Raport o stanie œrodowiska województwa dolnoœl¹skiego w 1999 r. 3. WODY PODZIEMNE

Transkrypt

1 3. WODY PODZIEMNE Wody podziemne stanowi¹ jeden z elementów naturalnego obiegu wody w przyrodzie. Kr¹ enie wód podziemnych jest czêœci¹ cyklu hydrologicznego, tak wiêc nale y je rozpatrywaæ ³¹cznie z obiegiem wód w atmosferze i w obrêbie wód powierzchniowych. Powstaj¹ przede wszystkim wskutek infiltracji czêœci wód opadowych i powierzchniowych w g³¹b ziemi. Zasadniczym czynnikiem stanowi¹cym o przydatnoœci wody naturalnej do okreœlonego celu jest jej sk³ad fizyko-chemiczny i bakteriologiczny. Sk³ad fizykochemiczny i bakteriologiczny wód podziemnych jest zmienny i zale y od wielu czynników, do których zaliczamy miêdzy innymi czas kontaktu z warstwami skalnymi, porê roku, iloœæ i jakoœæ wód opadowych, zagospodarowanie zlewni, ukszta³towanie i pokrycie terenu. Miêdzy warstwami skalnymi a wod¹ nastêpuj¹ procesy wymywania i rozpuszczania ró nych sk³adników, które w powi¹zaniu z bardziej z³o onymi przemianami chemicznymi decyduj¹ o jakoœci wód podziemnych. Im g³êbiej zalega woda podziemna tym mniejsz¹ ma stycznoœæ z wodami powierzchniowymi. W zwi¹zku z tym jej sk³ad chemiczny jest bardziej ustalony i zale y przede wszystkim od sk³adu ska³ tworz¹cych z³o e wodonoœne. Czynnikami utrudniaj¹cymi proces przenikania zanieczyszczeñ do warstwy wodonoœnej s¹: stopieñ izolacji od powierzchni terenu, odleg³oœæ od Ÿród³a ska eñ, forma zasilania poziomu wodonoœnego, prêdkoœæ przep³ywu i ruch wód podziemnych. Zmiany sk³adu chemicznego wód podziemnych mog¹ byæ wywo³ane równie czynnikami geogennymi, do których nale ¹ m.in. migracje ropy naftowej i gazu ziemnego ZASOBY WÓD PODZIEMNYCH Na terenie województwa dolnoœl¹skiego stwierdzono piêæ poziomów u ytkowych wód podziemnych, o zatwierdzonych zasobach w nastêpuj¹cych iloœciach (stan na r.): - utwory czwartorzêdowe : ,85 m 3 /h - utwory trzeciorzêdowe : ,07 m 3 /h - utwory kredowe : 3 272,31 m 3 /h - pozosta³e poziomy : 4 428,31 m 3 /h ,54 m 3 /h Piêtro wodonoœne czwartorzêdu stanowi g³ówny i najpowszechniej wykorzystywany zbiornik wód podziemnych w dorzeczu œrodkowej Odry. Prawie 70% wszystkich zatwierdzonych dla województwa dolnoœl¹skiego zasobów u ytkowych pochodzi z utworów czwartorzêdowych. Jedynie w regionie sudeckim wystêpowanie tego piêtra ogranicza siê do dolin, kotlin i w¹skich struktur kopalnych. Na szerok¹ skalê czwartorzêdowe piêtro wodonoœne eksploatowane jest w rejonie: Jaworzyny Œl¹skiej, Kamieñca Z¹bkowickiego, K³odzka, Barda, Ziêbic, w dolinie Odry i Szprotawy, Bobru, Kwisy, Kaczawy i Nysy u yckiej. Piêtro wodonoœne trzeciorzêdu jest najwa - niejszym zbiornikiem wód podziemnych regionu przedgórskiego. G³ównym zbiornikiem wód podziemnych w obrêbie piêtra trzeciorzêdowego s¹ utwory miocenu. Wody tego piêtra stanowi¹ podstawê zaopatrzenia w wodê miast: Œwidnica, Strzegom, Jaworzyna Œl¹ska, O³awa i Lubin. Piêtro wodonoœne kredy charakteryzuje siê zró - nicowanym wykszta³ceniem litologicznym utworów wodonoœnych. Jego wystêpowanie na terenie województwa dolnoœl¹skiego ogranicza siê do regionu sudeckiego. Najwiêksze zbiorniki tego piêtra wodonoœnego stwierdzono w rejonie Kotliny K³odzkiej i Niecki Krzeszowskiej. Wody tego poziomu eksploatowane s¹ w rejonie: Kudowy Zdrój, Polanicy Zdrój, Bystrzycy K³odzkiej, Miêdzylesia. Z utworami górnokredowymi zwi¹zane s¹ liczne wyst¹pienia wód mineralnych i leczniczych typu szczawy. Piêtro wodonoœne permu ma charakter u ytkowy wy³¹cznie w rejonie sudeckim. Wody podziemne tego poziomu wystêpuj¹ przewa nie pod ciœnieniem, wykorzystywane s¹ dla zaopatrzenia w wodê wsi w obrêbie tzw. Niecki Grodzieckiej oraz w Unis³awiu Œl¹skim. Piêtro wodonoœne karbonu u ytkowane jest w³aœciwie tylko w regionie sudeckim. W poziomie górnego karbonu wystêpuj¹ wody lecznicze Jedliny Zdroju, tylko sporadycznie wody z tego piêtra pobierane s¹ dla celów komunalnych OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA MONITORINGU WÓD PODZIEMNYCH Wody podziemne ze wzglêdu na du e zasoby oraz wysok¹ jakoœæ s¹ bardzo wa nym Ÿród³em zaopatrzenia w wodê do picia. Du e znaczenie gospodarcze oraz wystêpuj¹ce powszechnie zagro enie wód podziemnych, wymusza prowadzenie sta³ej kontroli ich jakoœci poprzez zorganizowanie systemu monitoringu wód podziemnych. Celem monitoringu jest wspomaganie dzia³añ zmierzaj¹cych do likwidacji lub ograniczenia ujemnego wp³ywu czynników antropogenicznych oraz okreœlenie trendów i dynamiki zmian jakoœci wód podziemnych. Ocena jakoœci zwyk³ych wód podziemnych dokonywana jest w oparciu o sieæ krajow¹, któr¹ tworz¹ stanowiska badawcze rozmieszczone na obszarze ca³ego kraju. Zadaniem tej sieci jest sta³a kontrola jakoœci wód podziemnych we wszystkich poziomach u ytkowania, poza oddzia³ywaniem lokalnych Ÿróde³ zanieczyszczeñ, oraz œledzenie zmian chemizmu wód podziemnych i sygnalizacja zagro eñ w skali kraju. Pobór prób oraz badania laboratoryjne wody wykonywane s¹ wed³ug jednolitych metod przez Pañstwowy Instytut Geologiczny. Jakoœæ wód podziemnych o istotnym znaczeniu dla województwa okreœla siê na podstawie wyników badañ monitoringu regionalnego. G³ównym zadaniem tej sieci jest rozpoznanie oraz sta³a kontrola jakoœci wód

2 g³ównych zbiorników wód podziemnych (GZWP), które ze wzglêdu na jakoœæ, zasoby i u ytkowanie stanowi¹ podstawowe Ÿród³o zaopatrzenia w wodê aglomeracji miejsko-przemys³owych i wiejskich województwa. Do zadañ sieci regionalnych monitoringu wód podziemnych nale y: ustalenie jakoœci wód i priorytetów ich wykorzystania na potrzeby komunalne i przemys³owe, rozpoznanie wp³ywu w czasie i przestrzeni naturalnych i antropogenicznych procesów kszta³tuj¹cych jakoœæ wód, okreœlenie odpornoœci wód na zanieczyszczenia wielkoprzestrzenne, ustalenie i oszacowanie istniej¹cych i potencjalnych Ÿróde³ zanieczyszczeñ oraz okreœlenie ich zasiêgu i zagro eñ jakie powoduj¹ dla wód podziemnych, przedstawienie trendów zmian jakoœci wód, dostarczenie danych umo liwiaj¹cych ustalenie strategii ochrony wód, umo liwienie realizacji przedsiêwziêæ maj¹cych na celu ochronê wód przed zanieczyszczeniem oraz podniesienie jakoœci wód ju zanieczyszczonych, prowadzenie racjonalnej gospodarki wodami podziemnymi, racjonalne zagospodarowanie przestrzenne uwzglêdniaj¹ce potrzebê ochrony wód podziemnych. W celu rozpoznania i œledzenia wp³ywu na jakoœæ wód podziemnych stwierdzonych i potencjalnych Ÿróde³ zanieczyszczeñ oraz przeciwdzia³ania ewentualnym ujemnym skutkom ich zanieczyszczenia prowadzony jest monitoring lokalny. Jest on tworzony na podstawie decyzji wydawanych przez w³aœciwy organ administracji pañstwowej i finansowany przez podmioty gospodarcze szkodliwie oddzia³ywuj¹ce na œrodowisko KLASYFIKACJA JAKOŒCI WÓD PODZIEMNYCH Dla okreœlania poziomu zanieczyszczenia wykorzystano przyjêt¹ dla potrzeb monitoringu wód podziemnych klasyfikacjê jakoœci wód podziemnych, gdzie: klasa I - wody najwy szej jakoœci (Ia) i wysokiej jakoœci (Ib), klasa II - wody œredniej jakoœci, klasa III - wody niskiej jakoœci, NOK - wody pozaklasowe. Zgodnie z zasadami badañ monitoringowych w sieci krajowej i regionalnej wód podziemnych nie wydziela siê wód pozaklasowych. Przy zaliczaniu wody do odpowiedniej klasy dopuszczono przekroczenia wartoœci granicznych nie wiêcej ni trzech wskaÿników, pod warunkiem, e mieszcz¹ siê w granicach przyjêtych dla bezpoœrednio ni szej klasy jakoœci. Nie dopuszczono mo liwoœci przekroczenia wartoœci wskaÿników o charakterze toksycznym OCENA JAKOŒCI ZWYK YCH WÓD PODZIEMNYCH Sieæ krajowa obejmuje wody u ytkowych poziomów wodonoœnych oraz wody gruntowe. Badania wykonywane s¹ przez Centralne Laboratorium Chemiczne Pañstwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie, od 1991 r. z zastosowaniem metod analitycznych odpowiadaj¹cych miêdzynarodowym standardom EPO oraz ISO. Zestawienie stanowisk badawczych sieci krajowej województwa dolnoœl¹skiego ³¹cznie z klasyfikacj¹ w 1999 r. podano w tabeli. Pomiary i badania prowadzono raz w roku. Okreœlano sk³ad i w³asnoœci fizyko-chemiczne wody. Oznaczano: odczyn, elektryczn¹ przewodnoœæ w³aœciw¹, mêtnoœæ, barwê, zasadowoœæ ogóln¹ i mineraln¹, sumê substancji rozpuszczonych, twardoœæ ogóln¹, rozpuszczony wêgiel organiczny, wodorowêglany, wapñ, sód, potas, magnez, elazo, mangan, cynk, miedÿ, stront, bar, krzem, fosforany, glin, bor, lit, o³ów, nikiel, wanad, chrom, kobalt, kadm, arsen, molibden, tytan, beryl, fluorki, chlorki, azotyny, azotany, azot amonowy, siarczany i cyjanki. Zakres badañ zosta³ dostosowany do miejscowych warunków hydrogeochemicznych. W oparciu o uzyskane wyniki badañ zosta³a przeprowadzona klasyfikacja jakoœci wód podziemnych. Na terenie województwa dolnoœl¹skiego w 1999 r. oceny dokonano w oparciu o 38 punktów pomiarowych, do których zaliczono Ÿród³a i p³ytkie studnie kopane oraz g³êbinowe studnie wiercone eksploatowane w sposób ci¹g³y. Czêœæ punktów pomiarowych znajduje siê na obszarach g³ównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) wymagaj¹cych najwy szej lub wysokiej ochrony. Pomiary i badania wykonywano raz w roku. Bezpoœrednio w terenie mierzono temperaturê wody, odczyn i elektryczn¹ przewodnoœæ w³aœciw¹. Wyniki monitoringu krajowego zgromadzone zosta³y w komputerowej bazie danych MONBADA. Tabela I.3.1. Procentowy udzia³ klas jakoœci wód podziemnych na terenie województwa dolnoœl¹skiego (monitoring krajowy)

3 Tabela I.3.2. Stanowiska badawcze sieci krajowej monitoringu zwyk³ych wód podziemnych na terenie województwa dolnoœl¹skiego z klasyfikacj¹ jakoœci w 1999 r.

4 Tabela I.3.3. Stanowiska badawcze sieci krajowej monitoringu zwyk³ych wód podziemnych z klasyfikacj¹ jakoœci w latach

5 Wody podziemne badane od 1991 r. wykazuj¹ zdecydowane polepszenie jakoœci w 30% badanych punktów pomiarowych. Pogorszenie jakoœci wód do ni szej klasy jakoœci wykazuje 9% badanych wód. Pozosta³e 60% wód podziemnych charakteryzuje siê zmienn¹ jakoœci tj. polepszeniem i pogorszeniem jakoœci w okresie wieloletnich badañ. Polepszenie czystoœci wód do klasy wysokiej jakoœci (Ib) z klasy œredniej jakoœci (II) i niskiej jakoœci (III) stwierdzono w punktach pomiarowych w Czarnej Górze, Karpaczu, Marciszowie, Budziewojowie, Uboczu, Kamiennej Górze, Jeg³owej, Bystrzycy K³odzkiej, Bogdaszowicach, Jaczkowicach, Legnicy, Wroc³awiu-Oporowie, Lubinie. Do wskaÿników fizyko-chemicznych, których stê enia powodowa³y obni enie ogólnej klasy czystoœci wody w 1999 r. do klasy II, III zaliczono: mangan, potas, fosforany, siarczany, elazo ogólne oraz wodorowêglany i twardoœæ ogóln¹. Do zwi¹zków o charakterze toksycznym decyduj¹cych o klasyfikacji nale a³y azotany, które powodowa³y obni enie jakoœci wód do klasy niskiej jakoœci (III) w punktach pomiarowych w Pi³awie Górnej, S³upie, Giera³towie Wykrotach, Ruszowie, Zebrzydowie, Iwinach i Polkowicach. Obecnoœæ strontu obni y³a jakoœæ wody do klasy niskiej jakoœci (III) w Iwinach. Fluorki i kadm klasyfikowa³y wodê do niskiej jakoœci klasa (III) w Zebrzydowej JAKOŒÆ WÓD PODZIEMNYCH O ISTOT- NYM ZNACZENIU DLA WOJEWÓDZTWA Wody podziemne objête monitoringiem regionalnym na obszarze województwa dolnoœl¹skiego wystêpuj¹ w czwartorzêdowym, trzeciorzêdowym, kredowym oraz w starszych od kredowych poziomach wodonoœnych. Obszar objêty monitoringiem regionalnym nale y do najbardziej uprzemys³owionych regionów kraju. Rozwój przemys³u i górnictwa, a wraz z nim rozwój aglomeracji miejsko-przemys³owej i rolnictwa, spowodowa³ z jednej strony gwa³towny wzrost zapotrzebowania na wodê do celów pitnych, przemys³owych i rolniczych, z drugiej zaœ postêpuj¹c¹ degradacjê œrodowiska naturalnego, w tym przede wszystkim wód powierzchniowych, ale tak e i podziemnych. Skomplikowana budowa geologiczna w obrêbie województwa wp³ynê³a na zró nicowanie warunków, a tym samym i zasobnoœæ poszczególnych zbiorników wód podziemnych, znajduj¹cych siê w ró nych strukturach hydrogeologicznych. Zasoby dyspozycyjne wód podziemnych w badanym obszarze zosta³y ju prawie ca³kowicie rozdysponowane, tym bardziej wymagaj¹ one bezwzglêdnej ochrony i to zarówno pod wzglêdem iloœciowym jak i jakoœciowym. W zwi¹zku z powy szym w 1995 r. rozpoczêto badania wód podziemnych na obszarze jeleniogórskim a w 1997 r. wdro ony zosta³ monitoring regionalny wód podziemnych na obszarze legnickim. Aktualnie monitoring regionalny prowadzony jest zgodnie z Projektami monitoringu wód podziemnych na obszarze legnickim i jeleniogórskiem opracowanymi przez Zespó³ Badañ i Ochrony Œrodowiska Ekokonrem Sp. z o.o. we Wroc³awiu i Przedsiêbiorstwo Geologiczne we Wroc³awiu Proxima S.A., uzgodnionymi przez Komisjê Dokumentacji Hydrologicznych przy MOŒZNiL w Warszawie. Po zmianach administracyjnych dokonanych w Polsce i utworzeniu województwa dolnoœl¹skiego, w celu rozszerzenia i ujednolicenia metod pomiarowych monitoringu wód podziemnych, niezbêdnym staje siê prowadzenie badañ na ca³ym obszarze województwa. W roku 1999 monitoringiem regionalnym w województwie dolnoœl¹skim na obszarze legnickim i jeleniogórskim objêto wody podziemne w 74 punktach pomiarowych. Badane wody pobrane zosta³y ze Ÿróde³, g³êbinowych studni wierconych lub drena owych, eksploatowanych w sposób ci¹g³y. Czêœæ badanych wód znajduje siê na terenach g³ównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) wymagaj¹cych najwy szej lub wysokiej ochrony. W ka dym punkcie pomiarowym scharakteryzowano pozycjê stratygraficzn¹, typ oœrodka wodonoœnego oraz sposób zagospodarowania i u ytkowania terenu. Pomiary i badania wód podziemnych wykonywane by³y przez laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Œrodowiska we Wroc³awiu w Delegaturze w Jeleniej Górze i Legnicy. Czêstotliwoœæ poboru wynosi³a do 2 razy w ci¹gu roku dla ka dego punktu pomiarowego. Przy wyborze studni do pomiarów kierowano siê nastêpuj¹cymi kryteriami: po³o eniem otworu w systemie kr¹ enia wód podziemnych, usytuowaniem w obszarach GZWP oraz w innych zbiornikach i strukturach wodonoœnych, lokalizacj¹ istniej¹cych i projektowanych obiektów, mog¹cych mieæ negatywny wp³yw na œrodowisko wód podziemnych, mo liwoœci¹ d³ugotrwa³ego utrzymania ci¹g³oœci pomiarów i w³aœciwego stanu technicznego otworu. Jakoœæ wody okreœlono na podstawie wskaÿników fizyko-chemicznych wed³ug klasyfikacji jakoœci zwyk³ych wód podziemnych dla potrzeb monitoringu. W 1999 r. stwierdzono wystêpowanie wód podziemnych nastêpuj¹cej jakoœci: wody wysokiej jakoœci (Ib) w 30 ppk, wody œredniej jakoœci (II) w 26 ppk, wody niskiej jakoœci (III) w 18 ppk. Tabela I.3.4. Procentowy udzia³ klas jakoœci wód podziemnych na terenie województwa dolnoœl¹skiego (monitoring regionalny)

6 Tabela I.3.5. Stanowiska badawcze sieci krajowej monitoringu zwyk³ych wód podziemnych z klasyfikacj¹ jakoœci w latach

7

8 Na podstawie przeprowadzonych badañ jakoœci wód podziemnych w 1999 r. na terenie województwa dolnoœl¹skiego, prowadzonych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska we Wroc³awiu w regionalnej sieci monitoringu wód podziemnych, stwierdzono, w porównaniu do lat ubieg³ych, obni enie jakoœci wód na terenie obszaru legnickiego. Jakoœæ wód podziemnych obszaru jeleniogórskiego w wieloleciu nie ulega zmianom. Sk³ad fizyko-chemiczny zwyk³ych wód podziemnych, badanych w ramach monitoringu regionalnego na obszarze województwa dolnoœl¹skiego, wskazuje niew¹tpliwie na znaczny udzia³ zanieczyszczeñ antropogenicznych we wszystkich poziomach wodonoœnych. Na podstawie wyników analiz wód w 74 punktach kontrolno-pomiarowych stwierdzono, e w 18 studniach (24%) wody odpowiada³y III klasie - wody niskiej jakoœci, w 26 studniach (35%) wody zakwalifikowano do œredniej jakoœci (klasa II), w 30 studniach (41%) wystêpuj¹ wody wysokiej jakoœci (klasa Ib). Wody najwy szej jakoœci (klasa Ia) nie stwierdzono. W ponad 30% badanych punktach pomiarowych nast¹pi³o obni enie jakoœci wody do klasy œredniej jakoœci (II) i klasy niskiej jakoœci (III).

9 Tabela I.3.6. Ogólna ocena jakoœci zwyk³ych wód podziemnych w uk³adzie piêter wodonoœnych wed³ug badañ w 1999 r. PODSUMOWANIE Do najczêœciej powtarzaj¹cych siê wskaÿników fizyko-chemicznych, których stê enia powodowa³y obni enie ogólnej klasy czystoœci wody w 1999 r. do klasy II i III by³y: podwy szone zawartoœci elaza ogólnego, przewodnoœci, manganu, barwy, fosforanów, azotu amonowego, potasu i siarczanów oraz niskie wartoœci twardoœci ogólnej, wodorowêglanów, wapnia i odczynu. Do zwi¹zków o charakterze toksycznym decyduj¹cych o klasyfikacji nale a³y azotany, które powodowa³y obni- enie klasy czystoœci do klasy II i III w punktach pomiarowych w Bogatyni, Pieñsku, Wierzbowej, Wilkocinie, Prochowicach i Muchowie oraz azotynów obni aj¹cy jakoœæ do klasy III w Zgorzelcu. Obecnoœæ glinu w P³oszczynie i Rakowicach powodowa³a obni enie jakoœci do klasy III, niklu w Paszowicach klasa II, miedzi w Rakowicach i Wierzbowej klasa II oraz fluorków w Starej Kamienicy klasa II STAN ZANIECZYSZCZENIA WÓD PODZIEMNYCH WOKÓ WYBRANYCH OBIEKTÓW REJONU WROC AWSKIEGO W 1999 R. W 1999 r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska we Wroc³awiu kontynuowa³ badania jakoœci wód podziemnych, nara onych na bezpoœrednie oddzia³ywanie zanieczyszczeñ przemys³owych i komunalnych. Obiekty do badañ wytypowano na podstawie stopnia zagro enia dla œrodowiska oraz dotychczasowych dzia³añ kontrolnych. Celem tego monitoringu by³a kontrola jakoœci wód podziemnych w rejonie wroc³awskim, zagro onych zanieczyszczeniami przemys³owymi i komunalnymi. W 1999 r. badaniami objêto nastêpuj¹ce obiekty : sk³adowisko odpadów paleniskowych Zespo³u Elektrociep³owni Wroc³awskich Kogeneracja S.A. - Elektrociep³owni Wroc³aw w m. Kamieñ (gm. D³ugo³êka), zrekultywowane sk³adowisko odpadów poprodukcyjnych Zak³adów Chemicznych Z³otniki S.A. we Wroc³awiu, sk³adowisko odpadów poprodukcyjnych Zak³adów Samochodowych Jelcz S.A w Jelczu-Laskowicach, sk³adowisko odpadów przemys³owych Polifarb Cieszyn-Wroc³aw S.A Oddzia³ Wroc³aw w m. Bielawa, tereny wodonoœne Wroc³awia, sk³adowisko komunalne dla m. O³awa w O³awie. Do analizy laboratoryjnej pobrano ³¹cznie 40 próbek wody. Pobór próbek wód odbywa³ siê 2 razy do roku (okres wiosenny i jesiennny) z piezometrów rozmieszczonych wokó³ wymienionych obiektów. Jedynie w przypadku sk³adowiska Zak³adów Samochodowych Jelcz S.A pobrano 2 próbki wody ze zbiornika na odcieki. W pobranych do analizy próbkach wody, zgodnie ze Wskazówkami metodycznymi dotycz¹cymi tworzenia regionalnych i lokalnych monitoringu wód podziemnych oznaczono wskaÿniki zanieczyszczeñ przewidziane do analizy podstawowej: azot amonowy, azotany, azotyny, barwê, chlorki, elektryczn¹ przewodnoœæ w³aœciw¹, fluorki, magnez, mangan, odczyn, potas, siarczany, sód, twardoœæ ogólna, wapñ, elazo oraz przewidziane do analizy szczegó³owej: utlenialnoœæ, fosforany, detergenty, ropopochodne, As, Cr +6, Zn, Cd, Cu, Ni, Pb, Hg. W wodach pobranych wokó³ zrekultywowanego sk³adowiska odpadów poprodukcyjnych Zak³adów Chemicznych Z³otniki S.A. we Wroc³awiu oznaczono tak e glin w okresie jesiennym. W pobranych do analizy próbkach odcieków (sk³adowisko odpadów poprodukcyjnych Zak³adów Samochodowych Jelcz S.A) zakres analiz zgodny by³ z wybranymi wskaÿnikami zanieczyszczeñ w œciekach wprowadzanych do wód i do ziemi (Dz.U. Nr 116/1991, poz.503, za³.2).

10 Sk³adowisko odpadów paleniskowych Elektrociep³owni Wroc³aw w m. Kamieñ (gm. D³ugo³êka) Pobrane próbki wód podziemnych charakteryzowa³y siê zró nicowan¹ jakoœci¹ - od wód wysokiej do niskiej jakoœci. Na ogó³ zaobserwowano polepszenie jakoœci analizowanych wód w badanych okresach. Próbki wód, pobrane z piezometrów PXII i PXVII w okresie wiosennym zaklasyfikowano do wód niskiej jakoœci (klasa III). W przypadku piezometru PXII zadecydowa³o o tym przekroczenie dopuszczalnych wartoœci azotynów, a w przypadku piezometru PXVII przekroczenie elektrycznej przewodnoœci w³aœciwej, manganu, siarczanów, magnezu, suchej pozosta³oœci, twardoœci ogólnej, wapnia i chlorków. W okresie jesiennym nast¹pi³o polepszenie jakoœci wód pobranych z wymienionych powy ej piezometrów do wód œredniej jakoœci (klasa II). Nast¹pi³o te polepszenie jakoœci wód pobranych z piezometru PIV z wód œredniej (klasa II) do wód wysokiej jakoœci (klasa Ib). Zrekultywowane sk³adowisko odpadów poprodukcyjnych Zak³adów Chemicznych Z³otniki S.A. we Wroc³awiu Próbki wód podziemnych z 3 piezometrów (P1, P4, P5) rozmieszczonych wokó³ zrekultywowanego sk³adowiska Z.Ch. Z³otniki we Wroc³awiu wykaza³y przekroczenia dopuszczalnych stê eñ zarówno w okresie wiosennym jak i jesiennym. O zaklasyfikowaniu wód pobranych z piezometru P1, zlokalizowanego przed sk³adowiskiem od strony zak³adu, do wód nie objêtych klasyfikacj¹ (NOK) w okresie wiosennym i jesiennym, zadecydowa³o przekroczenie dopuszczalnych wartoœci elektrycznej przewodnoœci w³aœciwej, dopuszczalnych stê eñ kadmu, magnezu, manganu, miedzi, niklu, siarczanów i elaza, a w okresie wiosennym tak e ropopochodnych. W okresie jesiennym wody tego piezometru charakteryzowa³y siê tak e przekroczeniem dopuszczalnej wartoœci ChZT Mn i dopuszczalnego stê enia glinu. Stwierdzono obecnoœæ WWA w próbkach wody pobranych z tego piezometru w okresie jesiennym. Wody pobrane z piezometrów P4 i P5, zlokalizowanych na kierunku sp³ywu wód ze sk³adowiska w kierunku rzeki Bystrzycy, zaklasyfikowano do wód nie objêtych klasyfikacj¹, podobnie jak wody piezometru P1, ze wzglêdu na przekroczenie dopuszczalnych wartoœci przewodnoœci w³, dopuszczalnych stê eñ kadmu, magnezu, manganu, niklu, potasu, siarczanów. W okresie jesiennym wody tych piezometrów wykaza³y tak e przekroczenie dopuszczalnego stê enia glinu. Ponadto w wodach piezometru P4 stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych stê eñ sodu w okresie wiosennym, a w wodach piezometru P5 elaza w okresie jesiennym. Wszystkie pobrane próbki wód charakteryzowa³y siê niskim odczynem (ph 3,4-4,4). Sk³adowisko odpadów poprodukcyjnych Zak³adów Samochodowych Jelcz S.A w Jelczu-Laskowicach Pobrano próbki wód podziemnych z piezometru P1, zlokalizowanego na kierunku sp³ywu wód ze sk³adowiska oraz wodê ze zbiornika na odcieki z kwatery nr 8. Wody pobrane z piezometru P1 zaliczono do wód nie objêtych klasyfikacj¹ (NOK). Zadecydowa³o o tym przekroczenie dopuszczalnych stê eñ azotu amonowego, ChZTMn, elektrycznej przewodnoœci w³aœciwej, manganu, potasu, suchej pozosta³oœci. W okresie jesiennym stwierdzono tak e przekroczenie dopuszczalnego stê enia ropopochodnych. Wyniki badañ wody pobranej ze zbiornika na odcieki porównano do najwy szych dopuszczalnych wartoœci wskaÿników zanieczyszczeñ w œciekach wprowadzanych do wód i do ziemi (Dz.U. Nr 116/1991, poz.503, za³.2). W wodzie tej stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych wartoœci odczynu, ChZT Cr, a w okresie jesiennym tak e BZT 5, substancji rozpuszczonych i fosforu ogólnego. Sk³adowisko odpadów przemys³owych Polifarb Cieszyn-Wroc³aw S.A Oddzia³ Wroc³aw w m. Bielawa (gm. D³ugo³êka) Próbki wód podziemnych pobrane z 3 piezometrów, rozmieszczonych wokó³ sk³adowiska odpadów przemys³owych Polifarb Cieszyn - Wroc³aw S.A w m. Bielawa charakteryzowa³y siê zró nicowan¹ jakoœci¹ od wód œredniej jakoœci (klasa II) do wód niskiej jakoœci (klasa III). Wody pobrane z piezometru P2, zlokalizowanego na terenie sk³adowiska na kierunku sp³ywu wód w kierunku wschodnim, zosta³y zaklasyfikowane do wód niskiej jakoœci (klasa III). Zadecydowa³o o tym przekroczenie dopuszczalnych stê eñ takich wskaÿników jak: elektry-czna przewodnoœæ w³aœciwa, potas, azotany, twardoœæ ogólna (okres wiosenny). Wody pobrane z piezometru P4, po³o- onego za sk³adowiskiem na kierunku sp³ywu wód w kierunku pó³nocnym, za stawem osadowym, zaklasyfikowano tak e do wód niskiej jakoœci (klasa III) ze wzglêdu na przekroczenie dopuszczalnych stê eñ takich wskaÿników jak: azotany, azotyny, ChZT Mn, sucha pozosta³oœæ. W okresie jesiennym o zaklasyfikowaniu wód tego piezometru do wód niskiej jakoœci (klasa III) zadecydowa³o przekroczenie dopuszczalnych wartoœci ChZT Mn, elektrycznej przewodnoœci w³aœciwej. i azotynów. Natomiast wody z piezometru P1, zlokalizowanego w dalszej odleg³oœci od sk³adowiska na kierunku sp³ywu wód w kierunku pó³nocnym zaliczono do wód œredniej jakoœci (klasa II) ze wzglêdu na przekroczenie dopuszczalnych stê eñ ChZT Mn, elektrycznej przewodnoœci w³aœciwej i elaza (okres wiosenny) oraz ChZT Mn, elaza i fosforanów w okresie jesiennym. Tereny wodonoœne Wroc³awia W 1999 r., podobnie jak w roku poprzednim, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska we Wroc³awiu pobra³ próbki wód podziemnych z 5 piezometrów zlokalizowanych na terenach wodonoœnych. Piezometry P16 i P15 zlokalizowane s¹ w pobli u sk³adowiska EC Czechnica, a piezometry P8, P5 i P23 w s¹siedztwie ha³dy zlikwidowanej Huty Siechnice. Piezometry P5 i P8 usytuowane s¹ na kierunku sp³ywu wód z ha³dy Huty w kierunku stawów infiltracyjnych. Pobrane próbki wód podziemnych charakteryzowa³y siê

11 zró nicowan¹ jakoœci¹ - od wód œredniej jakoœci (II klasa) do wód nie objêtych klasyfikacj¹ (NOK). Wody pobrane z piezometru P16 i P15 zaklasyfikowano do wód niskiej jakoœci (klasa III). O zaklasyfikowaniu wód z piezometru P15 do wód niskiej jakoœci zadecydowa³o, podobnie jak w poprzednim roku, przekroczenie dopuszczalnych stê eñ azotu amonowego, elektrycznej przewodnoœci w³aœciwej i potasu. Ponadto w okresie jesiennym odnotowano tutaj tak e przekroczenie dopuszczalnego stê enia elaza. W 1999 r. nast¹pi³o pogorszenie jakoœci wód pobranych z piezometru P16 z wód œredniej jakoœci (klasa II) do wód niskiej jakoœci (klasa III). O takiej klasyfikacji zadecydowa³o przekroczenie dopuszczalnych wartoœci elektrycznej przewodnoœci w³aœciwej, potasu, manganu i elaza (okres wiosenny), a w okresie jesiennym tylko elektrycznej przewodnoœci w³aœciwej i potasu. Wody pobrane z piezometru P5 zaliczono do wód niskiej jakoœci (klasa III). O takiej klasyfikacji zadecydowa³o przekroczenie dopuszczalnych stê eñ azotu amonowego, manganu i elaza w okresie wiosennym, a w okresie jesiennym tylko manganu i elaza. Natomiast wody piezometru P8 zaklasyfikowano do wód nie objêtych klasyfikacj¹ (NOK) ze wzglêdu na przekroczenie dopuszczalnych stê eñ azotu amonowego, manganu i elaza w okresie wiosennym, a w okresie jesiennym tylko elaza. W 1999 r. w stosunku do roku przedniego nast¹pi³o pogorszenie jakoœci wód, pobranych z tego piezometru. Wody pobrane z piezometru P23 zaliczono do wód œredniej jakoœci (klasa II), podobnie jak w 1998 r. Sk³adowisko komunalne dla m. O³awa w O³awie Do badañ pobrano próbki wód podziemnych z dwóch piezometrów P1 i P2, zlokalizowanych na kierunku sp³ywu wód ze sk³adowiska w kierunku rzeki Odry. Wody pobrane z wymienionych powy ej piezometrów zaliczono do wód niskiej jakoœci (klasa III). W przypadku piezometru P1 zdecydowa³o o tym przekroczenie dopuszczalnych stê eñ azotu amonowego, ChZT Mn, elektrycznej przewodnoœci w³aœciwej, potasu i manganu (okres wiosenny), a w okresie jesiennym azotu amonowego, manganu i elaza. W wodzie pobranej z piezometru P2 stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych stê eñ azotu amonowego, manganu i potasu. PODSUMOWANIE Kontrola jakoœci wód podziemnych zagro onych zanieczyszczeniami przemys³owymi i komunalnymi w rejonie wroc³awskim wykaza³a, i wokó³ obiektów badanych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska we Wroc³awiu w 1999 r. wystêpuj¹ wody ró nej jakoœci, od wód wysokiej jakoœci (klasa Ib) do wód nie objêtych klasyfikacj¹ (NOK). Podobnie jak w poprzednim roku nie stwierdzono wystêpowania wód najwy szej jakoœci (klasa Ia) wokó³ obiektów zagro onych zanieczyszczeniami przemys³owymi i komunalnymi na badanych obszarach. Wody najlepszej jakoœci w województwie (klasa Ib) stwierdzono przy sk³adowisku Elektrociep³owni Wroc³aw w m. Kamieñ. Wody nie objête klasyfikacj¹ (NOK) wystêpowa³y wokó³ zrekultywowanego sk³adowiska odpadów poprodukcyjnych Zak³adów Chemicznych Z³otniki S.A. we Wroc³awiu, wokó³ sk³adowiska odpadów poprodukcyjnych Zak³adów Samochodowych Jelcz S.A w Jelczu-Laskowicach oraz na terenach wodonoœnych Wroc³awia. Najczêœciej powtarzaj¹cymi siê wskaÿnikami, których stê enia powodowa³y obni enie ogólnej klasy czystoœci wody do klasy III lub NOK by³y przede wszystkim elektryczna przewodnoœæ w³aœciwa, mangan, potas, elazo, a tak e azot amonowy, ChZT Mn, siarczany, a z grupy wskaÿników o charakterze toksycznym azotany, azotyny, kadm, nikiel i glin. Wody wysokiej jakoœci (klasa Ib) stanowi³y 10,5% badanych wód, œredniej jakoœci (klasa II) - 21,1%, wody niskiej jakoœci (klasa III) - 42,1%, a nie objête klasyfikacj¹ - 26,3%. Podobnie jak w poprzednim roku, wokó³ obiektów nara onych na bezpoœrednie oddzia³ywanie zanieczyszczeñ przemys³owych i komunalnych w rejonie wroc³awskim, przewa a³y wody zaliczane do wód niskiej jakoœci (klasa III). W 1999 r. nast¹pi³o pogorszenie jakoœci wód podziemnych na terenach wodonoœnych Wroc³awia. Kontrola jakoœci wód podziemnych zagro onych zanieczyszczeniami przemys³owymi i komunalnymi w rejonie wroc³awskim wykaza³a, i wokó³ obiektów badanych w 1999 r. wystêpuj¹ wody ró nej jakoœci, od wód wysokiej jakoœci (klasa Ib) do wód nie objêtych klasyfikacj¹ (NOK). Wody najlepszej jakoœci w województwie (klasa Ib) stwierdzono przy sk³adowisku Elektrociep³owni Wroc- ³aw w m. Kamieñ. Wody nie objête klasyfikacj¹ (NOK) wystêpowa³y wokó³ zrekultywowanego sk³adowiska odpadów poprodukcyjnych Zak³adów Chemicznych Z³otniki S.A. we Wroc³awiu, wokó³ sk³adowiska odpadów poprodukcyjnych Zak³adów Samochodowych Jelcz S.A w Jelczu-Laskowicach oraz na terenach wodonoœnych Wroc³awia. Najczêœciej powtarzaj¹cymi siê wskaÿnikami, których stê enia powodowa³y obni enie ogólnej klasy czystoœci wody do klasy III lub NOK by³y przede wszystkim elektryczna przewodnoœæ w³aœciwa, mangan, potas, elazo, a tak e azot amonowy, ChZT Mn, siarczany, a z grupy wskaÿników o charakterze toksycznym azotany, azotyny, kadm, nikiel i glin. Wody wysokiej jakoœci (klasa Ib) stanowi³y 10,5% badanych wód, œredniej jakoœci (klasa II) 21,1%, wody niskiej jakoœci (klasa III) 42,1%, a nie objête klasyfikacj¹ 26,3%. Wokó³ obiektów nara onych na bezpoœrednie oddzia³ywanie zanieczyszczeñ przemys³owych i komunalnych w rejonie wroc³awskim, przewa a³y wody zaliczane do wód niskiej jakoœci (klasa III). W 1999 r. nast¹pi³o pogorszenie jakoœci wód podziemnych na terenach wodonoœnych Wroc³awia.