20 lat społecznej pracy Nieformalnej Grupy Kamieniarzy MAGURYCZ i NADSANIA na cmentarzach wyznaniowych południowo-wschodniej Polski

Transkrypt

1

2

3 Nagrobek Hrycia Buchwaka front (opis na s. 2) 20 lat społecznej pracy Nieformalnej Grupy Kamieniarzy MAGURYCZ i NADSANIA na cmentarzach wyznaniowych południowo-wschodniej Polski cmentarze pełne są ludzi, bez których świat nie mógłby istnieć Heinrich Böll, Dziennik irlandzki

4 Lewy bok nagrobka Hrycia Buchwaka (* ), wykonanego przez niego własnoręcznie, z niezwykłą inskrypcją i symboliką; cmentarz greckokatolicki, Berehy Górne, gm. Lutowiska Bojkowszczyzna. Zdjęcia nagrobka na s. 1, 2, 11 i 12, wykorzystane za uprzejmą zgodą Stanisława Krycińskiego. 2 krótka historia NGK MAGURYCZ i NADSANIA Nasza historia sięga 1986 r., kiedy Szymon Modrzejewski zaczął zajmować się greckokatolickim cmentarzem w Berehach Górnych (Bieszczady). Rok później Stanisław Kryciński, z zamiłowania historyk i krajoznawca, członek SKPB Warszawa oraz Społecznej Komisji Opieki nad Zabytkami Sztuki Cerkiewnej, zorganizował pierwszy obóz remontowy na cmentarzach w Bystrem i Michniowcu (Bieszczady). Przedsięwzięcie to nosiło nazwę NADSANIE i było częścią działań Społecznej Komisji Opieki nad Zabytkami Sztuki Cerkiewnej przy Towarzystwie Opieki nad Zabytkami (rozwiązanej w 1999 r.), w której zarządzie obaj wymienieni zasiadali przez 10 lat. Inspiracją dla NAD- SANIA była zainicjowana przez warszawskie SKPB Akcja Opis, której celem było uchwycenie przeszłości w każdej dostępnej jeszcze materialnej i duchowej formie na terenach Bieszczadów, Beskidu Niskiego i Pogórzy. Od 1988 do 1996 r. Stanisław Kryciński i Szymon Modrzejewski wspólnie organizowali obozy remontowe na Bojkowszczyźnie (Bieszczady). Od 1997 r. Szymon Modrzejewski prowadzi obozy remontowe w oparciu o założoną przez siebie Nieformalną Grupę Kamieniarzy MAGURYCZ, która działa głównie pod auspicjami Towarzystwa Karpackiego (NADSANIE przestało istnieć). Celem obozów jest przede wszystkim remontowanie, inwentaryzacja i dokumentacja sztuki sepulkralnej, krzyży i kapliczek przydrożnych oraz wszelkich obiektów sztuki sakralnej pozostających bez opieki na terenach południowo- -wschodniej Polski (przede wszystkim Bieszczady i Beskid Niski), zamieszkiwanych pierwotnie głównie przez Bojków i Łemków, a także Żydów, Polaków, Cyganów i Niemców. Piaskowcowa podstawa pod chrzcielnicę (?) w kształcie łodzi opatrzonej wizerunkiem ryby symbolem Chrystusa (ichthys akrostych), chrztu i eucharystii, XIX w. (?); cerkwisko na cmentarzu greckokatolickim w Beniowej, gm. Lutowiska Bojkowszczyzna. Zdjęcie wykorzystane za uprzejmą zgodą Stanisława Krycińskiego.

5 Idea pracy na cmentarzach jest apolityczna, nie służy żadnej instytucji czy kultowi, nie głosi żadnej jedynie słusznej wizji historii, nie wynika też z inspiracji religijnej, a odwołuje się do wrażliwości i potrzeby służenia. Jej istota tkwi w fascynacji różnorodnością i możliwością współistnienia tego, co zdaje się antynomią. Reanimacja obszarów sacrum, a siłą rzeczy krajobrazu kulturowego, który współtworzył różnorodny i przez to tak Otoczenie greckokatolickiej cerkwi z XVIII w. p.w. śś Kosmy i Damiana, Kotań, gm. Krempna, środkowa Łemkowszczyzna, Beskid Niski. Krzyż piaskowcowy nieznanego pochodzenia, o nieznanym przeznaczeniu, pozbawiony podstawy i cokołu. bogaty krajobraz Karpat, wskazuje na wartości, które są dla nas wyjątkowo cenne. Współistnienie to słowo, które jest kluczem do pojmowania naszych intencji, które w nieoczekiwany sposób znalazły wyraz w dokumencie odnalezionym przez nas na strychu cerkwi p.w. św. Onufrego w Wisłoku Wielkim. To rozporządzenie Wysokiego Wydziału Krajowego z 1889 r., które wzywa do ochrony licznych w kraju naszym zabytków przeszłości mających znaczenie archeologiczne, historyczno-pamiątkowe albo artystyczne. Idea ta służy zatem ochronie zabytków, dziedzictwa kulturowego, przede wszystkim na terenach południowo-wschodniej Polski i Karpat, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony sztuki sepulkralnej cmentarzy wyznaniowych, przydrożnej architektury sakralnej oraz sztuki cerkiewnej. MAGURYCZ to idea powrotu do przeszłości, odkrywania tajemnicy pozornej pustki, w której jeszcze nie tak dawno współistniały różne kultury i religie. Prace MAGURYCZA mają charakter całkowicie społeczny i w istotny sposób przyczyniają się do rozwoju wrażliwości na sztukę mniejszości narodowych wśród zarówno uczestników obozów, jak i społeczności lokalnych. Zachowanie krajobrazu kulturowego ma istotny wpływ na współczesną percepcję regionu. Większość obiektów, które są przedmiotem naszego zainteresowania, została celowo zdewastowana. Jesteśmy przekonani, że przywracanie im dawnej świetności ma sens i ocala je, a jednocześnie kształtuje postawy otwarte i tolerancyjne oraz pełne szacunku i zrozumienia dla przeszłości. 3 idea, czyli MAGURYCZ jest światem Remont wykonał MAGURYCZ we wrześniu 2005 roku.

6 W latach prace remontowe i porządkowe prowadzono w kilkudziesięciu często dziś nieistniejących miejscowościach Bieszczadów, Beskidu Niskiego i Roztocza. Od 1987 r. w ciągu 35. obozów (12 obozów NADSANIA i 23 obozy MAGURYCZA) zabiegom remontowym z wykorzystaniem technik konserwatorskich i porządkowym poddano prawie 900 obiektów w 73 miejscowościach w tej liczbie nagrobki na 79 cmentarzach w 66 miejscowościach, krzyże przydrożne w 26 miejscowościach, liczne cerkwiska, nadto chrzcielnice, kute krzyże z nieistniejących cerkwi, a także murowaną kaplicę w Balnicy i drewnianą kostnicę w Nowicy. NGK MAGURYCZ zorganizowała także ekspozycję w cerkwi w Wisłoku Wielkim, która prezentuje dokumenty gminne i parafialne oraz utensylia cerkiewne z Wisłoka Wielkiego i Radoszyc, a także relikty cerkwi w Czeremsze. Od 2005 r. NGK MAGURYCZ działa również na rzecz powrotu macew na kirkut w Jaśliskach, które w czasie drugiej wojny światowej użyte zostały do budowy tamy na rzece Bełcza. 4 kalendarium obozów Nieformalnej Grupy Kamieniarzy MAGURYCZ oraz obozów NADSANIE Poniższe kalendarium wskazuje miejscowości i obiekty, które objęliśmy pracami, nie uwzględnia jednak zakresu podjętych działań, których opis wykracza poza zadania tej publikacji VIII Michniowiec, Bystre, gm. Czarna cmentarze greckokatolickie i krzyże przydrożne Chmiel, gm. Lutowiska cmentarz greckokatolicki, płyta nagrobna z XVII w VIII Lipie, gm. Czarna cmentarz greckokatolicki i krzyże przydrożne Lutowiska, Smolnik nad Sanem*, gm. Lutowiska cmentarze greckokatolickie i krzyże przydrożne 1989 VIII Polana, gm. Czarna cmentarz greckokatolicki i rzymskokatolicki Dwernik, Berehy Górne*, gm. Lutowiska cmentarze greckokatolickie i krzyże z nieistniejących cerkwi 1990 VIII Sianki*, gm. Lutowiska cmentarz greckokatolicki, kaplica grobowa Beniowa*, gm. Lutowiska cmentarz greckokatolicki, podstawa pod chrzcielnicę (?), krzyże z nieistniejącej cerkwi, krzyż przydrożny Bukowiec*, gm. Lutowiska cmentarz greckokatolicki, krzyże z nieistniejącej cerkwi, krzyż przydrożny Dźwiniacz Górny*, gm. Lutowiska cmentarz greckokatolicki i krzyże przydrożne 1991 VIII Stuposiany, Wołosate, Caryńskie*, gm. Lutowiska cmentarze greckokatolickie i krzyże przydrożne 1992 VIII Bandrów, Stebnik, gm. Ustrzyki Dolne cmentarze greckokatolickie i krzyże przydrożne 1993 VIII Jałowe, Moczary, Bandrów, gm. Ustrzyki Dolne cmentarze greckokatolickie i krzyże przydrożne Zatwarnica, Hulskie*, Krywe*, gm. Lutowiska cmentarze greckokatolickie Tworylne*, gm. Czarna cmentarz greckokatolicki 1994 VIII Smolnik nad Sanem*, gm. Lutowiska rekonstrukcja XIX-wiecznego nagrobka z ok. 250 części, cmentarz greckokatolicki Chmiel, gm. Lutowiska płyta nagrobna z XVII w., cmentarz greckokatolicki Tworylne*, gm. Czarna cmentarz greckokatolicki Rajskie, gm. Solina cmentarz greckokatolicki Bystre, gm. Baligród cmentarz greckokatolicki Berehy Górne*, Caryńskie*, gm. Lutowiska cmentarze greckokatolickie 1995 VIII Smolnik nad Sanem*, gm. Lutowiska cmentarz greckokatolicki Balnica*, gm. Komańcza cmentarz greckokatolicki, krzyże z nieistniejącej cerkwi Wola Michowa, gm. Komańcza cmentarz żydowski Nowy Łupków, gm. Komańcza cmentarz greckokatolicki W latach Stanisław Kryciński zorganizował 3 obozy remontowe, po czym NADSANIE przerodziło się w przedsięwzięcie archeologiczne (wykopaliska w Berehach Górnych, gm. Lutowiska, latem 1999 i 2000 r.). Na życzenie Stanisława Krycińskiego obozy prowadzone przez Szymona Modrzejewskiego (od 1996 r.) nie używały nazwy NADSANIE. Cele nowej inicjatywy kontynuatorskiej i funkcjonującej pod nazwą Nieformalna Grupa Kamieniarzy MAGURYCZ pozostały takie same, a kolejne obozy nosiły nazwę: obozy remontowe NGK MAGURYCZ VII Królik Wołoski, Deszno, Bałucianka, gm. Rymanów cmentarze greckokatolickie VIII Smolnik nad Sanem*, gm. Lutowiska cmentarz greckokatolicki Wola Michowa, gm. Komańcza cmentarz żydowski Balnica*, gm. Komańcza pańszczyźniany (?) krzyż przydrożny Nowica, gm. Uście Gorlickie cmentarz greckokatolicki

7 1997 VII Wisłoczek, gm. Rymanów cmentarz greckokatolicki i choleryczny Tarnawka, gm. Rymanów cmentarz greckokatolicki IX Wisłok Wielki Górny, gm. Komańcza cmentarz greckokatolicki, chrzcielnica z nieistniejącej cerkwi Nowica, gm. Uście Gorlickie remont drewnianej kostnicy z II poł. XIX w VII Puławy, gm. Rymanów cmentarz greckokatolicki Rudawka Rymanowska, gm. Rymanów krzyż przydrożny VIII Wisłok Wielki Dolny, gm. Komańcza cmentarz greckokatolicki, krzyż przydrożny, odkrycie archiwum zwierzchności gminnej z lat oraz dokumentów parafialnych Balnica*, gm. Komańcza remont murowanej kaplicy z XIX w. przy cudownym źródle Wołowiec, gm. Sękowa krzyże przydrożne IX Radruż, gm. Horyniec cmentarz greckokatolicki 1999 VII, VIII, X Balnica*, gm. Komańcza remont kaplicy, kontynuacja VIII Wisłok Wielki Dolny, gm. Komańcza polichromia w cerkwi p.w. św. Onufrego, chorągiew procesyjna z końca XVIII w., ekspozycja muzealna w wieży cerkwi Wisłok Wielki Górny, gm. Komańcza krzyż przydrożny Moszczaniec, gm. Komańcza cmentarz greckokatolicki Czystohorb, gm. Komańcza cerkwisko, cmentarz greckokatolicki, chrzcielnica z nieistniejącej cerkwi 2000 VIII/IX Moszczaniec, gm. Komańcza krzyże przydrożne Wola Niżna, gm. Dukla cmentarze greckokatolickie Wola Wyżna*, gm. Dukla cmentarz greckokatolicki, cerkwisko, krzyż przydrożny Jasiel*, gm. Dukla cmentarze greckokatolickie, krzyż kuty z nieistniejącej cerkwi, krzyże przydrożne Rudawka Jaśliska*, gm. Dukla krzyże przydrożne Wisłok Wielki Dolny, gm. Komańcza ekspozycji muzealnej, modernizacja 2001 V Balnica*, gm. Komańcza remont kaplicy, kontynuacja Szczerbanówka*, gm. Komańcza krzyż kuty z nieistniejącej cerkwi Wisłok Wielki Dolny, gm. Komańcza krzyż przydrożny, dokumenty zwierzchności gminnej, chrzcielnica z Woli Wyżnej VIII/IX Czeremcha*, gm. Dukla cmentarz greckokatolicki, krzyże przydrożne, cerkwisko Lipowiec*, gm. Dukla cmentarze greckokatolickie Wisłok Wielki Górny, gm. Komańcza krzyż przydrożny, ekspozycja muzealna Radoszyce, gm. Komańcza, cerkiew dokumenty gminne i parafialne, utensylia Jasiel*, gm. Dukla krzyż przydrożny Berehy Górne*, gm. Lutowiska cmentarz greckokatolicki 2002 II VI VIII IX/X Morochów, gm. Zagórz cmentarz greckokatolicki Radocyna*, gm. Sękowa cmentarz greckokatolicki (ob. prawosławny), krzyże przydrożne (fundusze uzyskane przez Diecezjalny Ośrodek Kultury Prawosławnej) Solinka*, gm. Cisna, cmentarz greckokatolicki, krzyż kuty z nieistniejącej cerkwi Maniów, gm. Komańcza cmentarz greckokatolicki, krzyż kuty z nieistniejącej cerkwi Smolnik nad Osławą, gm. Komańcza cmentarz greckokatolicki Surowica*, gm. Komańcza cmentarze greckokatolickie Szczerbanówka*, gm. Komańcza krzyż kuty z nieistniejącej cerkwi Wisłok Wielki, gm. Komańcza ekspozycja muzealna Balnica*, gm. Komańcza remontu kaplicy, kontynuacja 2003 IV Wisłok Wielki, gm. Komańcza ekspozycja muzealna VIII/IX Zawoje*, gm. Rymanów cmentarz greckokatolicki, cerkwisko Wernejówka*, gm. Rymanów krzyż przydrożny Polany Surowiczne*, gm. Komańcza cmentarze greckokatolickie, cerkwisko, krzyż przydrożny Darów*, gm. Komańcza cmentarz greckokatolicki, krzyż przydrożny Krzyże przydrożne, gm. Komańcza, droga Polany Surowiczne Puławy, Wisłok Wielki, gm. Komańcza XVIII-wieczna chorągiew procesyjna 2004 VII VIII Korczmin, gm. Ulhówek cmentarz greckokatolicki Szczawne, gm. Komańcza cmentarze greckokatolickie (ob. prawosławne) Komańcza, gm. Komańcza cmentarze greckokatolickie i prawosławne, kuty krzyż cerkiewny nieznanego pochodzenia Szklary*, gm. Dukla cmentarz greckokatolicki, chrzcielnica, cerkwisko 2005 V Szklary*, gm. Dukla cmentarz greckokatolicki, krzyż gromadzki, kapliczka przydrożna z XVII w. (?) Mszana, gm. Dukla cmentarz greckokatolicki, cerkwisko VII Jaśliska, gm. Dukla translokacja macew pochodzących z tamtejszego kirkutu VIII Mszana, gm. Dukla cmentarz greckokatolicki X Kotań, gm. Krempna cmentarze greckokatolickie, lapidarium 2006 VI/VII Jaśliska, gm. Dukla translokacja macew, zakończenie VII Daliowa, gm. Dukla cmentarz greckokatolicki Grab, Ożenna, gm. Krempna cmentarze greckokatolickie, kapliczki i krzyż przydrożny VIII Grab, gm. Krempna cmentarz greckokatolicki, kapliczka przydrożna IX Myscowa, gm. Krempna cmentarz greckokatolicki X wernisaż wystawy fotograficznej poświęconej działalności NGK MAGURYCZ, kawiarnia Spokój, Kraków; pierwszy zjazd członków i sympatyków NGK MAGURYCZ: Nowica, Berehy, Balnica, Komańcza, Wisłok Wielki, Mszana Dolna, Myscowa, Nowica Asteryskiem (*) oznaczono miejscowości nieistniejące i pozbawione mieszkańców, w zdecydowanej większości pozostałych miejscowości nie mieszka ludność autochtoniczna, a cmentarz, cerkwisko i krzyże przydrożne to niemal jedyne widoczne ślady przeszłości.

8 O istnieniu murowanej kaplicy z 2. poł. XIX w. w Balnicy (Bieszczady), usytuowanej nad źródłem słynącym z cudów, wiedzieliśmy od dawna. Pochłaniały nas jednak cmentarze. W końcu zbieg sprzyjających okoliczności dał asumpt do rozpoczęcia remontu w 1998 r. Mieliśmy także świadomość, że kaplica zważywszy jej stan wkrótce popadnie w ruinę. Balnica od lat istnieje tylko jako nazwa na mapie. Po ludnej wsi zostało cerkwisko, cmentarz, parę krzyży przydrożnych, trochę drzew owocowych i kaplica o niepowtarzalnej architekturze, w której odprawiano jedną liturgię w roku, w Zielone 6 kaplica nad cudownym źródłem w Balnicy Święta. Prawdopodobnie jest pod wezwaniem Zesłania Ducha Świętego. Dawniej wokół niej były pola, dzisiaj otacza ją gęsty las. Remont kaplicy nie jest zakończony, niemniej najważniejsze prace wykonaliśmy. Należały do nich: usunięcie drzew i krzewów wokół kaplicy wykonanie opasania stabilizującego i wzmacniającego fundament wymurowanie kamiennych parapetów, podłogi i łuku nad wejściem naprawa i rekonstrukcja elementów więźby hełmu nakrywającego kaplicę rekonstrukcja cebulki wieńczącej kaplicę wymiana skorodowanego poszycia hełmu na nowe rekonstrukcja kamiennego ogrodzenia wokół kaplicy Wszystkie prace, poza dekarskimi, zostały wykonane społecznie dzięki funduszom i wsparciu, które samodzielnie uzyskaliśmy. Pozostało nam otynkowanie kaplicy, montaż krat w oknach i wejściu oraz podbicie stropu. Wymaga to nie tylko czasu, ale i pieniędzy. Remont kaplicy zaczął się osiem lat temu i mamy nadzieję, że zostanie zakończony do 2008 r. W tym miejscu apelujemy do wszystkich władz, także duchownych, o wsparcie i zainteresowanie sprawą. Po dziś dzień kaplicę i cudowne źródło w Balnicy odwiedzają dawni mieszkańcy wsi, ich potomkowie i turyści.

9 Cmentarz żydowski w Jaśliskach został założony w 1883 r. Po zagładzie jaśliskich Żydów macewy z kirkutu w 1943 r. zostały użyte przez wójta Jaślisk do budowy tamy na potoku Bełcza. Od ponad 60 lat znajdują się poza cmentarzem, który zdewastowano w jego obrębie został urządzony przydomowy ogródek z warzywami. W 2005 i 2006 r. wydobyliśmy z brzegu i koryta Bełczy kilkadziesiąt nagrobków i umieściliśmy je w magazynie w Posadzie Jaśliskiej. Większość macew nosi czytelne ślady polichromii. Wszystkie nagrobki zostały oczyszczone mechanicznie i chemicznie oraz zabezpieczone środkami grzybobójczymi. Dzięki pomocy rabina Avrasima Zeliga przetłumaczone zostały inskrypcje z zachowanych macew. Uważamy, że nagrobki powinny wrócić na cmentarz. Nie będzie to łatwe, bowiem teren kirkutu pozostaje w rękach prywatnych. Poprosiliśmy o pomoc Fundację Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego i mamy nadzieję, że odniesie to jakiś skutek. W tej sprawie będziemy uparcie mediować. Uważamy, że jedynym rozwiązaniem jest powrót macew na kirkut oraz ustawienie ich wzdłuż granicy cmentarza. Mieszkańcy Jaślisk i Urząd Miasta i Gminy Dukla popierają ten pomysł 7 kiedy macewy powrócą na kirkut w Jaśliskach?

10 z nią pracuje się łatwiej. Podobnie jak wtedy, gdy otrzyma się wsparcie. Przez pierwsze lata często mieliśmy uczucie, że wielu próbuje nie dostrzegać naszej pracy i traktuje nas nieufnie, ponieważ zajmujemy się rzeczami, które dawno skazano cmentarzami obcych. Okazuje się jednak, że można to zmieniać, o czym najlepiej świadczy okazywane nam wsparcie (zob. s. 10). Co ciekawe i znamienne, podczas ostatniego w tym roku obozu NGK MAGURYCZ na cmentarzu w Myscowej (Beskid Niski) mieszkańcy wsi udzielili nam bardzo dużej pomocy, bez której pracowałoby nam się dużo trudniej. Wielu ludzi przekonaliśmy do idei ochrony dziedzictwa kulturowego. Wielu nasz przykład skłonił do samodzielnych działań. Wielu korzysta z naszej wiedzy i doświadczenia, a my przy tym uczymy się ciągle i poznajemy nowe rzeczy. Okazuje się, że to, co narodziło się idea działa w rzeczywistości, i oby tak dalej! 8 cmentarze pełne są ludzi Kiedy pierwszy raz zająłem się cmentarzem, wtedy jeszcze sam, ludzie patrzyli. Miałem wrażenie, że mają mnie za idiotę. Nie zastanawiałem się nad tym aż do dnia, kiedy sędziwy człowiek bez słowa dał mi niesamowity kuty krzyż z nieistniejącej cerkwi. Nie wykrztusiłem słowa. Później pomyślałem, że to, co robię, ma sens, tak przed laty pisał Szymon Modrzejewski. Od tamtego wydarzenia minęło dwadzieścia lat, czyli bardzo wiele, jeśli zważyć zmiany, jakie nastąpiły w odbiorze tego, co robimy. Nigdy nie oczekiwaliśmy akceptacji dla naszej pracy, ale

11 Idea ratowania cmentarzy nie oblekłaby się w ciało, gdyby nie wolontariusze, sympatycy i nasi przyjaciele. Przez obozy NADSANIA i MA- GURYCZA przewinęło się od 1987 r. kilkaset osób. Młodzi i niemłodzi ludzie z całego kraju z Warszawy i Biecza, Krakowa i Sanoka, Poznania i Lublina, Sosnowca i Braniewa a także spoza Polski. Pracują społecznie na cmentarzach podczas obozów organizowanych od wiosny do jesieni każdego roku. Co roku zatem w pracach bierze udział kilkadziesiąt osób. Czasem ich zainteresowania wiążą się z Bojkowszczyzną (Bieszczadami), Łemkowszczyzną (Beskidem Niskim), pracą w kamieniu, historią czy folklorem, konserwacją zabytków lub sztuką sakralną, niekiedy interesują ich zupełnie inne rzeczy, a jednak przyjeżdżają. Jedni pojawiają się regularnie, inni rzadziej. Zawsze jednak znajdują się chętni, mimo że nasza praca odbywa się w trudnych i spartańskich wa- runkach. W tej chwili ścisły krąg MAGURYCZA tworzy około 30 osób. Pod koniec października 2006 r. odbył się pierwszy zjazd MAGURYCZA i jego sympatyków oraz przyjaciół z okazji dwudziestu lat działalności podczas którego odwiedziliśmy miejsca, gdzie były prowadzone prace w ramach obozów NAD- SANIA i NGK MAGURYCZ, od zarania po dziś dzień od Berehów Górnych po Myscową. Dziękujemy Wam wszystkim za waszą pracę, przyjaźń oraz zaangażowanie i czas, który poświęcacie sprawie. Jest Was tyle, że lista waszych nazwisk nie zmieściłaby się w tej broszurze. Magurycz 9 ludzie, bez których

12 10 podziękowania Istnienie MAGURYCZA i NADSANIA to przede wszystkim suma wysiłku wolontariuszek i wolontariuszy (w obozach udział wzięło ponad 400 osób) oraz rzecz jasna przychylności i wsparcia wielu fundacji, instytucji, stowarzyszeń, firm i osób prywatnych. Nie jesteśmy w stanie wymienić tu wszystkich, tym samym poniższa lista obejmuje tych, którzy szczególnie nam pomagali: Społeczna Komisja Opieki nad Zabytkami Sztuki Cerkiewnej przez pierwszych 12 lat obozy były częścią jej działalności pod przewodnictwem Bogdana Martyniuka Studenckie Koło Przewodników Beskidzkich, Warszawa Ministerstwo Kultury i Sztuki Fundacja im. Stefana Batorego Fundacja Karpacka Fundacja Ochrony Bioróżnorodności Karpat Wschodnich Fundacja Wspomagania Wsi Polska Fundacja Dzieci i Młodzieży Fundacja J&S Pro Bono Poloniae Fundacja Edukacja dla Demokracji Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności Towarzystwo Karpackie od lat MAGURYCZ działa głównie pod jego auspicjami ks. Krzysztof Pichur i ks. Piotr Kuźniar Towarzystwo Miłośników Krempnej i Okolicy Janusz Smaza (Warszawa), Andrzej Klocek (Kraków) i Marian Iskra (Nowy Łupków). Na różne inne sposoby pomagali, pomagają i mamy nadzieję będą nam pomagać różni dobrzy ludzie. Wszystkim im dziękujemy z całego serca! Pozyskiwane fundusze przeznaczane są wyłącznie na niezbędne narzędzia, materiały, ich transport, przejazdy wolontariuszy, wyżywienie i dokumentację. NGK Magurycz jesień 2006 na zakończenie 20. sezonu prac na cmentarzach

13 Nagrobek Hrycia Buchwaka prawy bok (opis na s. 2) cmentarze pełne są ludzi, bez których świat nie mógłby istnieć Heinrich Böll, Dziennik irlandzki Jesteśmy głęboko przekonani, że to, co zapisane w kamieniach, drewnie, na papierze, w każdym innym dostępnym człowiekowi materiale, a ostatecznie w duszy, warte jest zachowania. Warte tym bardziej, że świadczy o różnorodności i bogactwie kultur oraz możliwości ich współistnienia. Czując niedosyt działań na rzecz dziedzictwa kulturowego, powołaliśmy do życia dnia 9 XII 2006 r. Stowarzyszenie MAGURYCZ. Podstawowym celem MAGURYCZA jest ochrona zabytków, dziedzictwa kulturowego i środowiska przyrodniczego, przede wszystkim na terenach południowo-wschodniej Polski i Karpat, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony sztuki sepulkralnej na cmentarzach wyznaniowych, małej sakralnej architektury przydrożnej oraz sztuki cerkiewnej. MAGURYCZ zrzesza osoby niezależnie od ich narodowości, wyznania, obywatelstwa i miejsca zamieszkania dla których kultura i jej dziedzictwo, a szczególnie obszary sacrum, oraz zabytki, historia i przyroda tych terenów są przedmiotem szczególnej troski oraz działalności naukowej, badawczej, artystycznej i społecznej. Otwarci jesteśmy na wszelkie sensowne propozycje wsparcia naszych starań czy współdziałania z nami! Z radością powitamy nowe wolontariuszki i nowych wolontariuszy! Stowarzyszenie Magurycz grudzień 2006 KONTAKT Stowarzyszenie MAGURYCZ Nowica 13, Uście Gorlickie tel tel. kom , cmentarze: szymon@magurycz.org editorial & PR: filip@magurycz.org współpraca: bartus@magurycz.org przyroda: rysiek@magurycz.org 11 apel Stowarzyszenia MAGURYCZ

14 Nagrobek Hrycia Buchwaka tył (opis na s. 2) IDEA BROSZURY Klawisz & Szymon INSKRYPCJE OBRAZY Szymon NGK Magurycz & Przyjaciele Copyright by Stowarzyszenie Magurycz, 2006 All rights reserved PROJEKT NEKRO-TYPO KUCIE INSKRYPCJI I OBRAZÓW W KOMPUTERZE Małgo Małgo SKUWANIE PO BAŁAGANIARZACH DRUK KASA Klawisz Know-How druk sfinansowano z dotacji Fundacji Wspomagania Wsi w ramach programu KULTURA BLISKA

15

16