, jest instytucją specjalizująca się w: certyfikacji absolwentów kursów i szkoleń szeroko rozumianej opieki nad poszkodowanymi, w tym kursów i szkoleń w zakresie resuscytacji, pierwszej i dodatkowej pomocy; certyfikacji absolwentów kursów i szkoleń, organizowanych w akredytowanych przez First Aid Certification Centre of London, ośrodkach edukacyjnych; przeprowadzaniu audytu poziomu kształcenia w firmach edukacyjnych, placówkach i instytucjach zajmujących się prowadzeniem kursów i szkoleń w zakresie szeroko

8 8 rozumianej opieki nad poszkodowanymi, w tym kursów i szkoleń w zakresie pierwszej i dodatkowej pomocy poszkodowanym oraz kursów i szkoleń w zakresie resuscytacji; opiniowaniu projektów edukacyjnych w zakresie pierwszej pomocy; udzielaniu licencji dla firm, placówek i instytucji szkoleniowych, które chcą korzystać z międzynarodowych programów nauczania dotyczących pierwszej i dodatkowej pomocy w systemie First Aid Certification Centre; przyznawaniu akredytacji First Aid Certification Centre, instytucjom edukacyjnym, po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku i spełnieniu wymagań określonych przez First Aid Certification Centre; przeprowadzaniu certyfikacji wykładowców pierwszej i dodatkowej pomocy poszkodowanym oraz resuscytacji na potrzeby europejskiego rynku pracy w systemie First Aid Certification Centre. W imieniu First Aid Certification Centre kursy na terenie krajów europejskich prowadzą akredytowani przez First Aid Certification Centre instruktorzy. First Aid Certification Centre jest zarejestrowana na terytorium Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (The United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland) z prawem prowadzenia swojej działalności we wszystkich krajach Unii Europejskiej, a siedziba władz First Aid Certification Centre znajduje się w Londynie. W Polsce od 2008 roku prowadzi swoją działalność Krajowy Ośrodek Kształcenia FACC of London, zajmujący się koordynacją działań edukacyjnych First Aid Certification Centre na terytorium RP. RATOWNICTWO I PIERWSZA POMOC Obecne przyzwyczajenia żywieniowe, stres, system pracy, palenie papierosów, narkotyki, alkohol oraz niewłaściwy tryb życia i nieprawidłowa organizacja życia, powodują różne zaburzenia, które mogą doprowadzić do choroby niedokrwiennej serca, która jest główną przyczyną zgonów na całym świecie. Nagłe Zatrzymanie Krążenia (NZK) jest podstawową przyczyną zgonów w 60% u osób z chorobą wieńcową. Każdy RATOWNIK (osoba przeszkolona w zakresie pierwszej pomocy), musi mieć świadomość, że jej głównym celem jest podtrzymywanie funkcji życiowych poszkodowanego. Oznacza to, że RATOWNIK w przypadku podejmowania czynności ratowniczych wobec

9 9 osoby nieprzytomnej i jednocześnie nieoddychającej powinien prowadzić akcję ratowniczą (RKO), do czasu gdy: sam nie opadnie z sił w czasie wykonywanych czynności ratowniczych; osoba poszkodowana nie rozpocznie samodzielnego oddychania; służby ratownicze nie przejmą opieki nad poszkodowanym. Mając na uwadze aspekty etyczne, uznaje się, że każdy człowiek powinien nieść pomoc drugiemu człowiekowi, który takowej pomocy potrzebuje. Niestety wielu ludzi nie udziela pomocy poszkodowanym. Dlaczego tak się dzieje? Istnieje wiele powodów, dla których osoby, widząc poszkodowanego, nie udzielają mu pomocy. Do najczęściej wymienianych przyczyn nieudzielania pomocy poszkodowanym przez świadków zdarzenia zalicza się: brak wiedzy i umiejętności w zakresie udzielania pomocy poszkodowanym; obawa przed zakażeniem się wirusem HIV lub innymi chorobami; obawa przed zrobieniem czegoś źle (np. przyczynienia się do rzekomego pogorszenia stanu poszkodowanego); strach. Brak wiedzy i umiejętności w zakresie udzielania pierwszej pomocy można bardzo szybko zmienić w profesjonalizm, jeśli tylko ukończy się dobrze zorganizowany i poprowadzony kurs lub szkolenie w tym zakresie. Wiele osób nie podejmuje działań ratowniczych z obawy przed zakażeniem wirusem HIV lub innymi chorobami przenoszonymi drogą kropelkową, przez krew lub inne wydzieliny organiczne. Warto jest zawsze nosić przy sobie rękawiczki ochronne (lateksowe, winylowe lub inne) oraz maseczkę do sztucznego oddychania. Można zakupić gotowe pakiety w kształcie breloczków do kluczy, mini apteczek, pakietów bezpieczeństwa osobistego. Nawet jeśli nie ma się przy sobie środków ochrony osobistej, to należy powiadomić służby ratownicze, że dana osoba potrzebuje pomocy i podjąć te działania ratownicze, które nie będą narażały zdrowia lub życia ratownika. Niektóre osoby obawiają się podejmowania działań ratowniczych ze strachu przed zrobieniem czegoś źle. Warto podkreślić, że osoba, która jest nieprzytomna i nie oddycha, znajduje się w sytuacji najgorszej z możliwych. Z każdą minutą bezczynności zmniejszają się jej szanse na przeżycie. Jeśli nikt nie podejmie akcji ratowniczej (nie rozpocznie RKO), to po kilku minutach nastąpią nieodwracalne zmiany w mózgu. Czas jest

10 10 bardzo ważnym elementem w ratownictwie, a świadkowie zdarzenia, którzy rozpoczną resuscytację, są kluczowymi osobami w systemie ratownictwa. Należy pamiętać, że lepsze jest udzielanie jakiejkolwiek pomocy poszkodowanemu niż tylko obserwowanie i czekanie na przyjazd karetki. Kto jest Ratownikiem Pierwszego Kontaktu i Ratownikiem po ukończonym kursie państwowym w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy? Ratownikiem Pierwszego Kontaktu jest każda osoba, która podejmuje działania ratownicze wobec osób, których życie lub zdrowie jest zagrożone, bez względu na to, czy posiada stosowne certyfikaty, zaświadczenia ukończenia szkoleń lub kursów pierwszej pomocy. W wielu krajach świata można uzyskać status RATOWNIKA PIERWSZEGO KONTAKTU organizacji lub instytucji, w której ukończyło się stosowny kurs, np. status ten otrzymują osoby po ukończeniu kursu: Emergency First Response (w Unii Europejskiej i innych krajach na świecie); First Aid Responder FACC (w Unii Europejskiej); pierwszej pomocy innych organizacji lub instytucji (w danych państwach). Natomiast kwalifikacje RATOWNIKA w Polsce uzyskują osoby, które ukończyły państwowy kurs kwalifikowanej pierwszej pomocy. Absolwent kursu kwalifikowanej pierwszej pomocy posiada nieco wyższe kompetencje niż ratownik pierwszego kontaktu. Niemniej oba typy kursów bazują na tych samych wytycznych i pierwsza pomoc niesiona osobom potrzebującym przez ratowników i ratowników pierwszego kontaktu może być tak samo skuteczna. Kto może udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym? Może to wydać się dziwne, ale pierwszej pomocy poszkodowanemu może i powinien udzielać każdy człowiek, który jest w pobliżu. Oznacza to, że każda osoba, która znajduje się blisko osoby poszkodowanej powinna, a w niektórych krajach (np. takich jak Polska) musi udzielić pomocy poszkodowanemu zgodnie z zakresem swojego wyszkolenia. Bardzo często oznacza to, że osoba tylko dzwoni na telefon alarmowy. Ważne jest jednak, aby każda osoba potrafiła udzielić podstawowej pomocy osobie, która potrzebuje pomocy zanim przyjedzie karetka. W wielu krajach istnieje obowiązek ukończenia pełnego kursu pierwszej pomocy, zanim podejmie się pracę na danym stanowisku lub zanim uzyska prawo kierowania pojazdami.

11 11 ZALECANY W EUROPIE ALGORYTM BLS CZYLI PODSTAWOWE ZABIEGI RESUSCYTACYJNE U DOROSŁYCH Z NIEPRAWIDŁOWYM ODDECHEM LUB NIEODDYCHAJĄCYCH Gdy zobaczysz poszkodowanego, to najpierw sprawdź bezpieczeństwo. ZATRZYMAJ SIĘ! SPRAWDŹ BEZPIECZEŃSTWO; ZAŁÓŻ POSIADANE ŚRODKI OCHRONY OSOBISTEJ. POMYŚL! PRZYPOMNIEJ SOBIE TO, CZEGO NAUCZYŁEŚ SIĘ NA KURSIE LUB SZKOLENIU PIERWSZEJ POMOCY; WYOBRAŹ SOBIE WSZYSTKIE KOLEJNE KROKI UDZIELANIA POMOCY POSZKODOWANEMU. DZIAŁAJ! JEŚLI PODEJŚCIE DO POSZKODOWANEGO JEST BEZPIECZNE, TO PODEJDŹ DO OSOBY POTRZEBUJĄCEJ POMOCY OD STRONY NÓG; SPRAWDŹ CZY OSOBA REAGUJE. PRZYKLĘKNIJ PRZY OSOBIE POSZKODOWANEJ POWIEDZ NA GŁOS: HALO! SŁYSZYSZ MNIE? CZY COŚ SIĘ STAŁO? SWOIMI RĘKAMI POTRZĄŚNIJ ZA RAMIONA POSZKODOWANEGO WYGŁASZĄJĄC REGUŁĘ ZGODNĄ Z ZASADAMI PRAWA DOBREGO SAMARYTANINA : MAM NA IMIĘ (TWOJE IMIĘ), CZY MOGĘ CI POMÓC? W NIEKTÓRYCH KRAJACH EUROPEJSKICH I RÓŻNYCH KRAJACH ŚWIATA OBOWIĄZUJĄ SPECJALNE PRZEPISY PRAWNE, KTÓRE WYMAGAJĄ UZYSKANIA ZGODY OSOBY POSZKODOWANEJ NA UDZIELANIE POMOCY. W TAKICH PRZYPADKACH WYMAGANE JEST WYGŁOSZENIE DO POSZKODOWANGO SPECJALNEJ REGUŁY ZGODNEJ Z ZASADAMI PRAWA DOBREGO SAMARYTANINA, KTÓRA BRZMI: HALO, SŁYSZYSZ MNIE! MAN NA IMIĘ (TWOJE IMIĘ), JESTEM (RATOWNIKIEM, OSOBĄ PRZESZKOLONA W ZAKRESIE PIERWSZEJ POMOCY ITD ), CZY MOGĘ CI POMÓC?

12 12 Podchodząc do poszkodowanego sprawdź bezpieczeństwo i powiedz: Halo! Czy coś się stało? Jeśli poszkodowany nie reaguje, to przyklęknij przy poszkodowanym i delikatnie potrząśnij za jego ramiona, wypowiadając regułę ratownika zgodną z zasadami Prawa Dobrego Samarytanina. Mam na imię (Twoje imię) i jestem ratownikiem. Czy mogę ci pomóc? Poniżej przedstawiono czynności ratownicze podejmowane przez jednego ratownika (osobę przeszkoloną w zakresie pierwszej pomocy) wobec osoby nieprzytomnej i nieoddychającej.

13 13 NIE REAGUJE ZAWOŁAJ O POMOC UDROŻNIJ DROGI ODECHOWE BRAK PRAWIDŁOWEGO ODDECHU ZADZWOO 999 LUB 112 ROZPOCZNIJ RKO 30 UCIŚNIĘD KLATKI PIERSIOWEJ 2 ODDECHY RATOWNICZE PROWADŹ RKO 30 : 2 Jeśli stwierdzisz, ze osoba poszkodowana nie reaguje, to zawołaj o pomoc, gdyż może w pobliżu znajdzie się osoba, która będzie gotowa wesprzed cię w prowadzonej akcji ratowniczej. Jeśli na miejscu znajdują się świadkowie zdarzenia, to wyznacz jedną osobę wskazując na nią palcem i głośną wydając polecenie Pani/Pan tu zastanie, bo będzie mi Pani/Pan potrzebny(a). Osoba ta może byd nam potrzebna do np.: pokierowania ruchem pojazdów, doprowadzenia karetki pogotowia w miejsce, gdzie znajduje się poszkodowany lub powiadomienia służb ratowniczych, jeśli Ty, jako ratownik, nie posiadasz telefonu. Potem udrożnij drogi oddechowe poszkodowanego. Metodą widzę, słyszę, czuję staraj się ustalid, czy poszkodowany oddycha. Sprawdzaj oddech poszkodowanego przez 10 sekund. Jeśli poszkodowany nie oddycha natychmiast wezwij profesjonalne służby medyczne (jeśli nie masz telefonu, a na miejscu znajdują się świadkowie zdarzenia, to wydaj polecenie wyznaczonej wcześniej osobie, aby zadzwoniła na pogotowie lub jeśli nie ma telefonu, aby udała się do najbliższego telefonu i wezwała profesjonalne służby medyczne dzwoniąc pod numer 999 lub numer alarmowy 112). Po wezwaniu profesjonalnych służb medycznych rozpocznij RKO, tj. 30 uciśnięd klatki piersiowej i 2 oddechy ratownicze. Czynności te (30 uciśnięd klatki piersiowe i 2 oddechy ratownicze) należy wykonywad do momentu, aż służby ratownicze nie przejmą poszkodowanego lub gdy poszkodowany nie rozpocznie oddychad samodzielnie albo do czasu, gdy nie opadniesz z sił i nie będziesz mógł prowadzid dalej czynności ratowniczych. UŻYWANIE BARIER OCHRONNYCH WSZYSTKIE WIODĄCE ORGANIZACJE ZAJMUJĄCE SIĘ NAUCZANIEM PIERWSZEJ POMOCY ZALECAJĄ, ABY OSOBY UDZIELAJĄCE POMOCY POSZKODOWANYM UŻYWAŁY WSZELKICH DOSTĘPNYCH ŚRODKÓW OCHRONY OSOBISTEJ: RĘKAWICZEK; MASECZKI DO WYKONANIA SZTUCZNYCH ODDECHÓW RATOWNICZYCH; OKULARÓW OCHRONNYCH. PAMIĘTAJ! ŻYCIE I ZDROWIE RATOWNIKA JEST TAK SAMO WAŻNE JAK ŻYCIE POSZKODOWANEGO!

14 14 SZCZEGÓŁOWE ZASADY UDZIELANIA PIERWSZEJ POMOCY OSOBIE DOROSŁEJ, KTÓRA JEST NIEPRZYTOMNA I NIEODDYCHAJĄCA. BEZPIECZEOSTWO Kiedy zobaczysz osobę poszkodowaną, to najpierw zatrzymaj się. Sprawdź bezpieczeństwo: swoje; poszkodowanego; świadków zdarzenia. Pamiętaj, że Twoje bezpieczeństwo, życie i zdrowie jest tak samo ważne jak życie i zdrowie poszkodowanego. Jeśli chcesz być skutecznym ratownikiem, to zawsze musisz dokładnie planować wszystkie czynności, ograniczając maksymalnie własne ryzyko utraty życia lub zdrowia. Pamiętaj, że martwy lub ranny ratownik przestaje być ratownikiem, a staje się kolejnym poszkodowanym. Zanim podejdziesz do poszkodowanego musisz ocenić ryzyko podejmowanej przez Ciebie akcji ratowniczej. Jeśli uznasz, że Twoje podejście do poszkodowanego jest bezpieczne, to uczyń to zachowując bezpieczną odległość. Nie wiesz jakie są intencje osoby leżącej. Może jest to pijana i agresywna osoba. Może jest to osoba znajdująca się pod wpływem narkotyków lub innych środków odurzających. Pamiętaj o własnym bezpieczeństwie. Załóż posiadane bariery ochronne (rękawiczki i inne posiadane bariery ochronne) i powiedz: HALO! CZY PAN/PANI MNIE SŁYSZY? CZY COŚ SIĘ STAŁO? Jeśli osoba poszkodowana nie odzywa się, to sprawdź przytomność poszkodowanego.

15 15 UŻYJ DOSTĘPNE BARIERY OCHRONNE I PODEJDŹ DO POSZKODOWANEGO TWÓJ INSTRUKTOR NAUCZY CIĘ, JAK ZAKŁADAĆ I ZDEJMOWAĆ BARIERY OCHRONNE SPRAWDŹ PRZYTOMNOŚD POSZKODOWANEGO Uklęknij przy poszkodowanym i obejmij jego ramiona swoimi rękami. Potrząśnij delikatnie ramionami poszkodowanego, wygłaszając regułę zgodną z zasadami Prawa Dobrego Samarytanina : HALO! NAZYWAM SIĘ (TWOJE IMIĘ I NAZWISKO) I JESTEM RATOWNIKIEM) 5,CZY MOGĘ CI POMÓC? Jeśli poszkodowany nie reaguje na wygłaszane przez Ciebie komunikaty słowne i potrząsanie poszkodowanym, uznajemy że poszkodowany jest nieprzytomny. SPRAWDŹ BEZPIECZEŃSTWO! ZAŁÓŻ BARIERY OCHRONNE! PODEJDŹ OSTROŻNIE DO POSZKODOWANEGO! ZAWOŁAJ! HALO! SŁYSZYSZ MNIE (PAN/PANI)? CZY COŚ SIĘ STAŁO? NACHYL SIĘ NAD POSZKODOWANYM I OBEJMIJ SWOIMI DŁOŃMI RAMIONA POSZKODOWANWGO WYPOWIADAJĄC REGUŁĘ ZGODNĄ Z PRAWEM DOBREGO SAMARYTANINA : NAZYWAM SIĘ (TWOJE IMIĘ I NAZWISKO) I JESTEM RATOWNIKIEM, CZY MOGĘ CI (PANI/PANU) POMÓC?

16 16 PAMIĘTAJ, ŻE TWOJE BEZPIECZEŃSTWO JEST TAK SAMO WAŻNE JAK ŻYCIE I ZDROWIE POSZKODOWANWGO. JEŚLI JAKIEKOLWIEK CZYNNIKI BĘDĄ ZAGRAŻAŁY TWOJEMU ŻYCIU LUB ZDROWIU, TO OGRANICZ SIĘ DO POWIADOMIENIA PROFESJONALNYCH SŁUŻB MEDYCZNYCH. OPISZ DOKŁADNIE CO SIĘ WIDZISZ, JAKIE WYSTĘPUJĄ ZAGROŻENIA I OKREŚL, CZY POWINNA SIĘ POJAWIĆ STRAŻ POŻARNA LUB INNE DODATKOWE SŁUŻBY (NP. POGOTOWIE GAZOWE, ENERGETYCZNE, WYSPECJALIZOWANE JEDNOSTKI ZAJMUJĄCE SIĘ SKAŻENIAMI CHEMICZNYMI, ITP.). ZAWOŁAJ O POMOC Jeśli jesteś sam na miejscu zdarzenia, to wołaj głośno! RATUNKU, POMOCY!!! Może ktoś usłyszy Twoje wołanie i przybędzie na miejsce zdarzenia, aby Ci pomóc. Jeśli na miejscu zdarzenia znajdują się inne osoby, to wyznacz jedną osobę, która będzie Ci asystowała i pomagała. W takim przypadku zwróć się bezpośrednio do tej osoby mówiąc:

17 17 Jak ma Pan/Pani na imię? Osoba wskazana wśród kilku osób poda swoje imię, gdyż będzie zaskoczona Twoim zapytaniem. Kiedy wskazana osoba wypowie swoje imię, to powiedz: Proszę tu zostać, będzie mi Pan/Pani potrzebny(a)! Osoba ta nie musi być przeszkolona w zakresie pierwszej pomocy. Wybieraj jednak taką osobę, która według Ciebie jest najbardziej opanowana. Osoba, którą wyznaczyłeś(łaś) do pomocy, będzie wspierała Cię w dalszych czynnościach. Może nie posiadasz telefonu komórkowego, a ta osoba będzie posiadała taki telefon. Może będziesz udzielać pomocy w miejscu, gdzie działają urządzenia blokujące sygnał telefonii komórkowej (niektóre supermarkety) itp. Taka osoba, mimo, że nie posiada umiejętności ratowniczych, może pomóc wezwać profesjonalne służby ratownicze lub możesz ją wysłać, aby znalazła telefon i zadzwoniła na pogotowie, może także wyjść na drogę, aby pokierować jadącą karetkę pogotowia w miejsce, gdzie znajduje się poszkodowany. Świadkowie zdarzenia mogą być pomocni w czasie, gdy będziesz udzielać pomocy poszkodowanemu. Mogą oni wykonywać bardzo ważne czynności, które ułatwią udzielanie pomocy i zmniejszą czas dotarcia do poszkodowanego profesjonalnej pomocy. UDROŻNIJ DROGI ODDECHOWE Zanim rozpoczniesz sprawdzenie oddechu poszkodowanego (czy poszkodowany oddycha), musisz udrożnić drogi oddechowe osoby poszkodowanej. W tym celu jedną dłoń (bliższą głowy poszkodowanego) ułóż na czole poszkodowanego. Dwa palce (palec wskazujący i środkowy) ułóż na żuchwie poszkodowanego (pod brodą). Po wykonaniu tych czynności odchyl głowę poszkodowanego naciskając czoło poszkodowanego i popychając głowę poszkodowanego do tyłu (tak, jak to pokazano na poniższych zdjęciach).

18 18 Osoby przeszkolone w zakresie pierwszej pomocy i Ratownicy Pierwszego Kontaktu, wyszkoleni na podstawowym kursie lub szkoleniu pierwszej pomocy w ramach danej organizacji, stosują jedną (wyżej pokazaną) metodę udrożnienia dróg oddechowych. UWAGA! Osoby przeszkolone na kurach zaawansowanej pierwszej pomocy lub kursach nadających państwowy status RATOWNIKA (KPP w Polsce 6 ), w przypadku podejrzenia urazu kręgosłupa u poszkodowanego, udrażniają drogi oddechowe danej osoby za pomocą wysunięcia żuchwy. SPRAWDŹ ODDECH POSZKODOWANEGO Sprawdź, czy poszkodowany oddycha. Po prawidłowo wykonanym udrożnieniu dróg oddechowych, przybliż swój policzek do ust i nosa poszkodowanego. Kątem oka patrz w kierunku klatki piersiowej. Przez 10 sekund staraj się: wyczuć podmuch oddechu na swoim policzku; usłyszeć oddech poszkodowanego; zauważyć unoszenie się i opadanie klatki piersiowej. Jeśli w czasie 10 sekund poszkodowany nie wykona minimum dwóch prawidłowych oddechów lub wykona oddechy nieprawidłowe, to uznajemy, że poszkodowany nie oddycha. UWAGA! NIE POMYL PRAWIDŁOWYCH ODDECHÓW Z ODDECHEM AGONALNYM! ZADZWOO POD NUMER 999 LUB 112 Kiedy po 10 sekundach stwierdzisz, że poszkodowany nie oddycha lub jego oddech jest nieprawidłowy, natychmiast zadzwoń pod numer 999 lub 112, aby wezwać profesjonalne służby ratownicze. Jeśli masz przy sobie telefon, to zadzwoń sam na jeden z wyżej podanych numerów alarmowych wzywając pomoc. Jeśli nie masz telefonu, ale w pobliżu znajduje się osoba, która telefon posiada, to poproś ją, aby zadzwoniła pod numer alarmowy i wezwała profesjonalne

19 19 służby medyczne. Jeśli nie masz telefonu i nie ma nikogo w pobliżu, to udaj się po pomoc lub do najbliższego telefonu. Po powiadomieniu służb ratowniczych wróć do poszkodowanego i rozpocznij RKO od uciskania klatki piersiowej. JAKIE INFORMACJĘ NALEŻY PRZEKAZAĆ W CZASIE ROZMOWY PROWADZONEJ Z DYSPOZYTOREM PRZYJMUJĄCYM WEZWANIE POMOCY? 1. Przedstaw się (imię i nazwisko). 2. Powiedz, gdzie się znajdujesz (adres, charakterystyczne opisy miejsca). 3. Powiedz, co się stało. 4. Powiedz, kim jest poszkodowany (płeć, wiek). 5. Powiedz, czy poszkodowany jest przytomny. 6. Powiedz, czy poszkodowany oddycha. 7. Powiedz, czy poszkodowany ma inne widoczne rany. 8. Na koniec zapytaj, czy możesz się rozłączyć. UWAGA! ROZŁĄCZ SIĘ DOPIERO WTEDY, GDY DYSPOZYTOR POZWOLI CI TO ZROBIĆ.

20 20 ROZPOCZNIJ RESUSCYTACJĘ 30 UCIŚNIED KLATKI PIERSIOWEJ Zanim rozpoczniesz uciskanie klatki piersiowej, najpierw: 1. Wyznacz środek klatki piersiowej i ułóż nadgarstek jednej ręki na jej środku (na mostku). WYZNACZ ŚRODEK KLATKI PIERSIOWEJ MIEJSCE PRZYŁOŻENIA NADGARSTKA 2. Palce drugiej ręki zapleć pomiędzy palcami ręki przyłożonej do klatki piersiowej. Sprawdź, czy nie będziesz stosować nacisku na żebra poszkodowanego, nadbrzusza ani dolnej części mostka.

21 21 ZAPLECIONE PALCE DRUGIEJ RĘKI 3. Wyprostuj ręce w łokciach. ŁOKCIE PROSTE CIĘŻAR CIAŁA PRZENIESIONY NAD POSZKODOWANEGO 4. Przesuń ciężar Twojego ciała nad klatkę piersiową poszkodowanego. 5. Klęcząc przy poszkodowanym postaraj się, aby Twoje nogi znajdowały się w rozkroku (Twoja pozycja dzięki temu będzie bardziej stabilna). 6. Wykonaj 30 uciśnięć klatki piersiowej na głębokość 4-5 cm. MIEJSCE PRZYŁOŻENIA NADGARSTKA

22 22 7. Uciśnięcia wykonaj z częstotliwością 100 na minutę (trochę mniej niż 2 uciśnięcia na sekundę). 8. W czasie wykonywania uciśnięć nie odrywaj rąk od klatki piersiowej poszkodowanego. 9. Po każdym uciśnięciu zwolnij nacisk na klatkę piersiową. 10. Uciśnięcia wykonuj w jednostajnym rytmie. 11. Dla ułatwienia możesz liczyć uciśnięcia od 1 do 30. Połącz uciskanie klatki piersiowej poszkodowanego z oddechami ratowniczymi. ROZPOCZNIJ WYKONYWANIE ODDECHÓW RATOWNICZYCH Po wykonaniu 30 uciśnięć klatki piersiowej wykonaj 2 oddechy ratownicze. Dla bezpieczeństwa swojego i osoby poszkodowanej zaleca się użycie maseczki ochronnej. Jest to jednak decyzja ratownika, czy będzie wykonywał oddechy ratownicze bez użycia maseczki, jeśli ratownik takowej nie posiada. UWAGA! CHUSTECZKI, GAZY I INNE TEGO TYPU ŚRODKI NIE ZAPEWNIAJĄ OCHRONY PRZEZ PATOGENAMI. JEŚLI Z DOWOLNEGO POWODU OBAWIASZ SIĘ WYKONAĆ SZTUCZNE ODDECHY LUB NIE MOŻESZ WYKONAĆ ODDECHÓW RATOWNICZYCH, TO OGRANICZ SIĘ WYŁĄCZNIE DO STAŁEGO UCISKANIA KLATKI PIERSIOWEJ POSZKODOWANWGO. Wykonując prawidłowo oddechy ratownicze, najpierw udrożnij drogi oddechowe poszkodowanego, tak jak to opisano wcześniej. Celem podawania sztucznych oddechów ratowniczych jest zapewnienie utlenowania krwi, gdyż w czasie prowadzenia RKO przepływ krwi i jej dotarcie do ważnych organów jest znacznie zmniejszone. Wykonując oddech ratowniczy staraj się podać około ml powietrza (swobodny wydech). W celu wykonania oddechów ratowniczych należy: 1. Udrożnić drogi oddechowe poszkodowanego. 2. Kciukiem i palcem wskazującym (ręki przyłożonej do czoła) zacisnąć miękkie części nosa poszkodowanego.

23 23 3. Objąć swoimi ustami usta poszkodowanego. 4. Wykonać pierwszy wdech ratowniczy. 5. Odsunąć usta od ust poszkodowanego, aby nastąpił swobodny wydech, jednocześnie spoglądając na klatkę piersiową, czy klatka opada w czasie swobodnego wydechu. 6. Ponownie objąć ustami usta poszkodowanego i wykonać drugi wdech. Na fotografiach pokazano oddechy z użyciem i bez użycia maseczki ochronnej. Prowadź RKO (uciśnięcia klatki piersiowej i oddechy ratownicze) aż do czasu, gdy: poszkodowany nie rozpocznie samodzielnie oddychać; poszkodowany nie zostanie przejęty przez profesjonalne służby ratownicze; opadniesz z sił i nie będziesz potrafił dalej prowadzić czynności ratowniczych. UWAGI KOŃCOWE Algorytm RKO dla dorosłych stosujemy wobec osób powyżej 8-go roku życia. W tym wypadku wiek jest tylko wstępną cechą, a względna wielkość (wzrost, waga, budowa) jest też ważna. Noś przy sobie środki ochrony osobistej (rękawiczki ochronne i maseczkę do prowadzenia sztucznej wentylacji). Pamiętaj, że bezpieczeństwo ratownika jest tak samo ważne jak życie i zdrowie ratowanego. Jeśli w czasie pierwszego oddechu ratowniczego klatka piersiowa nie uniesie się, a Ty jesteś przekonany, że wykonywałeś wszystko prawidłowo, sprawdź jamę ustną, czy nie znajdują się w niej ciała obce blokujące drogi oddechowe. Usuń je, jeśli możesz wykorzystując wyłącznie swoje palce.

24 24 POSTĘPOWANIE RATOWNICZE WOBEC OSOBY NIEPRZYTOMNEJ, ODDYCHAJĄCEJ Postępowanie z osobą, która jest nieprzytomna lecz oddychająca rozpoczyna się od tych samych punktów algorytmu jakie stosujemy wobec osoby nieprzytomnej i nieoddychającej. Zanim podejdziesz do poszkodowanego sprawdź, czy jest bezpiecznie i czy nie występują jakiekolwiek zagrożenia, które mogą spowodować, że będziesz narażony na utratę życia lub zdrowia. Dalej postępuj zgodnie ze znanym algorytmem. SPRAWDŹ BEZPIECZEOSTWO SPRAWDŹ, CZY POSZKODOWANY JEST PRZYTOMNY JEŚLI NIE REAGUJE WOŁAJ O POMOC UDROŻNIJ DROGI ODDECHOWE PRZEZ OK. 10 SEKUND SPRAWDZAJ, CZY POSZKODOWANY ODDYCHA JEŚLI POSZKODOWANY ODDYCHA PRAWIDŁOWO, UŁÓŻ GO W POZYCJI BEZPIECZNEJ WEZWIJ SŁUŻBY RATOWNICZE I DALEJ REGULARNIE OCENIAJ ODDECH

25 25 UŁOŻENIE POSZKODOWANEGO W POZYCJI BEZPIECZNEJ Pozycja bezpieczna znana jest od ponad 50 lat. Możesz spotkać się z innymi określeniami pozycji bezpiecznej m.in.: pozycja boczna ustalona; pozycja boczna bezpieczna; pozycja śpiączkowa. Przed ułożeniem poszkodowanego w pozycji bezpiecznej zdejmij ewentualnie okulary poszkodowanego i zabezpiecz je. Sprawdź, czy poszkodowany ma coś w kieszeniach. Jeśli tak, wyciągnij te przedmioty i połóż ponad jego głową. Uklęknij przy poszkodowanym i wyprostuj jego nogi. Rękę poszkodowanego znajdującą się bliżej Ciebie zegnij w stawie barkowym i łokciowym pod kątem 90.

26 26 Dalszą rękę poszkodowanego przełóż w poprzek klatki piersiowej, a grzbiet dłoni poszkodowanego przyłóż do policzka. Dalszą nogę poszkodowanego uchwyć od zewnętrznej strony pod stawem kolanowym i podciągnij ją do góry nie odrywając stopy od podłoża. Naciśnij na kolano ugiętej nogi w twoją stronę i przełóż poszkodowanego do pozycji bezpiecznej.

27 27 Udrożnij drogi oddechowe poszkodowanego. Pamiętaj, aby jedna ręka poszkodowanego znajdowała się pod jego policzkiem. Ustabilizuj pozycję poszkodowanego i co jakiś czas kontroluj funkcje oddechowe poszkodowanego, czekając na przyjazd profesjonalnych służb medycznych. Staraj się tak ułożyć poszkodowanego, aby sama pozycja nie powodowała ucisku na klatkę piersiową, co może zaburzyć oddychanie. Jeśli przyjazd służb ratowniczych przedłuża się, to po 30 minutach należy odwrócić poszkodowanego na drugi bok. 7

28 28 UŻYCIE AED W przypadku udzielania pomocy osobie, która nie oddycha, jeśli AED jest dostępne użyj go. Początkowe czynności działań ratowniczych, gdzie używamy AED wobec osoby nieprzytomnej i nieoddychającej są takie same jak w przypadku algorytmu RKO. SPRAWDŹ BEZPIECZEOSTWO SPRAWDŹ, CZY POSZKODOWANY JEST PRZYTOMNY JEŚLI NIE REAGUJE WOŁAJ O POMOC UDROŻNIJ DROGI ODDECHOWE PRZEZ OK. 10 SEKUND SPRAWDZAJ, CZY POSZKODOWANY ODDYCHA JEŚLI POSZKODOWANY NIE ODDYCHA, WYŚLIJ KOGOŚ LUB IDŹ PO AED I ZADZWOO POD 999 LUB 112 PROWADŹ RKO 30:2 DO CZASU PODŁĄCZENIA AED KIEDY OTRZYMASZ AED, WŁĄCZ JE I WYKONUJ POLECENIA AED

29 29 Do czasu otrzymania AED prowadź RKO w sekwencji 30 uciśnięć klatki piersiowej do 2-ch oddechów ratowniczych. Kiedy otrzymasz AED, przerwij RKO. Odsłoń klatkę piersiową poszkodowanego i włącz AED. Urządzenie połóż bliżej siebie, powyżej głowy poszkodowanego. Włącz urządzenie i postępuj zgodnie z jego poleceniami. Urządzenie wyda polecenie wyjęcia elektrod, przyklejenia ich na odsłoniętą klatkę piersiową i podłączenie wtyczki elektrod w miejsce specjalnego gniazda. W niektórych modelach przy gnieździe podłączenia będzie migała dodatkowa lampka. Jeśli klatka piersiowa

30 30 poszkodowanego jest owłosiona, to miejsca przyklejenia elektrod należy ogolić maszynką jednorazową znajdującą się w zestawie. Jeśli klatka piersiowa poszkodowanego jest mokra lub wilgotna od potu, to zanim przykleisz elektrody, osusz (przetrzyj) klatkę piersiową poszkodowanego. Przyklej elektrody w miejscu wskazanym na rysunkach zamieszczonych na elektrodach. Dociśnij elektrody i podłącz wtyczkę do gniazda urządzenia.

31 31 Osuń się od poszkodowanego i powiedz, aby nikt nie zbliżał się do poszkodowanego w czasie, gdy urządzenie będzie wykonywało analizę. Nikt nie może w tym czasie dotykać poszkodowanego. AED wykona analizę rytmu serca. Oznacza to, że sygnał elektryczny wytwarzany przez mięsień serca będzie transmitowany za pomocą przyklejonych elektrod do urządzenia (AED). Urządzenie rozpozna automatycznie występujące zaburzenia i przekaże ratownikowi za pomocą głośnika dalsze wskazania do podjęcia kolejnych kroków. Jeśli AED w wyniku przeprowadzonej analizy rytmu serca zaleci wykonanie defibrylacji, to najpierw odsuń wszystkich w tym siebie od poszkodowanego. Naciśnij migający przycisk i wykonaj defibrylację. W tym czasie niech nikt nie podchodzi i nie dotyka poszkodowanego. Urządzenie po wykonaniu defibrylacji poinstruuje Cię, co dalej masz robić. Może m.in. zalecić prowadzenie RKO. Jeśli tak się stanie, to RKO wykonuj tak, jak pokazano to wcześniej. Nigdy nie odklejaj elektrod. PAMIĘTAJ! Raz przyklejone elektrody nie mogą być odklejone przez osobę udzielającą pomocy. Decyzję o odklejeniu elektrod podejmują wyłącznie profesjonalne służby ratownicze.

32 32 AED może zalecić m.in. rozpoczęcie RKO. Wykonuj czynności ratownicze zgodnie ze znanym algorytmem tj. 30 uciśnięć klatki piersiowej i dwa oddechy. Kontynuuj resuscytację do czasu, aż urządzenie nie wyda Ci kolejnych poleceń. UWAGI KOŃCOWE 1. Nie używaj AED na mokrej powierzchni. 2. Nie używaj AED w deszczu. 3. Przyklejaj elektrody na suchą i nieowłosioną klatkę piersiową. 4. Pamiętaj, aby nikt nie dotykał poszkodowanego w czasie analizy rytmu serca wykonywanej przez urządzenie. 5. Pamiętaj, aby nikt nie dotykał poszkodowanego w czasie defibrylacji. UŻYCIE AED WOBEC DZIECI AED może być używane wobec dzieci w wieku 1do 8 roku życia, nie zaleca się natomiast używania AED wobec dzieci poniżej 1-go roku życia. Jeśli w AED są dostępne elektrody pediatryczne, to należy ich użyć wraz z funkcją pediatryczną lub modyfikującą dostarczaną energię. Jeśli jednak nie ma takiej możliwości, to należy użyć standardowego AED i elektrod dla dorosłych. W takim przypadku dbamy, aby elektrody nie zachodziły na siebie. W przypadku używania AED wobec dzieci najlepiej przykleić jedną elektrodę na środku klatki piersiowej a drugą na plecach pomiędzy łopatkami.

33 33 RKO DZIECKA W WIEKU 1-8 LAT W przypadku NZK (Nagłego Zatrzymania Krążenia) u dzieci postępujemy według innego algorytmu postępowania. Osoby, które zostały przeszkolone w zakresie pierwszej pomocy dzieciom powinny używać poniższego algorytmu. SPRAWDŹ BEZPIECZEOSTWO SPRAWDŹ, CZY POSZKODOWANE DZIECKO JEST PRZYTOMNE JEŚLI NIE REAGUJE WOŁAJ O POMOC SPRAWDŹ, CZY POSZKODOWANE DZIECKO ODDYCHA JEŚLI DZIECKO NIE ODDYCHA, ROZPOCZNIJ RKO PRZEZ 1 MINUTĘ 5 ODEECHÓW RATOWNICZYCH 30 UCIŚNIED KLATKI PIERSIOWEJ 2 WDECHY RATOWNICZE 30 UCIŚNIED KLATKI PIERSIOWEJ 2 WDECHY RATOWNICZE PO 1 MINUCIE RESUSCYTACJI POWIADOM SŁUŻBY MEDYCZNE, DZWONIĄC POD NUMER 999 LUB 112 PROWADŹ DALEJ RKO 30:2

34 34 UWAGA! Osoby, które znają wyłącznie algorytm postępowania RKO wobec dorosłych i nigdy nie były szkolone w zakresie stosowania algorytmu RKO wobec dzieci, powinny zastosować znany im algorytm w celu ratowania życia dziecka. Niniejszy algorytm określa postępowanie ratownicze, jeśli ratownik jest sam i nie ma w pobliżu osób postronnych, rodziców lub prawnych opiekunów. W sytuacji, gdy rodzice znajdują się na miejscu zdarzenia, to należy pamiętać, aby zapytać ich o zgodę na udzielanie pomocy dziecku. Podkreślić również należy, iż ewentualni świadkowie zdarzenia mogą dzwonić po profesjonalne służby medyczne, zanim ratownik wykona RKO przez jedną minutę. ALGORYTM RKO WOBEC DZIECI BEZPIECZEOSTWO Zanim podejdziesz do poszkodowanego dziecka, sprawdź czy Twoje podejście do poszkodowanego jest bezpieczne. Załóż dostępne bariery ochronne. Twój instruktor nauczy Cię, jak zakładać i zdejmować bariery ochronne. SPRAWDŹ PRZYTOMNOŚD Uklęknij przy poszkodowanym dziecku i obejmij jego ramiona swoimi rękami. Potrząśnij delikatnie ramionami poszkodowanego, wygłaszając regułę zgodną z zasadami Prawa Dobrego Samarytanina :

35 35 HALO! NAZYWAM SIĘ (TWOJE IMIĘ I NAZWISKO) I JESTEM RATOWNIKIEM) 8,CZY MOGĘ CI POMÓC? Jeśli poszkodowany nie reaguje na komunikaty słowne i potrząsanie, uznajemy że jest nieprzytomny. JEŚLI DZIECKO NIE REAGUJE WEZWIJ POMOC WOŁAJ O POMOC Podejmij działania takie same, jak w przypadku osoby dorosłej. Jeśli jesteś sam na miejscu zdarzenia, to wołaj o pomoc. UDROŻNIJ DROGI ODDECHOWE SPRAWDŹ ODDECH POSZKODOWANEGO DZIECKA

36 36 Zanim rozpoczniesz sprawdzenie oddechu poszkodowanego dziecka musisz udrożnić drogi oddechowe. W tym celu jedną dłoń (bliższą głowy poszkodowanego) ułóż na jego czole. Dwa palce (palec wskazujący i środkowy) ułóż na żuchwie poszkodowanego (pod brodą). Po wykonaniu tych czynności odchyl głowę dziecka naciskając czoło i popychając głowę do tyłu. Przez ok. 10 sekund sprawdź, czy dziecko oddycha. Użyj metody widzę, słyszę, czuję, czyli staraj się zaobserwować ruch klatki piersiowej, usłyszeć oddech dziecka, wyczuć strumień powietrza wydobywającego się z ust i nosa. JEŚLI DZIECKO NIE ODDYCHA, ROZPOCZNIK RKO RKO DZIECKA 1. Wykonaj 5 oddechów ratowniczych.

37 37 Zaciśnij miękkie części nosa dziecka i obejmij swoimi ustami usta dziecka. Wykonaj 5 wdechów ratowniczych. Po każdym wdechu odsuń usta od ust dziecka, aby nastąpił swobodny wydech. Pamiętaj, że pojemność płuc dziecka jest mniejsza od pojemności płuc dorosłego człowieka. Wykonuj oddech ratowniczy przez około jedną sekundę, do uniesienia klatki piersiowej. Zachowuj równy czas wentylacji i relaksacji. Jeśli w czasie pierwszego oddechu ratowniczego klatka piersiowa nie uniesie się, a Ty jesteś przekonany, że wykonywałeś wszystko prawidłowo, sprawdź jamę ustną, czy nie znajdują się w niej ciała obce blokujące drogi oddechowe. Usuń je, jeśli możesz wykorzystując wyłącznie swoje palce. 2. Wykonaj 30 uciśnięć klatki piersiowej na głębokość 1/3 klatki piersiowej z częstotliwością uciśnięć 100/min. Wyznacz środek klatki piersiowej (na środku mostka) i wykonaj uciśnięcia klatki piersiowej jedną lub dwoma rękami na głębokość 1/3 klatki piersiowej poszkodowanego. W przypadku wykonywania uciśnięć klatki piersiowej jedną ręką, druga ręka wyłącznie stabilizuje głowę dziecka, ratownik nie naciska na głowę dziecka.

38 38 3. Wykonaj 2 wdechy ratownicze do uniesienia się klatki piersiowej i sprawdź, czy klatka piersiowa swobodnie opada. 4. Wykonaj kolejny cykl 30 uciśnięć klatki piersiowej i 2 oddechy ratownicze. Ponownie wykonaj cykl 30 uciśnięć klatki piersiowej i 2 oddechy ratownicze. ZADZWOO POD NUMER 999 LUB 112 Dzwoniąc pod 999 lub 112, podaj następujące informacje: 1. Przedstaw się (imię i nazwisko). 2. Powiedz, gdzie się znajdujesz (adres, charakterystyczne opisy miejsca). 3. Powiedz, co się stało. 4. Powiedz, kim jest poszkodowany (płeć, wiek). 5. Powiedz, czy poszkodowany jest przytomny. 6. Powiedz, czy poszkodowany oddycha. 7. Powiedz, czy poszkodowany ma inne widoczne rany. 8. Na koniec zapytaj, czy możesz się rozłączyć.

39 39 PROWADŹ DALEJ RKO DZIECKA Kontynuuj RKO zgodnie z obowiązującym algorytmem: 30 uciśnięć klatki piersiowej na głębokość 1/3 klatki piersiowej; 2 wdechy ratownicze (ok ml), do uniesienia się klatki piersiowej. Prowadź resuscytację aż do chwili: przejęcia poszkodowanego dziecka przez służby ratownicze; gdy dziecko nie rozpocznie samodzielnego oddychania; gdy zupełnie opadniesz z sił i nie będziesz potrafił kontynuować akcji ratowniczej.

40 40 RKO DZIECKA PONIŻEJ 1 ROKU ŻYCIA W przypadku NZK (Nagłego Zatrzymania Krążenia) u dzieci poniżej 1 roku życia postępujemy według innego algorytmu postępowania niż w przypadku osób dorosłych. Osoby, które zostały przeszkolone w zakresie pierwszej pomocy dzieciom powinny używać poniższego algorytmu. UWAGA! Osoby, które znają wyłącznie algorytm postępowania RKO wobec dorosłych i nigdy nie były szkolone w zakresie stosowania algorytmu RKO wobec dzieci poniżej 1-go roku życia, powinny zastosować znany im algorytm w celu ratowania życia dziecka. Ważne jest jednak, aby uciśnięcia klatki piersiowej wykonywać dwoma palcami a oddechy ratownicze powinny być mniejsze (wykorzystaj powietrze znajdujące się tylko w jamie ustnej). SPRAWDŹ BEZPIECZEOSTWO SPRAWDŹ, CZY POSZKODOWANE DZIECKO JEST PRZYTOMNE JEŚLI NIE REAGUJE WOŁAJ O POMOC SPRAWDŹ, CZY POSZKODOWANE DZIECKO ODDYCHA JEŚLI DZIECKO NIE ODDYCHA, ROZPOCZNIJ RKO PRZEZ 1 MINUTĘ 5 ODEECHÓW RATOWNICZYCH 30 UCIŚNIED KLATKI PIERSIOWEJ 2 WDECHYRATOWNICZE 30 UCIŚNIED KLATKI PIERSIOWEJ 2 WDECHY RATOWNICZE PO 1 MINUCIE RESUSCYTACJI POWIADOM SŁUŻBY MEDYCZNE, DZWONIĄC POD NUMER 999 LUB 112 PROWADŹ DALEJ RKO 30:2

41 41 BEZPIECZEOSTWO Zanim podejdziesz do poszkodowanego dziecka, sprawdź czy Twoje podejście do niego jest bezpieczne. Załóż dostępne bariery ochronne. SPRAWDŹ PRZYTOMNOŚD Podejdź do poszkodowanego dziecka. W przypadku, gdy na miejscu zdarzenia obecni są rodzice lub opiekunowie prawni, wygłoś formułę ratowniczą, zgdonie z Prawem Dobrego Samarytanina. Pamiętaj, że możesz mówić do dziecka, gdyż może ono zareagować na Twój głos. Jeśli dziecko nie raeguje na komunikaty słowne, przyklęknij i delikatnie szczypiąc oraz stukając w stopy, sprawdź, czy jest przytomne.

42 42 JEŚLI DZIECKO NIE REAGUJE WEZWIJ POMOC WOŁAJ O POMOC Krzycz głośno: Halo! Pomocy! Niech mi ktoś pomoże! Jeśli na miejscu znajdują się świadkowie zdarzenia, wyznacz jedną osobę do pomocy. Powiedz: Proszę tu zostać! Będzie mi pan potrzebny!

43 43 SPRAWDŹ ODDECH POSZKODOWANEGO DZIECKA Udrożnij drogi oddechowe: 1. Jedną dłoń połóż na czole dziecka a dwa palce drugiej ręki na żuchwie. 2. Odchyl głowę dziecka do tyłu do tzw. pozycji neutralnej. Sprawdź, czy dziecko oddycha: 1. Przybliż swój policzek do ust i nosa dziecka. 2. Skieruj wzrok na klatkę piersiową. 3. Przez ok. 10 sekund sprawdzaj czy dziecko oddycha. Staraj się usłyszeć oddech dziecka, poczuć podmuch oddechu i zobaczyć unoszenie się i opadanie klatki piersiowej. 4. Jeśli dziecko oddycha prawidłowo, to ułóż je w pozycji bezpiecznej i wezwij profesjonalne służby medyczne. 5. Jeśli dziecko nie oddycha, postępuj zgodnie z algorytmem RKO dla dzieci poniżej 1 roku życia.

44 44 UWAGA! PAMIĘTAJ, ŻE PODCZAS UDRAŻNIANIA DRÓG ODDECHOWYCH DZIECKA PONIŻEJ 1 ROKU ŻYCIA NIE NALEŻY ODCHYLAĆ GŁOWY DZIECKA MAKSYMALNIE DO TYŁU, A JEDYNIE ODCHYLIĆ GŁOWĘ DZIECKA DO TZW. POZYCJI NEUTRALNEJ. JEŚLI DZIECKO NIE ODDYCHA Rozpocznij resuscytację trwającą 1 minutę i rozpocznij od 5 wdechów ratowniczych. W tym celu udrożnij drogi oddechowe dziecka i postępuj zgodnie z algorytmem RKO wobec dzieci poniżej 1 roku życia. 1. Obejmij swoimi ustami, usta i nos dziecka. 2. Utrzymując udrożnione drogi oddechowe dziecka i obejmując szczelnie ustami, usta i nos dziecka, wykonaj 5 wdechów ratowniczych. 3. Do wdechu ratowniczego wykorzystaj powietrze znajdujące się w jamie ustnej. 4. Po każdym wdechu, trwającym do uniesienia się klatki piersiowej, odsuń swoje usta od ust i nosa dziecka, aby nastąpił swobodny wydech. Zachowuj równy czas wentylacji i relaksacji. Wykonaj 5 wdechów ratowniczych. Po wykonaniu 5 wdechów ratowniczych, rozpocznij 30 uciśnięć klatki piersiowej, które wykonujemy dwoma palcami na głębokość 1/3 klatki piersiowej, z częstotliwością 100 uciśnięć na minutę.

45 45 Wykonaj 30 uciśnięć klatki piersiowej na głębokość 1/3 klatki piersiowej z częstotliwością 100 uciśnięć/min. Drugą ręką utrzymuj udrożnione drogi oddechowe. Następnie wykonaj dwa oddechy ratownicze. Wykonaj 2 wdechy ratownicze używając powietrza zgromadzonego w Twojej jamie ustnej. Pamiętaj, aby każdy oddech był prowadzony do uniesienia się klatki piersiowej. Po każdym wdechu musi nastąpić czas relaksacji, aby mógł nastąpić swobodny wydech. Wykonaj jeszcze raz 30 uciśnięć klatki piersiowej i 2 wdechy ratownicze.

46 46 Po jednej minucie prowadzonej resuscytacji powiadom służby medyczne. ZADZWOO POD NUMER 999 LUB 112 Dzwoniąc pod 999 lub 112 (999 pogotowie ratunkowe lub 112 numer alarmowy), postępuj tak samo jak w przypadku powiadamiania służb ratowniczych, kiedy wzywasz pomocy dla osoby dziecka w wieku 1 do 8 lat, co zostało opisane wcześniej w niniejszym poradniku. Dzwoniąc na numer 999 lub 112: 1. Przedstaw się. 2. Podaj adres lub lokalizację, gdzie się znajdujesz. 3. Podaj wiek, płeć poszkodowanego. 4. Podaj informacje, czy poszkodowany jest przytomny/nieprzytomny i czy oddycha/nie oddycha. 5. Poczekaj, aż dyspozytor pozwoli Ci się rozłączyć. 6. Kontynuuj czynności ratownicze. PROWADŹ DALEJ RKO DZIECKA Kontynuuj RKO zgodnie z algorytmem. Wykonuj 30 uciśnięć klatki piersiowej dwoma palcami na głębokość 1/3 klatki piersiowej z częstotliwością 100 uciśnięć/min. Potem wykonaj 2 wdechy ratownicze. Czynności te prowadź do czasu, gdy: 1. dziecko nie rozpocznie samodzielnego oddychania. 2. dziecko nie zostanie przejęte przez profesjonalne służby medyczne. 3. opadniesz z sił i nie będziesz potrafił dalej wykonywać czynności ratowniczych.